BIO

Urodzony 23 listopada 1916 w Krakowie; syn Józefa Hołuja, urzędnika państwowego, i Barbary z domu Weiner. Uczęszczał początkowo do Gimnazjum Klasycznego im. Króla Jana Sobieskiego w Krakowie, a gdy przeniósł się wraz z rodzicami do Biecza, dojeżdżał do gimnazjum w Jaśle. Po śmierci ojca był przez kilka miesięcy w Korpusie Kadetów w Rawiczu, po czym powrócił do Gimnazjum im. Króla Jana Sobieskiego w Krakowie. Debiutował w 1934 artykułem pt. Kobieta w literaturze na łamach miesięcznika Samorządów Uczniów Gimnazjów Krakowskich, „Gazetka” (nr 1, 2/3; podpisany Ta-ho); opublikował tu także opowiadanie pt. Anna (nr 2/3; podpisane Ho-ta), wiersz Płynę (nr 7; podpisany Ta-ho) i kilka innych artykułów. W latach szkolnych ogłaszał również wiersze w „Ilustrowanym Kurierze Codziennym” (1934-35), „Szkolnych Czasach” (1935-36), „Kuźni Młodych” (1935-36) i „Naszym Wyrazie” (1935-36). Po zdaniu matury w 1936 i ukończeniu szkoły podchorążych rezerwy w Katowicach, rozpoczął w 1937 studia najpierw prawnicze, a po roku polonistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim. Równocześnie działał w Robotniczym Instytucie Oświaty i Kultury im. S. Żeromskiego. Był związany z kręgami młodzieży o ideologii anarchosyndykalistycznej i członkami Związku Polskiej Młodzieży Demokratycznej. Po wybuchu II wojny światowej walczył w 75. chorzowskim pułku piechoty na Zamojszczyźnie i pod Tomaszowem Lubelskim. W czasie okupacji niemieckiej przebywał w Krakowie, gdzie podjął pracę w prywatnym przedsiębiorstwie budowlanym. Nawiązał kontakt z konspiracyjną grupą wojskową Silesia, podporządkowaną Służbie Zwycięstwu Polski. W czerwcu 1940, licząc, że uda mu się przedostać do Szwajcarii, zgłosił się na wyjazd na roboty do Niemiec i został wysłany do Górnej Bawarii. Powrócił do Krakowa (na przełomie września i października) i zatrudnił się w instytucji propagandowej Generalnego Gubernatorstwa – Polskich Wiadomościach Prasowych (później Telepres); tłumaczył komunikaty i okresowo odczytywał je przez głośniki uliczne. Jednocześnie został zaprzysiężony w Związku Walki Zbrojnej (pseudonimy: Szary, Piotr Barda). Był współorganizatorem tajnej szkoły podchorążych. Kontynuował twórczość literacką. W lipcu 1942 został aresztowany przez gestapo i wysłany do Oświęcimia. Był tam członkiem międzynarodowego Komitetu „Grupa Bojowa – Oświęcim”. W październiku 1944 został przewieziony do obozu w Leitmeritz (Litomierzyce), gdzie przebywał do wyzwolenia. Po powrocie do Krakowa wstąpił do Polskiej Partii Robotniczej (PPR), został zastępcą kierownika Wydziału Propagandy Komitetu Miejskiego PPR w Krakowie. Należał do współorganizatorów miejscowego organu PPR „Echo Krakowa”; w 1946-47 sprawował funkcję jego redaktora naczelnego, publikował na łamach gazety liczne artykuły publicystyczne. Był także członkiem egzekutywy Komitetu Wojewódzkiego (KW) PPR. Działał w Oddziale Krakowskim Związku Zawodowego Literatów Polskich (ZZLP; pełnił funkcję prezesa). Był członkiem Rady Naczelnej Polskiego Związku Byłych Więźniów