ŻUROWSKI Andrzej

Urodzony 24 września 1944 w Drohobyczu; syn Tadeusza Żurowskiego, prawnika, i Marii z domu Furdzyn, nauczycielki. Po zakończeniu II wojny światowej przeniósł się w 1945 wraz z rodzicami w ramach tzw. akcji repatriacyjnej do Gdańska. Uczęszczał do II Liceum Ogólnokształcącego w tym mieście. W 1962 zdał maturę i podjął studia z zakresu filologii polskiej w gdańskiej Wyższej Szkole Pedagogicznej (WSP). W tymże roku debiutował artykułem Potęga przekory, ogłoszonym w „Głosie Wybrzeża” (nr 246); kolejne teksty zamieszczał w tym dzienniku w 1965-71 i w 1974. Studia łączył z pracą na stanowisku kierownika literackiego w Studiu Rapsodycznym w Gdańsku (1963-66). W 1965 zamieścił na łamach miesięcznika „Litery” pierwszy wiersz pt. Chochola modlitwa (nr 1); dwa lata później opublikował w tymże piśmie pierwsze opowiadanie pt. Pomarańcza (nr 1); współpracę z tym miesięcznikiem kontynuował do 1973 (z przerwą). Artykuły i recenzje drukował nadto m.in. w „Pomorzu” (1966-69), „Kulturze” (1966-73, z przerwami) i „Współczesności” (1968-71). W 1967 uzyskał na WSP tytuł magistra filologii polskiej. Od tegoż roku pracował w ośrodku Telewizji Polskiej (TV) w Gdańsku, początkowo na stanowisku redaktora programów młodzieżowych, a następnie w dziale publicystyki kulturalnej. Równocześnie kształcił się dalej w Zawodowym Studium Dziennikarskim w Warszawie (1967-69). W 1969 ożenił się z Marią Wajcht (rozwód w 1985). Należał do Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich (SDP) (od 1969; wiceprezes Klubu Krytyki Teatralnej w 1979-82). W 1970-72 był kierownikiem literackim Państwowej Opery Bałtyckiej w Gdańsku; pisał także libretta operowe i baletowe do utworów wykonywanych na tej scenie. W 1970 otrzymał nagrodę Klubu Krytyki Teatralnej SDP im. E. Csató. W 1973 na podstawie rozprawy pt. Scenariusze szekspirowskie (promotor prof. Maria Janion) doktoryzował się na Uniwersytecie Gdańskim (UG). W 1975-79, jako adiunkt w Instytucie Teorii Literatury, prowadził na tejże uczelni wykłady i seminaria z zakresu teatrologii. Pracował nadal w ośrodku gdańskim telewizji, pełniąc w 1973-81 funkcję kierownika Redakcji Teatralnej; był również autorem scenariuszy i reżyserem cyklicznych audycji poświęconych problematyce sceny: Balet (1972-73; nagroda Złoty Ekran w 1973), Balet polski (1974), Zawsze teatr (1978-83). Kontynuował współpracę z tygodnikiem „Kultura” (1977-90); szkice, artykuły i recenzje ogłaszał nadto na łamach „Teatru” (1970-84 i sporadycznie w następnych latach) oraz m.in. w pismach „Czas” (1978-80, 1991; tu m.in. w 1979 cykl felietonów pt. Zza kulis, szeptem), „Tu i teraz” (1982-85), „Delta” (dodatek „Głosu Wybrzeża”; 1986-89). Publikował także w wielu periodykach zagranicznych, m.in. w „Shakespeare Quarterly” (Waszyngton; 1979, 1991), „New Theatre Quarterly” (Cambridge; 1985-91, z przerwami), „Contemporary Review” (Oxford; 1986, 1988). Odbywał liczne podróże po krajach Azji, Ameryki Południowej i Europy; w latach siedemdziesiątych zrealizował około 20 filmów dokumentalnych poświęconych problematyce modeli kulturowych w różnych zakątkach świata, w tym najdłuższy cykl z Ameryki Południowej (emitowany w 1972-74); opublikował też reportaże z tej ostatniej wyprawy. W 1976 został członkiem Międzynarodowego Instytutu Teatralnego (ITI), w 1979 Międzynarodowego Stowarzyszenia Krytyków Teatralnych (AICT) afiliowanego przy UNESCO (wiceprezes w 1981-2001, wiceprezydent honorowy od 1994; konsultant teatralnej nagrody Premio Europa per il Teatro). Od 1977 należał do Związku Literatów Polskich (prezes Oddziału Gdańskiego w 1983-86). W 1978-79 był kierownikiem literackim Teatru Muzycznego w Gdyni; dokonywał też adaptacji scenicznych prezentowanych tam sztuk. Brał udział w ogólnopolskim i międzynarodowym życiu teatralnym; uczestniczył jako juror w wielu krajowych