BIO

Urodzony 16 kwietnia 1903 we wsi Dąbrowa Wielka (Sieradzkie); syn Nikodema Goździkiewicza, gajowego, i Franciszki z Gintrów. W 1918/19 uczęszczał na kursy wstępne do seminarium nauczycielskiego w Zduńskiej Woli, a w 1919-24 uczył się w seminarium nauczycielskim w Łowiczu. Debiutował w 1922 w gazecie szkolnej „Brzask” wierszem Zimowy odwieczerz (pod pseudonimem Sławko). W 1923-24 publikował w piśmie „Łowiczanin” wiersze i opowiadania (pod pseudonimem Wiesław Brzozysz). Od 1924 pracował jako nauczyciel we wsi Kompina (powiat łowicki). W tym czasie (1924-27) ogłaszał utwory w „Gazecie Ludowej” i „Gazecie Chłopskiej” (podpisany J.Zł.). Od 1927 był kierownikiem szkoły powszechnej we wsi Bochenia (powiat łowicki). Od 1925 był aktywnym członkiem Związku Nauczycielstwa Polskiego. Prowadził ożywioną działalność kulturalną i społeczną, zorganizował chór, kapelę, koło młodzieży, teatr amatorski. W czasie okupacji niemieckiej pełnił nadal funkcję kierownika szkoły w Bocheniu. Należał do Tajnej Organizacji Nauczycielskiej (TON), prowadził tajne komplety gimnazjalne, brał też udział w akcjach konspiracyjnych. Od 1944 ukrywał się przed gestapo. Po zakończeniu wojny przeniósł się do Łodzi i pracował w redakcji tygodnika „Wieś” (do 1947). Po przyjeździe do Warszawy był w 1948-49 kierownikiem literackim w Instytucie Wydawniczym Nasza Księgarnia, w 1950-52 w Ludowej Spółdzielni Wydawniczej, w 1953-56 w wydawnictwie Sport i Turystyka. Od 1957 pracował jako sekretarz redakcji organizującego się pisma „Orka”. Po wydaniu kilku numerów zrezygnował z pracy i prawie dwa lata przebywał na leczeniu w Zakopanem. W 1960 wrócił do „Orki” (od 1962 pt. „Tygodnik Kulturalny”) i pracował jako kierownik działu prozy do przejścia na emeryturę w 1969 (tu też liczne utwory i artykuły, m.in. w 1965-66 cykl reportaży ze Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich pt. Wielka podróż). Publikował też opowiadania w innych czasopismach m.in. w „Zielonym Sztandarze” (1961, 1963, 1971, 1978, 1981), „Płomyczku” (1962-63, 1970-72), „Chłopskiej Drodze” (1972-80), „Płomyku” (1979-80). Za twórczość dla dzieci i młodzieży otrzymał w 1975 nagrodę Prezesa Rady Ministrów. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim (1969) i Krzyżem Komandorskim (1983) Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 13 listopada 1984 w Warszawie; pochowany tamże na Cmentarzu Komunalnym Północnym na Wólce Węglowej.

Twórczość

1. Głosy z daleka. Powieść. Warszawa: [druk] K. Rybicki w Łowiczu 1938, 372 s.

Wyróżnienie w konkursie „Ilustrowanego Kuriera Codziennego” w 1936.

2. Uśmiech na codzień. [Opowiadania]. Łowicz: Księgarnia Łowicka 1939. [Inf. autora].

Zawartość

Uśmiech na co dzień; Grzyby; Jeden mały drobiazg; Gorzki dzień; Cierniowa trójka; Przez ścianę; Przymierze; Zdarzenie w nowym domu; Przęsła.

3. Znaki czasu. [Opowiadania]. Powst. 1945-1946. Wyd. Warszawa: Książka 1948, 214 s.

Zawartość

Na pastwisku; Dwie krople krwi; Grzymalita; Uciec; Prawda o Andrzeju Walczaku; Rodzony koń; Kradzież; Czaty; Skrzyżowanie; Rumieniec historii; Znaki czasu.

4. Wystawa sklepowa. [Jednoaktówka]. Łódź: Towarzystwo Teatru i Muzyki Ludowej 1946, 16 s.

Nagrody

III nagroda w konkursie Wojewódzkiego Związku Teatrów Ludowych.

5. Wyżynka. [Opowiadania]. Łowicz: Księgarnia Łowicka 1946, 204 s.

Zawartość

Wyżynka; Polowanie; Na kaczkach; Najstarszy z rodziny; Cudowny węgorz; Sen przy progu; Chwila; Śledzie; Gorący dzień; Ręka gromady; Ułańskie zaloty.