Politycznych (1945-46). W 1946 otrzymał nagrodę Prezesa Rady Ministrów za całokształt twórczości oraz Nagrodę Artystyczną Województwa Krakowskiego. Zawarł związek małżeński z Leokadią z Węgrowiczów, primo voto Kałuską. Wiersze, prozę i artykuły na tematy literackie ogłaszał m.in. w „Kuźnicy”, „Odrodzeniu” i „Twórczości”. We wrześniu 1948 ustąpił z funkcji prezesa ZZLP, a w październiku wystąpił z PPR. W 1950 w związku z oskarżeniem o kolaborację w czasie okupacji niemieckiej, został wykluczony na trzy lata ze Związku Literatów Polskich (ZLP); nie drukowano też jego utworów. Mieszkał w tych latach w Czorsztynie. Pracował okresowo przy urządzaniu muzeów w Oświęcimiu i na Majdanku. W 1952-54 był zatrudniony jako redaktor w Wydawnictwie Literackim w Krakowie. Ogłaszał wiersze, prozę, recenzje i przekłady, głównie z języka niemieckiego w „Życiu Literackim” (od 1952; tu m.in. w 1955 przegląd prasy Wędrówka po czasopismach podpisany Czytelnik, w 1956 cykl felietonów Literatura i życie oraz recenzje podpisany Adam Lutnik), a w następnych latach także m.in. w „Nowej Kulturze” (1954-62), „Polityce” (od 1962), „Kulturze” (1963-69). W 1953 został reaktywowany w prawach członka ZLP (w latach późniejszych pełnił okresowo funkcję wiceprezesa i prezesa Oddziału Krakowskiego Związku). W 1956 przywrócono mu prawa członka Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR; w 1960-70 z przerwami członek plenum Komitetu Krakowskiego). W 1956-57 był prezesem Zarządu Oddziału Związku Bojowników o Wolność i Demokrację w Krakowie (od 1969 członek Rady Naczelnej). Pełnił funkcję prezydenta (od 1957) i sekretarza generalnego (1960-67) Międzynarodowego Komitetu Oświęcimskiego. Otrzymał m.in. nagrody m. Krakowa (1958) i Miejskiej Rady Narodowej w Krakowie (1964), „Trybuny Ludu” (1976). Od 1969 był członkiem Polskiego PEN Clubu. W 1972-80 był posłem na Sejm Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej. W 1974 należał do współzałożycieli, a następnie objął funkcję przewodniczącego Stowarzyszenia Twórców i Działaczy Kultury „Kuźnica” (do rozwiązania Stowarzyszenia w 1982). W 1979 wszedł w skład KW PZPR w Krakowie. W 1982 był członkiem komisji inicjującej utworzenie Tymczasowej Rady Krajowej Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego, a później członkiem Rady. W 1983 został mianowany przewodniczącym Rady Programowej Ośrodka Kultury „Krakowska Kuźnica”. Od tegoż roku był prezesem Oddziału Krakowskiego i członkiem Zarządu Głównego nowego ZLP. W 1985 otrzymał nagrodę Kowadło, przyznawaną przez Ośrodek Kultury „Krakowska Kuźnica”. Odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim (1956) i Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą (1976) Orderu Odrodzenia Polski, Orderem Sztandaru Pracy I klasy (1970), Złotą Odznaką im. Janka Krasickiego (1976), Krzyżem Oświęcimskim (1985). Zmarł 23 października 1985 w Krakowie.
W 1986 redakcja „Gazety Krakowskiej” ustanowiła nagrodę literacką im. T. Hołuja „Drzewo i owoc” za twórczość i działanie dla socjalistycznej Polski.

