BIO
Urodzony 4 lipca 1936 w Warszawie (pochodzi ze wsi Radoszyna pod Mińskiem Mazowieckim); syn Abrama Grynberga, zajmującego się drobnym handlem, i Sury z domu Sulik. W czasie okupacji niemieckiej ukrywał się wraz z matką (pod przybranym nazwiskiem Henryk Krzyżanowski) w Warszawie i na Podlasiu. Po wojnie mieszkał w Łodzi, gdzie w 1954 ukończył III Gimnazjum im. T. Kościuszki. Następnie studiował na Wydziale Dziennikarskim Uniwersytetu Warszawskiego (UW), w 1958 uzyskał magisterium. Od 1959 pracował jako aktor w Państwowym Teatrze Żydowskim im. I. Kamińskiej w Warszawie. Debiutował w 1959 opowiadaniem pt. Ekipa «Antygona», ogłoszonym w tygodniku „Współczesność” (nr 22). W 1966 otrzymał stypendium im. T. Borowskiego oraz nagrodę Radia Wolna Europa, a w 1969 nagrodę paryskiej „Kultury”. W lipcu 1967 ożenił się z Krystyną Walczakówną, aktorką Teatru Narodowego w Warszawie. W grudniu tegoż roku, podczas tournée artystycznego Państwowego Teatru Żydowskiego, wystąpił o azyl polityczny w USA, gdzie pozostał razem z żoną. Początkowo pracował w firmie metalowej jako zwykły robotnik. W 1969 podjął studia na wydziale języków słowiańskich uniwersytetu kalifornijskiego w Los Angeles i w 1971 uzyskał stopień Master of Arts. W czasie studiów (1969-71) pracował jako asystent przy katedrze języka i literatury rosyjskiej uniwersytetu w Los Angeles. Równocześnie nawiązał współpracę z czasopismami emigracyjnymi, m.in. w 1968 z paryską „Kulturą” i londyńskimi „Wiadomościami”, publikując na ich łamach poezję, prozę oraz szkice i artykuły literackie. W 1971 przeniósł się do Waszyngtonu, gdzie pracował w polskojęzycznym czasopiśmie „Ameryka” (1971-73), a następnie w polskiej sekcji rozgłośni radiowej „Głos Ameryki” (1973-82), gdzie występował pod pseudonimem Robert Miller. W 1976 podpisał oświadczenie pisarzy emigracyjnych wyrażające solidarność z sygnatariuszami Memoriału 59. Ogłaszał także utwory w „Gwieździe Polarnej” (Stevens Point, 1978-80), „Tygodniu Polskim” (Londyn, 1980-84). W 1982 ponownie podjął pracę w redakcji „Ameryki”, później zaś w anglojęzycznym dziale radia Voice of America (1985-91). W latach osiemdziesiątych jego wiersze, fragmenty prozy oraz artykuły literackie i publicystyczne ukazywały się w kraju w wydawanych poza cenzurą czasopismach „Wezwanie” (1984), „Most”, (1986), „KOS” (1986), „Arka (1987) i Kontakt” (1988), „Tygodnik Powszechny” (1987-89) i „Res Publica” (1988) oraz w „Res Publice Nowej” (1994). Za całokształt twórczości literackiej otrzymał w 1990 nagrodę Fundacji A. Jurzykowskiego w Nowym Jorku, w 1991 zaś nagrodę im. S. Vincenza przyznawaną przez Irenę i Andrzeja Vincenzów w Krakowie. W roku akademickim 1993/94 prowadził przez jeden semestr na Wydziale Polonistyki UW seminarium na temat warsztatu pisarskiego. W 1996 otrzymał nagrodę J. Karskiego i P. Nireńskiej, przyznawaną przez YIVO Institute for Jewish Research w Nowym Jorku za prace dokumentujące wkład Żydów do kultury i nauki polskiej. W 2000 został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi za wieloletnią pracę w polskiej rozgłośni Głosu Ameryki. W 2001 otrzymał doktorat honoris causa Spertus College w Chicago. Mieszka w McLean w USA.
Twórczość
1. Ekipa „Antygona”. [Opowiadania]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1963, 126 s.
Zawartość
2. Święto kamieni. [Wiersze]. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1964, 77 s.
3. Żydowska wojna. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1965, 88 s. Wyd. 2 tamże 1989.
Nagrody
Przekłady
angielski
czeski
francuski
hebrajski
niderlandzki
niemiecki
włoski
[Wyd. 3] łącznie z poz. ↑ pt. Żydowska wojna i Zwycięstwo. Wrocław: Siedmioróg 1997, 157 s.
4. Zwycięstwo. [Powieść]. Paryż: Instytut Literacki 1969, 92 s. Wyd. nast.: Warszawa: Signum* 1981; Kraków: Wydawnictwo – X –*1986; Łódź: Łódzki Zespół Oświaty Niezależnej, Wydawnictwo „Solidarność Walcząca” * 1986; wyd. 1 [!] krajowe ze wstępem W. Bartoszewskiego i posłowiem R. S. Zielińskiego. Poznań: W drodze 1990.
Nagrody
Przekłady
angielski
czeski
francuski
[Wyd. 6] łącznie z poz. ↑ pt. Żydowska wojna i Zwycięstwo. Wrocław: Siedmioróg 1997, 157 s.
5. Antynostalgia. [Wiersze]. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1971, 78 s.
6. Życie ideologiczne. [Powieść]. Londyn: Polska Fundacja Kulturalna 1975, 112 s.
