BIO
Urodzony 14 czerwca 1900 we wsi Szczyrzyc pod Limanową, w rodzinie chłopskiej; syn Jana Gębika, pisarza gminnego, i Anny z Trzopków. Po ukończeniu gimnazjum w Myślenicach w 1919 studiował rolnictwo na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie; w 1924 uzyskał dyplom inżyniera rolnictwa. W czasie studiów był w 1919-23 prezesem Zarządu Powiatowego Stronnictwa Ludowego „Piast” w Limanowej. W 1921 rozpoczął twórczość literacką obrazkiem scenicznym Posłuchajcie ludkowie, wystawionym przez akademicki teatr ochotniczy działający na terenie ziemi szczyrzyckiej. W grudniu 1923 podjął pracę w Miejskim Gimnazjum Matematyczno-Przyrodniczym w Katowicach. Równocześnie kontynuował studia na Uniwersytecie Poznańskim, w 1927 uzyskał dyplom nauczyciela biologii i chemii, a w 1932 doktorat na podstawie pracy z zakresu fermentów biologicznych. Rozwijał też działalność społeczno-oświatową: był prezesem Oddziału Śląskiego Towarzystwa Przyrodniczego im. M. Kopernika (1925-33), założycielem i redaktorem organu tego Towarzystwa pt. „Śląski Rocznik” (1928-30). W 1933-37 pracował jako nauczyciel w Polskim Gimnazjum w Bytomiu. Zorganizował tam i prowadził amatorski teatr objazdowy Bytomski Zespół Teatralny. W 1937 uzyskał koncesję na prowadzenie Polskiego Gimnazjum w Kwidzynie w Prusach Wschodnich. Aresztowany wraz z uczniami i personelem dydaktyczno-administracyjnym 25 sierpnia 1939 przez cały czas wojny był więziony w obozach koncentracyjnych: Hohenbruch, Stutthof, Sachsenhausen, Mauthausen-Gusen. W Gusen był przewodniczącym tajnej Polskiej Rady Obozowej i Międzynarodowego Komitetu Więźniów, współorganizatorem konspiracyjnego Ruchu Oporu i Trwania. Po wyzwoleniu przyjechał jesienią 1945 do Olsztyna, gdzie został naczelnikiem Wydziału Szkół Średnich w Kuratorium Okręgu Szkolnego (funkcję tę pełnił do 1949). Brał udział w organizowaniu życia kulturalnego na Warmii i Mazurach. W 1946 założył i prowadził w Olsztynie Oddział Towarzystwa Teatrów i Muzyki Ludowej; współpracował z czasopismem „Teatr Ludowy” (1946-48). Był kierownikiem Inspektoratu Kulturalno-Oświatowego „Czytelnika” w województwie olsztyńskim (1949-50), a następnie prezesem Zarządu Wojewódzkiego Towarzystwa Wiedzy Powszechnej. Zorganizował i kierował w 1952-57 Olsztyńskim Zespołem Terenowym Państwowego Instytutu Sztuki. W 1952 był współzałożycielem „Słowa na Warmii i Mazurach” (regionalnego dodatku „Słowa Powszechnego)”, następnie jego kierownikiem literackim; w piśmie tym publikował m.in. satyryczne felietony (pod pseudonimem August Krzywigęba). W 1955 został członkiem Związku Literatów Polskich (ZLP), w następnych latach był prezesem Oddziału Olsztyńskiego (1957-70) i prezesem Klubu Literatury Regionalnej ZLP (1959-70). Był założycielem i przewodniczącym Oddziału Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego na Warmii i Mazurach (1954-68) oraz członkiem Zarządu Głównego tego Towarzystwa (1959-62), radnym Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie i przewodniczącym jej Komisji Kultury (1955-58), działaczem Towarzystwa Rozwoju Ziem Zachodnich (członek Rady Naczelnej 1957-70, i Rady Naukowej, 1958-70), prezesem Zarządu Głównego Związku Szczyrzyczan (1964-70). Za działalność społeczno-kulturalną i twórczość literacką otrzymał wiele nagród, m.in. nagrodę województwa olsztyńskiego (1954, 1979), nagrodę im. W. Pietrzaka (1954, 1973), nagrodę im. M. Lengowskiego (1970), nagrodę im. O. Kolberga (1975). W 1985 otrzymał Medal Rodła, przyznawany przez Stowarzyszenie „Wisła-Odra”. Odznaczony m.in. Krzyżem Oficerskim (1962) i Krzyżem Kawalerskim (1970) Orderu Odrodzenia Polski i Orderem Sztandaru Pracy II klasy (1976). Zmarł 23 marca 1986 w Krakowie; pochowany w Szczyrzycu.
Twórczość
1. Wiara ojców. Materiały i wskazówki do urządzenia obchodu. Opole: Związek Polaków w Niemczech 1934, 78 s. Wyd. 2 tamże 1935.
2. O cieśli – co na deskach wiersze pisał. Olsztyn: Komitet Obchodu Setnej Rocznicy Urodzin M. Kajki w Olsztynie 1957, 8 s. Cegiełka na budowę pomnika. Wyd. 2 Olsztyn: Warmińsko-Mazurskie Towarzystwo Kulturano-Społeczne 1958.
Nagrody
3. XX lat Gimnazjum w Kwidzynie. [Olsztyn:] Pojezierze [1957], [28] s. Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie. Wydział Kultury.
4. Sprawy i ludzie spod znaku rodła. W trzydziestolecie szkoły polskiej na Warmii, Mazurach i Powiślu. Olsztyn: Pojezierze 1959, 48 s.
5. Rok ziemi śląskiej. [Olsztyn:] Pojezierze [1961], 111 s., powielone.
6. Kwidzyniacy. Opowieść o młodzieży walczącej. Gdynia: Wydawnictwo Morskie 1965, 59 s. Por. poz. ↑, ↑.
7. Polskie piśmiennictwo oraz krzewiciele polskości na Warmii i Mazurach. Olsztyn: Zarząd Wojewódzki Towarzystwa Rozwoju Ziem Zachodnich 1966, 16 s., powielone.
8. Burzom dziejów nie dali się zgnieść. [O Gimnazjum polskim w Kwidzynie]. Gdynia: Wydawnictwo Morskie 1967, 342 s.
Nagrody
9. Chłopcy z rzeczypospolitej kwidzyńskiej. Olsztyn: Pojezierze 1968, 69 s. Z inicjatywy i na zlecenie Klubu Literatury Regionalnej Związku Literatów Polskich w Olsztynie. Wyd. 2 tamże 1970, 135 s. Por. poz. ↑.
10. Czarodziejski grosz. Prapremiera: Kraków, Teatr Rozmaitości 1969. Druk fragmentów „Słowo na Warmii i Mazurach” 1969 nr 49.
11. Prawo i pięść. Wstęp: T. Papier. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1971, 237 s.
12. O Michale Lengowskim, pieśniarzu warmińskim w setną rocznicę urodzin. Olsztyn: Pojezierze 1972 [właśc. 1973], 67 s.
13. Z diabłami na ty. W obozach Tapiau, Hohenbruch, Stutthof, Sachsenhausen i Gusen. [Wspomnienia]. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie 1972, 332 s.
14. Pod warmińskim niebem. O Michale Lengowskim. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1974, 250 s. Por. poz. ↑.
15. Dla nas słońce nie zachodzi. Olsztyn: Pojezierze 1985, 231 s.
Scenariusze widowisk teatralnych
Regionalne widowiska wystawione przez zespoły amatorskie
Prace redakcyjne
Omówienia i recenzje
• Ankieta dla IBL PAN 1967, 1974.
