BIO
Urodzony 22 marca 1934 w Nochowie pod Śremem; syn Wawrzyńca Grześczaka, robotnika, i Heleny z domu Zielonka. W czasie okupacji niemieckiej przebywał u babci w Golinie pod Jarocinem (rodzice zostali wywiezieni do Rzeszy), gdzie uczęszczał do szkoły powszechnej. W 1952 ukończył Liceum im. T. Kościuszki w Jarocinie. Następnie studiował na Wydziale Filologii Polskiej Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, specjalizując się w bohemistyce. Po uzyskaniu w 1956 magisterium pracował przez rok jako nauczyciel języka polskiego w Poznaniu. Działał w studenckich zespołach literackich i teatralnych. Debiutował w 1955 wierszami ogłoszonymi (pod pseudonimem Mariusz Rudin) w „Widnokręgu”, dodatku do „Gazety Poznańskiej”; z dziennikiem tym współpracował następnie do 1959 (m.in. artykuły i recenzje podpisywał Jerzy Bernasowski). Należał do założycieli powstałej w listopadzie 1956 grupy poetyckiej Wierzbak; prowadził wieczory literackie i galerię plastyczną Wierzbaka, a w 1958 kierował klubem studenckim Od Nowa. Wiersze, artykuły, przekłady z języka czeskiego ogłaszał w pismach: „Wyboje” (1956-57; też pod pseudonimem Marek Konarz), „Tygodnik Zachodni” (1956-57), „Kaktus” (1957-59; tu m.in. satyry i proza pod pseudonimami: Heretyk, Ezopek Kręty), „Od nowa” (1957-60), „Współczesność” (1958-69), „Odra” (1958-72). W 1959 przeniósł się do Warszawy, gdzie został kierownikiem działu w redakcji studenckiego tygodnika „Od nowa”. W 1960 był laureatem nagrody Listopada Poetyckiego za najciekawszy debiut roku i nagrody Czerwonej Róży. W tymże roku został członkiem Związku Literatów Polskich (ZLP) i był m.in. przewodniczącym Komisji Młodzieżowej Zarządu Głównego ZLP. Od 1965 należał do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (usunięty w 1983). Rozwijał też działalność społeczną: w 1961-63 pracował w Komisji Kultury Rady Naczelnej Zrzeszenia Studentów Polskich, współpracował ze studenckim teatrem Kalambur we Wrocławiu, był członkiem Rady Kultury Federacji Młodzieżowych, Rady Ochrony Pomników i Zabytków. W 1963-65 pełnił funkcję sekretarza redakcji, a następnie zastępcy redaktora naczelnego pisma „Itd”, którego był współzałożycielem; w piśmie tym publikował też artykuły, prozę i recenzje (m.in. pod pseudonimem Marek Konarz). Współpracował z miesięcznikiem „Twórczość” (od 1960) oraz z „Tygodnikiem Kulturalnym” (od 1962). Był współzałożycielem miesięcznika „Poezja” i od 1965 do marca 1968 pełnił funkcję sekretarza redakcji, a w 1967 prowadził stały dział W kraju. W 1969-70 pracował w redakcji miesięcznika „Dysk Olimpijski”, od 1969 prowadził też dział kulturalny tygodnika „Sportowiec”. W 1969 otrzymał Srebrny Wawrzyn Polskiego Komitetu Olimpijskiego. W 1970 został laureatem nagrody Pierścienia Klubu Studentów Wybrzeża Żak za całokształt twórczości poetyckiej. Współpracował z miesięcznikiem „Scena”, publikując teksty dramatyczne oraz cykle artykułów o teatrze poezji (1971-72). W 1974 otrzymał nagrodę im. S. Piętaka. W 1974-78 był zastępcą redaktora naczelnego „Tygodnika Kulturalnego”. Od 1974 do rozwiązania ZLP w 1983 był członkiem Zarządu Głównego. W 1980-81 współpracował z tygodnikiem „Literatura” (m.in. cykl felietonów Sposoby poezji), a także kierował działem poezji w „Twórczości”. W 1982 pełnił funkcję kierownika redakcji dramatu radiowego Polskiego Radia. W 1989 został członkiem zarządu Stowarzyszenia Pisarzy Polskich (SPP), którego był współtwórcą i członkiem Polskiego PEN Clubu. W 1990 objął stanowisko dyrektora Ośrodka Kultury Polskiej w Bratysławie i konsula Rzeczpospolitej Polskiej początkowo w Czechosłowacji, a następnie do 1996 w Słowacji. W 1996-99 był prezesem SPP. Od 1997 prowadził w „Twórczości” stałą rubrykę pt. Kiosk, poświęconą literackim nowościom wydawniczym. Otrzymał nagrodę Ministra Kultury i Sztuki za twórczość poetycką (za 1998), tytuł Honorowy Poeta Skopje (Macedonia; 2000) i nagrodę im. W. Reymonta, przyznawaną przez Związek Rzemiosła Polskiego, SPP i ZLP (2005). Zmarł 27 stycznia 2010 w Warszawie; pochowany tamże na Cmentarzu Komunalnym Północnym na Wólce Węglowej.
