BIO

Urodzony 4 lipca 1936 w Warszawie (pochodzi ze wsi Radoszyna pod Mińskiem Mazowieckim); syn Abrama Grynberga, zajmującego się drobnym handlem, i Sury z domu Sulik. W czasie okupacji niemieckiej ukrywał się wraz z matką (pod przybranym nazwiskiem Henryk Krzyżanowski) w Warszawie i na Podlasiu. Po wojnie mieszkał w Łodzi, gdzie w 1954 ukończył III Gimnazjum im. T. Kościuszki. Następnie studiował na Wydziale Dziennikarskim Uniwersytetu Warszawskiego (UW), w 1958 uzyskał magisterium. Od 1959 pracował jako aktor w Państwowym Teatrze Żydowskim im. I. Kamińskiej w Warszawie. Debiutował w 1959 opowiadaniem pt. Ekipa «Antygona», ogłoszonym w tygodniku „Współczesność” (nr 22). W 1966 otrzymał stypendium im. T. Borowskiego oraz nagrodę Radia Wolna Europa, a w 1969 nagrodę paryskiej „Kultury”. W lipcu 1967 ożenił się z Krystyną Walczakówną, aktorką Teatru Narodowego w Warszawie. W grudniu tegoż roku, podczas tournée artystycznego Państwowego Teatru Żydowskiego, wystąpił o azyl polityczny w USA, gdzie pozostał razem z żoną. Początkowo pracował w firmie metalowej jako zwykły robotnik. W 1969 podjął studia na wydziale języków słowiańskich uniwersytetu kalifornijskiego w Los Angeles i w 1971 uzyskał stopień Master of Arts. W czasie studiów (1969-71) pracował jako asystent przy katedrze języka i literatury rosyjskiej uniwersytetu w Los Angeles. Równocześnie nawiązał współpracę z czasopismami emigracyjnymi, m.in. w 1968 z paryską „Kulturą” i londyńskimi „Wiadomościami”, publikując na ich łamach poezję, prozę oraz szkice i artykuły literackie. W 1971 przeniósł się do Waszyngtonu, gdzie pracował w polskojęzycznym czasopiśmie „Ameryka” (1971-73), a następnie w polskiej sekcji rozgłośni radiowej „Głos Ameryki” (1973-82), gdzie występował pod pseudonimem Robert Miller. W 1976 podpisał oświadczenie pisarzy emigracyjnych wyrażające solidarność z sygnatariuszami Memoriału 59. Ogłaszał także utwory w „Gwieździe Polarnej” (Stevens Point, 1978-80), „Tygodniu Polskim” (Londyn, 1980-84). W 1982 ponownie podjął pracę w redakcji „Ameryki”, później zaś w anglojęzycznym dziale radia Voice of America (1985-91). W latach osiemdziesiątych jego wiersze, fragmenty prozy oraz artykuły literackie i publicystyczne ukazywały się w kraju w wydawanych poza cenzurą czasopismach „Wezwanie” (1984), „Most”, (1986), „KOS” (1986), „Arka (1987) i Kontakt” (1988), „Tygodnik Powszechny” (1987-89) i „Res Publica” (1988) oraz w „Res Publice Nowej” (1994). Za całokształt twórczości literackiej otrzymał w 1990 nagrodę Fundacji A. Jurzykowskiego w Nowym Jorku, w 1991 zaś nagrodę im. S. Vincenza przyznawaną przez Irenę i Andrzeja Vincenzów w Krakowie. W roku akademickim 1993/94 prowadził przez jeden semestr na Wydziale Polonistyki UW seminarium na temat warsztatu pisarskiego. W 1996 otrzymał nagrodę J. Karskiego i P. Nireńskiej, przyznawaną przez YIVO Institute for Jewish Research w Nowym Jorku za prace dokumentujące wkład Żydów do kultury i nauki polskiej. W 2000 został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi za wieloletnią pracę w polskiej rozgłośni Głosu Ameryki. W 2001 otrzymał doktorat honoris causa Spertus College w Chicago. Mieszka w McLean w USA.

Twórczość

1. Ekipa „Antygona. [Opowiadania]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1963, 126 s.

Zawartość

Sielanka-Siaj; Opustoszałe trawy; Pełnomocnictwo; Ekipa „Antygona”; Grób; Nieznajomy; Jidit; Niepowodzenie w Nazarecie; Widziałem połyskującą broń; Hamlet.

2. Święto kamieni. [Wiersze]. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1964, 77 s.

