BIO
Urodzona 1 kwietnia 1896 w Warszawie; córka Jana Koźniewskiego, stolarza, i Anastazji z Krawczyków. Wydalona w 1905 ze szkoły podstawowej za udział w strajku szkolnym, kontynuowała naukę w domu, na kompletach, przez rok na prywatnej pensji, a potem jakiś czas na kursach dla ochroniarek. W czasie I wojny światowej po wyjeździe rodziny do Rosji pozostała sama w Warszawie i zarabiała na życie, pracując m.in. w ochronkach, bibliotekach, teatrzykach amatorskich i różnych urzędach. Uczestniczyła w pracy niepodległościowej w szeregach Polskiej Organizacji Wojskowej (POW). Debiutowała w 1916 na łamach „Echa Pragi” wierszem pt. Dzień smutku (nr 36) oraz nagrodzoną w konkursie tygodnika nowelą Dwa fragmenty (nr 46-48). W 1919 wyszła za mąż za Stanisława Gojawiczyńskiego. W poszukiwaniu pracy opuściła w 1920 Warszawę i do 1924 pracowała jako urzędniczka w sejmiku powiatowym w Bielsku Podlaskim. W tym czasie działała w Kole Polek, m.in. współorganizowała bibliotekę i teatr amatorski. W następnych latach mieszkała przez pewien czas w Wilnie, a potem w Warszawie; podjęła tu współpracę z „Kurierem Warszawskim” (1925-29). W 1931 wyjechała na Śląsk, gdzie pracował jej mąż, najpierw do Proszki, a później do Szarleja. W tymże roku dzięki staraniom Zofii Nałkowskiej otrzymała stypendium Funduszu Kultury Narodowej. Prozę i felietony drukowała m.in. w „Bluszczu” (1931-33) i „Kurierze Porannym” (1931-32, 1937-38). W styczniu 1933 powróciła do Warszawy i podjęła stałą współpracę z redakcją „Gazety Polskiej” (1933-34). Należała do Związku Zawodowego Literatów Polskich; od 1936 była we władzach Oddziału Warszawskiego Związku. Odbyła w 1936 podróż do Czechosłowacji i na Śląsk Cieszyński. Po wybuchu II wojny światowej opuściła Warszawę pociągiem ewakuacyjnym i do października 1939 mieszkała w okolicach Łukowa, po czym wróciła do stolicy. W czasie okupacji niemieckiej utrzymywała się m.in. z zaliczek od Zbigniewa Mitznera, reprezentanta mającego powstać po wojnie wydawnictwa Wisła, na wydanie wznowień jej przedwojennych powieści, a także przekładów dwu popularnych powieści angielskich (maszynopisy zaginęły). Działała wówczas w konspiracji; współpracowała z referatem radiowym Podwydziału Propagandy Mobilizacyjnej Rój Biura Informacji i Propagandy Armii Krajowej. Od sierpnia do maja 1943 była więziona na Pawiaku. Później ukrywała się, mieszkając m.in u Marii Morozowicz-Szczepkowskiej w Milanówku, Jarosława Iwaszkiewicza w Stawisku, u córki, Wandy Nadzinowej, w Podkowie Leśnej. W lutym 1945 przeniosła się do Łodzi, w maju 1949 powróciła do Warszawy. Kontynuowała pracę literacką. Za całokształt twórczości otrzymała w 1949 nagrodę literacką miasta stołecznego Warszawy. W 1950-55 była członkiem zarządu Polskiego PEN Clubu. Odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi (1949), Orderem Sztandaru Pracy I klasy (1950), Krzyżem Oficerskim (1955) i Krzyżem Komandorskim (1956) Orderu Odrodzenia Polski. Zmarła 29 marca 1963 w Warszawie; pochowana tamże na Cmentarzu Powązkowskim.
Twórczość
1. Joanna. [Opowiadanie]. Warszawa: Towarzystwo Wydawnicze Bluszcz [ok. 1930], 16 s. Przedruk zob. poz. ↑.
2. Powszedni dzień. [Opowiadania]. Przedmowa: I. Matuszewski. Warszawa: Rój 1930, 212 s. Wyd. nast.: tamże: wyd. 2 1936, wyd. 3 1939; wyd. 3 [!] Poznań: Wielkopolska Księgarnia Wydawnicza 1949. Przedruk zob. poz. ↑[t. 4].
Zawartość
3. Ucieczka. [Opowiadanie]. Warszawa: Towarzystwo Wydawnicze Bluszcz [ok. 1930], 21 s. Wyd. nast. Warszawa: Bluszcz [1930], 64 s.
4. Współczesne. Sztuka w 6 odsłonach. Powst. ok. 1933. Prapremiera: Warszawa, Teatr Kameralny 1937.
5. Dziewczęta z Nowolipek. Powieść. „Gazeta Polska” 1934 nr 303-335, 1935 nr 1-39. Wyd. osobne T. 1. Pieśń. T. 2. Młodość. Warszawa: Rój 1935, 241 + 233 s. Wyd. nast.: tamże: wyd. 2 1936, wyd. 4 [!] 1939; Rzym: La Rondine 1947; Warszawa: Warszawskie Towarzystwo Wydawnicze 1947; wyd. 4 [!] Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik” 1952, tamże wyd. 5-14 1954-1972; wyd. 16 Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Książka i Wiedza” 1986, wyd. 17 tamże 1987; [wyd. 19] Warszawa: Prószyński i S-ka 1999; Kraków: Zielona Sowa 2005. Przedruk zob. poz. ↑ [t. 1].
