BIO

Urodzona 24 grudnia 1912 we Lwowie w rodzinie drobnomieszczańskiej; córka Adolfa Grabowskiego i Heleny z domu Szwamów. Szkołę średnią ukończyła we Lwowie. Studiowała historię i filologię polską na Uniwersytecie Jana Kazimierza. W 1931 przeniosła się do Stanisławowa. Debiutowała w 1932 przekładem opowiadania Antoniego Czechowa pt. Chirurgia, opublikowanym w tygodniku „Kobieta Współczesna” (nr 9), a jako dramatopisarka w 1934 sztuką Sprawiedliwość. W 1935 zamieszkała w Warszawie i w tymże roku została członkiem Związku Zawodowego Literatów Polskich. Opowiadania, artykuły i recenzje publikowała m.in. w „Pionie” (1935-36), „Dzienniku Porannym” i „Epoce” (1937; tu stałe recenzje teatralne), „Kurierze Literacko-Naukowym” (1937, 1939). W czasie okupacji niemieckiej przebywała w Warszawie i brała udział w konspiracyjnej działalności politycznej, m.in. jako sekretarz wydziału robotniczego Związku Syndykalistów Polskich (ZSP); w 1943 uczestniczyła w redagowaniu nielegalnego pisma tej organizacji „Czyn”, a od lutego do maja 1944 redagowała powielany dziennik polityczny ZSP „Oblicze Dnia”. Ranna w czasie powstania warszawskiego, została przewieziona do Milanówka, a potem do Krakowa. Po wyzwoleniu pracowała krótko w gazowni miejskiej. Od listopada do grudnia 1945 była redaktorem dziennika „Naprzód”. W tymże roku została członkiem Polskiej Partii Robotniczej (później Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, PZPR). Drukowała w „Lewym Torze” (1945-47) i „Świetlicy Krakowskiej” (1945-46). W 1946 powróciła do Warszawy i kontynuowała twórczość literacką. Współpracowała z tygodnikiem „Zwierciadło” (od 1957), publikowała też w „Trybunie Mazowieckiej” (1960-61). Odbyła podróże do Egiptu (1959, 1961), do Grecji i Izraela (1965). W 1966 wystąpiła z PZPR w proteście przeciwko usunięciu z partii Leszka Kołakowskiego. Odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi (1945). Zmarła 13 maja 1986 w Warszawie.

Twórczość

1. Sprawiedliwość. Sztuka w 4 aktach. Prapremiera: Wilno, Teatr na Pohulance 1934.

Wystawienie w Teatrze im. J. Słowackiego w Krakowie w 1937 (1938) pt. Kobieta nr 14 po trzech przedstawieniach zdjęte z afisza na skutek zakazu cenzury. Wystawiane też pt. Nr 14.

2. Żółty dom. Powieść. Warszawa: Rój 1934, 261 s. Wyd. 2 Warszawa: Czytelnik 1957, 192 s.

3. Serdeczna spółka. [Powieść dla młodzieży]. [Warszawa:] Drukarnia P. Brzeziński [1935], 118 s.

4. Koniunktura głupoty. Komedia w 5 aktach. Powst. 1936.

Rękopis w archiwum Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie.

5. Amerykańska walka. Komedia w 3 aktach. Powst. 1938.

Rękopis w archiwum Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie.

6. Dzieci nie chcą żyć. Tragedia. 16 scen. Prapremiera: Warszawa, Teatr Nowy 1938.

Zdjęte z afisza przez cenzurę (informacja autorki).

7. Wielki dzień. Rzecz dzieje się 1 maja 1945 r. Świetlica Krakowska 1946 nr 7. Wyd. osobne Paryż: Związek Polskich Kół Muzyczno-Teatralnych we Francji 1947, 10 s., powielone.

8. Antoni Mroczek poznaje świat. Powieść. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1951, 259 s.

9. Ucieczka z Kemeth. [Opowiadania]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1961, 231 s.

Zawartość

Dwie różne kobiety; Pani Thounder; W kawiarni; Palec nonsensu; Laila; Prawo rodu; Dzieci; Magia zwyczajna; Markiza i fellach; Ucieczka z Kemeth.

10. Skazany na wielkość. [Powieść o T. Kościuszce]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1968, 332 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 poprawione i uzupełnione 1974, wyd. 3 1976, wyd. 4 1982, wyd. 5 1985.

11. Konfrontacje. [Powieść]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1972, 279 s.

12. Tropiąc się nawzajem. [Opowiadania]. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry 1976, 252 s. Wyd. 2 Warszawa: Czytelnik 1986.

Zawartość

Kto bez winy, Most westchnień; Proces; Dziwna dziewczyna; Którędy, proszę pani do szczęścia?; Orły w kraju; Dialog; Lisie drogi.

13. Po omacku. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1978, 291 s. [Wyd. 2] tamże 1986.

14. Dokąd człowieku? [Utwory dramatyczne]. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik 1981, 114 s.

Zawartość

Czyżby Solura? (Ironiczna sztuka w 3 aktach); Dokąd człowieku? (Sztuka współczesna).

Utwory niepublikowane

Zachowane w rękopisie wg informacji autorki:.

Błazenada. [Utwór dramatyczny]. [Inf. o przygotowywanej edycji: J. Sokołowski. Teatr 1984 nr 4].
Sprawiedliwość. [Utwór dramatyczny]. [Inf. o przygotowywanej edycji: J. Sokołowski. Teatr 1984 nr 4].
Siedem skór. Powieść. Powst. 1952.
Kłębek. Sztuka w 3 aktach z prologiem. Powst. 1953.
Człowiek z kraju. Sztuka w 4 aktach. Powst. 1955.
Wilczy ogród. Powieść. Powst. 1966.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1955, 1966, 1976.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 1. Warszawa 1963.

Ogólne

Artykuły

T. Boy-Żeleński: Sprawiedliwość” Grabowskiej. W tegoż: Perfumy i krew. Warszawa 1936.
J. Hemik Spalińska: Rodzaju żeńskiego. Dialog 1996 nr 3 [o dramatach M. Grabowskiej i M. Morozowicz-Szczepkowskiej].

Żółty dom

Z. Broncel: Malarstwo urodzone. ABC Literacko-Artystyczne 1934 nr 42.

Antoni Mroczek poznaje świat

S. Łastik. Twórczość 1952 nr 10.

Ucieczka z Kemeth

S. Podhorska-Okołów: Z dziejów przełomu nad Nilem. Twórczość 1962 nr 6.

Konfrontacje. [Autorzy:] W. Gombrowicz, Cz. Miłosz

G. Skotnicka: Różne oblicza wojny. Nowe Książki 1972 nr 11.

Tropiąc się nawzajem

G. Skotnicka: Pytania trudne i łatwiejsze. Nowe Książki 1977 nr 11.

Po omacku

M. Mietkowska: Konfrontacje Marceliny Grabowskiej. Literatura 1978 nr 47.
W. Nawrocki: Modliszka upolityczniona. Życie Literackie 1979 nr 6.