3. Żydowska wojna. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1965, 88 s. Wyd. 2 tamże 1989.

Ciąg dalszy zob. 4.

Nagrody

Nagroda Fundacji im. Kościelskich w Genewie za r. 1966, I miejsce w plebiscycie miesięcznika „Na antenie” (Monachium) w 1967 na najlepszą książkę r. 1966 wydaną w kraju.

Przekłady

angielski

Child of the shadows. [Przeł.] C. Wieniewska. London 1969 [zawiera też przekł. opowiadania Grób [poz. pt. The Grave, przeł. M. Wheeler].
The Jewish war. [Przeł.:] C. Wieniewska i H. Grynberg. Wyd. łącznie z przekł. Zwycięstwo [poz. ] pt. The Jewish war and The victory. Evanston, Illinois 2001.

czeski

Židovskǎ vǎlka. [Przeł.] O. Hostovskǎ. Wyd. łącznie z przekł. Zwycięstwo [poz. ] pt. Židovskǎ vǎlka; Vítězství. Praha 1996.

francuski

La guerre des Juifs. [Przeł.] S. Erlich. Paris 1970-1971.
La guerre des Juifs. [Przeł.] L. Dyèvre. Wyd. łącznie z przekł. Zwycięstwo [poz. ] pt. La guerre des Juifs suivie de Victoire. Paris 1994.

hebrajski

Milḥamah yehẇdiyt . [Przeł.] S. Hareven. Merḥabyah 1968.

niderlandzki

De Joodse oorlog. [Przeł.] D. van der Klei. Utrecht 1969.

niemiecki

Der jüdische Krieg Erzählung. [Przeł.] V. Cerny. Frankfurt am Main 1972.

włoski

La guerra degli ebrei. [Przeł.] L. Quercioli. Roma 1992.

[Wyd. 3] łącznie z poz. pt. Żydowska wojna i Zwycięstwo. Wrocław: Siedmioróg 1997, 157 s.

4. Zwycięstwo. [Powieść]. Paryż: Instytut Literacki 1969, 92 s. Wyd. nast.: Warszawa: Signum* 1981; Kraków: Wydawnictwo – X –*1986; Łódź: Łódzki Zespół Oświaty Niezależnej, Wydawnictwo „Solidarność Walcząca” * 1986; wyd. 1 [!] krajowe ze wstępem W. Bartoszewskiego i posłowiem R. S. Zielińskiego. Poznań: W drodze 1990.

Kontynuacja poz. 3.
W 2001 książka została wpisana na listę „stu największych dzieł żydowskiej literatury nowożytnej” (The 100 Greatest Works of Modern Jewish Literature), ułożoną przez międzynarodowy komitet literaturoznawców w National Yiddish Book Center w USA.

Nagrody

Wyróżnienie w plebiscycie „Wiadomości” (Londyn) na najlepszą książkę r. 1970 napisaną i wydaną na emigracji.

Przekłady

angielski

The victory. [Przeł.] R. Lourie. Evanston, IL 1993, wyd. łącznie z przekł. Żydowska wojna [poz. ] pt. The Jewish war and The victory. Evanston, IL 2001.

czeski

Vítězství. [Przeł.] O. Hostovskǎ. Wyd. łącznie z przekł. Żydowska wojna [poz. ] pt. Židovskǎ vǎlka; Vítězství. Praha 1996.

francuski

Victoire. [Przeł.] L. Dyèvre. Wyd. łącznie z przekł. Żydowska wojna [poz. ] pt. La guerre des Juifs suivie de Victoire. Paris 1994.

[Wyd. 6] łącznie z poz. pt. Żydowska wojna i Zwycięstwo. Wrocław: Siedmioróg 1997, 157 s.

5. Antynostalgia. [Wiersze]. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1971, 78 s.

6. Życie ideologiczne. [Powieść]. Londyn: Polska Fundacja Kulturalna 1975, 112 s.

Nagrody

W 1976 nagroda im. D. Wandycza, przyznawana przez „Wiadomości” (Londyn) za najwybitniejszą książkę roku pisarza polskiego wydaną na emigracji; w 1977 wygrana w plebiscycie Radia Wolna Europa na najlepszą książkę r. 1976 wydaną na emigracji.

Przekłady

węgierski

Ideológiai élet. [Przeł.] L. Pǎlfalvi. Wyd. łącznie z poz. pt. Ideológiai élet; Magánélet. Budapest 2002.

