BIO

Urodzony 6 maja 1918 we wsi Małkowie pod Chełmem Lubelskim; syn Franciszka Grzesiuka, ślusarza, i Anny z Antoszkiewiczów. Od dzieciństwa mieszkał w Warszawie na Czerniakowie. Ukończył szkołę powszechną i od 1934 pracował w Państwowym Zakładzie Tele- i Radiotechnicznym, uczęszczając jednocześnie do dwuletniej Miejskiej Szkoły Zawodowej oraz przez rok na Państwowe Kursy Radiotechniczne. W czasie okupacji niemieckiej przebywał nadal w Warszawie i współpracował z organizacjami konspiracyjnymi, zajmując się dostarczaniem broni. W 1940 został aresztowany przez gestapo i wywieziony na przymusowe roboty do Nadrenii. Po nieudanej ucieczce został osadzony w obozie koncentracyjnym Dachau, następnie Mauthausen-Gusen, gdzie od wiosny 1944 należał do konspiracyjnej grupy lewicowej Związek Walki o Rzeczpospolitą Sprawiedliwą. Po wyzwoleniu powrócił w lipcu 1945 do kraju i pracował jako konwojent w Kuźni Raciborskiej, a po przyjeździe do Warszawy w lutym 1946 — jako robotnik w Stołecznym Przedsiębiorstwie Budowlanym. W tym czasie został członkiem Polskiej Partii Robotniczej. Pracował następnie w aparacie partyjnym i związkach zawodowych. W 1949-53 był wicedyrektorem do spraw polityczno-społecznych w Instytucie Hematologii i Krwiodawstwa w Warszawie, następnie pełnił funkcję kierownika administracyjnego w Centralnej Poradni Skórno-Wenerologicznej oraz w Miejskim Szpitalu Przeciwgruźliczym. Był też radnym w Stołecznej Radzie Narodowej. Debiutował w 1958 pamiętnikiem pt. Pięć lat kacetu; od 1959 występował w Polskim Radiu jako piosenkarz oraz w zespołach estradowych, popularyzując folklor Warszawy (przede wszystkim Czerniakowa). W 1960 został członkiem Związku Literatów Polskich. Ciężko chory na gruźlicę, zrezygnował z pracy zawodowej i w 1960 przeszedł na rentę. Zmarł 21 stycznia 1963 w Warszawie; pochowany tamże na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.

Twórczość

1. Pięć lat kacetu. [Wspomnienia]. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Książka i Wiedza 1958, 517 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 rozszerzone 1960, wyd. 3 1964 [właśc. 1965], wyd. 4 1967, wyd. 5 1968, wyd. 6 1970, wyd. 7 1972, wyd. 8 1978, wyd. 9 1982, wyd. 10 1985, wyd. 11 1987, wyd. 12 1989, wyd. 13 1997, wyd. 14 1997, wyd. 15 2000, wyd. 16 2002, wyd. 17 2005.

Dot. pobytu w obozie koncentracyjnym Mauthausen-Gusen.

2. Boso, ale w ostrogach. [Wspomnienia]. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Książka i Wiedza 1959, 339 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 z przedmową W. Żukrowskiego 1960, wyd. 3 1966, wyd. 4 1967, wyd. 5 1969, wyd. 6 1970, wyd. 7 1972, wyd. 8 1978, wyd. 9 1982, wyd. 10 1987, wyd. 11 1989, wyd. 11 [właśc. 12] 1995, wyd. 13 1999, wyd. 14 2000, wyd. 15 2005, wyd. 16 2006.

Dot. okresu dwudziestolecia międzywojennego i II wojny światowej.

Adaptacje

teatralne

Boso, ale w ostrogach (musical). Libretto: A. Pietruski, K. Wodnicka. Wystawienie: Łódź, Teatr Powszechny 1969.
Adaptacja: F. Holikowski. Wystawienie: Dąbrowa Górnicza, Teatr Forum – 74 1976.
Ballada czerniakowska, czyli boso ale w ostrogach wg S. Grzesiuka. Teksty piosenek: W. Młynarski. Adaptacja: B. Borys-Damięcka. Wystawienie: Warszawa, Teatr Syrena 1999.

3. Na marginesie życia. [Wspomnienia]. Wstęp: J. Preger. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Książka i Wiedza 1964, 227 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1966, wyd. 3 1972, wyd. 4 1978, wyd. 5 1982, wyd. 6 1987, wyd. 7 1989, [wyd. 8] 1999, 2003, 2006.

Dot. pobytu w sanatoriach przeciwgruźliczych.

Omówienia i recenzje

Słowniki i bibliografie

• „Rocznik Literacki 1963” wyd. 1965 (P. Grzegorczyk).
Słownik współczesnych pisarzy polskich. Seria 2. T. 1. Warszawa 1977 (E. Głębicka).
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (Cz. Hernas).

Ogólne

Artykuły

K. Tarasiewicz: Dajcie kabaret warszawskiego przedmieścia. Radar 1967 nr 5.
W. Orłowski. „Program Teatru Powszechnego”. (Łódź) 1969 nr 4 [dot. zbiorów pieśni folkloru warszawskiego S. Grzesiuka].
W. Rymkiewicz. Odgłosy 1969 nr 42.
A. Wielgoławska: Grzesiuk i jego piosenki. Stolica 1970 nr 25.
A. Kłoś: Kozak i bandżo. Gazeta Wyborcza 2003 nr 17.
K. Zaborska: Nie był takim nożownikiem. Gazeta Wyborcza 2004 nr 17.

Pięć lat kacetu

S. Wygodzki. Nowe Książki 1958 nr 13.
J. Wyka: Autentyk z nowoczesnego piekła. Argumenty 1958 nr 23.
S. Zabiełło: Świat koncentracyjny. Kierunki 1958 nr 27.

Boso, ale w ostrogach

J. Gembicki: Chłopiec z Czerniakowa. Nowa Kultura 1959 nr 47.
J.J. Lipski: O czerniakowskich zakapiorach. Nowe Książki 1959 nr 19.
J. Preger: Dzieciństwo nieanielskie. Polityka 1959 nr 38.
S. Stanuch: Wyznania bohatera pozytywnego. Życie Literackie 1959 nr 44.
M. Jarochowska: Z szacunkiem, bo się może skończyć źle... Orka 1960 nr 1.
S.R. Dobrowolski: Romantyka lumpenproletariatu. Stolica 1961 nr 48.
W. Żukrowski: Trubadur z Powiśla. W tegoż: W głębi zwierciadła. Warszawa 1973, przedruk w: Rozmowy o książkach. Warszawa 1989.

Na marginesie życia

W. Błachut. Życie Literackie 1964 nr 50.
T. Łubieński. Współczesność 1964 nr 24/25.
Z. Florczak: Na marginesie literatury. Nowe Książki 1965 nr 17.
B. Drozdowski: Styl. W tegoż: epoka i reszta. Warszawa 1967.