BIO
Urodzony 9 maja 1930 w Warszawie; syn Witolda Giełżyńskiego, dziennikarza, wykładowcy Wyższej Szkoły Dziennikarskiej, i Anieli z Roeslerów, aktorki. W czasie okupacji niemieckiej przebywał w Warszawie. Uczęszczał na tajne komplety Gimnazjum im. T. Reytana. Był wówczas (1943-44) członkiem Szarych Szeregów. Po wyzwoleniu kontynuował naukę najpierw w Liceum Ogólnokształcącym im. Stefana Batorego, a następnie w Liceum Ogólnokształcącym im. A. Mickiewicza. W tym czasie opublikował w „Gazecie Ludowej” (pod pseudonimem Wojciech Stefan) kilkanaście artykułów dotyczących głównie politycznych wydarzeń międzynarodowych. W 1945-46 należał do Związku Młodzieży Wiejskiej Wici. W 1948 zdał egzamin maturalny i podjął studia w Szkole Głównej Handlowej (od 1949 Szkoła Główna Planowania i Statystyki), które ukończył w 1952. Równocześnie w 1948-49 pracował w Ministerstwie Spraw Zagranicznych w redakcji czasopisma „Repatriant”, adresowanego do emigracji, a w 1951-53 jako redaktor w Polskich Wydawnictwach Gospodarczych POLGOS. Uprawiał wioślarstwo; był dwukrotnym mistrzem Polski na ósemce, członkiem kadry narodowej i olimpijskiej. Od jesieni 1953 do 1968 pracował w redakcji „Dookoła świata”, gdzie m.in. pełnił funkcję kierownika działu zagranicznego i krajowego; tu też w 1958 debiutował reportażem z IV Studenckiego Przeglądu Teatrów Satyrycznych pt. Za czwartym mostem (nr 229). W tygodniku tym publikował do 1974, z przerwami. W 1958 został członkiem Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich (SDP). Od 1961 należał do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR). W 1969-71 pracował w dwutygodniku „Współczesność”, najpierw jako sekretarz redakcji, a następnie kierownik działu społecznego; ogłaszał też liczne wywiady oraz recenzje literackie. Publikował także recenzje literackie w „Nowych Książkach” (1968-73). W 1972-77 pracował w warszawskiej filii śląskiego tygodnika „Panorama” oraz (na ryczałcie) w redakcji „Polityki” (1972-80), w które publikował wywiady, reportaże, artykuły oraz recenzje literackie. W 1972 na łamach „Faktów i Myśli” drukował stały cykl felietonów pt. Moje boje. Reportaże i utwory prozatorskie ogłaszał w „Odrze” (1974-76) i „Konfrontacjach” (1975-78). Otrzymał wiele nagród w konkursach na reportaże oraz nagrodę Prezesa Robotniczej Spółdzielni Wydawniczej Prasa-Książka-Ruch (1973). Odbył wiele podróży do ponad 40 krajów świata, zwłaszcza do Azji. W 1977-81 kierował działem azjatyckim w miesięczniku „Kontynenty”. W 1980 otrzymał nagrodę Klubu Publicystów Międzynarodowych SDP; w 1980-81 był członkiem Rady Stowarzyszenia. W 1981 zorganizował miesięcznik krytyczny „Meritum” i był zastępcą redaktora naczelnego tego pisma (ukazały się dwa numery). W 1981 działał w tzw. ruchu struktur poziomych w PZPR; po wprowadzeniu stanu wojennego wystąpił z partii. W 1983-88 pracował jako dziennikarz w dwutygodniku branżowym „Społem”. W 1986 otrzymał nagrodę im. S. Konarskiego za książki publicystyczne i reportażowe, przyznawaną przez zarząd Oddziału Warszawskiego SDP (działającego nielegalnie po wprowadzeniu stanu wojennego w 1981). W listopadzie 1987 uczestniczył w zjeździe założycielskim Polskiej Partii Socjalistycznej w Warszawie. Był związany z czasopismami wydawanymi poza cenzurą, publikował w nich przeważnie pod pseudonimami, m.in. w „Oporniku” (1982), „Vacacie” (1983, 1987; tu de facto sprawował funkcję redaktora naczelnego), „Moście” (1986-87), „Przeglądzie Wiadomości Agencyjnych” (1986-89), a także „Kulturze Niezależnej” (1988-89). Publikował w paryskiej „Kulturze” i innych pismach emigracyjnych. W 1989 pracował w „Gazecie Wyborczej”. W 1991 był kierownikiem działu zagranicznego, a następnie zastępcą redaktora naczelnego w „Tygodniku Solidarność”. Kontynuował współpracę z miesięcznikiem „Odra” (1976-2004), publikując reportaże i eseje. W 1995-2006 był rektorem Wyższej Szkoły Komunikowania i Mediów Społecznych im. J. Giedroycia w Warszawie. Odznaczony Złotą Odznaką im. Janka Krasickiego (1969), Złotym Krzyżem Zasługi (1974) oraz Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1980). Zmarł 3 marca 2015 w Warszawie; pochowany tamże na Cmentarzu Powązkowskim.