Wyd. nast. łącznie z poz. pt. Życie ideologiczne; Życie osobiste. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1992, 268 s.

Wyd. łącznie z Życie osobiste [poz. ] i Życie codzienne i artystyczne [poz. ] pt. Życie ideologiczne, osobiste, codzienne i artystyczne. Warszawa: Świat Książki 1998, 410 s.

7. Życie osobiste. [Powieść]. Londyn: Polska Fundacja Kulturalna 1979, 84 s. Wyd. nast.: Łódź: Wydawnictwo Społeczne Fakt * 1988; Warszawa: Oficyna Wydawnicza Pokolenie * 1989.

Przekłady

węgierski

Magánélet. [Przeł.] L. Pǎlfalvi. Wyd. łącznie z przekł. Życie ideologiczne [poz. ] pt. Ideológiai élet; Magánélet. Budapest 2002.

Wyd. łącznie z Życie ideologiczne [poz. ] i Życie codzienne i artystyczne [poz. ] pt. Życie ideologiczne, osobiste, codzienne i artystyczne. Warszawa: Świat Książki 1998, 410 s.

8. Wiersze z Ameryki. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1980, 62 s.

9. Życie codzienne i artystyczne. [Powieść]. Paryż: Instytut Literacki 1980, 180 s. Wyd. nast.: Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1991, 236 s.

Wyd. łącznie z Życie ideologiczne [poz. ] i Życie osobiste [poz. ] pt. Życie ideologiczne, osobiste, codzienne i artystyczne. Warszawa: Świat Książki 1998, 410 s.

10. Po zmartwychwstaniu. [Wiersze]. Londyn: Sowula 1982, 8 k.

Przekłady

hebrajski

ʾAḥar ha-tḥiyah. [Przeł.] A. Brauner. Tel-Aviv 1984.

11. Wśród nieobecnych. [Wiersze]. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1983, 61 s.

12. Prawda nieartystyczna. [Eseje]. [Berlin Zachodni]: Archipelag 1984, 144 s. Wyd. nast.: wyd. 1 krajowe rozszerzone i poprawione Czeladź: Almapress 1990; Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1994; [wyd. 4] Wołowiec: Czarne 2002.

Zawartość

Życie jako dezintegracja; Altera pars; Terra incognita; Ludzie Żydom zgotowali ten los; Holocaust w literaturze polskiej; Duch ludzki jako sierota; Forma pamięci; Obsesyjny temat. – W wyd. z 1990 ponadto: Odwrotna strona dialogu.

13. Wiersze wybrane z lat 1964-1983. Wybór: J. Salomonowicz. Warszawa: Rekontra * 1985, 107 s.

Zawartość

Zawiera utwory z tomów poz. , , , .

14. Kadisz. [Powieść]. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak 1987, 143 s. Wyd. nast. tamże 1993.

Przekłady

francuski

California Kaddish. [Przeł]. M. Smorag. Paris 1991, wyd. nast. Montreuil 2007.

niemiecki

Kalifornisches Kaddisch. [Przeł.] H. Schumann. Frankfurt am Main 1993.

[Wyd. 3] łącznie z Dziedzictwo [poz. ] pt. Kalifornijski kadisz. Warszawa: Świat Książki 2005, 192 s.

15. Kronika. [Utwór dramatyczny]. Berlin Zachodni: Archipelag 1987, 200 s. Wyd. nast.: [wyd. 2]. Łódź: Press 86 1994; Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Skłodowskiej-Curie 2005.

16. Pomnik nad Potomakiem. [Wiersze]. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1989, 66 s. Wyd. nast. Warszawa: Czytelnik 1993.

17. Szkice rodzinne. [Opowiadania]. Warszawa: Czytelnik 1990, 228 s.

Zawartość

Wujek Morris; Buszujący po drogach; Ojczyzna; Szkic rodzinny; Szkic węgierski; Brat na Wołyniu; Ptak; Racoon; Ochotnik; Wujek Aron.

Przekłady

włoski

Ritratti di famiglia. [Przeł.:] C. i M. Madonia. Firenze 1994, wyd. nast. 2004.

18. Wróciłem. Wiersze wybrane z lat 1964-1989. Wybrał i oprac. R. Stiller. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1991, 154 s.