6. Rusznica królewska. Dramat w 3 odsłonach. Warszawa: Samopomoc Chłopska 1948, 90 s.

Nagrody

I nagroda w konkursie tygodnika „Wieś.”.

7. Fryckowe czasy. Legenda. Warszawa: Nasza Księgarnia 1949, 94 s. Wyd. nast. pt. Fryckowe lato. Opowieść: wyd. 2 Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1960, 140 s., tamże: wyd. 2 [właśc. 3] 1965, wyd. 4 1968, wyd. 5 1972, wyd. 6 1983.

Wyróżnienie w międzynarodowym konkursie na scenariusz z życia Fryderyka Chopina w 1949.

8. Lipnicki świat. Powieść. Warszawa: Wiedza 1949, 364 s.

9. W starej chałupie. Obrazek sceniczny z przeszłości. Warszawa: Centralna Rada Związków Zawodowych 1953, 39 s.

10. Jezioro z niespodziankami. [Powieść]. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1954, 277 s.

11. W lesie i pod lasem. [Opowieści]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1955, 135 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1957, wyd. 3 1969.

Zawartość

Para grzywaczy; Sarnik.

12. Kniejówka. [Opowieść dla dzieci]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1956 128 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1961, 204 s., wyd. 3 tamże 1978.

13. Okruchy przyrody. Szkice. Warszawa: Nasza Księgarnia 1956, 188 s. Wyd. 2 tamże 1967.

Zawartość

Zawiera działy: Z lasów; Z pól; Z wód; Za rogatkami.

14. Drapieżcy. [Opowieści]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1957, 320 s. Wyd. nast.: Wyd. 2 Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1967, wyd. 3 tamże 1976.

Zawartość

Srokaty przyjaciel; Nocny łowca; Rozbójnik Jeziora Białego; Kochają go ludzie.

15. Cienie lasu. [Gawędy]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1958, 157 s. Wyd. 2 rozszerzone tamże 1981, 225 s.

Zawartość

Obchód borowego Treli; Polowanie; Między polem a lasem; Maciuś; Cienie lasu. W wyd. 2 nadto: Leśna pani; Sarnik [poz. ].

16. Zapisane ptasią łapką. [Opowiadania]. Warszawa: Czytelnik 1959, 152 s. Wyd. 2 Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1973.

Zawartość

Spiżarnia; Uważaj dudki!; W moim ogródeczku; Bażanty; Porażki; Opiekunowie; Wróg ptasich gniazd; Okoszone kuropatwy; Na miejskim bruku; Pod borem; Gniazdko na „gniazdku”; Źródło niezgody; Klapak w opałach; Smutek; Mewy na polu; Leśny szczegół; Ten trzeci; Opowiadanie żołnierza tułacza; Warsztat dzięcioła; Para jarząbków.

17. Gniade, kare, kasztanki... [Opowiadania]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1960, 156 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1963, wyd. 3 tamże 1974.

Zawartość

Benedykt i Berek; Szkudlarek; Rodzony koń [poz. ]; Z życiorysu koniarza; Wierność; Par-cour bez błędu; Raptularz kozieniecki.

18. Sprawy Łuki Bakowicza. [Powieść]. [Łódź:] Wydawnictwo Łódzkie 1960, 337 s. Wyd. nast.: wyd. 2 [Warszawa:] Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1973; wyd. 3 Łódź: Wydawnictwo Astra 2005.

19. Reksy, Smyki i Zagraje. [Opowieści]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1961, 193 s. Wyd. 2 Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1975.

Zawartość

Ślubowany strzał Bałabajdy; Zagraj; Rex; „Pies”; Smyk.

20. Kronika zielonych zdarzeń. [Opowiadania]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1963, 133 s.

Zawartość

Wspomnienia o dziadku; Dzień burz; Podebrane wrony; Kos; Przybysz z dalekiego morza; Grusza na miedzy; Niezwykły gość; Sarnik [poz. ]; Złotoszyjka; Wiewiórka; Stoi jawor zielony; Ropucha; Dwóch wrogów gaika; Wołanie dzikości; Pod Morągiem; Mamrota; Napad; Leśne jeziorko.

Adaptacje

radiowa pt. Rośnie grusza, rośnie jawor zielony. Polskie Radio 1967.

21. Tarcza samotnika. [Powieść]. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1963, 259 s. Wyd. 2 tamże 1970.

Wyróżnienie w konkursie literackim Ludowej Spółdzielni Wydawniczej i Związku Literatów Polskich w 1963.

