BIO

Urodzony 12 kwietnia 1930 w Łodzi; syn Albina Żabickiego, sędziego, i Zofii z Bielińskich. Uczęszczał do szkoły powszechnej w Łodzi. Podczas okupacji niemieckiej przebywał we wsi Kwiatkowice pod Łodzią, gdzie w 1944 pracował przymusowo jako robotnik w niemieckim gospodarstwie rolnym. Po zakończeniu wojny powrócił do Łodzi i kontynuował naukę w I Państwowym Gimnazjum (od 1945) oraz w XV Państwowym Liceum (od 1947); w 1949 zdał maturę. Następnie studiował polonistykę na Uniwersytecie Łódzkim. Od 1948 należał do Związku Młodzieży Polskiej; m.in. był członkiem Zarządu Wydziałowego Związku na Uniwersytecie Łódzkim. Pełnił też funkcję przewodniczącego studenckiego Koła Polonistów. Debiutował w 1950 recenzją powieści Władimira Dobrowolskiego Trzej w szarych płaszczach pt. Powieść o studenckim kolektywie, zamieszczoną w tygodniku „Wieś” (nr 38); w tymże roku nawiązał współpracę z dwumiesięcznikiem dla nauczycieli „Polonistyka” (w obu pismach publikował do 1953). W 1951 przeniósł się do Warszawy, gdzie kontynuował studia polonistyczne ze specjalizacją edytorską na Uniwersytecie Warszawskim. Równocześnie rozpoczął pracę w Pracowni Historii Literatury Polskiej Okresu Pozytywizmu w Instytucie Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk (IBL PAN). W 1952 jako przedstawiciel IBL współpracował z Katedrą Literatury Polskiej Wszechnicy Radiowej. W 1954 otrzymał stopień magistra i do 1958 odbywał studia aspiranckie przy IBL PAN. Od 1955 należał do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Rozwijał działalność krytycznoliteracką na łamach „Życia Literackiego” (1953-63; podpisywał się też: (z.ż.), (Z.Ż.)), „Nowej Kultury” (1958-61 stała współpraca; w 1960-61 prowadził dział krytyki literackiej), w „Kulturze i Społeczeństwie” (1960-65), „Nowych Książkach” (1960-70; tu stała współpraca), „Dialogu” (1966-69), „Miesięczniku Literackim” (1966-68; podpisywał się też Z.Ż.; tu stała współpraca) oraz w piśmie „Radio i Telewizja” (1969-70; podpisywał się też: (z.ż.); tu stała rubryka pt. Notatnik telewidza wspólnie ze Zbigniewem Wasilewskim). Studia i artykuły naukowe ogłaszał w „Pamiętniku Literackim” (1957-70). W 1958-60 oraz 1966 i 1967 współpracował z „Rocznikiem Literackim”, zamieszczając w nim omówienia prozy i reportaży. Ożenił się z Mirosławą Puchalską, polonistką, a po rozwodzie z Katarzyną Żukowską-Billip, polonistką (rozwiedzeni). W 1962 na podstawie rozprawy pt. Publicystyka emigracyjna Józefa Tokarzewicza na tle prądów epoki (promotor prof. Kazimierz Wyka) uzyskał stopień doktora nauk humanistycznych w IBL PAN. Po otrzymaniu stanowiska adiunkta objął też funkcję sekretarza naukowego Komitetu Badań nad Kulturą Współczesną PAN (do 1969). W 1963-64 przez trzy miesiące przebywał na stypendium naukowym we Francji. W 1966 został członkiem Związku Literatów Polskich. Był autorem haseł do Małego słownika pisarzy polskich (Warszawa 1966). W 1967 został kierownikiem Pracowni Historii Literatury Okresu po r. 1918 IBL PAN. Zmarł 27 grudnia 1970 w Warszawie.

Twórczość

1. Narzymski wśród współczesnych. [Zarys monograficzny]. Redakcja naukowa: S. Sandler. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1956, 186 s. Polska Akademia Nauk Instytut Badań Literackich.