i zagranicznych festiwalach teatralnych. Od początku lat siedemdziesiątych współpracował (w charakterze konsultanta, członka komisji ekspertów, jurora) z Ministerstwem Kultury. Związany nieprzerwanie z TV, zajmował w jej gdańskim ośrodku kolejno stanowiska: zastępcy redaktora naczelnego do spraw artystycznych (1981-83), komentatora (1983-87), kierownika Redakcji Artystycznej (1987-90) i ponownie komentatora (1990-2001). Przygotowywał również i prowadził cykliczne programy telewizyjne Wieczór w teatrze z Andrzejem Żurowskim (1983-85) oraz Teatr, czyli świat (1990-94). W 1982, po rozwiązaniu SDP, został członkiem Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (SD PRL; od 1990 Stowarzyszenia Dziennikarzy Rzeczypospolitej Polskiej; SD RP); w 1982-2000 pełnił funkcję prezesa, a od 2001 prezesa honorowego Klubu Krytyki Teatralnej. W 1986 wznowił wykłady na UG; był starszym wykładowcą w Podyplomowym Studium Wiedzy o Teatrze (do 1991), a potem w Podyplomowym Studium Dziennikarskim (1995-98). Przebywał jako visiting professor na Concordia University w Montrealu (1987) oraz na Vytauto Didžiojo Universitetas w Kownie (1998). Prowadził również, organizowane przez AICT, podyplomowe Seminaria dla Krytyków Teatralnych w Grenoble (1991), Montevideo (1994) i Amsterdamie (2000). Za działalność krytyczną, naukową, popularyzatorską i organizacyjną związaną z teatrem otrzymał wiele nagród i wyróżnień, m.in. kolejne nagrody Klubu Krytyki Teatralnej SDP (1977) i SD PRL (1988), nagrodę Wojewody Gdańskiego (1981, 1984, 1997), nagrodę Ministra Kultury i Sztuki im. E. Csató (1984), nagrodę tygodnika „Fakty” (1984), Nagrodę Artystyczną Gdańskiego Towarzystwa Przyjaciół Sztuki (1987, ponownie w 1996), nagrodę Prezydenta miasta Gdańska (1987), nagrodę SD RP (1991), nagrodę Prezydenta miasta Gdyni (2002). W 1988 ożenił się z Magdą Oller, dziennikarką i teatrologiem. W 1989-94 pełnił funkcję wiceprezesa Fundacji Theatrum Gedanense. Od 1992 należał do Polskiego Towarzystwa Szekspirowskiego (wiceprezes w 1992-95). Związał się z Teatrem Wybrzeże w Gdańsku, najpierw był kierownikiem literackim (1991-93) i reżyserem (1993), a później konsultantem artystycznym (1999-2000). Jako autor artykułów, szkiców, esejów i recenzji współpracował w latach dziewięćdziesiątych m.in. z „Autografem” (1990, 1996-2004; m.in. w 1998-2002 cykl esejów pt. Rozmowy z Rafałem) i „Wiadomościami Kulturalnymi” (1994-97), nadal drukował też w pismach obcych, m.in. w periodykach „Teatro in Europa” (Mediolan; 1995) i „Teatralnaja Žizn’” (Moskwa; 1996). W 1997 razem z Andrzejem Lisem redagował magazyn teatralny „Loża” (ukazał się tylko jeden numer z września); po roku 2000 nawiązał współpracę z czasopismami naukowymi „Studia Europejskie” (od 2003) oraz „Słupskie Prace Filologiczne. Filologia Polska” (od 2004). W 2002 na podstawie rozprawy pt. Szekspir w cieniu gwiazd uzyskał habilitację w zakresie literaturoznawstwa — teatrologii na UG. W tymże roku objął stanowisko profesora nadzwyczajnego w Pomorskiej Akademii Pedagogicznej w Słupsku (od 2003 dyrektor Instytutu Filologii Polskiej i członek Senatu) oraz w Wyższej Szkole Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych i Politycznych w Gdyni (kierownik Katedry Historii Kultury Europejskiej). Prowadził wykłady także w Gdańskiej Wyższej Szkole Humanistycznej (od 2002) oraz w Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku (od 2003). W 2002-03 był pełnomocnikiem wojewody pomorskiego do spraw kultury. W 2002 został też konsultantem naukowym International Biographical Centre w Cambridge. Odznaczony m.in. odznaką Zasłużony Działacz Kultury (1978), medalem Za Zasługi dla Gdańska (1980), Złotym Krzyżem Zasługi (1988), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2004). Zmarł 5 stycznia 2013 w Gdyni; pochowany na gdańskim Cmentarzu Srebrzysko.