BIO

Urodzony 7 czerwca 1889 w Borku Falęckim pod Krakowem; syn Józefa Gołąbka i Katarzyny z Ochrońskich. Uczył się w Gimnazjum św. Anny w Krakowie, a następnie w gimnazjum w Podgórzu. Po uzyskaniu matury studiował polonistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim (UJ) w Krakowie. Później podjął równoległe studia slawistyczne. W 1914 na podstawie pracy Wpływ Moliera na komedie konwiktowe ks. Franciszka Bohomolca uzyskał stopień doktora filozofii na UJ. Studia slawistyczne kontynuował na uniwersytetach w Berlinie i Pradze. W następnych latach pracował jako polonista w szkołach średnich we Włocławku i w Warszawie (1919-26). Był współautorem podręczników szkolnych dla szkół powszechnych i gimnazjów. Równocześnie prowadził badania naukowe z dziedziny literatur słowiańskich, literatury polskiej oraz komparatystyki, a także metodyki nauczania języka polskiego. Debiutował w 1920 recenzją książki Mikołaja Rudnickiego pt. Wykształcenie językowe w życiu i w szkole, zamieszczoną w „Przeglądzie Pedagogicznym” (s. 232-234). Kolejne artykuły, recenzje literackie i teatralne oraz tłumaczenia z języków słowiańskich ogłaszał m.in. w „Rzeczypospolitej” (1921-24), „Przeglądzie Humanistycznym” (1922-24), „Słowie Polskim” (1922-23), „Gazecie Warszawskiej” (1923-24; także pod kryptonimem J.G.), „Życiu Teatru” (1923-26), „Ruchu Literackim” (1926-28), „Ruchu Słowiańskim” (1929-31), „Slavii” (Praga, 1929-31), „Poloniście” (1930-36), „Roczniku Literackim” (1932-35; omówienia działu literatur słowiańskich), „Nowej Książce” (1934-39; głównie recenzje książek slawistycznych), „Pionie” (1936-37), „Slavische Rundschau” (Berlin, 1937-38). W 1933 habilitował się na Uniwersytecie Warszawskim w zakresie historii literatur słowiańskich i objął wykłady jako docent. Zajmował się także historią, etnografią, krajoznawstwem i kulturą narodów słowiańskich, recepcją literatury polskiej wśród Słowian, opisywał teorię, metodykę i organizację polskich badań słowianoznawczych. Odbywał liczne podróże naukowe po krajach słowiańskich (m.in. do Czechosłowacji, Jugosławii, Bułgarii), prowadził wykłady m.in. w uczelniach Pragi, Zagrzebia i Sofii. Wygłaszał prelekcje na temat słowianoznawstwa w Polskim Radiu. Należał do profesorskiego Klubu Dyskusyjnego w Warszawie, a później działał w wyłonionym z tego klubu Związku Słowiańskim; drukował swoje prace w wydawanej przez Związek serii Biblioteka Słowiańska. Za zasługi w dziedzinie słowianoznawstwa został odznaczony orderami jugosłowiańskimi i bułgarskimi. Latem 1939 oddał do druku prace naukowe pt. Rym i rytm oraz Bajki Kryłowa (nie wydane). Po wybuchu II wojny światowej, w czasie oblężenia Warszawy przez Niemców, został ciężko ranny podczas ataku lotniczego. Zmarł 25 września 1939 w Warszawie.

Twórczość

1. Komedie konwiktowe ks. Franciszka Bohomolca w zależności od Moliera. Kraków: Polska Akademia Umiejętności 1922, 64 s. „Rozprawy Wydziału Filologicznego Polskiej Akademii Umiejętności” 1922 „Wydział Filologiczny” t. 60 nr 6.

2. Księgi narodu polskiego” A. Mickiewicza i „Knyhy bytija ukrainskoho naroduM. Kostomarowa. Praha: I. Sjezd Slovanských Filologů v Praze 1929, 1 s.

3. Czesi i Słowacy wobec powstania listopadowego. [Studium historycznoliterackie]. Lwów, Warszawa: Książnica-Atlas 1930, 106 s.

