BIO

Urodzony 15 maja 1922 w miejscowości Zawadzkie na Śląsku Opolskim (powiat Wielkie Strzelce); syn Juliusza Guzego, urzędnika pocztowego, i Marii z domu Zientek. W 1934-38 uczęszczał do Gimnazjum Ogólnokształcącego im. Księcia Jana Opolskiego, a następnie w 1938-39 kontynuował naukę w Liceum Pedagogicznym w Tarnowskich Górach. W trakcie nauki w Liceum Pedagogicznym odbył kurs przysposobienia wojskowego. We wrześniu 1939 został zmobilizowany, ale nie zdołał dołączyć do swego oddziału. Po inwazji Armii Czerwonej na Polskę 17 września przekroczył granicę rumuńską w Kutach nad Czeremszą i został internowany w obozie w Slatinie w pobliżu granicy węgierskiej, skąd po dwóch miesiącach udało mu się zbiec. Przedostał się przez Rumunię, Jugosławię i Grecję do Francji, gdzie wstąpił do Wojska Polskiego. W obozie w Coëtquidan w Bretanii ukończył podchorążówkę, został przydzielony do artylerii ciężkiej przeciwlotniczej i stacjonował w Saint Nazaire. W czerwcu 1940 po klęsce Francji został ewakuowany do Wielkiej Brytanii. Jako starszy strzelec z cenzusem służył w 1. Pułku Lekkiej Artylerii Przeciwlotniczej na terenie Szkocji. W 1942 zdał egzamin maturalny. W 1944 jako żołnierz 1. Dywizji Pancernej gen. Stanisława Maczka brał udział w walkach we Francji (pod Falaise), a następnie w Belgii i Holandii. Ciężko ranny pod Bredą (październik 1944) został przewieziony do Anglii i poddany amputacji nogi. Po wyjściu ze szpitala podjął w 1946 studia w zakresie ekonomii i nauk politycznych na Uniwersytecie Londyńskim. W tymże roku ożenił się z Angielką, Ishbel Frances Reynolds. Późną jesienią 1949 wraz z żoną i synem powrócił do Polski i zamieszkał w Tarnowskich Górach, gdzie pracował jako urzędnik w spółdzielni spożywców. W 1950/51 studiował na IV roku prawa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu i uzyskał stopień magistra nauk ekonomiczno-politycznych. W 1951 przeniósł się do Poznania. Debiutował w 1952 opowiadaniem pt. Jędraszkowie, ogłoszonym na łamach „Nowego Świata” (dodatku do „Głosu Wielkopolskiego”; nr 14). Początkowo był członkiem Koła Młodych przy Oddziale Poznańskim Związku Literatów Polskich (ZLP), w 1955 zaś został członkiem ZLP. Prozę, artykuły publicystyczne i literackie, recenzje literackie i tłumaczenia prozy amerykańskiej publikował w „Nowym Świecie” (1952-53, 1956), „Gazecie Poznańskiej” i jej dodatku „Widnokrąg”, „Wsi” (1953) i „Wybojach” (1956). Od 1956 należał do zespołu redakcyjnego „Tygodnika Zachodniego”, w którym prowadził dział zachodni (tu też pod pseudonimem Argus; w 1957 cykl artykułów literackich pt. Na Zachodzie). W listopadzie 1957 wraz z rodziną przez Berlin wyjechał do Anglii. Początkowo zamieszkał w Leicester i pracował w biurze miejskiej gazowni. Następnie w listopadzie 1962 przeprowadził się do Reading pod Londynem, gdzie został zatrudniony w monitoringu radiowym BBC. W 1968 uzyskał obywatelstwo brytyjskie. W grudniu tegoż roku przeniósł się do Monachium i podjął pracę w Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa na stanowisku redaktora dziennika radiowego. Kontynuując twórczość literacką publikował fragmenty prozy, artykuły i recenzje literackie w paryskiej „Kulturze” (1966-68, 1982-83) i londyńskich „Wiadomościach” (1969-73 z przerwami); w 1972 i 1973 otrzymał nagrodę „Wiadomości” za najlepsze utwory prozą drukowane na łamach pisma. We wrześniu 1977 po przejściu na wcześniejszą emeryturę przeprowadził się do Hiszpanii. Publikował fragmenty prozy w wydawanych w Paryżu „Zeszytach Literackich” (1984, 1999). Zmarł 24 lutego 2018 w Hiszpanii.

Twórczość

1. Następny odchodzi 22.25. [Powieść]. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry 1955, 161 s. Wyd. 2 tamże 1957.

Przekłady

niemiecki

Der Nächste fährt 22.25. [Przeł.] K. Kelm. Berlin 1963.

2. Nocny zrzut. [Powieść]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1955, 207 s.

3. Cienie na gwiazdach. [Powieść]. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry 1956, 276 s.

Adaptacje

teatralne

Prowokacja. (Inscenizacja na tle powieści P. Guzy. „Cienie na gwiazdach”. Oprac.: W. Lerkowski). W: Repertuar wojskowy dla zespołów artystycznych. Warszawa: Zarząd Główny LPŻ [Ligi Przyjaciół Żołnierza] 1956, s. 145-164.

4. Wenus z brązu. [Powieść]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1956, 216 s.

5. Krótki żywot bohatera pozytywnego. [Powieść]. Paryż: Instytut Literacki 1966, 158 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1982; [Kraków:] Krakowskie Towarzystwo Wydawnicze* 1986.

