GOMULICKI Juliusz Wiktor

Urodzony 17 października 1909 w Warszawie; syn Wiktora Gomulickiego, poety, i Franciszki z Matuszewskich primo voto Żelewskiej. W 1920-23 uczęszczał do Gimnazjum Michała Kreczmara w Warszawie; w tym czasie redagował i wydawał na hektografie szkolne pisemko „Promyk”, w którym też zamieścił biogram Juliusza Słowackiego oraz fragment powieści. Kontynuował naukę w Gimnazjum Towarzystwa Szkół Pracy w Ostrowie pod Wieleniem (1924-27) i w Gimnazjum im. J. Zamoyskiego w Warszawie. Następnie do 1932 studiował prawo na Uniwersytecie Warszawskim (UW), a nadto w 1930-31 nauki dyplomatyczno-konsularne w Szkole Nauk Politycznych; uczęszczał też na UW jako wolny słuchacz na wykłady historii. W 1932-33 uczestniczył w Dywizyjnym Kursie Podchorążych w Siedlcach i w Brześciu nad Bugiem. W 1934 kontynuował studia w zakresie prawa i równocześnie rozpoczął badania historyczne oraz historycznoliterackie w bibliotekach i archiwach krajowych. Debiutował w 1935 studium Nauczyciel Norwida, opublikowanym w „Myśli Narodowej” (nr 17). W 1935-36 współpracował z „Pionem”. W 1935-39 był członkiem redakcji Encyklopedii powszechnej Ultima Thule (w której redagował m.in. dział prawa), a w 1938-39 członkiem zespołu czasopisma „Ateneum”. W 1939 współpracował z Polskim Radiem. W czasie okupacji niemieckiej przebywał w Warszawie, gdzie prowadził kolejno dwa antykwariaty z książkami. Brał udział w podziemnym życiu kulturalnym; dostarczał przeglądy prasy zagranicznej do czasopism konspiracyjnych, uczestniczył w wydawaniu nielegalnych publikacji literackich. W 1942-44 studiował psychologię i socjologię na tajnym UW, w 1944 zdał egzaminy końcowe z prawa oraz przedstawił rozprawę pt. Prawo do własnego ciała. Walczył w powstaniu warszawskim w szeregach Armii Krajowej. Po upadku powstania został wywieziony do obozu jenieckiego w Grossborn (Oflag II D); uczestniczył w tajnym życiu kulturalnym i naukowym obozu. Na początku 1945 został ewakuowany do obozu w Sandbostel. Po wyzwoleniu przebywał krótko w Verden am Aller, potem w Lingen w Niemczech Zachodnich, gdzie był kierownikiem literackim założonego przez Leona Schillera Teatru Ludowego im. W. Bogusławskiego. We wrześniu 1945 wyjechał do Brukseli, a w końcu października powrócił do Warszawy. Od grudnia 1945 do końca 1946 pełnił funkcję naczelnika Wydziału Upowszechniania Literatury w Ministerstwie Kultury i Sztuki, a następnie w 1947-48 kierownika działu wydawniczego Centralnego Instytutu Kultury. W 1945 został członkiem Związku Zawodowego Literatów Polskich (od 1949 Związku Literatów Polskich) i do 1950 aktywnie uczestniczył w pracach Zarządu Głównego; w 1949 redagował Bibliotekę Poetów i Eseistów wydawaną przez Związek. Działał też w Stowarzyszeniu Autorów „ZAiKS” (1946-49 sekretarz sekcji literackiej, 1949-52 zastępca członka Zarządu Głównego) i Spółdzielni Wydawniczej Sztuka (1947-49 członek Zarządu). Należał do Towarzystwa Bibliofilów Polskich (w 1946-48 był członkiem zarządu). W 1958-63 współpracował stale z tygodnikiem „Stolica”, w którym ogłosił kilkaset szkiców, felietonów i artykułów poświęconych Warszawie m.in. w cyklach Z galerii oryginałów, Szkice naprędce. W 1949 został zastępcą redaktora naczelnego „Nowych Książek”, a od 1950 do lutego 1953 był redaktorem naczelnym pisma (publikował tu do 1970). W 1949 został współpracownikiem Komisji