Twórczość

1. Dziewczyno, płyniemy naprzód. [Wiersze]. Kraków: Nasz Wyraz 1936, 41 s.

Por. T. Hołuj: Mój pierwszy tomik. W tegoż: Ciąg dalszy [poz. ].

2. Płonące ścieżki. [Wiersze]. Kraków: Klub Młodych Artystów 1938, 47 s.

3. Sebastian. Dramat. Powst. 1939.

Utwór nie zachował się. Informacja od autora.

4. Marsz tryumfalny. Wiersze. Powst. 1942.

Cykl nie zachował się w całości, częściowy druk zob. poz. . Informacja od autora.

5. Próba ognia. Powieść. Powst. 1939-1942. Wyd. [Warszawa:] Czytelnik 1946, 278 s. Wyd. 2 tamże 1948.

Por. T. Hołuj: Od „Próby ognia” do „Królestwa ziemi”. W tegoż: Ciąg dalszy [poz. ].

6. Rozmowy bawarskie. Reportaż z Bawarii. Warszawa: Wydawnictwo Polskie 1942, 15 s.

Autor podpisany na okładce: Tadeusz Hołyński, na karcie tytułowej: Kazimierz Gabiński. Reportaż z pobytu na robotach przymusowych w Bawarii. Broszura propagandowa opublikowana przez wydawnictwo niemieckie po wywiezieniu autora do Oświęcimia. Informacja o okolicznościach powstania: M. Stępień: „Sprawa” Tadeusza Hołuja. „Zdanie1988 nr 10-11.

7. Oświęcim. [Publicystyka; autorzy:] F. Friedmann, T. Hołuj. Przedmowa: W. Barcikowski. Bydgoszcz: Książka 1946, 308 s.

Tu T. Hołuj: Grupa Oświęcim, s. 123-161.

8. Rok 1846. Rewolucja i rabacja. [Publicystyka]. [Kraków:] Nakład Komitetu Obchodu Stulecia 1846 Roku 1946, 64 s.

9. Wiersze z obozu. (Wiersze z lat konspiracji i obozów koncentracyjnych 1939-1945). [B. m. w.:] Książka 1946, 69 s.

Por. uwagi T. Hołuja dot. utworu w: Ciąg dalszy [poz. ].

10. Dom pod Oświęcimiem. Sztuka w 4 aktach. Prapremiera: Warszawa, Teatr Polski 1948. Wyd. Warszawa: Instytut Wydawniczy Sztuka 1948, 86 s. Wyd. nast. łącznie z poz. pt. Dom pod Oświęcimiem; Puste pole. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1979, 158 s.

Por. uwagi T. Hołuja dot. utworu w: Ciąg dalszy [poz. ].

Przekłady

rosyjski

Dom mamaši Franciški. [Przeł.] D. Medvedenko. Moskva 1976.

Adaptacje

telewizyjne

Adaptacja: I. Byrska. Telewizja Polska 1962.

11. Suchy kraj. [Utwór dramatyczny]. Powst. 1948. Prapremiera: Warszawa, Teatr Powszechny 1956.

Informacja o dacie powstania od autora.

12. Nikt nie jest sam. [Utwór dramatyczny]. Powst. ok. 1951.

Informacja: M. Stępień: „Sprawa” Tadeusza Hołuja. „Zdanie1988 nr 10, 11.

13. Pustelnik . Sztuka w 3 aktach. Powst. ok. 1951.

Informacja: S. Marczak-Oborski: Bibliografia dramatu polskiego 1939-1964. Warszawa 1972.

14. Zdrajcy. [Utwór dramatyczny]. Powst. ok. 1951.

Informacja jak w poz. .

15. Królestwo bez ziemi. [Powieść]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1954-1956.

T. 1. Burzliwe żywioły. 1954, 458 s.

T. 2. Twierdza. 1954, 293 s.

T. 3. Krew i chwała. 1955, 547 s.

T. 4. Dobra nowina. 1956, 569 s.

Wyd. nast. w nowej wersji skróconej i poprawionej tamże: t. 1-2. 1960, 528 + 708 s., wyd. 3 [!] 1964, wyd. 3 1968, wyd. 5 1980.

Por. T. Hołuj: Od „Próby ognia” do „Królestwa ziemi”. W tegoż: Ciąg dalszy [poz. ].

16. Oświęcimska ziemia. [Publicystyka]. Oświęcim: Powiatowy Komitet Frontu Jedności Narodu 1954, 72 s.

17. Jutrzenka i inne opowiadania. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1956, 307 s.

Zawartość

Jutrzenka; „Cygan”, czyli zawsze można walczyć; Wina i Kara, czyli o niedostatku praw pisanych; Początek świata, czyli nikt nie jest sam; Rzymskie galery, czyli o łaknieniu niezwykłości; Tajemnica pewnego utworu, czyli o zmyśleniu i prawdzie.