Nagrody

Nagroda paryskiej „Kultury” w 1967; III miejsce w konkursie londyńskiego miesięcznika „Na Antenie” na najlepszą książkę r. 1966 wydaną na emigracji.

Przekłady

niemiecki

Kurzer Lebenslauf eines positiven Helden. [Przeł.] R. Leitner. Frankfurt am Main 1968.

6. Stan wyjątkowy. [Powieść]. Paryż: Instytut Literacki 1968, 143 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Warszawa: Enklawa* 1981; [wyd. 3] [Bydgoszcz:] Bydgoska SOWA* [1981]; [B.m.w.* 1985?].

Nagrody

Nagroda londyńskich „Wiadomości” za najwybitniejszą książkę pisarza polskiego wydaną na emigracji w 1968.

7. Wielkie nieszczęście. [Powieść]. „Kultura”, Paryż 1982 nr 4 s. 45-63, 1983 nr 1/3 s. 66-103. Wyd. osobne fragmentów: [Warszawa:] Oficyna WE [Wydawnictwa Enklawa* 1983], 40 s.

8. Requiem dla pani Tosi. [Powieść]. Londyn: Aneks 1990, 131 s.

9. Zwidy na wysokościach. Powieść. Poznań: Krajowa Agencja Wydawnicza 1994, 151 s.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1992, 1993, 2004.

Wywiady

Rodzaj „zrehabilitowany. [Rozm.] P.O. Widnokrąg 1955 nr 49 s. 3.
Musiałem wyjąć z szafy trupa i go pogrzebać. [Rozm.] K. Krzemiński. Śląsk 2000 nr 2.
Już nie skrzypi moja szafa. [Rozm.] M. Baster. Śląsk 2002 nr 7.

Słowniki i bibliografie

Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (M. Jentys).

Ogólne

Artykuły

W. Tarnawski: Nurt moralno-religijny w powieściach Guzy. „Przemiany”, Rzym 1969 nr 12.
Z.R. Wilkiewicz: Polnische Exilliteratur 1945-1980. Köln, Wien 1991, passim.
S. Gawliński: Stalinizm z oddali — powieści polityczne Tomasza Stalińskiego [S. Kisielewskiego], Piotra Guzy, Andrzeja Chciuka. W tegoż: Polityczne obowiązki. Kraków 1993.
F. Śmieja: Polubiłem tę moją samotność. Piotr Guzy. W tegoż: Zbliżenia i kontakty raz jeszcze. Katowice 2007.

Następny odchodzi 22

A. Piwowarczyk: Obiecujący początek. Nowa Kultura 1955 nr 29 [dot. też: Nocny zrzut].
S. Stanuch. Życie Literackie 1955 nr 42 [dot. też: Nocny zrzut].

Nocny zrzut

A. Piwowarczyk: Obiecujący początek. Nowa Kultura 1955 nr 29 [dot. też: Następny odchodzi 22.25].
S. Stanuch. Życie Literackie 1955 nr 42 [dot. też: Następny odchodzi 22.25].

Cienie na gwiazdach

J. Kołtuniak: Literacki eksperyment Piotra Guzy. Widnokrąg 1956 nr 19.
[S. Stanuch] Stan. Życie Literackie 1956 nr 37.

Wenus z brązu

H. Wilczkowa: Nienajlepsza tradycja. Nowe Książki 1957 nr 2.

Krótki żywot bohatera pozytywnego

M. Chmielowiec: Portret ubeka. „Wiadomości”, Londyn 1966 nr 20.
G. Herling-Grudziński: O Guzym, Bebelu i Szkłowskim. „Na Antenie”, Londyn 1966 nr 42.
J. Łobodowski: Znakomity debiut Piotra Guzy. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn dod. „Tydzień Polski1966 nr 19.
W. Tarnawski. „Wiadomości”, Londyn 1966 nr 41.
[W. Skalmowski] M. Broński: Nić czarna. „Kultura”, Paryż 1971 nr 11, przedruk w tegoż: Teksty i preteksty. Paryż 1981 [dot. też: Stan wyjątkowy].
W. Tarnawski: Blaski i cienie nurtu świadomości. (Na marginesie powieści Piotra Guzy). „Wiadomości”, Londyn 1971 nr 34 [dot. też: Stan wyjątkowy].
S. Gawliński: Emigracyjne rozrachunki ze stalinizmem po 1956 r. (Cz. II). Dekada Literacka 1992 nr 13.

Stan wyjątkowy

l. Bielatowicz. „Myśl Polska”, Londyn 1968 nr 2.
Cz. Dobek: Okrucieństwo Piotra Guzego. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn dod. „Tydzień Polski1968 nr 42.
[W. Skalmowski] M. Broński: Nić czarna. „Kultura”, Paryż 1971 nr 11, przedruk w tegoż: Teksty i preteksty. Paryż 1981 [dot. też: Krótki żywot bohatera pozytywnego].
W. Tarnawski: Blaski i cienie nurtu świadomości. (Na marginesie powieści Piotra Guzy). „Wiadomości”, Londyn 1971 nr 34 [dot. też: Krótki żywot bohatera pozytywnego].

Requiem dla pani Tosi

J. Kowalewski: Dzieje grzechu pani Tosi. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1990 nr 181.
E. Prokop-Janiec: Requiem dla katyńskiej wdowy. Dekada Literacka 1991 nr 14.
M. Romanowski: Agonia i orgazm. Kultura Niezależna 1991 nr 67.