22. Kolory. Chłopięce lata Józefa Chełmońskiego. Posłowie: E. Heise. Warszawa: Nasza Księgarnia 1965, 160 s. Wyd. 2 tamże 1977.

23. Step i róże. [Wrażenia z podróży do ZSRR]. [Warszawa:] Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1967, 176 s.

24. Znajomą ścieżką. [Wybór opowiadań]. Wybór: D. Stępniewska. Wstęp: H. Skrobiszewska. Warszawa: Nasza Księgarnia 1967, 316 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1974, wyd. 3 1977, wyd. 4 1984.

Zawartość

Wstęp; Zagraj [poz. ]; Grusza na miedzy [poz. ]; Obchód borowego Treli [poz. ]; Przybysz z dalekiego morza [poz. ]; Srokaty przyjaciel [poz. ]; Muska; W kamieniach na szosie; Na miejskim bruku [poz. ]; Z życiorysu koniarza [poz. ]; Smutek [poz. ]; Złotoszyjka [poz. ]; Mamrota [poz. ]; Piesza wędrówka; Wołanie dzikości [poz. ]; Kniejówka (fragment) [poz. ]; Głupie owce; Para jarząbków [poz. ]; Wierność [poz. ]; Ropucha [poz. ]; Jeziorko w lesie.

25. Źrenice dziecka. [Opowiadania]. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1967, 150 s.

Zawartość

Najstarszy z rodziny [poz. ]; Kłopoty z protokołem; Triumf Zarembiny; Gorący dzień; Na pastwisku [poz. ]; Czaty [poz. ]; Śledzie [poz. ]; Źrenice dziecka.

26. Wiatr gałązkę niesie. [Opowiadania]. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1970, 219 s.

Zawartość

Cz. 1. Dawniej: Kasztanka; Przygoda w środku boru; Echo spod lasu; Rodzina cierników; Bażant. — Cz. 2. Czas wakacji: Oko myśliwca; Drogami kota; Zdobycz Korczaka; Tereny łowne; Mieliśmy sarenkę. — Cz. 3. Wczoraj i dziś: Na starym zegarze; Królestwo Dziudy; W pomoc sroce; Topole; Gość z Norwegii; Ratunek w tramwaju.

27. Uśmiech na co dzień. [Opowiadania]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1972, 215 s.

Zawartość

Zawiera z poz. : Uśmiech na co dzień; Gorzki dzień; Cierniowa trójka; Zdarzenie w nowym domu, — oraz: Rysa; Odloty; Czaty [poz. ]; Znaki czasu [poz. ]; Źrenice dziecka [poz. ].

28. Wspomnienia ze starej gajówki. [Opowiadania]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1973, 208 s.

Zawartość

Ślubowany strzał Bałabajdy [poz. ]; Kasztanka [poz. ]; Szkudlarek [poz. ]; Owczarz; Lisowski; Sztafeta.

29. Buraski, Czarnuchy... [Opowiadania]. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1975, 198 s.

Zawartość

Drogami kota [poz. ]; Mamrota [poz. ]; Odejście czarnuchy; Jeniec; Gaguś Ramzesem; Talizman Marcinka.

30. Loty nad porębą. [Opowiadania]. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1976, 183 s.

Zawartość

Para turkawek; Jedynak; Czarny Pan; Smużka.

31. Zdobycze. [Opowiadania]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1976, 193 s.

Zawartość

Strach na sadzawce; Rodzina cierników; [poz. ]; Przybysz z dalekiego morza [poz. ]; Zdobycz Korczaka [poz. ]; Rozbójnik jeziora Białego [poz. ]; W „oku” pod Morągiem; Orfa; Radość ostatnia.

32. Trop w trop. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1977, 251 s.

Zawartość

Cz. 1. Przeloty: wiosna; lato; jesień; zima. — Cz. 2. Trop w trop: w lesie; na polu; na wodzie; ramy miasta.

33. Opowieści krajobrazu. [Opowiadania]. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1978, 241 s.

Zawartość

Pod znakiem jelenia; Spiżarnia [poz. ]; Przewodnik; Sprawy bocianie; Kos [poz. ]; W moim ogródeczku [poz. ]; Kasztanka [poz. ]; Przygoda w środku boru [poz. ]; Tereny łowne [poz. ]; Porażki [poz. ]; Ten trzeci [poz. ]; Gniazdo wilgi; Z Puszczy Piskiej; Muska [poz. ]; Śmierć dzierlatki; Noc na jeziorze Gant; Tuż zaraz morski brzeg; Zagadka Doliny Kościeliskiej; Czarnucha; Źródło niezgody [poz. ]; Bażant [poz. ]; Mieliśmy sarenkę [poz. ]; Na starym zegarze [poz. ]; Gość z Norwegii [poz. ]; Gniazdko na „gniazdku” [poz. ]; Sosna; Złotoszyjka [poz. ]; Pod Morągiem [poz. ]; Napad [poz. ]; Nad strugą; W kamieniach na szosie [poz. ]; Wilczyca jest matką; Piesza wędrówka [poz. ]; Opiekunowie [poz. ]; Okoszone kuropatwy [poz. ]; Zdobycz Korczaka [poz. ].

