BIO

Urodzony 15 czerwca 1889 w Warszawie w rodzinie ziemiańskiej; syn Antoniego Żyznowskiego, właściciela Brzeskiej Woli w Grójeckiem, i Michaliny z Jamiołkowskich. Około 1910 wyjechał do Paryża, aby studiować malarstwo i historię literatury. Był członkiem Towarzystwa Artystów Polskich w Paryżu, brał udział w jego wystawach. Należał do grupy plastycznej Formiści. W chwili wybuchu I wojny światowej przebywał w Paryżu; zaciągnął się jako ochotnik do polskiej kompanii 1. Pułku Legii Cudzoziemskiej, tzw. „batalionu bajończyków”, który opisał później w książce pt. Krwawy strzęp. Za udział w wojnie został odznaczony francuskim Krzyżem Zasługi. Po rozwiązaniu batalionu w 1915 wyjechał do Petersburga i pracował w tamtejszym dzienniku „Głos Polski”, na którego łamach debiutował w 1916 artykułem Ze sztuki (nr 42). W 1918 wrócił do kraju; wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Po zdemobilizowaniu był kierownikiem działu krytyki artystycznej w pismach „Rzeczpospolita”, „Tygodnik Ilustrowany” i „Pani.” W 1919 i 1920 brał dwukrotnie udział w wystawach formistów w Polskim Klubie Artystycznym, a w 1921 w dorocznej Wystawie Wiosennej oraz w Salonie Zimowym Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych. Po 1923 zajmował się głównie pracą dziennikarską i literacką. Artykuły, recenzje, felietony i utwory prozą publikował m.in. na łamach czasopism: „Świat” (1918-20), „Gazeta Warszawska” (1919-20), „Gazeta Policji Państwowej” (1920-22), „Rzeczpospolita” (1920-23; tu w 1920 cykl felietonów pt. Z życia Warszawy, w 1921 pt. Podsłuchana Warszawa, w 1921-22 cykl recenzji plastycznych pt. Z Zachęty), „Tygodnik Ilustrowany” (1921, 1923-24) i „Pani” (1923-24). W 1924 przez parę miesięcy prowadził dział recenzji z wystaw plastycznych w „Wiadomościach Literackich”. W tymże roku, będąc ciężko chory na raka wątroby, wyjechał na kurację do kliniki Hospice Paul-Brousse w Villejuif pod Paryżem. Zmarł tam 15 lipca 1924, zastrzelony na własną prośbę przez narzeczoną, aktorkę teatralną Stanisławę Umińską (później siostra Benigna w zgromadzeniu benedyktynek samarytanek); pochowany w Paryżu.

Works

1. Dla Polski pod Joffrem. I Rt. Etr. Bat.C. Compagnie. Wspomnienia legionisty. Cz. 1-2. Warszawa, Piotrogród: B-cia Bojarscy 1916, 127 s.

2. Omyłka. Zbiór nowel. Warszawa, Piotrogród: B-cia Bojarscy 1916, 98 s.

Zawartość

Przestępstwo; Szpieg; Omyłka; Dwie godziny w okopach; Embuscade; Tajemnica; Hamed ben Mohamed.

3. Pamiętniki psa policyjnego. [Powieść]. Gazeta Policji Państwowej 1921 nr 5-52, 1922 nr 1-6, 9-15, 18, 23, 24, 31, 32, 37, 41.

4. Kamienie ugorne. Powieść. Pierwodruk pt. Seweryn Witan. Powieść. Gazeta Administracji i Policji Państwowej 1922 nr 14-52, 1923 nr 1-9. Wyd. osobne Warszawa: Gebethner i Wolff [1924], 350 s.

5. Krwawy strzęp. (Wspomnienia bajończyka). Polska Zbrojna 1922 nr 28-103. Wyd. osobne Poznań: Gebethner i Wolff [1923], 138 s. Wyd. nast.: Red. i wyd.: F. Gadomski. Warszawa: Wydawnictwo Biblioteki Dzieł Wyborowych 1927, 150 s.

6. Z podglebia. Powieść. Gazeta Administracji i Policji Państwowej 1923 nr 28-52, 1924 nr 6, 8-16, 19, 20. Wyd. osobne Warszawa: Biblioteka Polska 1925, 244 s.

7. Przestępstwo. [Opowiadanie]. Warszawa: Bluszcz 1927, 16 s. Zob. poz. .

Analyses and reviews

Informacje rodziny 2006.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 3. Warszawa 1965.

Ogólne

Artykuły

W. Husarski: Jan Żyznowski. Pani 1924 nr 8/9 [wspomnienie].
W. Melcer-Rutkowska: Jan Żyznowski artysta. Kurier Poranny 1924 nr 197.
F. Siedlecki: Śp. Jan Marceli Żyznowski. Gazeta Administracji i Policji Państwowej 1924 nr 30.
J. Pałucki: Z teki pośmiertnej Jana Żyznowskiego. Dziennik Poznański 1925 nr 160.
O. Missuna: Proces S. Umińskiej. W tegoż: Warszawski pitaval literacki. Warszawa 1960.
K. Kolińska: Pożegnanie. W tejże: Damy czarne i białe. Warszawa 1972.
J.J. Lipski: Żyzn. Jan Żyznowski. W: Warszawscy „Pustelnicy” i „Bywalscy. Warszawa 1973.
A. Raniszewski: Jan Żyznowski. Wspomnienie. Gazeta Wyborcza 2001 nr z 2 X.

Dla Polski pod Joffrem

M.H. Szpyrkówna. „Głos Polski”, Piotrogród 1916 nr 49.
A. Drogoszewski. „Wiadomości Bibliograficzne”, Kijów 1917 nr 2.

Kamienie ugorne

A. Grzymała-Siedlecki: Pod naciskiem wojny. Rzeczpospolita 1924 nr 30.
K. Irzykowski. Wiadomości Literackie 1924 nr 12.
J. Iwaszkiewicz. Pani 1924 nr 3/4.
[Cz. Jankowski] Cz.J.: Powieść Żyznowskiego. Słowo 1924 nr 27.
S. Lam. Tygodnik Ilustrowany 1924 nr 5.
J. Lorentowicz: Wspomnienia i podniety twórcze. Express Poranny 1924 nr 48.
S. Rogóż: Powieść Jana Żyznowskiego. Przegląd Współczesny 1924 t. 10 s. 290-292.

Krwawy strzęp

A. Grzymała-Siedlecki: Pamiętnik bajończyka. Rzeczpospolita 1923 nr 81.
H. Drzewiecki. Wiadomości Literackie 1928 nr 1.

Z podglebia

[Cz. Jankowski] Cz.J. Słowo 1924 nr 47.
R. Bergel. Głos Narodu 1925 nr 236.
[S. Cywiński] S.C. Dziennik Wileński 1925 nr 130.
I. Irzykowski: Trójkąt beznadziejnych miłości. Wiadomości Literackie 1925 nr 33.
[W. Lutosławski] (W.L.). Tygodnik Wileński 1925 nr 7.
[J. Magiera] Mgr: Pokłosie. Poradnik Językowy 1925 nr 8.
M. Ostrowski. Kurier Poranny 1925 nr 170.
L. Piwiński. Przegląd Warszawski 1925 nr 46.
[M. Rolle] -mre-: Sensacyjna książka. Gazeta Poranna 1925 nr 7448.