Zawartość

Odrodzenie narodowe; Rząd austriacki w stosunku do powstania; Prasa czeska o powstaniu; Czescy działacze narodowi wobec powstania; Korespondencja; Udział w powstaniu; Na emigracji; Wrażenia polskich emigrantów; Wpływ powstania na poezję.

4. Ivo Vojnović. Dramaturg jugosłowiański. [Monografia]. Lwów, Warszawa: Książnica-Atlas 1932, VII, 488 s.

5. Wincenty Dunin-Marcinkiewicz. Poeta polsko-białoruski. [Monografia]. Wilno: Skład główny Gebethner i Wolff 1932, 141 s.

6. Bractwo św. Cyryla i Metodego w Kijowie. [Studium historycznoliterackie]. Nasza Przyszłość 1933-1935 t. 34-37, 39, 41, 43-44. Wyd. osobne Warszawa: „Nasza Przyszłość” 1935, 390 s.

Zawartość

Przedmowa. — Ukraina w I połowie XIX wieku; Związki i towarzystwa w państwie rosyjskim; Powstanie „Bractwa św. Cyryla i Metodego” i jego członkowie; Dzieje Bractwa; Knyhy bytija ukrainskoho narodu; Śledztwo i kara; Koleje życia skazańców; Cyrylowcy i Polacy. — Zakończenie.

7. Łużyce. Kraj i ludzie. [Szkic]. Warszawa: Związek Słowiański 1936, 32 s.

8. Dusza narodu bułgarskiego. [Szkic]. Warszawa: Związek Słowiański 1937, 47 s.

9. Car Maksymilian. (Widowisko ludowe na Rusi). [Studium]. Kraków: Polska Akademia Umiejętności 1938, 96 s.

Zawartość

Teatr ludowy na Rusi; Układ „Cara Maksymiliana”; Analiza dramatu; Artyzm „Cara Maksymiliana”; Pochodzenie „Cara Maksymiliana”; Przedstawienie sztuki.

10. Literatura serbsko-łużycka. [Studium]. Katowice: Instytut Śląski 1938, 269 s.

Zawartość

Przedmowa. — Słowianie nadodrzańscy i nadłabscy; Pierwotne dzieje Łużyc; Początki piśmiennictwa; Literatura w XVII stuleciu; Towarzystwa młodzieży i ich znaczenie; W wieku Oświecenia i początkach romantyzmu; Odrodzenie narodowe; Poezja ludowa; Czasy Handrija Zejlerja; Pisarze połowy XIX wieku; Na wyżynach literackich; Literatura po wojnie; Literatura dolno-łużycka w XIX i XX w. — Zakończenie.

11. Sztuka rymowania. [Rozprawa]. Lwów, Warszawa: Książnica-Atlas 1939, 115 s.

Zawartość

Przedmowa. — Pochodzenie i historia rymu; Wiązanie wierszy, aliteracja i asonans; Rym i jego zastosowanie; Rodzaje rymów; Znaczeniowa rola rymów.

Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.

