BIO
Urodzony 28 stycznia 1904 w Rzeszowie; syn Józefa Gołby, radcy prawnego w Urzędzie Skarbowym w Krakowie, i Jadwigi ze Zbawskich. Uczęszczał do Gimnazjum św. Jacka w Krakowie. Po zdaniu matury w 1922 studiował polonistykę i historię na Uniwersytecie Jagiellońskim (UJ). W 1923 roku debiutował wierszem Marszałkowi Fochowi, opublikowanym w „Głosie Narodu” (nr 85); z pismem tym współpracował następnie do 1932. Powieści, opowiadania, korespondencje z kraju i zagranicy, felietony publikował też w „Gońcu Krakowskim” (1924-26), „Gońcu Akademickim” (1925; tu notatki i felietony tygodniowe podpisane Hum-bug), „Kurierze Literacko-Naukowym” (1925-31), „Trybunie Narodu” (1926). Po ukończeniu studiów pracował od 1926 jako nauczyciel gimnazjalny w Szopienicach pod Katowicami. W 1927 otrzymał doktorat w zakresie historii na UJ na podstawie rozprawy pt. Aleksander I wobec sprawy polskiej na Kongresie Wiedeńskim 1914-1915. W 1928 ożenił się z Heleną Stachurską. W 1930 odbył podróż do Wiednia, Wenecji i Florencji, gdzie prowadził studia z zakresu kultury romańskiej, w następnym roku do Francji i Szwajcarii. W 1932 został członkiem Związku Zawodowego Literatów Polskich. W 1934 uczył w gimnazjum państwowym w Katowicach. Od 1937 przebywał, ze względu na stan zdrowia, na emeryturze i zajmował się badaniem kultury i życia Śląska. Kilkakrotnie wyjeżdżał do Czechosłowacji. Publikował w „Zaraniu Śląskim” (1937), „Polonii” (1938-39). Po wybuchu II wojny światowej został 9 września 1939 aresztowany przez gestapo (bezpośrednią przyczyną aresztowania był wiersz na śmierć Wojciecha Korfantego pt. Wodzu, „Polonia” 1939). Przewieziony do więzienia na Montelupich w Krakowie został bestialsko zmasakrowany; zwolniony 14 października, do końca życia pozostał inwalidą. Ukrywał się w Sosnowcu, ucząc na tajnych kompletach gimnazjalnych. Kontynuował też twórczość literacką, pisząc powieści. Po wyzwoleniu powrócił do Katowic. Publikował (też pod pseudonimem Jerzy Róg) w wielu czasopismach, m.in. w „Dzienniku Zachodnim” (1945-48), „Odrze” (1945-49), „Gościu Niedzielnym” (1946-52), „Ogniwach” (1946-48), „Niedzieli” (1949-51), „Tygodniku Katolickim” (1949-52). W 1946-47 był kierownikiem literackim Teatru im. J. Słowackiego w Opolu, a następnie Teatru Miejskiego w Sosnowcu. Zmarł 27 kwietnia 1952 w Katowicach.
Twórczość
1. Wrażenia z Kalwarii Zebrzydowskiej. (Sonety). Powst. 1922. Wyd.: Red. i oprac.: Z.P. Szandar. Katowice: Biblioteka Śląska 2002, 39 s.
Zawartość
2. Szlakami honoru. Opowieść historyczna. „Goniec Krakowski” 1925 nr 35-78.
3. Salwa nad brukiem. [Wiersze]. Przedmowa: K. H. Rostworowski. Kraków: [Drukarnia] Kresowa 1930, VI, 63 s.
4. W cieniu wielkiej legendy. Powieść. „Głos Narodowy” 1932 nr 123-327. Wyd. osobne Kraków: [Druk] „Głos Narodowy” 1932, 452 s.
5. Dusze w maskach. Powieść. Powst. 1934. Wyd. Kraków: Wydawnictwo Renaissance [1939], 209 s.
6. My — Pierwsza Kadrowa. Raport historyczny w 5 obrazach z epilogiem. Prapremiera: Katowice, Teatr Polski 1935.
7. Rekruci. Reportaż sceniczny. Prapremiera: Katowice, Teatr Polski 1935; wyst. nast. Warszawa, Teatr Comoedia 1935.
8. Alkazar. [Utwór dramatyczny w 7 obrazach]. Powst. 1937.
9. Jędza i krupier. Komedia w 4 aktach. Powst. przed 1937.
10. Legenda o św. Jacku. Dramat. Powst. 1937. Druk fragmentów „Odra” 1946 nr 28. Polskie Radio 1938 [fragment].
11. Lompa. [Utwór dramatyczny]. Powst. 1937-1939. Prapremiera: Katowice Teatr im. S. Wyspiańskiego 1945. Wyd. Katowice: Wydawnictwo Instytutu Śląskiego 1947, 106 s.
12. Pręt w rojowisku. Komedia w 4 aktach. Powst. przed 1937.
13. Młodzieżowcy. Powieść współczesna. „Polonia” 1938 nr 4814-4906. Wyd. osobne Poznań: Z. Gustowski i M. Wojciechowski 1938, 368 s.
14. Dziennik Joli. Powieść. Powst. 1939-1945. Druk fragmentów „Dziennik Zachodni” 1945 nr 30, 48, 191, 247.
15. Klątwa ludom. Powieść. Powst. 1939-1943. Druk fragmentów „Dziennik Zachodni” 1945 nr 94, 101, 156, 226, 315.
16. Sztorm. Sztuka w 3 aktach. Powst. 1939.
17. Pionierka z Gór Olbrzymich. Sztuka w 3 aktach. Powst. 1945.
18. Zdrajca. Sztuka w 3 aktach. Powst. 1945.
19. Nad Odrą ustaje zorza. Widowisko historyczne w 3 aktach. Powst. przed 1946.
Nagrody
20. Diabeł czy nie diabeł. [Utwór dramatyczny]. Prapremiera: Sosnowiec, Teatr Miejski 1947.
21. Dziki książę. Komedia historyczna w 3 aktach. Prapremiera: Bielsko-Biała, Teatr Polski 1947. Druk fragmentów „Ogniwa” 1948 nr 40.
22. Wieża spadochronowa. Opowiadanie z 1939 r. Poznań: Wydawnictwo Zachodnie 1947, 170 s. Wyd. nast.: wyd. z podtytułem: Harcerze śląscy we wrześniu 1939. Wstęp: A. Targ. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk” 1957, 185 s.: tamże: wyd. 3 ze wstępem J. Pierzchały 1959, wyd. 4 1973, wyd. 5 1983, wyd. 6 z posłowiem K. Heskiej-Kwaśniewicz [1987].
23. Namiestnik króla Olbrachta. Dramat. Druk fragmentów: pt. Ostatnie chwile księcia Mikołaja. „Odra” 1948 nr 40; pt. Nysa mści się. „Świat i Życie” 1948 nr 23. Druk całości pt. Nyski sąd. W: Dramaty nyskie. Nysa 1970 s. 7-105. Maszynopis powielony.
Nagrody
24. Obrazki śląskie. Opowiadania. [Wstęp:] T. Kraszewski. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX” 1954, 182 s.
Zawartość
Utwory niepublikowane
Według informacji autora i A. Wolnego:.
Omówienia i recenzje
• Ankieta dla IBL PAN ok. 1950.