Nagrody
Przekłady
czeski
rosyjski
serbsko-chorwacki
słowacki
ukraiński
włoski
Adaptacje
filmowe
telewizyjne
6. Ziemia Elżbiety. Powieść. Warszawa: Rój 1934 [antydatowane 1933], 297 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1937; wyd. 3 Warszawa: Wiedza 1947, wyd. 3 [!] tamże 1948; wyd. 4 Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Książka i Wiedza” 1949, wyd. 5 tamże 1952; wyd. 6 Kraków: Wydawnictwo Literackie 1954; wyd. 7 Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik” 1957; wyd. 8 Katowice: Wydawnictwo „Śląsk" 1964, wyd. 10 [!] tamże [1986]. Przedruk zob. poz. ↑.
7. Rajska jabłoń. [Powieść]. „Gazeta Polska” 1936 nr 243-329, 358 – 1937 nr 111. Wyd. osobne T. 1-2. Warszawa: Rój 1937 [t. 1 antydat. 1936], 268 + 329 s. Wyd. nast.: tamże: wyd. 2 t. 1 1937, t. 2 1938, wyd. 3 t. 1 1939; wyd. 4 t. 1-2 Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik” 1947, tamże: wyd. 5-15 1948-1973. Przedruk zob. poz. ↑ [t. 2].
Przekłady
czeski
rosyjski
słowacki
ukraiński
Adaptacje
radiowe
filmowe
8. Rozmowy z milczeniem. [Opowiadania]. Warszawa: Gebethner i Wolff 1936 [antydatowane 1935], 169 s. Wyd. nast. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik” 1957.
Zawartość
9. Dom na skarpie. [Powieść]. „Płomyk” 1937/38 nr 5-10, 1939/40 nr 1, 2. Wyd. osobne [Warszawa:] Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik” 1947, 159 s. Wyd. 2 tamże 1949.
10. Górnoślązaczka. [Opowiadania]. Warszawa: Rój 1937 [antydatowane 1936], 58 s. Wyd. 2 tamże 1938.
Zawartość
11. Słupy ogniste. Powieść. „Kurier Polski” 1937 nr 284-331, 333-361, 1938 nr 1-50, 58-154, 159-216 [z przerwami]. Wyd. osobne T. 1-2. Warszawa: J. Mortkowicz 1938, 431 + 475 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1939; Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1957.
12. Dwoje ludzi. [Opowiadania] Warszawa: Rój 1938 [antydatowane 1937], 275 s. Wyd. nast. pt. Dwoje ludzi oraz inne opowiadania. Warszawa: Książka 1948, 121 s. Przedruk poz. ↑ [t. 4].
Zawartość
13. Święta rzeka. [Powieść]. „Kurier Polski” 1939 nr 118-243. Wyd. osobne Warszawa: Prószyński i S-ka 2001, 282 s.
14. Targowisko. [Powieść]. Powst. ok. 1942. Fragment „Polska Zbrojna” 1945 nr 97 s. 2; pt. Dzieje rodziny. „Tydzień” 1946 nr 1 s. 6. Przedruk zob. poz. ↑.
15. Krata. Powieść. „Rzeczpospolita” 1945 nr 59-147. Wyd. osobne [Warszawa:] Czytelnik 1945, 207 s. Wyd. nast.: tamże: wyd. 2 1946, wyd. 3 1947, wyd. 4 1948; Warszawa: Iskry 1956; wyd. 5 [!] Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik” 1957, tamże: wyd. 6 1962, wyd. 7 1967, wyd. 8 1974.
Przekłady
czeski
hiszpański
Adaptacje
telewizyjne
16. Stolica. (Powieść o dzisiejszej Warszawie). „Głos Ludu” 1945 nr 224-348, 1946 nr 2-40. Wyd. osobne Warszawa: Warszawskie Towarzystwo Wydawnicze 1946, 300 s. Wyd. nast.: Cz. 1-2. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik” 1948, tamże: wyd. 3 [!] 1949, wyd. 3 1958, wyd. 4 1964.
Przekłady
czeski
niderlandzki
17. Miłość Gertrudy. [Opowiadania]. Posłowie: Z. Woźnicka. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik” 1956, 169 s.
Zawartość
18. Opowiadania. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik” 1956, 289 s. Wyd. 2 tamże 1958.
Zawartość
19. Z serca do serca. Utwory z lat 1916-1938 drukowane w czasopismach. Wybór, oprac. i przypisy: W. Nadzinowa. Wstęp: R. Matuszewski. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik” 1971, 358 s.
Zawartość
20. Szybko zapomniane. Utwory z lat 1945-1963 drukowane w czasopismach. Wybór, oprac. i przypisy: W. Nadzinowa. Wstęp: R. Matuszewski. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik” 1974, 241 s.
Zawartość
21. Dzieła zebrane. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik” 1976-1978.
[T. 1]. Dziewczęta z Nowolipek. 1976, 295 s. Zob. poz. ↑.
[T. 2]. Rajska jabłoń. 1977, 454 s. Zob. poz. ↑.
[T. 3]. Ziemia Elżbiety. 1977, 273 s. Zob. poz. ↑.
[T. 4]. Powszedni dzień. 1978, 230 s.
Zawartość
Omówienia i recenzje
• Ankieta dla IBL PAN 1951.