BIO

Urodzona 18 maja 1884 w Warszawie; córka Artura Gruszeckiego, powieściopisarza, i Józefy z Certowiczów. W 1888-95 przebywała w stronach rodzinnych matki, na Ukrainie. Gimnazjum ukończyła w Krakowie. Studiowała historię na Uniwersytecie Jagiellońskim (UJ), a następnie kontynuowała naukę na Sorbonie w Paryżu, gdzie uzyskała licencjat nauk ścisłych (fizyka, chemia). Debiutowała w 1912 powieścią W słońcu (wydaną pod pseudonimem Jan Powalski). W 1913 wyszła za mąż za Kazimierza Nitscha, profesora filologii słowiańskiej na UJ. Przez krótki czas pracowała w szkolnictwie. Artykuły, utwory prozatorskie, recenzje publikowała m.in. w „Przeglądzie Warszawskim” (1922-24), „Przeglądzie Współczesnym” (1925, 1927, 1930, 1932-34), „Slavische Rundschau” (Praga, 1929-30; tu przeglądy z życia kulturalnego Krakowa) i „Kobiecie Współczesnej” (1932, 1933). W 1926-36 wielokrotnie wyjeżdżała za granicę. W czasie okupacji niemieckiej i po wyzwoleniu mieszkała nadal w Krakowie. Za twórczość literacką otrzymała w 1948 nagrodę Funduszu Kultury Narodowej Województwa Krakowskiego i w 1968 nagrodę Fundacji A. Jurzykowskiego w Nowym Jorku. Odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski ( 1933). Zmarła 18 kwietnia 1976 w Krakowie; pochowana tamże na Cmentarzu Rakowickim.

Twórczość

1. W słońcu. Powieść. Warszawa: M. Arct 1912, 266 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Warszawa: Gebethner i Wolff [1924]; wyd. 3 Kraków: Wydawnictwo Literackie 1959.

W wyd. 1 i 2 autorka podpisana: Jan Powalski.

2. Król. Powieść dla młodzieży z czasów Przemysława Pogrobowca. Warszawa: M. Arct 1913, 127 s. Wyd. 2 tamże 1923.

Autorka podpisana: Jan Powalski.

3. W grodzie żaków. Powieść historyczna. Warszawa: M. Arct 1913, 281 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże [1922]; wyd. 3 z podtytułem: Opowieść. [Warszawa:] Czytelnik 1947, tamże: wyd. 4 z posłowiem A. Sowińskiego 1953, wyd. 5 1957, wyd. 6 1959.

W wyd. 1 i 2 autorka podpisana: Jan Powalski.

4. W zaklętym zamku. Opowiadanie z Podhala. Warszawa: M. Arct 1913, 38 s. Wyd. nast. tamże: 1932, 1934.

Autorka podpisana: Jan Powalski.

5. Sztandary Księcia Józefa. [Powieść]. Nowiny Illustrowane 1914 nr 1-16.

6. Nad jeziorem. (Sielanka wielkopolska z XIII wieku). Warszawa: Gebethner i Wolff 1921, 310 s. Wyd. nast. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1961, 237 s.

W wyd. 1 autorka podpisana: Jan Powalski; Cz. 2 w rękopisie. Informacja: S. Urbańczyk. Życie Literackie 1976 nr 18 s. 15.

7. Nauka o Polsce współczesnej. [Podręcznik szkolny]. Lwów: Książnica Polskiego Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych 1922, 204 s.

8. Przygoda w nieznanym kraju. Powieść współczesna. Kobieta Współczesna 1932 nr 32-43, 1933 nr 1-24. Wyd. osobne Warszawa: „Kobieta Współczesna” 1933, 343 s. Wyd. nast. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1957.

Nagrody

Nagroda miasta Krakowa w 1935.

9. Od Karpat nad Bałtyk. Opowieść. Warszawa: Czytelnik 1946, 284 s. Wyd. nast. tamże 1948.

10. Powieść o kronice Galla. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1962-1964.

Adaptacje

teatralne

Adaptacja pt. Słowo o kronice Galla-Anonima. [Oprac.] S. Artowski. W: Spotkanie z wiekami. Warszawa 1966. Bibl-czka Repertuarowa „Kultura i Ty”, 84.

Cz. 1. Owe lata. T. 1-2. 1962, 378 + 413 s. Wyd. 2 tamże 1973.

Cz. 2. Gall pisze kronikę. 1962, 358 s.

Cz. 3. W ręku potomnych. T. 1. Gall w cieniu. 1964, 381 s.; T. 2 vol. 1-2. Gall w słońcu 1966, 1970, 303 + 485 s.

11. Całe życie nad przyrodą mowy polskiej. Kazimierz Nitsch i jego prace. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1977, 288 s.

Utwory niepublikowane

Wg informacji „Rocznika Literackiego 1976” wyd. 1979, s. 794.

Wschodnie skrzydło. Powieść. Powst. 1952.
Pociąg powrotny. Powieść geograficzna. Powst. 1954.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1951, 1966.

Słowniki i bibliografie

• „Rocznik Literacki 1976” wyd. 1979 (J. Chudek).
Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 1. Warszawa 1963.
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (J. Rzymowski).

Ogólne

Artykuły

A. Hamerliński. Tygodnik Kulturalny 1965 nr 52.
S. Urbańczyk: Aniela Gruszecka. Życie Literackie 1976 nr 18.

W słońcu

K. Wroczyński. Literatura i Sztuka 1912 nr 20.

Nad jeziorem

L. Piwiński. Przegląd Warszawski 1922 t. 1.

Przygoda w nieznanym kraju

K.L. Koniński. Przegląd Współczesny 1934 t. 49.
K.W. Zawodziński: Artyzm w powieści i powieść o artyzmie. W tegoż: Blaski i nędze realizmu powieściowego w latach ostatnich. Warszawa 1937.
L.B. Grzeniewski: Na pewno książka kobiety. Nowe Książki 1958 nr 2, przedruk w tegoż: Weryfikacje. Warszawa 1966.
A. Łebkowska: Narrator w powieści Anieli Gruszeckiej „Przygoda w nieznanym kraju. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego 1984 nr 679.
B. Sienkiewicz: Świat — barwny kilim. W tejże: Literackie „teorie widzenia. Poznań 1992.
E. Kraskowska: Sens „Przygody w nieznanym kraju” Anieli Gruszeckiej. Teksty Drugie 1995 nr 3/4, przedruk w: Interpretacje aksjologiczne. Lublin 1997, przedruk w tejże: Piórem niewieścim. Poznań 1999.
D. Wachna: Sposoby widzenia sztuki w „Wężach i różach” Zofii Nałkowskiej i „Przygodzie w nieznanym kraju” Anieli Gruszeckiej. Ruch Literacki 2001 nr 5.

Powieść o kronice Galla

Z. Starowieyska-Morstinowa: Z notatnika recenzenta. Tygodnik Powszechny 1962 nr 33, 1963 nr 12.
M. Jarochowska: Dotknąć samej rzeczy. Życie Literackie 1963 nr 37.
M. Jarochowska: Ciało i dusza księgi. Życie Literackie 1965 nr 12.
W. Jędrzejewicz. „Kultura”, Paryż 1966 nr 12.
W. Jędrzejewicz. „The Polish Review”, Nowy Jork 1967 nr 1.

Całe życie nad przyrodą mowy polskiej

W. Kuraszkiewicz. Język Polski 1977 nr 5.
M. Danilewicz Zielińska. Kultura”, Paryż 1977 nr 10.