Nagrody
Przekłady
węgierski
Wyd. nast. łącznie z poz. ↑ pt. Życie ideologiczne; Życie osobiste. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1992, 268 s.
Wyd. łącznie z Życie osobiste [poz. ↑] i Życie codzienne i artystyczne [poz. ↑] pt. Życie ideologiczne, osobiste, codzienne i artystyczne. Warszawa: Świat Książki 1998, 410 s.
7. Życie osobiste. [Powieść]. Londyn: Polska Fundacja Kulturalna 1979, 84 s. Wyd. nast.: Łódź: Wydawnictwo Społeczne Fakt * 1988; Warszawa: Oficyna Wydawnicza Pokolenie * 1989.
Przekłady
węgierski
Wyd. łącznie z Życie ideologiczne [poz. ↑] i Życie codzienne i artystyczne [poz. ↑] pt. Życie ideologiczne, osobiste, codzienne i artystyczne. Warszawa: Świat Książki 1998, 410 s.
8. Wiersze z Ameryki. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1980, 62 s.
9. Życie codzienne i artystyczne. [Powieść]. Paryż: Instytut Literacki 1980, 180 s. Wyd. nast.: Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1991, 236 s.
Wyd. łącznie z Życie ideologiczne [poz. ↑] i Życie osobiste [poz. ↑] pt. Życie ideologiczne, osobiste, codzienne i artystyczne. Warszawa: Świat Książki 1998, 410 s.
10. Po zmartwychwstaniu. [Wiersze]. Londyn: Sowula 1982, 8 k.
Przekłady
hebrajski
11. Wśród nieobecnych. [Wiersze]. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1983, 61 s.
12. Prawda nieartystyczna. [Eseje]. [Berlin Zachodni]: Archipelag 1984, 144 s. Wyd. nast.: wyd. 1 krajowe rozszerzone i poprawione Czeladź: Almapress 1990; Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1994; [wyd. 4] Wołowiec: Czarne 2002.
Zawartość
13. Wiersze wybrane z lat 1964-1983. Wybór: J. Salomonowicz. Warszawa: Rekontra * 1985, 107 s.
Zawartość
14. Kadisz. [Powieść]. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak” 1987, 143 s. Wyd. nast. tamże 1993.
Przekłady
francuski
niemiecki
[Wyd. 3] łącznie z Dziedzictwo [poz. ↑] pt. Kalifornijski kadisz. Warszawa: Świat Książki 2005, 192 s.
15. Kronika. [Utwór dramatyczny]. Berlin Zachodni: Archipelag 1987, 200 s. Wyd. nast.: [wyd. 2]. Łódź: Press 86 1994; Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Skłodowskiej-Curie 2005.
16. Pomnik nad Potomakiem. [Wiersze]. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1989, 66 s. Wyd. nast. Warszawa: Czytelnik 1993.
17. Szkice rodzinne. [Opowiadania]. Warszawa: Czytelnik 1990, 228 s.
Zawartość
Przekłady
włoski
18. Wróciłem. Wiersze wybrane z lat 1964-1989. Wybrał i oprac. R. Stiller. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1991, 154 s.
19. Pamiętnik pisany w stodole. [Utwór dramatyczny w 3 aktach]. „Dialog” 1992 nr 5 s. 5-40.
20. Dziedzictwo. [Opowieść dokumentalna]. Londyn: Aneks 1993, 90 s.
Wyd. łącznie z Kadisz [poz. ↑] pt. Kalifornijski kadisz. Warszawa: Świat Książki 2005, 192 s.
21. Pamiętnik Marii Koper. [Proza dokumentalna]. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak” 1993, 102 s.
22. Dzieci Syjonu [Opowieść dokumentalna]. Warszawa: Karta 1994, 166 s.
Przekłady
angielski
hebrajski
23. Rysuję w pamięci. [Wiersze]. Poznań: Wydawnictwo „a5” 1995, 54 s.
Przekłady
hebrajski
24. Drohobycz, Drohobycz. [Opowiadania]. Warszawa: W.A.B. 1997, 293 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1998, wyd. 3 rozszerzone 2000.
Nagrody
Przekłady
angielski
niemiecki
25. Kabaret po tamtej stronie. [Utwór dramatyczny w 3 aktach]. „Dialog” 1997 nr 8 s. 5-33.
26. Ojczyzna. [Opowiadania]. Warszawa: W.A.B. 1999, 235 s.
27. Memorbuch. Warszawa: W.A.B. 2000, 356 s.
Przekłady
szwedzki
28. Z Księgi Rodzaju. [Wybór wierszy]. Warszawa: „Twój Styl” 2000, 146 s.
29. Szmuglerzy. [Proza dokumentalna]. [Współautor:] J. Kostański. Warszawa: „Twój Styl” 2001, 152 s.
30. Monolog polsko-żydowski. [Szkice]. Wołowiec: Czarne 2003, 181 s.
Zawartość
31. Uchodźcy. [Powieść autobiograficzna]. Warszawa: Świat Książki 2004, 244 s.
32. Dowód osobisty. [Wiersze]. Wrocław: Biuro Literackie 2006, 63 s.
33. Janek i Maria. [Opowiadania]. Warszawa: Świat Książki 2006, 208 s.
Wybory utworów literackich w przekładach
niemiecki
Omówienia i recenzje
• Ankieta dla IBL PAN 1991, 2004, 2005.
