BIO

Urodzony 9 maja 1930 w Warszawie; syn Witolda Giełżyńskiego, dziennikarza, wykładowcy Wyższej Szkoły Dziennikarskiej, i Anieli z Roeslerów, aktorki. W czasie okupacji niemieckiej przebywał w Warszawie. Uczęszczał na tajne komplety Gimnazjum im. T. Reytana. Był wówczas (1943-44) członkiem Szarych Szeregów. Po wyzwoleniu kontynuował naukę najpierw w Liceum Ogólnokształcącym im. Stefana Batorego, a następnie w Liceum Ogólnokształcącym im. A. Mickiewicza. W tym czasie opublikował w „Gazecie Ludowej” (pod pseudonimem Wojciech Stefan) kilkanaście artykułów dotyczących głównie politycznych wydarzeń międzynarodowych. W 1945-46 należał do Związku Młodzieży Wiejskiej Wici. W 1948 zdał egzamin maturalny i podjął studia w Szkole Głównej Handlowej (od 1949 Szkoła Główna Planowania i Statystyki), które ukończył w 1952. Równocześnie w 1948-49 pracował w Ministerstwie Spraw Zagranicznych w redakcji czasopisma „Repatriant”, adresowanego do emigracji, a w 1951-53 jako redaktor w Polskich Wydawnictwach Gospodarczych POLGOS. Uprawiał wioślarstwo; był dwukrotnym mistrzem Polski na ósemce, członkiem kadry narodowej i olimpijskiej. Od jesieni 1953 do 1968 pracował w redakcji „Dookoła świata”, gdzie m.in. pełnił funkcję kierownika działu zagranicznego i krajowego; tu też w 1958 debiutował reportażem z IV Studenckiego Przeglądu Teatrów Satyrycznych pt. Za czwartym mostem (nr 229). W tygodniku tym publikował do 1974, z przerwami. W 1958 został członkiem Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich (SDP). Od 1961 należał do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR). W 1969-71 pracował w dwutygodniku „Współczesność”, najpierw jako sekretarz redakcji, a następnie kierownik działu społecznego; ogłaszał też liczne wywiady oraz recenzje literackie. Publikował także recenzje literackie w „Nowych Książkach” (1968-73). W 1972-77 pracował w warszawskiej filii śląskiego tygodnika „Panorama” oraz (na ryczałcie) w redakcji „Polityki” (1972-80), w które publikował wywiady, reportaże, artykuły oraz recenzje literackie. W 1972 na łamach „Faktów i Myśli” drukował stały cykl felietonów pt. Moje boje. Reportaże i utwory prozatorskie ogłaszał w „Odrze” (1974-76) i „Konfrontacjach” (1975-78). Otrzymał wiele nagród w konkursach na reportaże oraz nagrodę Prezesa Robotniczej Spółdzielni Wydawniczej Prasa-Książka-Ruch (1973). Odbył wiele podróży do ponad 40 krajów świata, zwłaszcza do Azji. W 1977-81 kierował działem azjatyckim w miesięczniku „Kontynenty”. W 1980 otrzymał nagrodę Klubu Publicystów Międzynarodowych SDP; w 1980-81 był członkiem Rady Stowarzyszenia. W 1981 zorganizował miesięcznik krytyczny „Meritum” i był zastępcą redaktora naczelnego tego pisma (ukazały się dwa numery). W 1981 działał w tzw. ruchu struktur poziomych w PZPR; po wprowadzeniu stanu wojennego wystąpił z partii. W 1983-88 pracował jako dziennikarz w dwutygodniku branżowym „Społem”. W 1986 otrzymał nagrodę im. S. Konarskiego za książki publicystyczne i reportażowe, przyznawaną przez zarząd Oddziału Warszawskiego SDP (działającego nielegalnie po wprowadzeniu stanu wojennego w 1981). W listopadzie 1987 uczestniczył w zjeździe założycielskim Polskiej Partii Socjalistycznej w Warszawie. Był związany z czasopismami wydawanymi poza cenzurą, publikował w nich przeważnie pod pseudonimami, m.in. w „Oporniku” (1982), „Vacacie” (1983, 1987; tu de facto sprawował funkcję redaktora naczelnego), „Moście” (1986-87), „Przeglądzie Wiadomości Agencyjnych” (1986-89), a także „Kulturze Niezależnej” (1988-89). Publikował w paryskiej „Kulturze” i innych pismach emigracyjnych. W 1989 pracował w „Gazecie Wyborczej”. W 1991 był kierownikiem działu zagranicznego, a następnie zastępcą redaktora naczelnego w „Tygodniku Solidarność”. Kontynuował współpracę z miesięcznikiem „Odra” (1976-2004), publikując reportaże i eseje. W 1995-2006 był rektorem Wyższej Szkoły Komunikowania i Mediów Społecznych im. J. Giedroycia w Warszawie. Odznaczony Złotą Odznaką im. Janka Krasickiego (1969), Złotym Krzyżem Zasługi (1974) oraz Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1980). Zmarł 3 marca 2015 w Warszawie; pochowany tamże na Cmentarzu Powązkowskim.

