Żurakowska Zofia

BIO

Urodzona 13 czerwca 1897 w Wyszpolu koło Żytomierza (na Wołyniu); córka Witolda Duszyńskiego i Stanisławy z Salisów, właścicieli majątku ziemskiego. Uczyła się początkowo w rodzinnym domu, a następnie (ok. 1907) wyjechała do Warszawy i podjęła naukę w Gimnazjum Cecylii Plater-Zyberkówny; tam też zdała egzamin końcowy z kursu 7 klas. Po wybuchu I wojny światowej powróciła do Wyszpola. Kontynuowała naukę w domu oraz uczęszczała na kursy dokształcające w Kijowie. W 1917 wyszła za mąż za Czesława Żurakowskiego, oficera oddziałów polskich organizowanych pod patronatem Naczelnego Komitetu Wojskowego w Rosji (poległ pół roku później w Niemirowie na Podolu, w czasie walk z oddziałami ukraińskimi). Około 1918, po pożarze i zniszczeniu rodzinnego majątku, przyjechała wraz z matką i rodzeństwem do Warszawy. Ukończyła szkolenie sanitarne i od 1919 pracowała jako pielęgniarka w szpitalach polowych, m.in. we Lwowie. W tym czasie zachorowała na gruźlicę. Przez następne lata poddawała się leczeniu w Polsce i za granicą; przebywała na kuracji m.in. we Francji (Arles) i we Włoszech (1920-21; w Nervi nad Morzem Liguryjskim oraz w Merano w Górnej Adydze). Od 1923 większość czasu spędzała w sanatorium Chramca w Zakopanem. Debiutowała w 1923 utworem pt. Wieczór wigilijny. (Wspomnienia z lat dziecinnych), zamieszczonym na łamach „Mojego Pisemka” (nr 51-52); kolejne opowiadania publikowała w tym periodyku w 1924-26. Rozwijała twórczość prozatorską adresowaną do młodego czytelnika; nowele i fragmenty prozy drukowała w następnych latach m.in. w: „Płomyczku” (1924-25), „W słońcu” (1926), „Iskrach” (1927/28), „Kobiecie Współczesnej” (1927-28), „Płomyku” (1927-29). Zmarła 29 maja 1931 w Rabce.

Twórczość

1. Skarby. Powieść dla młodzieży. Warszawa; Kraków: J. Mortkowicz; Towarzystwo Wydawnicze 1925, 180 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1935 [właśc. 1934]; wyd. 3 Warszawa: Towarzystwo Wydawnicze 1939; Sosnowiec: Mitra 1994; Radom: Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne 2003.

Wyd. łącznie z poz. ↑ pt. Skarby; Pożegnanie domu. Wstępem opatrzył J. Ficowski. Warszawa: Reprint 1991, 375 s.

Cz. 1 zamierzonej trylogii; cz. 2 zob. poz. ↑. — Cz. 3 pisana w 1930 nie została ukończona, jej rękopis spłonął w czasie powstania warszawskiego. Druk fragmentów pt. Nieporozumienie. „Wiadomości Literackie” 1936 nr 31.

2. Fetysz. Powieść dla młodzieży. Druk pt. Hubert i Gabriela. „Iskry” 1927/1928 nr 18-45. Wyd. osobne Warszawa; Kraków: J. Mortkowicz; Towarzystwo Wydawnicze 1930, 142 s. Przedruk zob. poz. ↑, ↑.

3. Gość z Ameryki. Opowiadania. Warszawa; Kraków: J. Mortkowicz; Towarzystwo Wydawnicze 1927, 71 s.

Zawartość

Gość z Ameryki; Jak się Jędrek zachował przy budowie mostu; Nieudany żart świąteczny.

Adaptacje

radiowe

opowiadania Gość z Ameryki pt. Goście z Ameryki. Adaptacja: J. Morawska. Polskie Radio 1938.

4. Pożegnanie domu. Powieść dla młodzieży. Warszawa; Kraków: J. Mortkowicz; Towarzystwo Wydawnicze 1927, 185 s. Wyd. nast.: tamże: wyd. 2 1934, wyd. 3 1938; Radom: Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne 2003. Wyd. łącznie z Skarby zob. poz. ↑.

Cz. 2 zamierzonej trylogii; cz. 1 zob. poz. ↑.

See Studies

5. Trzy srebrne ptaki. Opowiadania. Warszawa; Kraków: J. Mortkowicz; Towarzystwo Wydawnicze 1927, 89 s.

Zawartość

Trzy srebrne ptaki; Nieznane racje [przedruk zob. poz. ↑].

6. Pójdziemy w świat. Cz. 1-2. Warszawa; Kraków: J. Mortkowicz; Towarzystwo Wydawnicze 1928, 49 + 41 s. Wyd. nast. w 1 vol. z podtytułem Opowiadanie dla młodzieży: tamże: wyd. 2 1935, 92 s., wyd. 3 1936; wyd. 4 1939; wyd. nowe Kraków: Książka 1947; wyd. nowe Warszawa: Książka 1948. Przedruk zob. poz. ↑, ↑.