Twórczość
1. Ewa nie chce spać. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1960, 81 s.
2. Desant na Playa Giron. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1963, 189 s.
3. Syberia, kraj na wyrost. [Reportaże]. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Książka i Wiedza” 1963, 245 s.
4. Świat pełen trosk i nadziei. Warszawa: Wydawnictwo Harcerskie 1964, 338 s.
5. Jutro... O czym myślisz? Co cieszy nas, co zastanawia? Co to znaczy „być obywatelem”? Twoje osobiste sprawy dziś i jutro. Zaproszenie do rządzenia. Gdy wieje wiatr historii... [Współautor:] J. Olbrycht. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry” 1965, 60 s.
6. Indonezja — archipelag niepokojów. [Reportaże]. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry” 1966, 355 s.
7. Języki obce. [Współautor:] B. Kupis. Warszawa: Wydawnictwo Harcerskie 1967, 68 s.
8. Piosenki i piosenkarze. Warszawa: Wydawnictwo Harcerskie 1967, 70 s.
9. Demokracja socjalistyczna. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry” 1968, 98 s.
10. Oko w oko z polityką. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry” 1968, 67 s.
11. Nepal: stare i nowe. [Reportaże]. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Książka i Wiedza” 1969 [właśc. 1968], 204 s.
12. Świat, Polska i Ty. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry” 1969, 118 s.
13. Zagony krwią wywalczone. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych 1969, 99 s.
14. Aż do najdalszych granic. [Reportaże]. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry” 1972, 422 s.
Zawartość
15. Indonezja. Kraj, gdzie morze przeplata się z lądem. [Reportaże]. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych 1972, 77 s.
16. Medytacje o Świecie Trzecim. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1972, 274 s.
17. Z „Saksów”, z ziem obiecanych. [Reportaże]. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1972, 127 s.
Zawartość
18. Polska dziś. Powst. przed 1973. Rękopis.
Zawartość
Przekłady
niemiecki
19. Zwycięstwo pod Grunwaldem. [Opowieść historyczna]. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych 1973, 74 s.
20. Kultura w Polsce. Warszawa: Interpress 1975, [32] k.
Przekłady
angielski
francuski
hiszpański
niemiecki
rosyjski
21. Polska: od Bałtyku do Karpat. [Album]. Warszawa: Arkady 1975, 132 k.
Przekłady
angielski
francuski
hiszpański
niemiecki
rosyjski
22. Narodziny huty. [Współautor:] J. Gliszczyński, R. Szenk. Fotografie: S. Gadomski i in. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk” 1976, [20] k.
Przekłady
rosyjski
23. Kraj świętych krów i biednych ludzi. [Reportaż z Indii]. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1977, 140 s.
24. Polska. Powst. przed 1977. Rękopis.
Przekłady
hiszpański
25. Sto twarzy Jugosławii. [Reportaże]. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Książka i Wiedza” 1977, 338 s.
26. Trzeci Świat czyli wiele znaków zapytania. [Szkice publicystyczne]. Warszawa: Młodzieżowa Agencja Wydawnicza 1978, 112 s.