Twórczość

1. Ewa nie chce spać. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1960, 81 s.

Zbiór reportaży o reaktorze jądrowym w Świerku.

2. Desant na Playa Giron. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1963, 189 s.

Fabularyzowana opowieść o rewolucji kubańskiej.

3. Syberia, kraj na wyrost. [Reportaże]. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Książka i Wiedza 1963, 245 s.

4. Świat pełen trosk i nadziei. Warszawa: Wydawnictwo Harcerskie 1964, 338 s.

Dot. zagadnień polityki na świecie.

5. Jutro... O czym myślisz? Co cieszy nas, co zastanawia? Co to znaczy „być obywatelem”? Twoje osobiste sprawy dziś i jutro. Zaproszenie do rządzenia. Gdy wieje wiatr historii... [Współautor:] J. Olbrycht. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry 1965, 60 s.

Szkice dotyczące udziału młodzieży w wyborach do sejmu i rad narodowych Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej.

6. Indonezja — archipelag niepokojów. [Reportaże]. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry 1966, 355 s.

7. Języki obce. [Współautor:] B. Kupis. Warszawa: Wydawnictwo Harcerskie 1967, 68 s.

Dot. nauki języków obcych.

8. Piosenki i piosenkarze. Warszawa: Wydawnictwo Harcerskie 1967, 70 s.

Popularne wydawnictwo dla dzieci i młodzieży.

9. Demokracja socjalistyczna. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry 1968, 98 s.

10. Oko w oko z polityką. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry 1968, 67 s.

Dot. wydarzeń marcowych 1968 w Polsce.

11. Nepal: stare i nowe. [Reportaże]. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Książka i Wiedza 1969 [właśc. 1968], 204 s.

12. Świat, Polska i Ty. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry 1969, 118 s.

Dot. polityki międzynarodowej XX w. oraz gospodarki i polityki Polski po 1944.

13. Zagony krwią wywalczone. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych 1969, 99 s.

Fabularyzowana opowieść historyczna dot. sprawy chłopskiej – od XVIII w. do współczesności.

14. Aż do najdalszych granic. [Reportaże]. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry 1972, 422 s.

Zawartość

Zawiera reportaże w działach: Jutro miała być wojna; Moje arabskie peregrynacje; Państwo na dwa dni spaceru [dot. księstwa Monako]; Moja eksmisja z Paryża; Gorące dni kubańskie; Rejs po ginącej rzece; Diamenty rodzą się w błocie; Indonezja – archipelag niepokojów; Kambodża: zegary idą na godzinę zero; Indie, Indie, otchłań świata; Nepal: żywe średniowiecze.