Uwagi nad poematem Gustawa Zielińskiego „Kirgiz. Przegląd Humanistyczny 1922 t. 1 s. 248-284.
Stosunki dyplomatyczne między Polską i Bułgarią w XVII w. Przegląd Humanistyczny 1923 t. 2 s. 276-290.
Jeszcze Polska” nie zginęła wśród Słowian. (Dzieje polskiego hymnu narodowego w Słowiańszczyźnie). Przegląd Humanistyczny 1924 z. 1/3 s. 137-172.
Dziady białoruskie. Lud 1925 seria 2 t. 4 s. 1-40.
Początki dramatu białoruskiego. Życie Teatru 1925 nr 26-40.
Teatr ludowy u Słowian. W: Zagadnienie słowiańskiej kultury ludowej. Warszawa 1926 s. 55-70.
Bibliografia słowiańskich przekładów „Pana Tadeusza. [Cz. 1]; „Pan Tadeusz” w przekładach słowiańskich. [Cz. 2]. Slavia”, Praga 1929 nr 8 s. 428-438, 1931 nr 10 s. 194-208.
Adama Mickiewiczova „Oda do młodości” v slovenskej literatúre. „Slovenske Pohl'ady”, Turczański św. Marcin 1933 nr 3/4; odbitka Turczański św. Marcin 1933, 14 s.
Literatura bułgarska. W: Wielka literatura powszechna. T. 4. Warszawa [1933] s. 663-678.
Rozważania o metodzie. Marchołt 1937/38 nr 2 s. 233-47, nr 3 s. 359-75; odbitka pt. Literatury słowiańskie. (Rozważania o metodzie). Warszawa 1938, 33 s. [o metodologii badań literatur słowiańskich].
Studia słowianoznawcze w Polsce. Nauka Polska 1937 t. 23 s. 152-170.
Dzieje narodu łużyckiego. Zaranie Śląskie 1938 z. 5 s. 265-272, 1939 z. 1 s. 1-9.
Ivo Vojnović i Poljaci. Franjevačkog Vijesnik”, Belgrad 1939 nr 4/5, 6/7, 8/9.

Podręczniki i czytanki

Czytanki polskie. [Współautor:] S. Tync. Lwów: Książnica-Atlas 1927-1932 [właśc. 1933].

Czytanki polskie na klasę I gimnazjum. 1927, 198 s. Wyd. nast.: wyd. 2 1928; wyd. 3 1930, wyd. 2 [!] 1931.

Czytanki polskie dla IV oddziału szkoły powszechnej. Wyd. 2 [!] 1928, 184 s. Wyd. nast.: wyd. 2 [!] 1931, 1931 [właśc. 1932], 1931 [właśc. 1933].

Czytanki polskie na klasę II gimnazjum. 1928, VII, 227 s. Wyd. nast.: wyd. 2 1929, wyd. 2 [!] 1931.

Czytanki polskie dla V oddziału szkoły powszechnej 1929, 223 s. Wyd. nast.: 1929 [właśc. 1932], 1931.

Czytanki polskie na klasę III gimnazjum. 1929, 264 s. Wyd nast. 1931.

Czytanki polskie dla II oddziału szkoły powszechnej 1931, 143 s.

Czytanki polskie dla III oddziału szkoły powszechnej 1932 [właśc. 1933], 168 s.

Przewodnik metodyczny do czytanek polskich ... [Współautor:] S. Tync. Lwów: Książnica-Atlas 1927-1932.

Przewodnik metodyczny do czytanek polskich na klasę I gimnazjum. 1927, 93 s.

Przewodnik metodyczny do czytanek polskich dla IV oddziału szkoły powszechnej. 1928, 107 s.

Przewodnik metodyczny do czytanek polskich na klasę II gimnazjum. 1928, 73 s.

Przewodnik metodyczny do czytanek polskich dla V oddziału szkoły powszechnej. 1929, 68 s.

Przewodnik metodyczny do czytanek polskich dla II oddziału szkoły powszechnej. 1931, 120 s.

Przewodnik metodyczny do czytanek polskich dla III oddziału szkoły powszechnej. 1932, 103 s.

