GRZĘDZIŃSKI January Konstanty

Urodzony 19 września 1890 w Lublinie; syn Józefa Donata Grzędzińskiego, prawnika, pracownika sądu, i Bolesławy z Pobóg-Filipowiczów; brat Nelly Grzędzińskiej, późniejszej żony Andrzeja Struga. Do szkół uczęszczał w Taszkencie. Debiutował w 1901 utworem Tymoleon polski, nagrodzonym w konkursie pisma „Wieczory Rodzinne”. W 1907 był więziony za redagowanie nielegalnego rosyjskiego pisma młodzieżowego. Publikował też artykuły w pismach rosyjskich „Russkoje Słowo” i „Syn Otieczestwa” (1907-08). Był członkiem Socjalistyczno-Demokratycznej Partii Rosji. Około 1908 zamieszkał w Krakowie i jako wolny słuchacz uczęszczał na wykłady na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego (w tym też czasie zdał maturę w Taszkencie). Należał do Związku Młodzieży Postępowo-Niepodległościowej. W 1908 wyjechał do Paryża, gdzie studiował w École Superière d'Aéronautique et de Construction Mécanique. Należał do Towarzystwa Wzajemnej Pomocy Studentów Polaków Spójnia. Był współtwórcą studenckiego stowarzyszenia niepodległościowego Filarecja, członkiem Związku Walki Czynnej, od 1910 zaś członkiem Związku Strzeleckiego. W 1912 był korespondentem dziennika „Naprzód”. Należał do Polskiej Partii Socjalistycznej. Po uzyskaniu w 1914 dyplomu inżyniera konstruktora powrócił do Krakowa i wstąpił do Kompanii Borysławskiej (w przededniu jej połączenia z I Brygadą). W 1914 ranny pod Marcinkowicami leczył się w Czechosłowacji, a następnie wstąpił do 4. Pułku Piechoty Legionów Polskich (jako podporucznik). W tym czasie był też korespondentem frontowym „Wiadomości Polskich” (1915-16; też pod pseudonimami: Jan Bolesławski i Jan Pobóg-Bolesławski). Pozostawszy w wojsku zawodowo był w 1918 adiutantem Józefa Piłsudskiego, a następnie inspektorem wojsk lotniczych przy Generalnym Inspektorze Wojsk Technicznych. Po ukończeniu szkoły pilotów w Istres (Francja) służył kolejno w jednostce lotniczej w Ławicy pod Poznaniem, był zastępcą dowódcy 3. Pułku Lotniczego w Poznaniu, po czym został delegowany do Ministerstwa Komunikacji jako organizator pierwszej polskiej linii lotniczej Warszawa-Moskwa. W 1920 został szefem sztabu Brygady Lotniczej oraz kierował referatem lotnictwa komunikacyjnego w Ministerstwie Kolei. W tym czasie zajął się organizacją i propagandą lotnictwa. W 1920 założył pismo lotnicze „Lot”, a w 1922 „Lot Polski” i był ich redaktorem naczelnym. Od 1924 pracował w Departamencie IV Żeglugi Powietrznej Ministerstwa Spraw Wojskowych w randze podpułkownika. Ożenił się z Lidią Gedroyc. W 1927 utworzył aeroklub polski, a następnie Ligę Obrony Powietrznej Polski. W 1930 został mianowany pułkownikiem; był kolejno dowódcą Pułku Strzelców Kaniowskich, 30. Pułku Konnego w Warszawie oraz 33., 35. i 67. Pułku Piechoty w Brodnicy. Był odznaczony m.in. Krzyżem Walecznych (czerokrotnie), Orderem Virtuti Militarii V klasy, Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. W 1937 wystąpił z wojska. Działalność publicystyczną rozwijał od 1935 początkowo w „Tygodniku Ilustrowanym”, a od 1937 w założonym przez siebie tygodniku „Czarno na białem” (tu też publikował pod pseudonimami: Jan Pobóg i Krystyn Ostroga). Od 1938 był prezesem Klubu Demokratycznego, współorganizatorem Stronnictwa Demokratycznego oraz radnym miasta stołecznego Warszawy. W tymże roku wyjechał do Paryża, gdzie redagował pismo „Świat i Polska”. W 1939 redagował pismo Ligi Obrony Powietrznej Polski „Lot Polski”. Po wybuchu II wojny światowej został komendantem polskiego obozu wojskowego w Coëtquidan i był inicjatorem wydawanego tam pisma „Polska Walcząca”. W styczniu 1940 wznowił w Paryżu wydawanie pisma „Czarno na białem” (tu też publikował pod pseudonimami: Krystyn Ostroga, Jan Turoń oraz Jan Pobóg). Ogłaszał też artykuły w piśmie „Paris” (od 1940; pod pseudonimem Christian Ostroga). Następnie udał się w drogę do Argentyny, gdzie miał zająć się organizacją polskich oddziałów wojskowych. Z powodu kapitulacji Francji i zatrzymania w Dakarze statku, którym płynął, został uwięziony w obozie koncentracyjnym w Maroku. Po zakończeniu wojny pozostał w Maroku. W 1951-56 był redaktorem naczelnym francuskich pism lotniczych: „Carnet de Vol” oraz „En Vol” (1954) w Casablance. W 1957 powrócił do Polski i zamieszkał w Warszawie. Był wiceprezesem Koła Ognisko przy Związku Literatów Polskich (ZLP), członkiem Klubu Krzywego Koła, założycielem i prezesem Towarzystwa Przyjaciół Maghrebu oraz prezesem oddziału śródmieście Towarzystwa Kultury Moralnej. W czerwcu 1964 na zebraniu Oddziału Warszawskiego ZLP opowiedział się po stronie sygnatariuszy Listu 34, co spowodowało liczne represje, m.in. zakaz druku. W 1965 został oskarżony przez prokuraturę o próby przekazywania dziennikarzom zagranicznym materiałów szkalujących Polską Rzeczpospolitą Ludową (proces zawieszono ze względu na jego zły stan zdrowia). W 1967-68 publikował w paryskiej „Kulturze”. W 1968 został usunięty ze Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich. W tymże roku wznowiono postępowanie karne m.in. zarządzając poddanie pisarza obserwacji psychiatrycznej. Zmarł 26 lutego 1975 w Warszawie; pochowany tamże na Cmentarzu Powązkowskim.