Filologii Nowożytnej oraz Komisji do Badań nad Historią Literatury i Oświaty w Polsce Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. W 1957-60 wykładał historię literatury polskiej na UW. W 1957 został stałym współpracownikiem „Rocznika Literackiego”, w którym prowadził kolejno działy: Oświecenie (do 1964 i w 1966-67), Wiedza o książce. Bibliografia. Encyklopedie. Słowniki (do 1968), Pamiętniki. Wspomnienia (1973-77), Literatura w informatorach. Miscellanea literackie (stale od 1979). Jednocześnie w 1957-59 należał do komitetu redakcyjnego Encyklopedii współczesnej PWN jako redaktor działu literatury i sztuki. W 1957 był jednym z założycieli Towarzystwa Przyjaciół Książki, a w następnych latach (1958-59, 1964-66, 1968-73) wiceprezesem Zarządu Głównego oraz inicjatorem i komisarzem wielu wystaw organizowanych przez Towarzystwo. W 1958 przewodniczył komitetowi organizującemu jubileuszowe uroczystości Norwidowskie i scenarzystą wystawy Norwidowskiej. W 1958-59 był kuratorem naukowym Działu Historii Literatury Polskiej Epoki Oświecenia Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk (IBL PAN), a w 1959-60 opiekunem-konsultantem Pracowni Edytorskiej Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu. Współpracował z Telewizją Polską (1959-60). Za twórczość varsavianistyczną otrzymał w 1960 nagrodę literacką miasta Warszawy. W tymże roku został członkiem Rady Naukowej „Rocznika Warszawskiego” oraz członkiem Komitetu Nauk o Literaturze PAN. W 1961-65 był radnym Stołecznej Rady Narodowej, zajmował się m.in. sprawami bibliotek i zabytków warszawskich; był też członkiem prezydium Stołecznego Komitetu Frontu Jedności Narodu. Opracował scenariusze dwóch wielkich wystaw varsavianistycznych (1961, 1992). W 1970-92 był członkiem Rady Naukowej „Kroniki Warszawy”; w czasopiśmie tym publikował do 1989. W 1971 został członkiem Polskiego PEN Clubu. W tymże roku otrzymał nagrodę Fundacji A. Jurzykowskiego w Nowym Jorku oraz nagrodę tygodnika „Stolica” i tytuł Homo Varsoviensis. W 1973 prowadził na UW konwersatorium edytorskie. W 1976 otrzymał nagrodę im. A. Brücknera PAN, w 1978 nagrodę edytorską Polskiego PEN Clubu, w 1979 nagrodę literacką Prezesa Rady Ministrów I stopnia. W listopadzie 1979 w Bibliotece Narodowej została zorganizowana wystawa Juliusz Wiktor Gomulicki — pisarz, edytor, bibliofil. Od tegoż roku rozwijał działalność w Towarzystwie Przyjaciół Warszawy; był w 1980-86 przewodniczącym jego Komisji Historycznej, a w 1983-86 nadto wiceprezesem Zarządu Głównego. W 1980 został członkiem honorowym Towarzystwa Literackiego im. A. Mickiewicza. W 1983 otrzymał doktorat honoris causa Uniwersytetu Wrocławskiego. W 1983-85 prowadził wykłady z historii literatury polskiej na UW oraz na działającym przy uniwersytecie Studium Tekstologiczno-Edytorskim. W 1988 otrzymał tytuł honorowy Zasłużony dla Kultury Narodowej, a w 1989 został członkiem honorowym Towarzystwa Przyjaciół Książki. W 1994 otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Warszawy. Odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim (1957), Krzyżem Oficerskim (1971) , Krzyżem Komandorskim (1996) i Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą (2003) Orderu Odrodzenia Polski oraz Orderem Sztandaru Pracy II klasy (1984). Zmarł 8 lipca 2006 w Warszawie; pochowany tamże na Cmentarzu Powązkowskim.