18. Marzenia. [Opowiadania]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1956, 193 s.

Zawartość

Sól; Marzenia; Pies świętego Franciszka; Rozpustny organista; Gajówka; Ławeczka; Papuga; Raki; Sentymentalna opowieść; Ślepcy (I); Ślepcy (II).

19. Koniec naszego świata. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1958, 514 s. Wyd. nast. tamże: 1960, wyd. 3 1965, wyd. 4 1973, wyd. 5 1984.

Por. uwagi T. Hołuja dot. utworu w: Ciąg dalszy [poz. ].

Nagrody

Nagroda literacka Ministra Kultury i Sztuki II stopnia w 1962.

Przekłady

czeski

Konec našeho světa. [Przeł.] H. Teigová. Praha 1962.

słoweński

Konec našega sveta. [Przeł.] S., U. Kraigher. Ljubljana 1966.

węgierski

A mi világunk vége. [Przeł.] I. Mészaros. Budapest 1964.

Adaptacje

filmowe

Adaptacja: W. Jakubowska. Ekranizacja 1964.

20. Początek. [Powieść]. Warszawa: Iskry 1960, 202 s. Wyd. nast.: Kraków: Wydawnictwo Literackie 1978.

Nagrody

Nagroda Ministerstwa Obrony Narodowej w 1961.

Przekłady

węgierski

Négyen a bunkerban. [Przeł.] I. Mészaros. Budapest 1962.

21. Wiersze. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1960, 111 s.

22. Jeden stamtąd. [Powieść]. Warszawa: Iskry 1962, 257 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1963, wyd. 3 1966.

Przekłady

rosyjski

Ćelovek ottuda. [Przeł.] A. Granat. Moskva 1968.

węgierski

Tévúton. [Przeł.] I. Mészaros. Bratislava-Budapest 1964.

23. Drzewo rodzi owoc. Powieść. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1963, 257 s. Wyd. nast. tamże: 1964, wyd. 2 [!] 1977.

Nagrody

II nagroda w konkursie Związku Literatów Polskich oraz wydawnictw: Czytelnik, Państwowy Instytut Wydawniczy, Iskry i Wydawnictwa Literackiego w 1962, Nagroda Państwowa II stopnia (łącznie z poz. ) w 1966.

Przekłady

rosyjski

Derevo daet plody. [Przeł.:] E. V. Pilišek i O. Ju. Rjažskij. Moskva 1966, wyd. nast. tamże 1975.

tadżycki

Bozgašt. [Przeł.] Ś. Śaraf. Dušanbe 1971, wyd. nast. tamże 1977.

ukraiński

Derevo rodit plìd. Kiïv 1971.

24. Puste pole. (Sztuka w 3 aktach). Dialog 1963 nr 4 s. 5-33. Prapremiera: Nowa Huta, Teatr Ludowy 1965. Wyd. łącznie z poz. pt. Dom pod Oświęcimiem; Puste pole. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1979, 158 s.

25. To i inne opowiadania. Warszawa: Czytelnik 1964, 193 s. Wyd. 2 tamże 1964.

Nagrody

Nagroda Państwowa II stopnia (łącznie z poz. ) w 1966.

Zawartość

Źródełko; Nie ma Zuzanny; Krąg; Złota maska; Tamto. – Ballady i romanse: Ballady i romanse; Uroda; To.

26. Opowiadania wybrane. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1966, 279 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1970, wyd. 3 1973, wyd. 4 1977.

Zawartość

Zawiera: z poz. : Jutrzenka; Rzymskie galery, – z poz. : Ślepcy; Sol, – z poz. : Krąg; Tamto; Źródełko; Nie ma Zuzanny; Złota maska; Uroda; To, – nadto: Skrzydła.

27. Zawstydzenie [Powieść]. Warszawa: Iskry 1966, 154 s.

28. Dwadzieścia pięć. [Utwór dramatyczny]. Powst. ok.1969.

Nagrody

III nagroda w konkursie zorganizowanym z okazji 25-lecia Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej przez Naczelną Redakcję Programów Artystycznych Telewizji Polskiej wraz z Głównym Zarządem Politycznym Wojska Polskiego i Centralną Radą Związków Zawodowych.