Beskid Zachodni i Podhale. (Górale polscy). I zeszyt regionalny czytanek polskich. [Współautor:] S. Tync. Warszawa: Książnica-Atlas 1928, 115 s.
Śląsk. II zeszyt regionalny czytanek polskich. [Współautor:] S. Tync. Lwów: Książnica-Atlas 1929, IV, 129 s.
Wskazówki do II zeszytu regionalnego czytanek polskich. Śląsk. [Współautor:] S. Tync. Lwów: Książnica-Atlas 1929, 7 s.
Piękna nasza Polska cała. Czytanki polskie dla V klasy szkół powszechnych. [Współautor:] S. Tync. Lwów: Książnica-Atlas 1933, 192 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1935, 1937, 1937 [właśc. 1938].
Od wyd. 2 współautor: Z. Nowakowski.
Miasto i wieś. Czytanka polska dla III klasy szkół powszechnych miejskich. [Współautor:] M. Dynowska, S. Tync. Lwów, Warszawa: Książnica-Atlas 1934, 167 s. Wyd. nast. tamże 1938.
Nasza wieś. Czytanka polska na klasę II szkół powszechnych wiejskich. [Współautor:] J. Duszyńska, S. Tync. Lwów, Warszawa: Książnica-Atlas 1934, 184 s. Wyd. 2 tamże 1937 [właśc. 1938].
Przewodnik metodyczny do podręcznika „Miasto i wieś” dla III klasy szkół powszechnych miejskich. [Współautor:] M. Dynowska, S. Tync. Lwów, Warszawa: Książnica-Atlas 1934, 64 s.
Przewodnik metodyczny do podręcznika „Nasza wieś. [Współautor:] J. Duszyńska, S. Tync. Lwów, Warszawa: Książnica-Atlas 1934, 96 s. Wyd. 2 tamże 1937.
Przewodnik metodyczny do podręcznika „Wieś i miasto” dla III klasy szkół powszechnych wiejskich. [Współautor:] J. Duszyńska, S. Tync. Lwów: Książnica-Atlas 1934, 78 s.
Wieś i miasto. Czytanka polska dla III klasy szkół powszechnych wiejskich. [Współautor:] J. Duszyńska, S. Tync. Lwów: Książnica-Atlas 1934, 160 s. Wyd. nast. tamże 1934 [właśc. 1935].
Nasze miasto. Czytanka polska dla II klasy szkół powszechnych miejskich. [Współautor:] J. Duszyńska, S. Tync. Lwów, Warszawa: Książnica-Atlas 1935, 174 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1937; Hannover 1945; Hildesheim 1945.
Przewodnik metodyczny do podręcznika „Nasze miasto” dla II klasy szkół powszechnych miejskich”. [Współautor:] J. Duszyńska, S. Tync. Lwów, Warszawa: Książnica-Atlas 1935, 84 s. Wyd. 2 tamże 1937.
Przewodnik metodyczny do podręcznika „Piękna nasza Polska cała” dla klasy V szkół powszechnych. [Współautor:] Z. Nowakowski, S. Tync. Lwów, Warszawa: Książnica-Atlas 1935, 63 s. Wyd. 2 tamże 1937.
Przewodnik metodyczny do podręcznika „U progu Polski” dla IV klasy szkół powszechnych”. [Współautor:] J. Duszyńska, S. Tync. Lwów: Książnica-Atlas 1935, 72 s.
U progu Polski. Czytanka polska dla IV klasy szkół powszechnych. [Współautor:] J. Duszyńska, S. Tync. Lwów: Książnica-Atlas 1935, 192 s. Wyd. nast.: tamże 1938; Jerozolima: Komisja Regulaminowa Wydawnictwa Dowództwa Armii Polskiej na Wschodzie 1943; Bari: Sekcja Wydawnicza 2 Korpusu 1945; Jerozolima: Interim Treasury Commitee For Polish Question — Educational Branch 1946.
Czytanki polskie dla III klasy szkół powszechnych I stopnia. [Współautor:] J. Duszyńska, S. Tync. Kurs A-B. Lwów: Książnica-Atlas 1936-1937, 159 + 159 s. Wyd. 2 Kursu A tamże 1937.
Czytanki polskie dla IV klasy szkół powszechnych I stopnia. [Współautor:] S. Tync. Kurs A-C. Lwów: Książnica-Atlas 1936-1938, 192 + 192 + 223 s.
Przewodnik metodyczny do czytanek polskich dla III klasy szkół powszechnych I stopnia. [Współautor:] J. Duszyńska, S. Tync. Kurs A-B. Lwów: Książnica-Atlas 1936-1937, 31 + 38 s.
Przewodnik metodyczny do czytanek polskich dla IV klasy szkół powszechnych I stopnia. [Współautor:] S. Tync. Lwów: Książnica-Atlas 1936-1938, 40 + 35 + 38 s.
Elementarz dla I klasy szkół powszechnych wiejskich. [Współautor:] J. Duszyńska, S. Tync. Lwów: Książnica-Atlas 1937, 138 s.
Przewodnik metodyczny do podręcznika Elementarz dla I klasy szkół powszechnych wiejskich. [Współautor:] J. Duszyńska, S. Tync. Oprac.: R. Narloch. Lwów: Książnica-Atlas 1937, 56 s.
Elementarz dla I klasy szkół powszechnych miejskich. [Współautor:] J. Duszyńska, S. Tync. Lwów: Książnica-Atlas 1938, 144 s.
Po szerokim świecie. Czytanki polskie dla VI klasy szkół powszechnych III stopnia. [Współautor:] Z. Nowakowski, S. Tync. Lwów: Książnica-Atlas 1938, 287 s.
Przewodnik metodyczny do podręcznika Elementarz dla I klasy szkół powszechnych miejskich. [Współautor:] J. Duszyńska, S. Tync. Oprac. R. Narloch. Lwów: Książnica-Atlas 1938, 64 s.
Przewodnik metodyczny do podręcznika „Po szerokim świecie. Dla VI klasy szkół powszechnych. [Współautor:] Z. Nowakowski, S. Tync. Lwów: Książnica-Atlas 1938, 63 s.

