HERBST Lothar

Urodzony 27 lipca 1940 we Wrocławiu w rodzinie robotniczej; syn Helmuta Herbsta i Irmgard ze Szlagowskich. Do szkoły uczęszczał w Wałbrzychu. W 1959 został członkiem Związku Młodzieży Socjalistycznej. W 1961 pracował jako księgowy w Wałbrzyskich Zakładach Koksowniczych, kontynuując naukę w liceum dla pracujących. Po zdaniu matury w 1962 studiował polonistykę na Uniwersytecie Wrocławskim (UWr.); należał w tym czasie do Związku Studentów Polskich (ZSP). W 1962-63 był związany z klubem literackim Vade-mecum, w którym pełnił funkcję kierownika sekcji młodych twórców; pracował także w studenckim radiu oraz był kierownikiem literackim studenckiego teatru Riposta. Debiutował w 1964 wierszami opublikowanymi w almanachu poetyckim Arka, wydanym przez ZSP we Wrocławiu. W 1964-69 był współredaktorem stałej rubryki pt. Kolumna studencka we wrocławskiej „Gazecie Robotniczej”. W 1964 założył czasopismo studenckie „Agora” i prowadził je jako redaktor naczelny do 1969; na łamach pisma publikował od 1966 liczne wiersze, recenzje teatralne i literackie oraz przekłady z literatury niemieckojęzycznej. W 1966, wraz z innymi pracownikami pisma, założył grupę literacką Agora, która była m.in. współorganizatorem pięciu Ogólnopolskich Turniejów Poezji Zaangażowanej i I Ogólnopolskiego Sympozjum Młodej Krytyki Literackiej (1970). Po uzyskaniu magisterium w 1967 i rocznym stażu w Katedrze Filologii Polskiej UWr. został w 1968 asystentem; był opiekunem naukowym Koła Naukowego Polonistów. W 1968 otrzymał stypendium naukowe im. T. Mikulskiego, przyznawane przez Zarząd Towarzystwa Miłośników Wrocławia za prace naukowe z zakresu kultury Wrocławia i Dolnego Śląska. W 1969 został sekretarzem naukowym Wydawnictw UWr. W tymże roku pełnił funkcję wiceprzewodniczącego zarządu Klubu Młodych przy Oddziale Wrocławskim Związku Literatów Polskich (ZLP). Od 1969 kierował działem literackim „Konfrontacji”. Współpracował też jako autor z czasopismami: „Poglądy” (1967-68), „Nadodrze” (1968-78). W 1970 został członkiem PZPR. W 1971 otrzymał stypendium im. T. Borowskiego, przyznawane przez Komisję Młodzieżową przy Zarządzie Głównym ZLP. W tymże roku został członkiem ZLP. Ożenił się z Leokadią Wysocką. W 1975 doktoryzował się na UWr. na podstawie pracy pt. Studenckie czasopisma literackie lat 1945-1958, napisanej pod kierunkiem prof. Czesława Hernasa, i otrzymał stanowisko adiunkta. Kontynuował też twórczość literacką, ogłaszając wiersze, recenzje literackie oraz tłumaczenia wierszy autorów niemieckich i austriackich na łamach „Głosu Ludu” (1972-77), „Konfrontacji” (1972-77), „Gazety Robotniczej” (1973-75; tu redagował też dodatek literacki pt. „Ex libris”) oraz „Sigmy” (1973-77). Od 1976 współpracował z Komitetem Obrony Robotników (KOR). W 1978-87 wchodził w skład komitetu redakcyjnego „Literatury Ludowej”. W 1980 był doradcą Niezależnych Samorządnych Związków Zawodowych (NSZZ) „Solidarność” w regionie dolnośląskim. W grudniu tegoż roku został prezesem Oddziału Wrocławskiego ZLP. Wiersze, artykuły i recenzje literackie publikował na łamach wydawanych poza cenzurą czasopism: „Puls” (1980) i „Zapis” (1978, 1981), „Solidarność Dolnośląska” (1980-81; tu też pod kryptonimami: lh, (lh), (lot)), „Afront” (1982), „Replika” (1982), „Wezwanie” (1982), „Póki my żyjemy” (1983), „Promieniści” (1984), „Przegląd Polityczny” (1984), „Sumienie” (1986) i „Kontur” (1989). Jesienią 1981 podpisał Deklarację założycielską Klubów Rzeczypospolitej Samorządnej „Wolność – Sprawiedliwość – Niepodległość”. Po wprowadzeniu stanu wojennego, został internowany, następnie osadzony w więzieniu o zaostrzonym rygorze, gdzie zaczął tracić wzrok. Po zwolnieniu z więzienia w maju 1982 wielokrotnie odmawiano mu wydania paszportu, uniemożliwiając wyjazd na leczenie za granicą (wyjechał dopiero w 1987). Kontynuował prace naukowe, m.in. koordynował badania nad kulturą studencką oraz recepcją futuryzmu w literaturze polskiej (w ramach problemu węzłowego 11.1). W 1983 stworzył we Wrocławiu i następnie redagował niezależne czasopismo „Obecność”, w którym publikował też liczne wiersze i artykuły literackie (1983-85, 1987). Utwory prozatorskie i poetyckie ogłaszał w tym czasie na łamach czasopism emigracyjnych, m.in. paryskiej „Kultury” (1980, 1982) oraz londyńskiego „Tygodnia Polskiego” (1982), a także w „Cross Currents” (Ann Arbor, 1984) i „Kontakcie” (Paryż, Bruksela, Londyn, 1984). Należał do działaczy funkcjonującego w podziemiu Stowarzyszenia Pisarzy Polskich i Komitetu Kultury Niezależnej we Wrocławiu. W 1985-86 ponownie był więziony. W 1986 otrzymał nagrodę Związku Pisarzy Norweskich za twórczość i działalność społeczną. W 1987 przebywał na intensywnym leczeniu w Niemczech; jednocześnie pełnił tam funkcję przedstawiciela NSZZ „Solidarność”. W maju 1989 był aktywnym działaczem Komitetu Obywatelskiego NSZZ „Solidarność” we Wrocławiu, zaangażowanym w akcje polityczno-propagandowe związane z wyborami do sejmu i senatu. W tymże roku został współzałożycielem Towarzystwa im. E. Stein we Wrocławiu. W 1990 objął kierownictwo rozgłośni wrocławskiej Polskiego Radia. Pełnił też funkcję wiceprzewodniczącego Stowarzyszenia Radia Publicznego w Polsce. W 1997 za działalność społeczną i literacką został wyróżniony Śląską Nagrodą Kulturalną (Schlesischen Kulturpreis), przyznawaną przez władze Dolnej Saksonii. Odznaczony m.in. Srebrną Odznaką im. J. Krasickiego za działalność polityczną w Związku Młodzieży Socjalistycznej (1969), odznaką „Zasłużony Działacz Kultury”, Srebrnym Krzyżem Zasługi (1977) oraz Krzyżem Kawalerskim Polonia Restituta, przyznanym przez Rząd Rzeczpospolitej Polskiej na Uchodźstwie (1988). Zmarł 27 kwietnia 2000 we Wrocławiu; pochowany tamże na Cmentarzu Grabiszyńskim.
Pośmiertnie odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2006) z okazji 30. rocznicy powstania KOR).