Gruszecka Aniela

BIO

Urodzona 18 maja 1884 w Warszawie; córka Artura Gruszeckiego, powieściopisarza, i Józefy z Certowiczów. W 1888-95 przebywała w stronach rodzinnych matki, na Ukrainie. Gimnazjum ukończyła w Krakowie. Studiowała historię na Uniwersytecie Jagiellońskim (UJ), a następnie kontynuowała naukę na Sorbonie w Paryżu, gdzie uzyskała licencjat nauk ścisłych (fizyka, chemia). Debiutowała w 1912 powieścią W słońcu (wydaną pod pseudonimem Jan Powalski). W 1913 wyszła za mąż za Kazimierza Nitscha, profesora filologii słowiańskiej na UJ. Przez krótki czas pracowała w szkolnictwie. Artykuły, utwory prozatorskie, recenzje publikowała m.in. w „Przeglądzie Warszawskim” (1922-24), „Przeglądzie Współczesnym” (1925, 1927, 1930, 1932-34), „Slavische Rundschau” (Praga, 1929-30; tu przeglądy z życia kulturalnego Krakowa) i „Kobiecie Współczesnej” (1932, 1933). W 1926-36 wielokrotnie wyjeżdżała za granicę. W czasie okupacji niemieckiej i po wyzwoleniu mieszkała nadal w Krakowie. Za twórczość literacką otrzymała w 1948 nagrodę Funduszu Kultury Narodowej Województwa Krakowskiego i w 1968 nagrodę Fundacji A. Jurzykowskiego w Nowym Jorku. Odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski ( 1933). Zmarła 18 kwietnia 1976 w Krakowie; pochowana tamże na Cmentarzu Rakowickim.

Twórczość

1. W słońcu. Powieść. Warszawa: M. Arct 1912, 266 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Warszawa: Gebethner i Wolff [1924]; wyd. 3 Kraków: Wydawnictwo Literackie 1959.

W wyd. 1 i 2 autorka podpisana: Jan Powalski.

See Studies

2. Król. Powieść dla młodzieży z czasów Przemysława Pogrobowca. Warszawa: M. Arct 1913, 127 s. Wyd. 2 tamże 1923.

Autorka podpisana: Jan Powalski.

See Studies

3. W grodzie żaków. Powieść historyczna. Warszawa: M. Arct 1913, 281 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże [1922]; wyd. 3 z podtytułem: Opowieść. [Warszawa:] Czytelnik 1947, tamże: wyd. 4 z posłowiem A. Sowińskiego 1953, wyd. 5 1957, wyd. 6 1959.

W wyd. 1 i 2 autorka podpisana: Jan Powalski.

4. W zaklętym zamku. Opowiadanie z Podhala. Warszawa: M. Arct 1913, 38 s. Wyd. nast. tamże: 1932, 1934.

Autorka podpisana: Jan Powalski.

5. Sztandary Księcia Józefa. [Powieść]. „Nowiny Illustrowane” 1914 nr 1-16.

6. Nad jeziorem. (Sielanka wielkopolska z XIII wieku). Warszawa: Gebethner i Wolff 1921, 310 s. Wyd. nast. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1961, 237 s.

W wyd. 1 autorka podpisana: Jan Powalski; Cz. 2 w rękopisie. Informacja: S. Urbańczyk. „Życie Literackie” 1976 nr 18 s. 15.

See Studies

7. Nauka o Polsce współczesnej. [Podręcznik szkolny]. Lwów: Książnica Polskiego Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych 1922, 204 s.

8. Przygoda w nieznanym kraju. Powieść współczesna. „Kobieta Współczesna” 1932 nr 32-43, 1933 nr 1-24. Wyd. osobne Warszawa: „Kobieta Współczesna” 1933, 343 s. Wyd. nast. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1957.

Nagrody

Nagroda miasta Krakowa w 1935.

See Studies

9. Od Karpat nad Bałtyk. Opowieść. Warszawa: Czytelnik 1946, 284 s. Wyd. nast. tamże 1948.

10. Powieść o kronice Galla. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1962-1964.

Adaptacje

teatralne

Adaptacja pt. Słowo o kronice Galla-Anonima. [Oprac.] S. Artowski. W: Spotkanie z wiekami. Warszawa 1966. Bibl-czka Repertuarowa „Kultura i Ty”, 84.

Cz. 1. Owe lata. T. 1-2. 1962, 378 + 413 s. Wyd. 2 tamże 1973.

Cz. 2. Gall pisze kronikę. 1962, 358 s.

Cz. 3. W ręku potomnych. T. 1. Gall w cieniu. 1964, 381 s.; T. 2 vol. 1-2. Gall w słońcu 1966, 1970, 303 + 485 s.

See Studies

11. Całe życie nad przyrodą mowy polskiej. Kazimierz Nitsch i jego prace. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1977, 288 s.

See Studies

Utwory niepublikowane

Wg informacji „Rocznika Literackiego 1976” wyd. 1979, s. 794.

• Wschodnie skrzydło. Powieść. Powst. 1952.

• Pociąg powrotny. Powieść geograficzna. Powst. 1954.

Omówienia i recenzje

• Ankieta dla IBL PAN 1951, 1966.

Słowniki i bibliografie

• „Rocznik Literacki 1976” wyd. 1979 (J. Chudek).

• Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 1. Warszawa 1963.

• Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (J. Rzymowski).

Ogólne

Artykuły

• A. Hamerliński. „Tygodnik Kulturalny” 1965 nr 52.

• S. Urbańczyk: Aniela Gruszecka. „Życie Literackie” 1976 nr 18.

W słońcu

• K. Wroczyński. „Literatura i Sztuka” 1912 nr 20.

Go back to position

Nad jeziorem

• L. Piwiński. „Przegląd Warszawski” 1922 t. 1.

Go back to position

Przygoda w nieznanym kraju

• K.L. Koniński. „Przegląd Współczesny” 1934 t. 49.

• K.W. Zawodziński: Artyzm w powieści i powieść o artyzmie. W tegoż: Blaski i nędze realizmu powieściowego w latach ostatnich. Warszawa 1937.

• L.B. Grzeniewski: Na pewno książka kobiety. „Nowe Książki” 1958 nr 2, przedruk w tegoż: Weryfikacje. Warszawa 1966.

• A. Łebkowska: Narrator w powieści Anieli Gruszeckiej „Przygoda w nieznanym kraju”. „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego” 1984 nr 679.

• B. Sienkiewicz: Świat — barwny kilim. W tejże: Literackie „teorie widzenia”. Poznań 1992.

• E. Kraskowska: Sens „Przygody w nieznanym kraju” Anieli Gruszeckiej. „Teksty Drugie” 1995 nr 3/4, przedruk w: Interpretacje aksjologiczne. Lublin 1997, przedruk w tejże: Piórem niewieścim. Poznań 1999.

• D. Wachna: Sposoby widzenia sztuki w „Wężach i różach” Zofii Nałkowskiej i „Przygodzie w nieznanym kraju” Anieli Gruszeckiej. „Ruch Literacki” 2001 nr 5.

Go back to position