Twórczość
1. Lumpenezje. [Wiersze]. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1960, 67 s.
Nagrody
Zawartość
2. Wyjście z pozorów. [Wiersze]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1961, 70 s.
Zawartość
3. Kurt. Widowisko poetyckie. Prapremiera: Wrocław, Teatr Kalambur 1962. Wyd. osobne: Oprac., inscenizacja, reżyseria: W. Herman. Muzyka: A. Bień. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1963, 50 s.
4. Obozowe wieczory. Program artystyczny. Warszawa 1963, 30 s. [Wkładka do „Płomienie” nr 7/8].
Zawartość
5. Wesela słowiańskie. Prapremiera: Wrocław, Teatr Kalambur 1964. Druk pt. Poeta gra kołysankę czerwone jabłuszko. [Utwór dramatyczny wierszem z autokomentarzem]. „Scena” 1974 nr 3 s. 43-50. Por. poz. ↑.
6. Gęste światło. [Wiersze]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1965, 109 s.
Zawartość
7. Pieśń całej ziemi. Montaż poetycko-wokalny. Warszawa 1965, 30 s. [Wkładka do „Płomienie” nr 6/7].
8. Pożegnanie Norymbergi. [Wiersze i miniatury prozą]. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1965, 91 s.
Zawartość
9. Naczynie poważne. [Wiersze]. Warszawa: Czytelnik 1967 [właśc. 1966], 65 s.
10. Dionizos Faust. [Utwór dramatyczny]. Powst. 1970-1971. Druk w: Teatr a poezja. Wrocław 1975 s. 159-194.
11. Jasność. [Wiersze]. Warszawa: Czytelnik 1970, 96 s.
Nagrody
Przekłady
macedoński
12. Liturgia. [Utwór dramatyczny]. Prapremiera radiowa pt. Ten który przychodzi: Polskie Radio 1971. Druk „Nowy Wyraz” 1973 nr 1/2 s. 127-146.
13. Człowiek dźwiga ciężary. [Wiersze]. Warszawa: Generacje 1972, 31 s.
Nagrody
Zawartość
Przekłady
czeski
14. Trzeci wiersz. Przypadki teatru poezji. [Warszawa:] Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1973, 391 s.
15. Prawdziwe zmyślanie. [Cykl prozy dla dzieci]. Warszawa: Biuro Wydawniczo-Propagandowe RSW Prasa-Książka-Ruch 1974, od cz. 2 Krajowa Agencja Wydawnicza 1976-1978.
[Cz. 1]. Prawdziwe zmyślanie, 1974 s. 41.
Przekłady
niemiecki
[Cz. 2]. Mam pomysł: drugie prawdziwe zmyślanie. 1976, 45 s.
[Cz. 3]. Krokodyla zabawa: trzecie prawdziwe zmyślanie. 1977, 58 s.
[Cz. 4]. Przedszkole wesołych przygód: czwarte prawdziwe zmyślanie. 1978, 52 s.
16. Poezje wybrane. Wybór i wstęp autora. Nota biograficzna: J. Bandrowska-Wróblewska. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1975, 161 s.
17. Sierpień, tętnienie. [Wiersze]. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1975, 169 s.
Zawartość
18. Odyseja, odyseja. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1976, 283 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1979, wyd. 3 1983.
19. Wiersze wybrane. Wstęp autora. Warszawa: Czytelnik 1977, 259 s.
20. Restauracja w teatrze. Scenariusz wg. M. Grześczaka. Prapremiera: Wrocław, Teatr-21 przy Wyższej Szkole Pedagogicznej 1979.
21. Kwartał wierszy. Warszawa: Czytelnik 1980, 160 s.
22. Złota grzechotka. [Utwór dramatyczny]. „Scena” 1980 nr 5 s. 44-48.
23. O chłopcu, którym jesteś i ty. Warszawa: Nasza Księgarnia 1981, [12] s.
24. [Wiersze]. Posłowie: Z. Mycielska-Golik. Warszawa: Czytelnik 1986, 127 s.
25. [Wiersze w:] Widziane w blasku. Katalog z wystawy malarstwa K. Gawrońskiej-Grześczak. Sandomierz: Muzeum Okręgowe 1988.
26. Niebo jaskółek. Liryki wybrane. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie 1999, 294 s.
27. Atena strząsająca oliwki. Zwycięzcom i zwyciężonym; Athena secouant l'olivier. Aux vainquers et aux vaincus. [Wiersze]. [Przekł.] J. Lisowski. Warszawa: Agawa 2003, 238 s.
28. Baran na złotej morwie. [Wiersze]. Toruń: A. Marszałek 2004, 153 s.
29. Smutki. [Wiersze]. Warszawa: Czytelnik 2006, 62 s.
30. Widziane w blasku; Czwartek w czerni. [Wiersze]. Warszawa: Agawa 2006, 208. Por. poz. ↑.
Słuchowiska radiowe, m.in.
Wybory utworów literackich w przekładach
czeski
słowacki
Przekłady
Prace redakcyjne
Zob. też Przekłady poz. ↑.
Omówienia i recenzje
• Ankieta dla IBL PAN 1976, 1989.