15. Indonezja. Kraj, gdzie morze przeplata się z lądem. [Reportaże]. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych 1972, 77 s.

16. Medytacje o Świecie Trzecim. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1972, 274 s.

Studium z pogranicza ekonomii politycznej, socjologii, politologii, psychologii społecznej, semiotyki i teorii kultury.

17. Z „Saksów”, z ziem obiecanych. [Reportaże]. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1972, 127 s.

Zawartość

Zawiera reportaże o reemigrantach z Francji, Belgii, Luksemburga i Niemiec.

18. Polska dziś. Powst. przed 1973. Rękopis.

Zawartość

I. Jak żyją Polacy; II. Z czego żyją Polacy; III. Co Polska może zaproponować światu; IV. Kraj i ludzie.

Przekłady

niemiecki

Polen heute. [Przeł.] S. Schmidt. Wien-Düsseldorf: Econ Verlag 1973, 300 s.

19. Zwycięstwo pod Grunwaldem. [Opowieść historyczna]. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych 1973, 74 s.

20. Kultura w Polsce. Warszawa: Interpress 1975, [32] k.

Przekłady

angielski

Culture in Poland. Warsaw [1975].

francuski

La culture en Pologne. [Przeł.] M. Cieszewska. Varsovie [1975].

hiszpański

La cultura en Polonia. [Przeł.] E. Rossa. Varsovia [1975].

niemiecki

Kultur in Polen. [Przeł.] K. Zubrzycka. Warschau [1975].

rosyjski

Kul'tura w Pol'še. [Przeł.] J. Kraszewski i K. Kubalska-Sulkiewicz. Varšava [1975].

21. Polska: od Bałtyku do Karpat. [Album]. Warszawa: Arkady 1975, 132 k.

Przekłady

angielski

Poland. From the Baltic to the Carpatians. [Przeł.] D. Haaton-Potworowska. Warsaw 1975.

francuski

Pologne. De la Baltique aux Carpates. [Przeł.] J. Wolf. Varsovie 1975.

hiszpański

Polonia. Desde el Baltico hasta los Carpatos. [Przeł.] K. Sabik. Varsovia 1975.

niemiecki

Polen.Von der Ostsee bis zu den Karpaten. [Przeł.] B. Samborska. Warschau, Berlin 1975.

rosyjski

Pol'ša. Ot Baltijskogo moria do Karpat. [Przeł.] E.K. Spak. Varšava 1975.

22. Narodziny huty. [Współautor:] J. Gliszczyński, R. Szenk. Fotografie: S. Gadomski i in. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk 1976, [20] k.

Album ukazujący budowę Huty „Katowice”.

Przekłady

rosyjski

Roždenie metallurgičeskogo kombinata. Katovice 1976.

23. Kraj świętych krów i biednych ludzi. [Reportaż z Indii]. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1977, 140 s.

24. Polska. Powst. przed 1977. Rękopis.

Książka popularyzująca historię, gospodarkę, kulturę, religię, współczesne życie Polski.

Przekłady

hiszpański

La Polonia de hoy. [Przeł.] A. Pelacz. Madrid: Alhambra 1977, 209 s.

25. Sto twarzy Jugosławii. [Reportaże]. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Książka i Wiedza 1977, 338 s.

26. Trzeci Świat czyli wiele znaków zapytania. [Szkice publicystyczne]. Warszawa: Młodzieżowa Agencja Wydawnicza 1978, 112 s.

27. Jeśli nawet umrzesz, pozostań. [Reportaże]. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Książka i Wiedza 1979, 258 s.

Zawiera m.in. reportaże z poz. .

28. Rewolucja w imię Allacha. [Reportaże z Iranu]. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Książka i Wiedza 1979, 237 s.

29. Rewolucja w imię Augusta Sandino. [Reportaże z Nikaragui]. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry 1979, 260 s.

30. Gra o Himalaje. [Reportaże i szkice historyczne]. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry 1980, 294 s.

