BIO

Urodzony 14 czerwca 1900 we wsi Szczyrzyc pod Limanową, w rodzinie chłopskiej; syn Jana Gębika, pisarza gminnego, i Anny z Trzopków. Po ukończeniu gimnazjum w Myślenicach w 1919 studiował rolnictwo na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie; w 1924 uzyskał dyplom inżyniera rolnictwa. W czasie studiów był w 1919-23 prezesem Zarządu Powiatowego Stronnictwa Ludowego „Piast” w Limanowej. W 1921 rozpoczął twórczość literacką obrazkiem scenicznym Posłuchajcie ludkowie, wystawionym przez akademicki teatr ochotniczy działający na terenie ziemi szczyrzyckiej. W grudniu 1923 podjął pracę w Miejskim Gimnazjum Matematyczno-Przyrodniczym w Katowicach. Równocześnie kontynuował studia na Uniwersytecie Poznańskim, w 1927 uzyskał dyplom nauczyciela biologii i chemii, a w 1932 doktorat na podstawie pracy z zakresu fermentów biologicznych. Rozwijał też działalność społeczno-oświatową: był prezesem Oddziału Śląskiego Towarzystwa Przyrodniczego im. M. Kopernika (1925-33), założycielem i redaktorem organu tego Towarzystwa pt. „Śląski Rocznik” (1928-30). W 1933-37 pracował jako nauczyciel w Polskim Gimnazjum w Bytomiu. Zorganizował tam i prowadził amatorski teatr objazdowy Bytomski Zespół Teatralny. W 1937 uzyskał koncesję na prowadzenie Polskiego Gimnazjum w Kwidzynie w Prusach Wschodnich. Aresztowany wraz z uczniami i personelem dydaktyczno-administracyjnym 25 sierpnia 1939 przez cały czas wojny był więziony w obozach koncentracyjnych: Hohenbruch, Stutthof, Sachsenhausen, Mauthausen-Gusen. W Gusen był przewodniczącym tajnej Polskiej Rady Obozowej i Międzynarodowego Komitetu Więźniów, współorganizatorem konspiracyjnego Ruchu Oporu i Trwania. Po wyzwoleniu przyjechał jesienią 1945 do Olsztyna, gdzie został naczelnikiem Wydziału Szkół Średnich w Kuratorium Okręgu Szkolnego (funkcję tę pełnił do 1949). Brał udział w organizowaniu życia kulturalnego na Warmii i Mazurach. W 1946 założył i prowadził w Olsztynie Oddział Towarzystwa Teatrów i Muzyki Ludowej; współpracował z czasopismem „Teatr Ludowy” (1946-48). Był kierownikiem Inspektoratu Kulturalno-Oświatowego „Czytelnika” w województwie olsztyńskim (1949-50), a następnie prezesem Zarządu Wojewódzkiego Towarzystwa Wiedzy Powszechnej. Zorganizował i kierował w 1952-57 Olsztyńskim Zespołem Terenowym Państwowego Instytutu Sztuki. W 1952 był współzałożycielem „Słowa na Warmii i Mazurach” (regionalnego dodatku „Słowa Powszechnego)”, następnie jego kierownikiem literackim; w piśmie tym publikował m.in. satyryczne felietony (pod pseudonimem August Krzywigęba). W 1955 został członkiem Związku Literatów Polskich (ZLP), w następnych latach był prezesem Oddziału Olsztyńskiego (1957-70) i prezesem Klubu Literatury Regionalnej ZLP (1959-70). Był założycielem i przewodniczącym Oddziału Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego na Warmii i Mazurach (1954-68) oraz członkiem Zarządu Głównego tego Towarzystwa (1959-62), radnym Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie i przewodniczącym jej Komisji Kultury (1955-58), działaczem Towarzystwa Rozwoju Ziem Zachodnich (członek Rady Naczelnej 1957-70, i Rady Naukowej, 1958-70), prezesem Zarządu Głównego Związku Szczyrzyczan (1964-70). Za działalność społeczno-kulturalną i twórczość literacką otrzymał wiele nagród, m.in. nagrodę województwa olsztyńskiego (1954, 1979), nagrodę im. W. Pietrzaka (1954, 1973), nagrodę im. M. Lengowskiego (1970), nagrodę im. O. Kolberga (1975). W 1985 otrzymał Medal Rodła, przyznawany przez Stowarzyszenie „Wisła-Odra”. Odznaczony m.in. Krzyżem Oficerskim (1962) i Krzyżem Kawalerskim (1970) Orderu Odrodzenia Polski i Orderem Sztandaru Pracy II klasy (1976). Zmarł 23 marca 1986 w Krakowie; pochowany w Szczyrzycu.

Twórczość

1. Wiara ojców. Materiały i wskazówki do urządzenia obchodu. Opole: Związek Polaków w Niemczech 1934, 78 s. Wyd. 2 tamże 1935.

Autor podpisany: Andrzej Borowik.

2. O cieśli – co na deskach wiersze pisał. Olsztyn: Komitet Obchodu Setnej Rocznicy Urodzin M. Kajki w Olsztynie 1957, 8 s. Cegiełka na budowę pomnika. Wyd. 2 Olsztyn: Warmińsko-Mazurskie Towarzystwo Kulturano-Społeczne 1958.

Nagrody

Nagroda w konkursie „Słowa na Warmii i Mazurach” na pracę o M. Kajce.

3. XX lat Gimnazjum w Kwidzynie. [Olsztyn:] Pojezierze [1957], [28] s. Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie. Wydział Kultury.

4. Sprawy i ludzie spod znaku rodła. W trzydziestolecie szkoły polskiej na Warmii, Mazurach i Powiślu. Olsztyn: Pojezierze 1959, 48 s.

