BIO
Urodzony 25 stycznia 1883 w Warszawie; syn Henryka Grubińskiego, aktora i reżysera, i Marii Gabrieli z domu Maurier, tancerki. Szkołę średnią realną ukończył w Warszawie. Następnie przez kilka lat podróżował po Niemczech, Włoszech i Francji, studiując krótko nauki społeczne, filozofię i literaturę. Debiutował w 1904 utworem dramatycznym Noc, opublikowanym w tygodniku „Ogniwo” (nr 23-26); w piśmie tym ogłosił w 1905 opowiadanie Baal oraz artykuły dotyczące teatru (pod pseudonimem W. Przebój). W 1907 władze carskie wytoczyły mu proces z powodu opublikowania noweli Uczta Baltazara, której postawiono zarzut agitacji na rzecz obalenia porządku państwowego. Jako felietonista oraz krytyk literacki i teatralny współpracował z warszawskimi czasopismami: „Książka” (1905-08; oceny utworów dramatycznych w dziale Krytyka), „Świat” (1909-14), „Kurier Poranny” (1911-14), „Tygodnik Ilustrowany” (1913-15). W czasie I wojny światowej od ok. 1916 do 1918 przebywał w Rosji, m.in. w Moskwie. Po powrocie do Warszawy kontynuował współpracę z „Kurierem Porannym” (1919-23), „Światem” (od 1923; tu też pod pseudonimami: Gonzaga i Przebój), publikował w „Wiadomościach Literackich” (1924-25), a od 1926 był felietonistą i recenzentem teatralnym „Kuriera Warszawskiego”, w którym m.in. prowadził stały dział pt. Tak i nie. W 1928-31 był redaktorem naczelnym czasopism „Teatr i Życie Wytworne” oraz „Echo Tygodnia”. W 1931 został prezesem Związku Autorów Dramatycznych. Był członkiem Polskiego PEN Clubu. Po wybuchu II wojny światowej przebywał we Lwowie, gdzie w czasie okupacji sowieckiej w styczniu 1940 został aresztowany jako autor utworu pt. Lenin uznanego przez władze Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej za paszkwil antyradziecki. Z więzienia na Zamarstynowie został przewieziony do Czernihowa i wyrokiem Sądu Okręgowego skazany na karę śmierci. Następnie był więziony w Horodni na Ukrainie i w obozie na Uralu. Po uchyleniu wyroku przez Sąd Najwyższy Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich w maju 1941 i zamienieniu go na karę dziesięciu lat więzienia, został przewieziony do Magnitogorska. Po wybuchu wojny niemiecko-radzieckiej jeszcze przez siedem miesięcy przebywał w więzieniach i obozach, m.in. w Wierchnieuralsku, Świerdłowsku, Soświe; po interwencji dowództwa Armii Polskiej został zwolniony w marcu 1942 i wyjechał do Kujbyszewa, skąd wraz z wojskiem ewakuował się na Bliski Wschód, a następnie dotarł do Anglii. W 1943 zamieszkał na stałe w Londynie. Zajmował się pracą literacką i redakcyjną. W 1945 należał do współzałożycieli Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie. Przez wiele lat pełnił funkcję prezesa Głównej Komisji Skarbu Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej. W 1957 był współzałożycielem, a następnie redaktorem dwutygodnika „Rzeczpospolita Polska”. Publikował w wychodzących w Londynie pismach: „Życie”, „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, „Pod światło” (1956-57) i „Ostatnie Wiadomości” (Mannheim). Od 1957 był stałym współpracownikiem „Wiadomości”. W 1965 za całokształt twórczości teatralnej otrzymał nagrodę „Dziennika Polskiego i Dziennika Żołnierza”, w 1969 zaś nagrodę Fundacji A. Jurzykowskiego w Nowym Jorku w dziedzinie literatury. Odznaczony przez rząd emigracyjny Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 8 czerwca 1973 w Londynie.
Twórczość
1. Noc. Dramat w 2 odsłonach. Powst. ok. 1904. Druk: „Ogniwo” 1904 nr 23-26. Wyd. osobne wspólnie z poz. ↑ pt. Na rubieży. Przedmowa: S. Przybyszewski. Kraków: G. Gebethner 1906, s. 1-43. Prapremiera: pt. Na rubieży. Kraków, Teatr Ludowy 1911.
Przekłady
niemiecki
rosyjski
2. Diogenes z Synopy i Aleksander Wielki albo Sławienie próżniactwa. Filozofia w 1 akcie. Prapremiera: Warszawa, Teatr Rozmaitości 1905. Wyd. Warszawa: E. Wende 1914, 40 s.
3. Pocałunek. [Opowiadania]. Przedmowa: S. Przybyszewski. Warszawa: E. Wende i Spółka 1906, 189 s. Wyd. 2 pt. Pocałunek; Uczta Baltazara i inne nowele. Kraków: Książka 1912, 255 s.