31. Islam — religia — polityka. Warszawa: Zarząd Główny Towarzystwa Wiedzy Powszechnej 1980, 99 s.

Zawartość

Zawiera 8 szkiców publicystycznych drukowanych wcześniej na łamach „Kontynentów”, „Literatury na Świecie” i „Polityki”.

32. Byłem gościem Chomeiniego. [Reportaże]. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Książka i Wiedza 1981, 296 s.

33. Gdańsk — sierpień 80. [Współautor:] L. Stefański. Posłowie: W. Markiewicz. [Reportaż]. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Książka i Wiedza 1981, 222 s.

34. Moja prywatna Vistuliada czyli Dokładny opis rejsu odbytego własnoręcznie hamburką „Michał” przez całą Wisłę aż do Bałtyku, zawarty w dwudziestu dwóch etapach, antrakcie warszawskim, trzech suplementach specjalnych dla amatorów, aneksie ornitologicznym, i paru setkach dygresji na temat i nie na temat. [Reportaże]. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry 1983, 359 s.

35. Opiumowa dżungla. [Reportaże]. Druk fragmentów: Świat Młodych 1983 nr 41, 45, 47, 50, 55. Wyd. osobne: Warszawa: Młodzieżowa Agencja Wydawnicza 1989, 158 s.

36. Trzeci Świat — dwie trzecie świata. [Reportaże]. Warszawa: Młodzieżowa Agencja Wydawnicza 1984, 172 s.

37. Budowanie niepodległej. [Szkice historyczno-polityczne]. Paryż: Instytut Literacki 1985, 332 s. Wyd. nast.: Warszawa: Wydawnictwo Przedświt * 1985.

Nagrody

Nagroda Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich w 1986.

Zawartość

Cz. I. Walczyć bez nadziei: Wyrostki; Czy wychodzić na ulicę?; Pancerz symbolów, ostrze naboju; Dromaderki od bibuły; Jak wpadali?; Bohaterowie kaganka; Pozytywizm „budowy twierdz”; Sojusz myśli i pracy; Ex Occidente lux; Wobec „braci Moskali”. — Cz. II. Myśleć jak walczyć skutecznie: Na początku był chaos; Endecja: od buntu do ugody; Socjaliści: od Marksa do Piłsudskiego; Miękkie podglebie ruchu niepodległościowego; Żywili i knuli; Odcienie narodowej kapitulacji; Krzepić serca, jątrzyć rany. — Cz. III. Kiedy iść pora: Aktywizm? Pasywizm?; Orlęta; Triumf bez legendy; O byt i miejsce w Europie; Rok tysiąc dziewięćset dwudziesty. — Na teraz i na pojutrze.

38. Edward Abramowski: zwiastun „Solidarności. London: Polonia 1986, 156 s.

39. Madagaskar. [Powieść satyryczna]. Nowy Dziennik”, Nowy Jork 1987-1988.

Autor podpisany: Maurycy Ben Mozambicki.

40. Gdańsk maj'88. Anatomia strajku. [Reportaż]. Oprac. red.: M. Sabat. Warszawa: Wydawnictwo Wolne Pismo Most* 1988, 99 s. Wyd. nast.: tamże 1989; wyd. łącznie z: P. Smoleński: A na hucie strajk. W: Robotnicy'88. Londyn: Aneks 1989.

41. Ani Wschód, ani Zachód. [Szkice polityczno-historyczne]. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Rytm* 1989, 233 s.

42. Mord na Placu Tiananmen. [Reportaż]. Warszawa: W. Pogonowski 1990, 191 s.

43. Nepal. [Album]. Warszawa: Sport i Turystyka 1990, 231 s.

44. Przyspieszenie. Powieść fantasrealna. Tygodnik Gdański 1990 nr 42-51/52 – 1991 nr 1.

Autor podpisany: G.Ł. Żyński.