19. Pamiętnik pisany w stodole. [Utwór dramatyczny w 3 aktach]. Dialog 1992 nr 5 s. 5-40.

20. Dziedzictwo. [Opowieść dokumentalna]. Londyn: Aneks 1993, 90 s.

Zapis ścieżki dźwiękowej z filmu dokumentalnego pt. Miejsce urodzenia (reż. P. Łoziński, 1992), ukazującego poszukiwanie grobu ojca pisarza i ekshumację zwłok. Wyróżnienie przyznane przez „Tygodnik Powszechny” w 1993.

Wyd. łącznie z Kadisz [poz. ] pt. Kalifornijski kadisz. Warszawa: Świat Książki 2005, 192 s.

21. Pamiętnik Marii Koper. [Proza dokumentalna]. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak 1993, 102 s.

22. Dzieci Syjonu [Opowieść dokumentalna]. Warszawa: Karta 1994, 166 s.

Opowieść dokumentalna powstała z fragmentów protokołów spisanych w Palestynie w 1943 przez Polskie Centrum Informacji na Wschód na podstawie zeznań dzieci żydowskich, które ewakuowano z ZSRR do Palestyny. Dokumenty te przesłano do Londynu na ręce ministra informacji i dokumentacji, Stanisława Kota. Ich kopie znajdują się w archiwach Hoover Institution w Stranfordzie.

Przekłady

angielski

Children of Zion. [Przeł.] J. Mitchell. Evanston, IL 1997, wyd. nast. tamże 1998.

hebrajski

Yaldey ṣiyŵn. [Przeł.] Z. Schuss. Yerẇšalaiym 1995.

23. Rysuję w pamięci. [Wiersze]. Poznań: Wydawnictwo „a5 1995, 54 s.

Przekłady

hebrajski

ʾAniy maṣiyr ḃa-zikrŵniy. [Przeł.] A. Brauner. Tel-Aviv 2002.

24. Drohobycz, Drohobycz. [Opowiadania]. Warszawa: W.A.B. 1997, 293 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1998, wyd. 3 rozszerzone 2000.

Nagrody

W 2003 nagroda Koret Jewish Book Award.

Przekłady

angielski

Drohobycz, Drohobycz and other stories. True tales from the Holocaust and life after. [Przeł.] A. Nitecki. New York 2002.

niemiecki

Drohobycz, Drohobycz: zwölf Lebensbilder. [Przeł.] M. Pollack. Wien 2000.

25. Kabaret po tamtej stronie. [Utwór dramatyczny w 3 aktach]. Dialog 1997 nr 8 s. 5-33.

Zapowiedziana na sezon 1997/98 prapremiera w Teatrze Studyjnym '83 im. J. Tuwima w Łodzi nie odbyła się z powodu niezaakceptowania przez autora reżyserskiej wersji sztuki. (Informacja: „Almanach Sceny Polskiej1997/98 s. 224-225).

26. Ojczyzna. [Opowiadania]. Warszawa: W.A.B. 1999, 235 s.

27. Memorbuch. Warszawa: W.A.B. 2000, 356 s.

Powieść biograficzna o Adamie Brombergu.

Przekłady

szwedzki

Historien om Adam Bromberg. [Przeł.] A. Bodegard. Stockholm 2000.

28. Z Księgi Rodzaju. [Wybór wierszy]. Warszawa: Twój Styl 2000, 146 s.

29. Szmuglerzy. [Proza dokumentalna]. [Współautor:] J. Kostański. Warszawa: Twój Styl 2001, 152 s.

30. Monolog polsko-żydowski. [Szkice]. Wołowiec: Czarne 2003, 181 s.

Zawartość

Historia polsko-żydowska; Polska ekskluzywna; Trójkąt polsko-żydowsko-ukraiński; Dziedzictwo duchowe; Przymieszka krwi; Żyd, który udawał Polaka, który udawał Żyda... [dot. J. Kosińskiego]; My, Żydzi z Dobrego; Palestyna, Palestyna...; Winię Europę; Nad pięknym, modrym Wannsee; Imperatyw człowieczeństwa.

31. Uchodźcy. [Powieść autobiograficzna]. Warszawa: Świat Książki 2004, 244 s.

32. Dowód osobisty. [Wiersze]. Wrocław: Biuro Literackie 2006, 63 s.

33. Janek i Maria. [Opowiadania]. Warszawa: Świat Książki 2006, 208 s.

Wybory utworów literackich w przekładach

niemiecki

Henryk Grynberg. Broschüre zur Literarischen Tourne nach Leipzig, Berlin, Görlitz, Bautzen und Dresden. [Przeł.:] R. Böning, K. Dedecius, H-Ch. Trepte. Leipzig 1995, wyd. nast. tamże 1996 [zawiera wiersze H. Grynberga oraz wypowiedzi różnych osób nt. jego twórczości].