Przekłady

1. J.C. Hronský: Gajdosz i jego koń. Warszawa: Związek Słowiański 1937, 54 s.

Prace redakcyjne

1. J. Skala, M. Nowak: Nowele łużyckie. Przekłady z oryginału łużyckiego. [Oprac. J. Gołąbek]. Warszawa: Związek Słowiański 1936, 31 s.
2. B. Penew: Literatura bułgarska do roku 1878. Oprac. i przygotował do druku J. Gołąbek. Przedmowa: S. Szober. Warszawa: Nasza Księgarnia 1938, 183 s.

Omówienia i recenzje

Słowniki i bibliografie

Polski słownik biograficzny. T. 8 cz. 2. Wrocław 1959 (S. Wierczyński).
Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 1. Warszawa 1963.
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (Redakcja).

Ogólne

Artykuły

S. Wierczyński: Józef Gołąbek. Pamiętnik Literacki 1946 z. 1/2.
B. Jankowska: Prace sorabistyczne Józefa Gołąbka. W: Polsko-łużyckie stosunki literackie. Wrocław 1970.
M. Ziółkowska-Sobecka: Józef Gołąbek (1889-1939). Zeszyty Łużyckie 1995 nr 12.

Ivo Vojnović

K. Czachowski: Polska monografia o Vojnovic'u. Wiadomości Literackie 1933 nr 36.
F. Ilǎšić: Kritiky a referáty. Slavia”, Praga 1933.

Bractwo św. Cyryla i Metodego w Kijowie

J. Pogonowski: Z nowych wydawnictw. Biuletyn Polsko-Ukraiński 1935 nr 38.

Literatura serbsko-łużycka

J. Brzym: Książka o literaturze serbsko-łużyckiej. Kuźnica 1938 nr 7.
F. Szymiczek. Zaranie Śląskie 1938 nr 1.

Uwagi nad poematem Gustawa Zielińskiego „Kirgiz”

H. Gaertner: Z teorii i praktyki językowo-stylistycznej. Język Polski 1926 nr 5.

Dziady białoruskie

S. Pigoń: Wśród nowych wydawnictw. Dziennik Wileński 1926 nr 42.

Czytanki polskie

[K. Czachowski] K.C.: Książka naprawdę pożyteczna. Gazeta Literacka 1927 nr 16 [dot.: Czytanki polskie na klasę I gimnazjum].
M. Majewiczowa. Ruch Pedagogiczny 1930 nr 5 [dot.: Czytanki polskie dla V oddziału szkoły powszechnej; Czytanki polskie na klasę III gimnazjalną].
J. Saloni. Polonista 1931 z. 1/2 [dot.: Czytanki polskie dla II oddziału szkoły powszechnej].

Piękna nasza Polska cała

S. Wiącek. Polonista 1934 z. 1/2.