BIO

Urodzona 15 marca 1917 w Kijowie; córka Szymona Gincburga, prawnika, a potem aktora, i Cecylii z Sandbergów. Kilka miesięcy po jej urodzeniu rodzice przenieśli się do Równego na Wołyniu. Wychowywała się w domu babki, Klary Sandberg, gdzie przeważnie mówiono po rosyjsku (małżeństwo rodziców rozpadło się: ojciec przebywał za granicą, matka wyszła powtórnie za mąż i także wyjechała z kraju). Miała paszport nansenowski i mimo czynionych później starań, nie udało się jej uzyskać obywatelstwa polskiego. W 1927-35 uczęszczała do Państwowego Gimnazjum im. T. Kościuszki w Równem. Debiutowała w 1931 utworem Uczta wakacyjna zamieszczonym w gazetce „Echa Szkolne”; w 1933 ogłosiła wiersz pt. Żyzność sierpniowa w „Kurierze Literacko-Naukowym” (nr 35). W 1934 za utwór Gramatyka otrzymała wyróżnienie w Turnieju Młodych Poetów zorganizowanym przez „Wiadomości Literackie”. Od października 1936 studiowała pedagogikę na Uniwersytecie Warszawskim, biorąc jednocześnie udział w życiu literackim. Należała do grona najmłodszych współpracowników „Skamandra” (1936-38); wiersze publikowała m.in. w „Wiadomościach Literackich” (1934-39), „Szpilkach” (1936-38) oraz „Sygnałach” (1938-39). gdzie zamieszczała utwory satyryczne. Była członkiem grupy literackiej Wołyń. Opracowywała audycje radiowe, tłumaczyła wiersze i piosenki. Wybuch II wojny światowej zastał ją na wakacjach w Równem, skąd wkrótce wyjechała do Lwowa. Po zajęciu Lwowa przez Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich pracowała jako pomocnica buchaltera w Biurze Uzdrowiskowym. W 1940 wyszła za mąż za krytyka sztuki Michała Weinzichera. W tymże roku została członkiem Związku Pisarzy Radzieckich Ukrainy. Wiersze i tłumaczenia z rosyjskiego drukowała w 1941 w „Nowych Widnokręgach”, „Almanachu Literackim”, „Czerwonym Sztandarze”. W czasie okupacji niemieckiej jesienią 1942, zagrożona aresztowaniem, przeniosła się do Krakowa, gdzie od 1941 przebywał jej mąż. Posługując się fałszywymi dokumentami ukrywała się kolejno w Felsztynie, Wróblowicach, Krakowie, Swoszowicach i powtórnie w Krakowie. Na skutek donosu została aresztowana przez gestapo w 1944 i uwięziona w Krakowie, najpierw przy ulicy Motelupich, a następnie przy ulicy Czarneckiego; prawdopodobnie rozstrzelana wkrótce potem na terenie niemieckiego obozu koncentracyjnego KL Płaszów.

Twórczość

1. O centaurach. Wiersze. Warszawa: J. Przeworski [1936], 33 s. Przedruk zob. poz. .

2. Wesoła syrena. Sensacja amerykańska. [Audycja estradowa]. [Współautor:] A. Nowicki. Polskie Radio 1938.

3. Wiersze wybrane. Wybrał i wstępem opatrzył J. Śpiewak. Warszawa: Czytelnik 1953, 109 s.

4. Zuzanna Ginczanka. [Wybór wierszy]. Posłowie: J. Leo. Warszawa: Czytelnik 1980, 126 s.

Zawartość

Zawiera wiersze z tomu poz. oraz cykle: Juwenilia; Wiersze późniejsze; Satyry; Fraszki z pamiętnika.

5. Udźwignąć własne szczęście. (Poezje). Wstęp i oprac.: I. Kiec. Poznań: Książnica Włóczęgów i Uczonych 1991, 168 s.

Zawartość

Część pierwsza 1931-1934: „Idę po swoje życie”; Część druga 1936: „O centaurach” [poz. ]; Część trzecia 1936-1939 fraszki i satyry: „W drobnych ogłoszeniach zaklęta”; Część czwarta 1937-1942: „Przeciw fali kazał ci płynąć”.

6. [Wiersze i przekłady w:] I. Kiec: Zuzanna Ginczanka. Poznań: Obserwator 1994 s. 183-330.

Omówienia i recenzje

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 1. Warszawa 1963.
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (J. Zacharska).

Ogólne

Książki

J. Łobodowski: Pamięci Sulamity. Toronto: Polski Fundusz Wydawniczy w Kanadzie 1987, 64 s. [tu szkic wspomnieniowy pt. Zuzanna Ginczanka oraz wiersze poświęcone i dedykowane Zuzannie Ginczance].
I. Kiec: Zuzanna Ginczanka. Życie i twórczość. Poznań: Obserwator 1994, 375 s. [tu także wiersze poświęcone Zuzannie Ginczance].
A. Araszkiewicz: Wypowiadam wam moje życie. Melancholia Zuzanny Ginczanki. Warszawa: OŚKa 2001, 199 s.

Artykuły

M. Głowiński: O liryce i satyrze Zuzanny Ginczanki. Twórczość 1955 nr 8.
J. Śpiewak: Zuzanna, gawęda tragiczna. W tegoż: Przyjaźnie i animozje. Warszawa 1965.
J. Śpiewak: Zuzanna. W tegoż: Pracowite zdziwienia. Warszawa 1971.
A. Baranowska: Moje dumne włości. W tejże: Perły i potwory. Warszawa 1986.
J. Łobodowski: Zuzanna Ginczanka. Poezja 1988 nr 6 [wspomnienia; zawiera także sprostowanie inf. z: J. Śpiewak: Przyjaźnie i animozje].
I. Kiec: Wiosna radosna? Twórczość 1992 nr 9.
N. Gross: Literaci na aryjskich papierach. W tegoż: Poeci i Szoa. Sosnowiec 1993 [dot. m.in. Zuzanny Ginczanki].
M. Inglot: Non omnis moriar... W kręgu konwencji literackiej. Acta Universitatis Wratislaviensis Prawo 1996 nr 251.
J. Mikołajewski: Zły wygląd. Listy do przyjaciela o Zuzannie Ginczance; Niebieskie, pomarańczowe, zielone. Postscriptum o Zuzannie Ginczance. „Gazeta Wyborcza” dod. Wysokie Obcasy 2004 nr 43, 2005 nr 2.

O centaurach

H. Domiński: U poetów. Zwierciadło naszej szczerej liryki. Kurier Poranny 1937 nr 23.

Udźwignąć własne szczęście

J. Sosnowski: Niedojrzałość, zmysłowość, słowo. Czas Kultury 1992 nr 3.
A.K. Waśkiewicz. Twórczość 1992 nr 7/8.