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1991, 2004, 2005.

Autor o sobie

H. Grynberg: Samokrytyka (Autorecenzja). Kultura”, Paryż 1976 nr 6.
H. Grynberg: [Życiorys]. Arka* 1987 nr 18 (Emigranci o sobie).

Wywiady

Rozmowa z Henrykiem Grynbergiem. [Rozm. A. Grupińska]. Czas Kultury* 1987 nr 3.
Życie nie kończy się śmiercią. [Rozm.] A.Tuszyńska. Tygodnik Powszechny 1991 nr 43.
Nigdy nie pozwolono Żydowi zostać Polakiem. [Rozm.] J. Wróbel. Teksty Drugie 1992 nr 5.
W trzech krajach jednocześnie... [Rozm.] M. Wyka. „Dekada Literacka 1992 nr 14.
I ja jestem anonimowym Żydem. [Rozm.:] A. Kawka, J. Maciejewski. Przegląd Literacki 1993 nr 1.
Prawda i tylko prawda. [Rozm.:] B. Dutko i M. Cichy. „Gazeta Wyborcza” dod. „Gazeta o Książkach1993 nr 9.
Opisać Holocaust. [Rozm.] M. Lebecka. Kresy 1994 nr 18.
Polsko, czego ty ode mnie chcesz. [Rozm.] J. Leociak. Nowe Książki 1994 nr 3.
Teatr bez publiczności. [Rozm.] B. Dutko. „Teatr 1994 nr 4.
Definicja życia. [Rozm.] K. Masłoń. Rzeczpospolita 1997 nr 108.
Najważniejszy temat. [Rozm.] M. Cichy. „Gazeta Wyborcza 1998 nr 225.
Cham szpeci. [Wywiad z 1999]. [Rozm.] G. Łęcka. W: Salon literacki. Warszawa 2000.
Żydowska historia. [Rozm.] K. Masłoń. Rzeczpospolita 2000 nr 241.
Jeśli nie ja, to kto? [Rozm.] S. Bereś. Gazeta Wyborcza 2001 nr 220.
Opowiadanie Historii. To, co robię jako pisarz, jest dla mnie rodzajem obrządku. [Rozm.] J. Sobolewska. Gazeta Wyborcza 2001 nr 205.
Oko, które widzi, ucho, które słyszy. Rozmowa z Henrykiem Grynbergiem. [Wywiad z 2000]. [Rozm.] S. Bereś. W: S. Bereś: Historia literatury polskiej w rozmowach. XX-XXI wiek. Warszawa 2002.

Słowniki i bibliografie

Pamiętnik Literacki”, Londyn 1980 t. 3.
Literatura Polska po 1939. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa* 1989 ([J. Wróbel] jw).
[J. Zieliński] J. Kowalski: Leksykon polskiej literatury emigracyjnej. Lublin 1989 *, wyd. 2 1990.
Z. R. Wilkiewicz: Polnische Exilliteratur 1945-1980. Köln, Wien 1991.
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (E. Rydlewska).

Ogólne

Książki

Henryk Grynberg. [Wstęp:] J. Sobolewska. Kraków: Villa Decius 2000, 30 s. [zawiera też fragmenty utworów H. Grynberga].
S.J. Żurek: Synowie księżyca. Zapisy poetyckie Aleksandra Wata i Henryka Grynberga w świetle tradycji i teologii żydowskiej. Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 2004, 313 s.
D. Krawczyńska: Własna historia Holokaustu. O pisarstwie Henryka Grynberga. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich 2005, 231 s.
S. Buryła: Opisać Zagładę. Holocaust w twórczości Henryka Grynberga. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego 2006, 462 s.
R. Krupa: Ktoś powinien czuwać, pilnować, nawet tej pustki. Problematyka twórczości Henryka Grynberga. Łask: Leksem 2006, 255 s.