27. Jeśli nawet umrzesz, pozostań. [Reportaże]. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Książka i Wiedza” 1979, 258 s.
28. Rewolucja w imię Allacha. [Reportaże z Iranu]. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Książka i Wiedza” 1979, 237 s.
29. Rewolucja w imię Augusta Sandino. [Reportaże z Nikaragui]. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry” 1979, 260 s.
30. Gra o Himalaje. [Reportaże i szkice historyczne]. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry” 1980, 294 s.
31. Islam — religia — polityka. Warszawa: Zarząd Główny Towarzystwa Wiedzy Powszechnej 1980, 99 s.
Zawartość
32. Byłem gościem Chomeiniego. [Reportaże]. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Książka i Wiedza” 1981, 296 s.
33. Gdańsk — sierpień 80. [Współautor:] L. Stefański. Posłowie: W. Markiewicz. [Reportaż]. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Książka i Wiedza” 1981, 222 s.
34. Moja prywatna Vistuliada czyli Dokładny opis rejsu odbytego własnoręcznie hamburką „Michał” przez całą Wisłę aż do Bałtyku, zawarty w dwudziestu dwóch etapach, antrakcie warszawskim, trzech suplementach specjalnych dla amatorów, aneksie ornitologicznym, i paru setkach dygresji na temat i nie na temat. [Reportaże]. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry” 1983, 359 s.
35. Opiumowa dżungla. [Reportaże]. Druk fragmentów: „Świat Młodych” 1983 nr 41, 45, 47, 50, 55. Wyd. osobne: Warszawa: Młodzieżowa Agencja Wydawnicza 1989, 158 s.
36. Trzeci Świat — dwie trzecie świata. [Reportaże]. Warszawa: Młodzieżowa Agencja Wydawnicza 1984, 172 s.
37. Budowanie niepodległej. [Szkice historyczno-polityczne]. Paryż: Instytut Literacki 1985, 332 s. Wyd. nast.: Warszawa: Wydawnictwo Przedświt * 1985.
Nagrody
Zawartość
38. Edward Abramowski: zwiastun „Solidarności”. London: Polonia 1986, 156 s.
39. Madagaskar. [Powieść satyryczna]. „Nowy Dziennik”, Nowy Jork 1987-1988.
40. Gdańsk maj'88. Anatomia strajku. [Reportaż]. Oprac. red.: M. Sabat. Warszawa: Wydawnictwo Wolne Pismo Most* 1988, 99 s. Wyd. nast.: tamże 1989; wyd. łącznie z: P. Smoleński: A na hucie strajk. W: Robotnicy'88. Londyn: Aneks 1989.
41. Ani Wschód, ani Zachód. [Szkice polityczno-historyczne]. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Rytm* 1989, 233 s.
42. Mord na Placu Tiananmen. [Reportaż]. Warszawa: W. Pogonowski 1990, 191 s.
43. Nepal. [Album]. Warszawa: Sport i Turystyka 1990, 231 s.
44. Przyspieszenie. Powieść fantasrealna. „Tygodnik Gdański” 1990 nr 42-51/52 – 1991 nr 1.
45. Pierwszy tydzień trzeciej wojny. [Reportaż]. Warszawa: Wydawnictwo W. Pogonowski 1991, 159 s.
46. Polska. [Album]. Tekst: W. Giełżyński. Zdjęcia: Ch. Parma. Warszawa: Parma Press 1997, 192 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 4 [!] 2000, 2003.
Przekłady
angielski
francuski
rosyjski
włoski
47. Jaćwięgi są wśród nas. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry” 2001, 352 s.
48. Nepal. Horror i sielanka. [Monografia historyczno-polityczna]. Poznań: Kurpisz 2001, 131 s.
49. Szatan wraca do Iranu. [Reportaż]. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 2001, 175 s.
50. Prywatna historia XX wieku. Warszawa: Rosner i Wspólnicy 2005, 455 s.
51. Inne światy, inne drogi. Bydgoszcz, Warszawa: Branta 2006, 386 s.
Omówienia i recenzje
• Ankieta dla IBL PAN 1988, 1991, 2004, 2005.