See Studies

7. Roman i dziewiętnastu. Powieść dla młodzieży. Warszawa; Kraków: J. Mortkowicz; Towarzystwo Wydawnicze 1930, 141 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1935; wyd. 3 Kraków: Książka 1946. Przedruk zob. poz. ↑.

Adaptacje

teatralne

Adaptacja: J. Baculewski. Wystawienie: Warszawa, Zespół Szkół Zawodowych Jana Baculewskiego 1941.

See Studies

8. Jutro niedziela. Opowiadania. Warszawa; Kraków: J. Mortkowicz; Towarzystwo Wydawnicze 1935 [antydatowane 1934], 78 s. Wyd. nowe Kraków: Książka 1946. Przedruk zob. poz. ↑, ↑.

Zawartość

Jutro niedziela; Chłopcy na strychu.

Adaptacje

radiowe

opowiadania Chłopcy na strychu. Adaptacja: H. Krzyżanowska. Polskie Radio 1974.

opowiadania Jutro niedziela pt. Skarbonka: Adaptacja: H. Krzyżanowska. Polskie Radio 1975.

See Studies

9. Jutro niedziela; Chłopcy na strychu; Pójdziemy w świat; Fetysz. Wstęp: H. Mortkowicz-Olczakowa. Warszawa: Nasza Księgarnia 1957, 246 s. Wyd. nast. pt. Jutro niedziela i inne opowiadania: wyd. z posłowiem K. Kuliczkowskiej tamże: wyd. 2 1972, wyd. 3 1988, wyd. [4] 1993; Wrocław: Siedmioróg 1995; Warszawa: PWW [Philip Wilson Warsaw] 1998. Por. poz. ↑, ↑, ↑.

10. Roman i dziewiętnastu i inne utwory. Do druku podał i wstępem opatrzył J.Z. Białek. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk” 1989, 375 s.

Zawartość

Roman i dziewiętnastu [poz. ↑]; Fetysz [poz. ↑]; Jutro niedziela [poz. ↑]; Chłopcy na strychu [poz. ↑]; Pójdziemy w świat [poz. ↑]; Nieznane racje [poz. ↑].

Omówienia i recenzje

• Informacje H. Mortkowicz-Olczakowej, 1951.

Słowniki i bibliografie

• Nowy słownik literatury dla dzieci i młodzieży. Wyd. 2. Warszawa 1984 (K. Kuliczkowska).

• Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 2. Warszawa 2000 (K. Kuliczkowska).

Ogólne

Artykuły

• M. Dąbrowska: Zofia Żurakowska. „Świat Książki” 1929 nr 4/5.

• A. Uziembło: Zofia Żurakowska. „Wiadomości Literackie” 1930 nr 32.

• M. Dąbrowska: Zofia Żurakowska. „Wiadomości Literackie” 1931 nr 26.

• M. Dąbrowska: Zofia Żurakowska. „Wiadomości Literackie” 1936 nr 31, przedruk w tejże: Pisma rozproszone. T. 2. Kraków 1964.

• H. Mortkowicz-Olczakowa: Wspomnienia o Zofii Żurakowskiej. W tejże: Bunt wspomnień. Warszawa 1959.

• J. Iwaszkiewicz: Zofia Żurakowska. „Życie Warszawy” 1961 nr 132.

• J. Kowalczykówna: Zofia Żurakowska — pisarka przemilczana. „Polonistyka” 1962 nr 1.

• Z. Starowieyska-Morstinowa: Zofia Żurakowska. W tejże: Ci, których spotykałam. Kraków 1962, wyd. 2 uzupełnione Warszawa 1993.

• J. Ficowski: Zofia Żurakowska, czyli heroizm uśmiechu. „Twórczość” 1970 nr 9 [wstęp do fragmentu dziennika Z. Żurakowskiej].

• Z. Skrobiszewska: Proza psychologiczna i obyczajowa. W tejże: Książki naszych dzieci, czyli o literaturze dla dzieci i młodzieży. Warszawa 1971 [dot. m.in. Z. Żurakowskiej].

• L. Eustachiewicz: Mały światek literacki. W tegoż: Między współczesnością a historią. Warszawa 1973 [dot. m.in. Z. Żurakowskiej].

• J.Z. Białek: Literatura dla dzieci i młodzieży w latach 1918-1939. Warszawa 1979, passim.

• Z. Adamczewska: Maria Dąbrowska — Zofia Żurakowska. (Próba paraleli). W: Szkice z literatury dla dzieci i młodzieży. Katowice 1981. „Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach”, 408.

• M. Ziółkowska-Sobecka: Psychologia i moralistyka. (O twórczości Janusza Korczaka, Marii Dąbrowskiej i Zofii Żurakowskiej). W tejże: Lektury Kolumbów. Warszawa 1989.

• J.Z. Białek: Dylogia Zofii Żurakowskiej „Skarby” i „Pożegnanie domu”. W: Od strony kresów. Kraków 1994.