Artykuły

J. Iwaszkiewicz: Wojna żydowska. Życie Warszawy 1966 nr 105.
K. Brzozowska: Żydowska odyseja. Wiadomości”, Londyn 1970 nr 12/13.
M. Danilewicz Zielińska: Szkice o literaturze emigracyjnej. Paryż 1978, passim.
M. E. Cybulska: Grynberg albo „sam na sam z życiorysem. W tejże: Tematy i pisarze. Londyn 1982.
J. J. Lipski: Ojczyzna Antygony. W: Literatura źle obecna. (Rekonesans). Londyn 1984, toż w wyd. Kraków 1986*.
R. Grupiński: Życie nieosobiste Henryka Grynberga. W drodze 1988 nr 10.
A. Bilska: Henryka Grynberga modlitwy za umarłych. Kultura i Życie 1989 nr 18.
M. Zaleski: Pomiędzy żywymi i umarłymi. O prozie Henryka Grynberga. W tegoż: Mądremu biada. Paryż 1990.
B. Kaniewska: Strach Grynberga. Czas Kultury 1991 nr 29/30.
A. Sobolewska: Niestety, nie był szmalcownikiem. Res Publica 1991 nr 2.
J. Wróbel: Henryka Grynberga rozrachunki z Polską. W tegoż: Tematy żydowskie w prozie polskiej 1939-1987. Kraków 1991.
J. Wróbel: Popiół i drzewo. O prozie Henryka Grynberga. Tygodnik Powszechny 1991 nr 15.
D. Krawczyńska: W poszukiwaniu tożsamości. (O „Buszującym w Niemczech” Henryka Grynberga). Twórczość 1992 nr 12.
M. Mosakowska: Poszukiwanie trudnej prawdy. (Szkic o pisarstwie Henryka Grynberga). „Nowy Dziennikdod. Przegląd Polski”, Nowy Jork 1992 nr z 6 VIII.
N. Grass: W poszukiwaniu Boga. W tegoż: Poeci i Szoa. Obraz zagłady Żydów w poezji polskiej. Sosnowiec 1993.
I. Maciejewska: Henryk Grynberg – pisarz wiernej pamięci. Przegląd Literacki 1993 nr 1.
J. Wróbel: Pamięć i wygnanie. Polonistyka 1993 nr 4.
M. Wyka: W centrum nicości. Tygodnik Powszechny 1993 nr 44.
J. Błoński: Autoportret żydowski, czyli o żydowskiej szkole w literaturze polskiej. W tegoż: Biedni Polacy patrzą na getto. Kraków 1994.
I. Maciejewska: Choćbym żył wiecznie nie zdążę opowiedzieć. O poezji Henryka Grynberga. W: Wiary i słowa. Wrocław 1994.
A. Podomska: Samotność żydowskiego światła. W Drodze 1995 nr 4.
A. Sobolewska: Księgi wieczyste Henryka Grynberga. W: Sporne postaci polskiej literatury współczesnej. Następne pokolenie. Warszawa 1995.
T. Wójcik: Henryk Grynberg. W tegoż: Pisarze polscy XX wieku. Warszawa 1995.
S. Żurek: Żydowska śmierć – żydowskie życie. Akcent 1995 nr 2.
M. Stępień: Zagubiony w Czarnolesie. (O Henryku Grynbergu). W: Literackie portrety Żydów. Lublin 1996.
M. Zaleski: Różnica. W tegoż: Formy pamięci. Warszawa 1996.
B. Kaniewska: Zostałem pisarzem zmarłych...” (O pisarstwie Henryka Grynberga). W: Swoi i obcy w literaturze i kulturze. Lublin 1997.
D. Krawczyńska: Henryk Grynberg. Tożsamość odzyskana. W: Literatura polska wobec zagłady. Warszawa 2000.
A. Frajlich: Henryk Grynberg. W poszukiwaniu artystycznej i nieartystycznej prawdy. W: Życie w przekładzie. Kraków 2001.
S. Gawliński: Powroty Grynberga. W: Powroty w zapomnienie. Kraków 2001, przedruk w tegoż: Pisma i postawy. Kraków 2002.
D. Krawczyńska: Pisarz solidarności ofiar. O „cudzych głosach” Henryka Grynberga. Teksty Drugie 2002 nr 4.
R. Krupa: Czy wszyscy Polacy byli odwróceni? Problem antysemityzmu postrzegany przez Henryka Grynberga. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica 2002 z. 5.
M. Zaleski: Mowa traumy. O prozie Henryka Grynberga. Tygodnik Powszechny 2002 nr 24.
S. Buryła: Żydowsko-polskie wtajemniczenie Henryka Grynberga. Ruch Literacki 2003 nr 6.
R. Krupa: Jak się właściwie skończyła ta wojna?” Przezwyciężanie przeszłości w twórczości Henryka Grynberga. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi 2003 Seria 1 z. 2.
R. Krupa: Poeta polski czy żydowski? Nota o życiu Henryka Grynberga. Kultura i Edukacja 2003 nr 2.
R. Krupa: Znaczenie poezji i rola poety w liryce Tadeusza Różewicza i Henryka Grynberga. Polonistyka 2003 nr 2.
J. Sobolewska: Żydowska Antygona – o twórczości Henryka Grynberga. Kresy 2003 nr 4.
K. Adamczyk: Trudny dialog. Henryk Grynberg – pisarz, polemista i czytelnik londyńskich „Wiadomości”. W: Życie literackie drugiej emigracji niepodległościowej (II). Toruń 2004.
S. Buryła: Przemiany i kontynuacje w prozie Henryka Grynberga. W: Swojskość i obcość. Olsztyn 2004.
S. Gawliński: Henryk Grynberg – kwestie tożsamości. W tegoż: Metafory losu. Kraków 2005.
M. Szabłowska: Wyobcowanie i poszukiwanie w emigracyjnej poezji Henryka Grynberga. W: Poezja polska na obczyźnie. T. 2. Rzeszów 2005.
P. Marton: Co się rysuje w Pamięci albo Henryk Grynberg jako twórca etycznych emblematów. W: Pisarza polsko-żydowscy XX wieku. Warszawa 2006.
S.J. Żurek: Pomiędzy „dawidowym osamotnieniem” a „czarnoleską mową. „Nowy Dziennikdod. Przegląd Polski”, Nowy Jork 2006 nr z 7 VII.
M. Stępień: Dzieci Holocaustu. Henryk Grynberg. W tegoż: Wśród emigrantów. Kraków 2007.

