BIO

Urodzony 8 grudnia 1904 w Warszawie w rodzinie drobnomieszczańskiej; syn Mojżesza Hersza Hopensztanda i Chany z Feferbergów. Początkowo uczył się w chederze. W 1925 ukończył prywatne gimnazjum matematyczno-przyrodnicze im. M. Kryńskiego w Warszawie, po czym studiował przez rok historię, potem zaś polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim. W czasie studiów brał aktywny udział w pracach Koła Polonistów, był kierownikiem sekcji socjologii literatury, wygłaszał liczne referaty, uczestniczył w zjazdach polonistycznych. Brał udział w politycznej i społecznej działalności młodzieży jako członek Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej Życie. Związany był z Warszawskim Klubem Artystów S. W 1933 uzyskał magisterium na podstawie pracy «Monitor» 1765-1766. Idee i kunszt publicystyczny, napisanej pod kierunkiem prof. Józefa Ujejskiego. W tymże roku wstąpił do Komunistycznej Partia Polski. Po studiach, ze względu na działalność polityczną, przez dłuższy czas był bezrobotny, po czym krótko pracował jako księgowy i korepetytor. Kontynuował prace teoretycznoliterackie, przygotowując się do egzaminu doktorskiego, nadto publikował sporadycznie artykuły i recenzje w „Lewarze” (1935-36; pod pseudonimem Jerzy Kellert), „Dzienniku Popularnym” (1936-37; pod kryptonimami: j.d.h., J.D.H.) i „Dzienniku Ludowym” (1937; tu pod kryptonimem D.H.). Pod koniec 1937 wyjechał do Wilna, gdzie podjął pracę w Naukowym Instytucie Żydowskim. Nawiązał współpracę z „Życiem Literackim”, w którym ogłosił dwie rozprawy teoretyczne. Po wybuchu II wojny światowej przeniósł się do Lwowa, gdzie w czasie okupacji sowieckiej wykładał w Instytucie Literatury Polskiej i na kursach dla nauczycieli polonistów. Brał też udział w opracowaniu podręczników historii literatury polskiej dla szkół na Ukrainie, pisywał do „Głosu Radzieckiego”. Po zajęciu Lwowa przez Niemców w czerwcu 1941, powrócił do Warszawy i wraz z żoną i dzieckiem przebywał w getcie. Brał udział w działalności konspiracyjnej grup, które później weszły w skład Polskiej Partii Robotniczej. Zginął w maju 1943 w czasie likwidacji warszawskiego getta.

Twórczość

Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.

Satyry” Krasickiego. Próba morfologii i semantyki. Powst. 1936, druk w: Stylistyka teoretyczna w Polsce. Łódź 1946 s. 331-396.
Mowa pozornie zależna w kontekście „Czarnych skrzydeł. W: Prace ofiarowane K. Wóycickiemu. Wilno 1937 s. 371-406, przedruk w: Stylistyka teoretyczna w Polsce. Łódź 1946.
Baudouin de Courtenay a szkoła fonologiczna. (Z zagadnień teoretycznych językoznawstwa). Życie Literackie 1938 z. 3 s. 89-101.
Filozofia literatury formalistów wobec poetyki futuryzmu. Życie Literackie 1938 z. 5 s. 182-192, przekł.: angielski: The formalist literary philosophy versus poetics of futurism. „Literary Studies in Poland”, Wrocław T. 21: 1989 s. 107-119.

Omówienia i recenzje

Słowniki i bibliografie

Polski słownik biograficzny. T. 9. Wrocław 1960-1961 (E. Korzeniewska).
Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 1. Warszawa 1963.
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (W. Grajewski).

Ogólne

Artykuły

K. Budzyk: O Franciszku Siedleckim wspomnienie. Pamiętnik Literacki 1946 z. 3/4.
H. Szipper: Polski Piemont kulturalny we Lwowie w latach 1939-1941. Kuźnica 1946 nr 14, 15.
T. Drewnowski, M. Janion: Zagadnienie fikcji literackiej ze stanowiska socjologicznej teorii literatury. Twórczość 1948 nr 2.
J. Sławiński: Dawid Hopensztand — szansa socjologii form literackich. Biuletyn Polonistyczny 1969 nr 34 [streszczenie odczytu wygłoszonego w Instytucie Badań Literackich].
M. Szymańska-Lubelska: Dawid Jakub Hopensztand — krytyk i teoretyk literatury. Ruch Literacki 1972 nr 3 [tu też bibliografia prac D. Hopensztanda].
S. Rawicz: Nota wspomnieniowa o Dawidzie Hopensztandzie. Teksty 1977 nr 3, nawiązanie: S. Żółkiewski, „tamżenr 5/6.
T. Budrewicz: Styl i światopogląd. Literatura 1979 nr 7.

Mowa pozornie zależna w kontekście „Czarnych skrzydeł”

L. Pomirowski: Młyny stępakowe. Gazeta Polska 1938 nr 146.
K. Budzyk: Szaleństwa” i wiedza o stylu. Kuźnica 1946 nr 14.
K. Budzyk: Zarys dziejów stylistyki teoretycznej w Polsce. Stylistyka socjologiczna. W: Stylistyka teoretyczna w Polsce. Łódź 1946 [dot. też: „Satyry” Krasickiego].