34. Barwni ludzie szarej okolicy. [Opowiadania]. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry 1979, 271 s.

Zawartość

Obchód borowego Treli [poz. ]; Ślubowany strzał Bałabajdy [poz. ]; Kasztanka [poz. ]; Szkudlarek [poz. ]; Benedykt i Berek [poz. ]; — z poz. : Owczarz; Lisowski; Sztafeta.

35. Piękne przymorze. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1979, 162 s.

Zawartość

Cudowny węgorz [poz. ]; Gągoły; Panna Wodna; Uroda Łeby; Orły bieliki; Bielusieńkie, sama biel; Waćpan żuraw.

36. Wśród pożogi. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1979, 142 s.

Zawartość

Na pastwisku [poz. ]; Między polem a lasem; Maciuś; Opowiadanie żołnierza tułacza [poz. ]; Jeniec; „Pies”; Rodzony koń [poz. ]; Topole [poz. ].

37. Bractwo starego dębu. [Opowieść]. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1982, 146 s.

38. Pokłon zieleni. [Opowiadania]. Warszawa: Sport i Turystyka 1982, 206 s.

Zawartość

Na turystycznym szlaku: Trzy razy orzeł; Trzy razy zając; Trzy razy jeleń; Trzy razy sarna; Trzy razy lis; Trzy razy wilk; Trzy razy kot; Trzy razy koń; Trzy razy łasica; Na pomoc! Ratunku!. — Na ziemi i na wodach: Łabędzie; Dziki; Gołębie; Psy; Bociany; Ryby; Trzy burze; Krutynia; Rozmaitości; Osobliwości; Drzewa.

39. Zapalają się dni. Rękopis znaleziony po latach. [Wspomnienia z lat 1919-1924]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1982, 306 s.

40. O koniach, psach i kotach. [Wybór opowiadań]. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1983, 419 s.

Zawartość

Zawiera opowiadania z poz. , , , oraz nowe pt. Karuś.

Przekłady

1. S. Podjačew: Opowieści wybrane. Przeł.: T. Goździkiewicz. P. Banaczkowski. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1952, 396 s.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1953, 1956, 1963, 1966, 1976.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 1. Warszawa 1963.
• „Rocznik Literacki 1984” wyd. 1991 (A. Biernacki).
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (H. Urbas).

Ogólne

Książki

Z. Kraska: Teodor Goździkiewicz. Opowieść jubileuszowa. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1978, 102 s.
J.K. Szczęsny: Moje spotkania z Teodorem Goździkiewiczem. Sieradz: Urząd Gminy 1993, 23 s.

Artykuły

A. Hamerliński: Teodor Goździkiewicz. Tygodnik Kulturalny 1963 nr 16.
F. Fornalczyk: Wierny ludziom i krajobrazom. Tygodnik Kulturalny 1969 nr 2, przedruk w tegoż: Młodsi, starsi... Poznań 1976.
E. Biela: Książka do zielonego nabożeństwa. Tygodnik Kulturalny 1982 nr 21.
B. Czeszko: Opowieści poczciwe. Nowe Książki 1983 nr 8.
Z. Kraska: Inny Goździkiewicz. (w 80. rocznicę urodzin). Tygodnik Kulturalny 1983 nr 16.
W. Korolczuk: Teodor Goździkiewicz (1903-1984). Tygodnik Kulturalny 1984 nr 49.

Lipnicki świat

J. Bober: Świat, który umarł. Echo Tygodnia 1949 nr 38.

Znajomą ścieżką

J. Papuzińska: Ludzkie tropy. Nowe Książki 1968 nr 7.

Źrenice dziecka

J. Termer: Dokument przeżyć wewnętrznych. Nowe Książki 1967 nr 21.
A. Hamerliński. Tygodnik Kulturalny 1968 nr 9.

Opowieści krajobrazu

J. Jakubowska: O zieleni, zwierzętach i życzliwości. Nowe Książki 1979 nr 9.