Ekipa „Antygona”

Z. Żabicki: Borowski czy inni? W tegoż: Proza... proza... proza... Warszawa 1966.
J. Stempowski: Ekipa Antygony. W tegoż: Szkice literackie. Warszawa 1988, przedruk w tegoż: Felietony dla Radia Wolna Europa. Warszawa 1995.
S. Buryła: Życie nie jest bezpieczną wyspą. O debiutanckim zbiorze Henryka Grynberga pt.Ekipa «Antygona»”. W: Cykl literacki w Polsce. Białystok 2001.

Żydowska wojna

G. Drabik: Tylko jeden na trzynastu jest zdrajcą. „Nowy Dziennikdod. Przegląd Polski”, Nowy Jork 1990 nr z 18 I.
P. Matywiecki: Język ludzki – język obcy. Regiony 1990 nr 3.

Zwycięstwo

J. Rurawski: Strażnik wielkiego cmentarza. Nowe Książki 1992 nr 6, przedruk w tegoż: Nie tylko o literaturze... Piotrków Trybunalski 1998.

Życie ideologiczne

J. Kott: Nie tylko o Grynbergu. Wiadomości”, Londyn 1976 nr 47.

Życie codzienne i artystyczne

J. Katz Hewetson: „Szajba” Henryka Grynberga. Kultura”, Paryż 1981 nr 5.

Prawda nieartystyczna

R. Moczkodan: Między zachwytem a odrzuceniem. Kwartalnik Artystyczny 2003 nr 1.

Kadisz

Z. Borodij. „Przegląd Powszechny1988 nr 11.
J. Katz Hewetson: Modlitwa za umarłych. Puls 1988 nr 37.
[A. Kaczyński] L. Bober: Dlaczego Kadisz?Kultura Niezależna*1988 nr 42.
W. Pawłowski. „Literatura1988 nr 5.
[J.J. Szczepański] J. Pawłowski: Modlitwa za umarłych. Kultura Niezależna* 1988 nr 42.
P. Czapliński: Kształty nieobecności. Res Publica 1989 nr 1.
W. Jurasz: Życie w epilogu. Więź 1989 nr 4.

Kronika

R. Pietrzak: Kronika Zagłady. Nowe Książki 1994 nr 12.

Pomnik nad Potomakiem

P. Matywiecki. „Regiony1990 nr 3.
M. Łukaszewicz: Nie wystarczy w Niego uwierzyć. Nowe Książki 1994 nr 3.

Szkice rodzinne

M. Baranowska: Łaska opowiadania. Tygodnik Literacki 1990 nr 7.
I. Misiak: Otwarte drzwi. Dekada Literacka 1991 nr 7.

Wróciłem

A. K. Waśkiewicz: Umarłem jeszcze za życia. Twórczość 1992 nr 1.
J. Wysiecka: Oczami świadka i emigranta. Dekada Literacka 1993 nr 2.