29. Źródło. [Wiersze]. Warszawa: Czytelnik 1969, 45 s.

30. Echo. [Widowisko telewizyjne]. Teatr Polskiej Telewizji 1971 nr 4 s. 25-41. Telewizja Polska 1972.

31. Róża i płonący las. Powieść o Ludwiku Waryńskim. [T.] 1-2. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1971, 269 + 265 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Warszawa: Instytut Wydawniczy Centralnej Rady Związków Zawodowych 1974; wyd. 2 [!] Kraków: Wydawnictwo Literackie 1976, wyd. 4 tamże 1985. Por. poz. .

Nagrody

Nagroda Centralnej Rady Związków Zawodowych w 1972, nagroda Ministra Kultury i Sztuki (łącznie z poz. ) w 1975, nagroda im. L. Waryńskiego za r. 1985.

Przekłady

niemiecki

Die Rose und der bronnende Wald. [Przeł.] Ch. J. Jankowiak. Berlin 1978.

Adaptacje

filmowe

pt. Biały mazur: Adaptacja: W. Jakubowska. Ekranizacja 1978.

32. Rzecz o Ludwiku Waryńskim. Scenariusz filmowy. Cz. 1-2. Ekranizacja 1971. Por. poz. .

Nagrody

Nagroda Komitetu do Spraw Radia i Telewizji za 1971/1972.

33. Raj. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1972, 423 s. Wyd. nast.: tamże: wyd. 2 1974, wyd. 3 1978; wyd. 4 Kraków: Wydawnictwo Literackie 1987.

Przekłady

słowacki

Raj. [Przeł.] R. Turňa. Bratislava 1990.

34. Osoba. Powieść. Katowice: Śląsk 1974, 255 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Warszawa: Czytelnik 1976; wyd. 3 Katowice: Śląsk 1979; wyd. 4 Kraków, Wrocław: Wydawnictwo Literackie 1985.

Por. oświadczenie T. Hołuja, iż bohaterem powieści nie jest I. Fik: „Literatura1976 nr 43; „Kultura1976 nr 44.

Nagrody

Nagroda w konkursie literackim na 30-lecie Polskiej Partii Robotniczej ogłoszonym przez Wydawnictwo Śląsk, Oddział Związku Literatów Polskich i Komitet Wojewódzki Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Katowicach w 1973, nagroda Centralnej Rady Związków Zawodowych w 1974, nagroda Ministra Kultury i Sztuki (łącznie z poz. ) w 1975.

Przekłady

bułgarski

Ličnost. [Przeł.] M. Atanasova. Sofiâ 1980.

czeski

Osoba. [Przeł.] J. Fiedler. Praha 1979, wyd. nast. Praha 1988.

niemiecki

Zur Person. [Przeł.] Ch. J. Jankowiak. Berlin 1983.

rosyjski

Ličnost'. [Przeł.:] P. Kostikov, V. Svetlov. Moskva 1978.

Adaptacje

radiowe

Adaptacja: I. Wierzbowska-Kawalec. Polskie Radio 1983.

35. Rysopis. Wiersze 1936-1976. Warszawa: Czytelnik 1976, 193 s.

Zawartość

Zawiera wiersze w cyklach: O latach 1923-1936; O latach 1937-1939; O latach 1939-1945; O latach 1949-1956; O latach 1956-1970; O latach 1970-1976.

36. Epizod. Widowisko telewizyjne. Telewizja Polska 1979.

37. Ciąg dalszy. Szkice o przygodach utworów. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1980, 124 s.

Zawartość

Pierwszy tomik [dot. poz. ]; „Wiersze z obozu” [dot. poz. ]; Od „Próby ognia” [dot. poz. ] do „Królestwa bez ziemi”[dot. poz. ]; „Dom pod Oświęcimiem” [dot. poz. ]; „Gdzieś w Jugosławii”; „Koniec naszego świata” [dot. poz. ]; Zmyślenie i rzeczywistość.

38. Złota maska. [Opowiadania]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1980, 98 s.

Zawartość

Złota maska [poz. ]; To [poz. ]; Skrzydła [poz. ].