5. Rok ziemi śląskiej. [Olsztyn:] Pojezierze [1961], 111 s., powielone.

6. Kwidzyniacy. Opowieść o młodzieży walczącej. Gdynia: Wydawnictwo Morskie 1965, 59 s. Por. poz. , .

7. Polskie piśmiennictwo oraz krzewiciele polskości na Warmii i Mazurach. Olsztyn: Zarząd Wojewódzki Towarzystwa Rozwoju Ziem Zachodnich 1966, 16 s., powielone.

8. Burzom dziejów nie dali się zgnieść. [O Gimnazjum polskim w Kwidzynie]. Gdynia: Wydawnictwo Morskie 1967, 342 s.

Fragment zob. poz. .

Nagrody

Wyróżnienie w konkursie Towarzystwa Rozwoju Ziem Zachodnich w 1963 i wyróżnienie „Liter” — Order Stańczyka w 1968.

9. Chłopcy z rzeczypospolitej kwidzyńskiej. Olsztyn: Pojezierze 1968, 69 s. Z inicjatywy i na zlecenie Klubu Literatury Regionalnej Związku Literatów Polskich w Olsztynie. Wyd. 2 tamże 1970, 135 s. Por. poz. .

10. Czarodziejski grosz. Prapremiera: Kraków, Teatr Rozmaitości 1969. Druk fragmentów „Słowo na Warmii i Mazurach” 1969 nr 49.

11. Prawo i pięść. Wstęp: T. Papier. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1971, 237 s.

Wybór pism, częściowo fragmenty publikacji drukowanych wcześniej; m.in. o życiu literackim i kulturalnym na Mazurach, Warmii i Powiślu po 1945, o powstaniu Oddziału Olsztyńskiego Związku Literatów Polskich, o twórczości i działalności M. Kajki.

12. O Michale Lengowskim, pieśniarzu warmińskim w setną rocznicę urodzin. Olsztyn: Pojezierze 1972 [właśc. 1973], 67 s.

13. Z diabłami na ty. W obozach Tapiau, Hohenbruch, Stutthof, Sachsenhausen i Gusen. [Wspomnienia]. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie 1972, 332 s.

14. Pod warmińskim niebem. O Michale Lengowskim. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1974, 250 s. Por. poz. .

15. Dla nas słońce nie zachodzi. Olsztyn: Pojezierze 1985, 231 s.

Scenariusze widowisk teatralnych

Regionalne widowiska wystawione przez zespoły amatorskie

Dożynki. 1929. Wystawienie: Szczyrzyc 1930.
Gody wiosenne. Wystawienie: Mikulczyce 1936. Druk „Życie Olsztyna” 1949 nr 140.
Niech będzie chleb pochwalony. Wystawienie: Bytom 1936.
Legenda o czarnej łapie. 1930. Wystawienie: Szczyrzyc 1938-1939.
Noc dziwów. Druk „Słowo na Warmii i Mazurach1959 nr 38.

Prace redakcyjne

1. Pieśni ludowe Mazur i Warmii. Zestawił W. Gębik. na podstawie materiałów zebranych przez Olsztyńską Grupę Regionalną Akcji Zbierania Folkloru Muzycznego Państwowego Instytutu Sztuki. Olsztyn: Wydział Kultury Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej [1953], 151 s.
2. Piosenki mazurskie. Podał i wstępem opatrzył W. Gębik. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne 1955, 69 s.
3. M. Kajka: Wiersze wybrane. Wybór i przedmowa: W. Gębik. Olsztyn: Pojezierze 1958, 133 s.
4. Prace i materiały etnograficzne. T. 19. Red.: J. Gajek, W. Gębik, F. Klonowski. Olsztyn: Pojezierze 1960, 190 s.
5. M. Kajka, M. Lengowski: Opowiadania ucieszne. Oprac. i wstęp: W. Gębik. Olsztyn: Pojezierze 1970, 123 s.
6. M. Lengowski: Mój życiorys. Wybór wierszy. Wstęp i oprac.: W. Gębik. Olsztyn: Pojezierze 1974, 106 s.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1967, 1974.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. Seria 2. T. 1. Warszawa 1977 (F. Lichodziejewska).
T. Oracki: Władysław Gębik. W tegoż: Słownik biograficzny Warmii i Mazur i Powiśla XIX i XX wieku. Warszawa 1983.
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (T. Oracki).

Ogólne

Książki

Mądry przed szkodą. Wspomnienia o Władysławie Gębiku. Wstęp i oprac.: J. Chłosta. Warszawa: Civitas Christiana 1995, 155 s.

Artykuły

M. Zientara-Malewska: Warmiński góral. W: Działacze spod znaku rodła. Olsztyn 1974.
F. Fornalczyk: Świadomość dziedzictwa. Olsztyn 1978, passim.
M. Kuc: Pod znakiem Rodła. Scena 1984 nr 4.
J. Chłosta: Szkic do portretu Władysława Gębika. Kultura Oświata Nauka. Zeszyty Naukowe Stowarzyszenia Pax 1985 nr 1 2.
J. Chłosta: Pamięci dr Władysława Gębika. Kierunki 1986 nr 16.
W. Wnuk: Choćby nam i słońce zgasło. Tygodnik Powszechny 1986 nr 19.
T. Filipkowski: Władysław Gębik (14 VI 1900 – 23 III 1986). Rocznik Olsztyński 1989 t. 16.
H. Wolna: Władysława Gębika biografia zwyczajna. Opole 1989 nr 2.

Dla nas słońce nie zachodzi

A. Staniszewski: Pójdziemy razem tam, gdzie Wisła śpiewa ...” „Nowe Książki 1988 nr 11.