Dziedzictwo

T. Drewnowski: Prawda protokółu. Polityka 1993 nr 50.
J. Brach-Czaina: Kompleks. Tygodnik Powszechny 1994 nr 8 [dot. też: Pamiętnik Marii Koper].
Z. Florczak: Sprawiedliwość. Nowe Książki 1994 nr 3.

Pamiętnik Marii Koper

J. Brach-Czaina: Kompleks. Tygodnik Powszechny 1994 nr 8 [dot. też: Dziedzictwo].

Dzieci Syjonu

R. Pietrzak: Dzieci teherańskie”, czyli przypowieść o cierpieniu. Nowe Książki 1994 nr 3.
O. Orzeł: W poszukiwaniu straconego mitu. Obraz dzieciństwa w „Dzieciach Syjonu” Henryka Grynberga. Teksty Drugie 2003 nr 2/3.

Rysuję w pamięci

W. Browarny: Szkic do pamięci. Kresy 1996 nr 1.
D. Krawczyńska: Rana. Res Publica Nowa 1997 nr 1/2.
L. Szaruga: Różnica czasów. W tegoż: Powrót poetów. Kraków 1997.

Drohobycz, Drohobycz

M. Jentys: Wciąż nie chcą naprawdę wiedzieć. Sycyna 1997 nr 15.
M. Zaleski: Jeruzalem, Jeruzalem. Tygodnik Powszechny 1997 nr 25.
E. Gidlecka: Niemożliwość prawdy. Kwartalnik Artystyczny 1998 nr 1.
S. Buryła: A Bóg był bezradny jak my. O książce Henryka Grynberga „Drohobycz, Drohobycz”. PAL Przegląd Artystyczno–Literacki 1999 nr 9.

Ojczyzna

S. Buryła: Powrót do miejsca urodzenia. Twórczość 2000 nr 7.
Z. Chojnowski: Między wygnaniem a powrotem. Kwartalnik Artystyczny 2000 nr 4.
A. Jacyna: Obsesja pamięci. „Nowy Dziennikdod. Przegląd Polski”, Nowy Jork 2000 nr z 5 V.

Memorbuch

J.R. Krzyżanowski: Memorbuch” Adama Bromberga. „Nowy Dziennikdod. Przegląd Polski”, Nowy Jork 2000 nr z 24 XI.
P. Dudziak: Musisz dać świadectwo. Odra 2001 nr 4.
S. Jurkowski: Zapis pamięci. Twórczość 2001 nr 5.
J. Leociak. „Res Publica Nowa2001 nr 1.
B. Świderski: Gdzie jest moja twarz?Przegląd Polityczny2001 nr 48.

Szmuglerzy

P. Bratkowski: Człowiek, który został Żydem. „Gazeta Wyborczadod. Magazyn z Książkami 2001 nr 10.
S. Buryła: Pisarz i metoda. Odra 2002 nr 4.
I.J. Bożek: Szmuglowane życie. „Nowy Dziennikdod. Przegląd Polski”, Nowy Jork 2003 nr z 28 III.
P. Czapliński: Inni sąsiedzi. Pogranicza 2003 nr 1.

Monolog polsko-żydowski

S. Buryła: Eseje na zadany temat. Twórczość 2004 nr 12.
J. Rostropowicz-Clark: Prócz dróg zarosłych w piołun... O „Monologu polsko-żydowskim” Henryka Grynberga. „Nowy Dziennikdod. Przegląd Polski”, Nowy Jork 2004 nr z 5 III.
J. Sobolewska: Samotny wojownik. Odra 2004 nr 4.

Uchodźcy

S. Jurkowski: Uchodźstwo bez powrotu. Twórczość 2005 nr 10.
M. Orski: Grynberga obrachunki życiowe. Przegląd Powszechny 2005 nr 7/8.
J. Rostropowicz-Clark: Kolumbowie, dekada 1960. „Nowy Dziennik” dod. „Przegląd Polski”, Nowy Jork 2005 nr z 22 IV.

Dowód osobisty

P. Śliwiński: Oznajmienia, zwątpienia. Nowe Książki 2006 nr 12.

Janek i Maria

S. Buryła: Oddać głos ocalonym. „Nowy Dziennikdod. Przegląd Polski”, Nowy Jork 2006 nr z 1 XII.