39. Powrót. [Wiersze]. Warszawa: Czytelnik 1985, 37 s.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1951, 1966.

Wywiady

Literatura bez uników. Rozm. K. Nastulanka. Kultura 1962 nr 46.
T. H.: „Sens istnienia lewicy nie zmienia się. [Rozm.] S. Stanuch. Kamena 1981 nr 24.
Gdzie lewica? Rozm. T. Krzemień. Polityka 1985 nr 28.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 1. Warszawa 1963.
T. Bieńkowska, Z. Vogel: Próba bibliografii twórczości Tadeusza Hołuja [1934-1975]. W: Owoc rodzi drzewo. Kraków 1978.
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (W. Maciąg).

Ogólne

Książki

Owoc rodzi drzewo. Oprac. i posłowie: Z. Siatkowski. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1978, 386 s. [tom poświęcony T. Hołujowi przez Klub Twórców i Działaczy Kultury „Kuźnica” zawiera utwory i artykuły dedykowane T. Hołujowi oraz prace o nim: M. Karaś: O języku Tadeusza Hołuja; B.S. Kunda: „Osoba” albo dzieje świadomości spadkobierców; W. Próchnicki: Portret „Osoby”; B. Rogatko: Ideał i rzeczywistość, czyli o bohaterze komunistycznym w powieściach Tadeusza Hołuja; W. A. Serczyk: Tadeusza Hołuja widzenie historii; K. Woźniakowski: „Róża i płonący las” Tadeusza Hołuja na tle tradycji literackich ujęć postaci Ludwika Waryńskiego; Z. Wyszyński: Publicystyczność i autentyzm filmu „Koniec naszego świata”].
B. Rogatko: Hołuj. [Przeł. z oryginału polskiego] Ch. Cenkalska. Warszawa: Authors' Agency, Czytelnik 1978, 62 s.; przekł. francuski: [Przeł.] K. Bielawska tamże 1981.
M. Stępień: Twórczość Tadeusza Hołuja. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne 1985 [właśc. 1986], 157 s. Biblioteka Analiz Literackich.

Artykuły

W. Sadkowski: Ku największemu tematowi współczesnemu. Nowa Kultura 1961 nr 26.
A. Hamerliński: Tadeusz Hołuj. Tygodnik Kulturalny 1963 nr 23.
A. Wilkoń: Tadeusz Hołuj. Życie Literackie 1965 nr 23.
W. Sadkowski: Przyszedłem burzyć i zmieniać. W tegoż: Penetracje i komentarze. Warszawa 1967.
F. Fornalczyk: O Tadeuszu Hołuju. „Nie będę niewolnikiem śmierci i trwogi”. W tegoż: Z rodu poetów. Łódź 1969.
J. Maciejewski: Tadeusz Hołuj. Moralista i historia. Literatura 1974 nr 11.
H. Gosk: By zrozumieć czas, który uczy... Literatura 1976 nr 50.
B. Rogatko: Od Karola Jurgi do Wacława Potureckiego. Życie Literackie 1976 nr 47.
Z. Macużanka: Imperatywy moralne Tadeusza Hołuja. Zdanie 1980 nr 4.
B. Rogatko: Romantyczny ton. Życie Literackie 1980 nr 4.
S. Stanuch: Myśli nie na baczność. (O twórczości Tadeusza Hołuja). Tu i Teraz 1983 nr 33, 34.
L. Bugajski: Jeszcze nie możemy umrzeć. O Tadeuszu Hołuju. Życie Literackie 1985 nr 44.
M. Chrzanowski: Życie dla innych. Kultura 1985 nr 24.
Z. Bauer: Wiek, który trwa w nas. Literatura 1986 nr 10.
B.S. Kunda: O poezji Tadeusza Hołuja. Życie Literackie 1986 nr 6.
H. Michalski: Twórczość Tadeusza Hołuja. Kultura 1988 nr 22.
M. Stępień: Sprawa” Tadeusza Hołuja. Zdanie 1988 nr 10, 11.
T. Miłkowski: Drzewo rodzi owoc. W tegoż: Literatura i kryzys. Warszawa 1989.