Zawartość
4. Uczta Baltazara. Opowieść. Warszawa: Książka 1906, 89 s. Przedruk zob. poz. ↑.
Przekłady
rosyjski
5. Zacisze. Dramat w 1 akcie. Powst. przed 1906. Wyd. osobne wspólnie z poz. ↑ pt. Na rubieży. Przedmowa: S. Przybyszewski. Kraków: G. Gebethner 1906, s. 44-82.
6. Pijani. Dramat w 4 aktach. Warszawa: P. Laskauer 1907, 149 s. Prapremiera: Warszawa, Teatr Rozmaitości 1909.
7. Bunt. Pierwszy tysiąc. [Opowiadania]. Warszawa: Nakład autora 1909, 189 s.
Zawartość
Przekłady
rosyjski
8. Moc kamienna. Nowele. Kraków: Książka 1911, 141 s.
Zawartość
Przekłady
czeski
włoski
9. O „Klątwie” Wyspiańskiego. Szkic analityczny. Warszawa: E. Wende 1911, 27 s.
10. Kochankowie. Dramat w 3 aktach. Warszawa: E. Wende 1915, 87 s. Wyd. 2 tamże 1919. Prapremiera: Warszawa, Teatr Mały (Filharmonia) 1919.
11. Jasełka (z 1917/1918 r.). Powst. ok. 1918. Wystawienie: przez zespół amatorski, Jałta 1918 [inf. autora].
12. Niewierna. Komedia w 1 akcie. Warszawa: E. Wende 1919, 30 s.
13. Piękna Helena, albo o zmienności powodów toczącej się wojny. Komedia w 1 akcie. Warszawa: E. Wende 1919, 64 s. Wyd. 2 tamże [1922]. Prapremiera: Warszawa, Teatr Polski 1921.
14. Baj-baju-baj. Nowelety. [Dla dzieci]. Warszawa: E. Wende i Spółka 1920, 78 s. Wyd. nast. tamże [po 1926].
Zawartość
15. Lenin. Komedia w 1 akcie. Prapremiera: Warszawa, Teatr Polski 1921. Wyd. Warszawa [1921], 80 s. Wyd. nast. Londyn: Katolicki Ośrodek Wydawniczy „Veritas” 1949, 102 s.
Przekłady
czeski
16. Zabawa. [Opowiadania]. Warszawa: Ignis [1921], 166 s.
Zawartość
17. Baal. Nowele. Warszawa: E. Wende [1922], 203 s.
Zawartość
18. Lampa Aladyna. Komedia w 4 aktach. Prapremiera: Warszawa, Teatr Polski 1923.
19. Lwy i święty Grojosnaw. Legenda. Warszawa: E. Wende [1924], 177 s.
Zawartość
20. Niewinna grzesznica. Komedia w 3 aktach. Prapremiera: Warszawa, Teatr Mały (Filharmonia) 1925. Wyd. z podtytułem: Komedia współczesna i wieczna w 3 aktach. Warszawa: F. Hoesick 1926, 90 s.
21. W moim konfesjonale. [Szkice teatralne]. Warszawa: F. Hoesick 1925, XVI, 359 s.
Zawartość
22. Księżniczka żydowska. Tragedia w 3 aktach. Prapremiera: Warszawa, Teatr Narodowy 1926. Wyd. Warszawa: F. Hoesick 1927, 107 s.
23. Człowiek z klarnetem. Nowele. Warszawa 1927.
Zawartość
24. Taniec. Komedia w 3 aktach. Prapremiera: Warszawa, Teatr Mały (Filharmonia) 1934. Wyd. Warszawa: F. Hoesick 1934 [właśc. 1933], 174 s.
25. Walezy i Jagiellonka. Komedia w 1 akcie. Powst. 1935.
26. Domino madame Du Barry. Sztuka w 1 akcie. „Kurier Warszawski” 1937 nr 86. Przedruk zob. poz. ↑.
27. Listy pogańskie. [Powieść]. Warszawa: F. Hoesick 1938, 150 s. Wyd. nast.: Londyn: B. Świderski 1963; wyd. 2 [!] Warszawa: Alfa 1991.
Nagrody
28. Lola Montez. Komedia w 3 aktach. „Kurier Literacko-Naukowy” 1938 nr 17-26. Przedruk zob. poz. ↑.
29. Historia na wyrywki. [Utwory dramatyczne]. Warszawa: Biblioteka Polska 1939, 217 s.
Zawartość
30. Między młotem a sierpem. [Wspomnienia]. Londyn: Stowarzyszenie Pisarzy Polskich 1948, 365 s. Wyd. nast. Warszawa: Czytelnik 1990.
31. O literaturze i literatach. [Szkice]. Londyn: Stowarzyszenie Pisarzy Polskich 1948, 156 s.
Zawartość
32. Pani Sapowska. Powieść. Londyn: Katolicki Ośrodek Wydawniczy „Veritas” 1953, 182 s.
Omówienia i recenzje
• Ankieta dla IBL PAN 1957.