45. Pierwszy tydzień trzeciej wojny. [Reportaż]. Warszawa: Wydawnictwo W. Pogonowski 1991, 159 s.

46. Polska. [Album]. Tekst: W. Giełżyński. Zdjęcia: Ch. Parma. Warszawa: Parma Press 1997, 192 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 4 [!] 2000, 2003.

Przekłady

angielski

Poland. [Przeł.] E. Kowalewska. Warszawa 1997, wyd. nast.: wyd. 4 [!] 2000; [Przeł.:] E. Kowalewska, P. Martyn, J. Richards. Warsaw 2002.

francuski

Pologne. [Przeł.] A. Chiron-Mrozowska. Warszawa 1997, wyd. 2 2000.

rosyjski

Pol'ša. Warszawa 1997.

włoski

Polonia. [Przeł.] E. Maciszewska. Warszawa 2000.

47. Jaćwięgi są wśród nas. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry 2001, 352 s.

Reportaż historyczny dot. dziejów i kultury Jaćwingów.

48. Nepal. Horror i sielanka. [Monografia historyczno-polityczna]. Poznań: Kurpisz 2001, 131 s.

49. Szatan wraca do Iranu. [Reportaż]. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 2001, 175 s.

50. Prywatna historia XX wieku. Warszawa: Rosner i Wspólnicy 2005, 455 s.

51. Inne światy, inne drogi. Bydgoszcz, Warszawa: Branta 2006, 386 s.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1988, 1991, 2004, 2005.

Wywiady

Moja edukacja w zawodzie. Dookoła świata 1974 nr 1.
... dziennikarstwo to sposób na życie... [Rozm]. A. Sienkiewicz. Nasze Problemy 1980 nr 12.
Rozmowa z Wojciechem Giełżyńskim. [Rozm.] K. Podgórski. Kultura”, Paryż 1987 nr 9.
Druga zmiana. Rozmowa z Wojciechem Giełżyńskim. [Rozm.] E. Matuszewska. Most* 1988 nr 19/20.
Rozmowa z Wojciechem Giełżyńskim. [Rozm.] [W. Filipek] Redakcja. Czas* 1988 nr 1.

Ogólne

Artykuły

K. Goldbergowa: Medytacje Wojciecha Giełżyńskiego. Kontrasty 1979 nr 10.
T. Pasierbiński: Jak pisać o Trzecim Świecie?Polityka1980 nr 1.
M. Łukaszewicz: Wojciech Giełżyński. Nowe Książki 1981 nr 16.

Gdańsk – sierpień 80

R. Kapuściński. Nowe Książki 1981 nr 16.

Trzeci Świat — dwie trzecie świata

E. Szulc-Dąbrowiecka: Dwie trzecie świata. Nowe Książki 1986 nr 2.

Budowanie niepodległej

[J.J. Szczepański] J. Pawłowski: Złudne analogie i trwałe uwarunkowania. Kultura Niezależna* 1986 nr 17.
P. Mirecki. Polityka Polska* 1987 nr 10.

Gdańsk maj'88

M. Klecel: Pamięć „Solidarności. Nowe Książki 1990 nr 11.

Pierwszy tydzień trzeciej wojny

K. Witkowski: Saddam wiecznie żywy. Tygodnik Solidarność 1991 nr 28.

Jaćwięgi są wśród nas

W. Paźniewski: Jaćwież. Nowe Książki 2001 nr 11.

Szatan wraca do Iranu

B. Składanek: Normalny Iran. Nowe Książki 2001 nr 6.
S. Surdykowska. Przegląd Orientalistyczny 2001 nr 1/2.

Prywatna historia XX wieku

M. Radgowski: Z tęsknoty za przeszłością. Nowe Książki 2006 nr 3.

Inne światy, inne drogi

M. Karpiński: Końskie okulary europocentryzmu. Nowe Książki 2006 nr 11.