Próba ognia

K. Wyka: Rzecz o żołnierskiej gromadzie. W tegoż: Pogranicze powieści. Kraków 1948 i wyd. nast.

Rozmowy bawarskie

K. Woźniakowski: Trzy wersje „Rozmów bawarskich. (Epizod z dziejów jawnego piśmiennictwa literackiego GG). Przegląd Humanistyczny 1995 nr 6.

Wiersze z obozu

H. Markiewicz: Poezja czasu nieludzkiego. Twórczość 1947 z. 4.

Dom pod Oświęcimiem

J. Borejsza: Krochmalizm czy realizm. Odrodzenie 1948 nr 20.
J. Kierst: Katolicyzm w „Rozdrożu miłości” Jerzego Zawieyskiego i w „Domu pod Oświęcimiem” Tadeusza Hołuja. Przegląd Powszechny 1948 z. 4.
S. Kisielewski: Granice sztuki. Listy z Teatru 1948 nr 22, przedruk w tegoż: Z literackiego lamusa. Kraków 1979.

Królestwo bez ziemi

W. Maciąg: Legenda Kordiana. Życie Literackie 1955 nr 18.
J. Skórnicki: Powieść bez bohatera. Życie Literackie 1957 nr 39.

Jutrzenka i inne opowiadania

J. Kwiatkowski: Opowiadania Hołuja. Życie Literackie 1956 nr 46 [dot. też: Marzenia].

Marzenia

J. Kwiatkowski: Opowiadania Hołuja. Życie Literackie 1956 nr 46 [dot. też: Jutrzenka].

Koniec naszego świata

J. Kwiatkowski: Reportaż i dwie powieści. Życie Literackie 1959 nr 2.
W. Maciąg: Oświęcim, życie, ideologia. Twórczość 1959 nr 3.

Początek

W. Maciąg: Początek epoki. Twórczość 1961 nr 8.
Z. Żabicki: Początek epiki. W tegoż: Tradycje, styl, obyczaj. Warszawa 1963.
T. Błażejewski: Ponad historyczne realia. Odgłosy 1978 nr 22.

Wiersze

A. Wilkoń: Poezja męska. Twórczość 1962 nr 7.

Drzewo rodzi owoc

W. Maciąg: Tajemnice kariery. Twórczość 1963 nr 9.
S. Żółkiewski. „Życie Literackie1963 nr 23.

To i inne opowiadania

S. Frycie: To i inne opowiadania” Tadeusza Hołuja. W tegoż: O szkolnej klasyce, lekturach współczesnych sprzed lat i książkach dla młodzieży. Piotrków Trybunalski 2001.

Opowiadania wybrane

S. Melkowski: Opowiadania Hołuja. Twórczość 1967 nr 3, przedruk pt. Światopogląd czy objawienie? W tegoż: Domena prozy. Warszawa 1984 [dot. też: Zawstydzenie].

Zawstydzenie

S. Melkowski: Opowiadania Hołuja. Twórczość 1967 nr 3, przedruk pt. Światopogląd czy objawienie? W tegoż: Domena prozy. Warszawa 1984 [dot. też: Opowiadania wybrane].

Róża i płonący las

K. Kuliczkowska: Wizerunek własny rewolucjonisty. Miesięcznik Literacki 1971 nr 12.
W. Maciąg: Rzecz o wierności – powieść o Waryńskim. Życie Literackie 1971 nr 18.
J. Żółciński: Portret rewolucjonisty. Współczesność 1971 nr 15.

Raj

K. Koźniewski: Raj człowieka. Polityka 1973 nr 31.
W. Maciąg: Trucizna. Nowe Książki 1973 nr 6.

Osoba

S. Melkowski: Sprawa. Kultura 1974 nr 22, przedruk w tegoż: Powód czytania. Warszawa 1982.
K. Nowicki: Powieść z dokumentów. Twórczość 1974 nr 11, przedruk w tegoż: Dziennik krytyczny. Gdańsk 1981.
J. Termer. „Polonistyka1974 nr 5.
A. Marzec: Ciekawa odmiana powieści politycznej. (Tadeusz Hołuj „Osoba”). W tejże: Od Schulza do Myśliwskiego. Warszawa 1988.