2. Tradycja, styl, obyczaj. Szkice krytyczne. Warszawa: Książka i Wiedza 1963, 511 s.

Zawartość

I. Kultura mas i jej zaklęte rewiry: Rodziewiczówna – klasyk złej popularności; Przeczytałem Dobraczyńskiego; Pan Majchrowski [dot.: S. Majchrowski: Pan Sienkiewicz]; „Tygodnik Powszechny” o kulturze mas; „Kultura mas” w stylu buffo [o Teatrze „Buffo” w Warszawie]. – II. Sprawy współczesności: „Niemcy” – po latach [dot. L. Kruczkowskiego]; Historia i etyka [dot.: L. Kruczkowski: Śmierć Gubernatora]; Fornalskiej epika autentyczna [dot.: M. Fornalska: Pamiętnik matki]; O Stanisławie Wygodzkim; Fakty i literatura [dot. M. Brandysa]; W poszukiwaniu formuły [dot. B. Wiernika]; Początek epiki [dot.: T. Hołuj: Początek]; Apokryf i jego krytycy [dot.: J. Andrzejewski: Bramy raju]; Pod urokiem tradycji [dot.: I. Newerly: Leśne morze]; Do krytyki „Boskiego Juliusza” – glosy [dot.: J. Bocheński: Boski Juliusz]; Życie przeciwko mitom [dot.: T. Różewicz: Zielona róża; Kartoteka]. – III. U krytyków: Blaski i nędze krytyki [w roku 1960]; Z tradycji Fika [dot.: I. Fik: Wybór pism krytycznych]; Henryka Markiewicza tradycje i rewizje; Polityka, krytyka i teoria [dot. art. S. Żółkiewskiego: Perspektywy literatury XX wieku]; Krytyka 1961. – IV. Perypetie epiki dwudziestowiecznej: Ambasadorowie proszą o azyl [dot.: H. James: Ambasadorowie]; Obrachunki z „piękną epoką” [dot.: J. Roth: Hotel Savoy; Marsz Radetzky'ego]; Franz Joseph mądry i smutny [dot.: J. Roth: Marsz Radetzky'ego]; Epika pesymistyczna [dot.: G. Duhamel: Kronika rodu Pasquier]; Daremna próba epiki [dot.: K. Hamsun: Włóczęgi; August Powsinoga; A życie toczy się dalej]; Saga Nowego Jorku [dot.: J. Dos Passos: Manhattan Transfer]; Człowiek, miasto i fatum [dot.: A. Döblin: Berlin Alexanderplatz. Dzieje Franciszka Biberkopfa]; Pochwała bestsellera [dot.: H. Fallada: Czyż nie ma powrotu?]; U Remarque'a bez zmian [dot.: E.M. Remarque: Kochaj bliźniego]; Summa prozy [dot.: T. Wolfe: Nie ma powrotu]. – V. Tradycja, styl, obyczaj: Sally i inni [dot.: S. Makowski, Z. Sudolski: W kręgu bliskich poety. Listy rodziny Juliusza Słowackiego]; Romans w wielkim stylu [dot.: Ch. Bronte: Dziwne losy Jane Eyre]; Anty-Werter [dot.: B. Prus: Listy]; Romans cmentarny [dot.: M. Pomiałowski: Mieszczańskie szczęście; Mołotow]; Zwierciadło fin-de-siécle'u [dot.: G. Zapolska: Dzieła wybrane. T. 1. Publicystyka]; Naga dusza Robespierre'a [dot.: S. Przybyszewska: Ostatnie noce ventôse'a]; Kuźnia pomysłów i stylów [dot.: K. Irzykowski: Spod ciemnej gwiazdy]; Matka królów [dot.: Z. Nałkowska: Choucas]; Kobieta, Freud i schematy [dot.: K. Irzykowski: Ucieczka z ciemności]; Dwa modele kultury [dot.: B. Jasieński: Człowiek zmienia skórę].

3. Z problemów ideologii i estetyki pozytywizmu. Publicystyka emigracyjna Józefa Tokarzewicza na tle prądów epoki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1964, 370 s. Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk.

Rozprawa doktorska.

4. Kuźnica” i jej program literacki. [Studium historyczno-literackie]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1966, 272 s.

5. Proza... proza... Warszawa: Czytelnik 1966, 391 s.

Studium o prozie polskiej lat 1958-1963.

Zawartość

Zawiera części: I. Kilka przesłanek; II. Przeszłość w zwierciadle idylli; III. W przymierzu z tradycją; IV. Z doświadczeń reportażu; V. Drogi odnowy; VI. Być albo nie być literatury popularnej; VII. Młodzi (I): Pierwsze realizacje; VIII. Młodzi (II): Gdzie jesteśmy – dokąd idziemy?

Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.

Szlachectwo duszy” i jego autor. Pamiętnik Literacki 1957 z. 2 s. 400-466 [dot. J. Chęcińskiego].
Krytyk – pozytywista. Kilka uwag o życiu i działalności krytycznoliterackiej Antoniego Gustawa Bema. „Pamiętnik Literacki 1958 z. 1 s. 49-110.
Adam Grzymała-Siedlecki. (1876-1967). Pamiętnik Literacki 1968 z. 1 s. 341-363.
Antoni Gustaw Bem 1848-1902. W: Obraz literatury polskiej. Seria 4 t. 3 Warszawa 1969 s. 717-738.
Józef Narzymski 1839-1872. W: Obraz literatury polskiej. Seria 4 t. 3 Warszawa 1969 s. 213-244.
Józef Tokarzewicz 1841-1919. W: Obraz literatury polskiej. Seria 4 t. 3 Warszawa 1969 s. 635-663.
Tragiczność” i „drwina” w świadomości „pokolenia 1910. W: O prozie polskiej XX wieku. Wrocław 1971 s. 123-149, przedruk w: Polska proza lat 1918-1939. Rzeszów 1989 s. 246-268.

Przekłady

1. E. Auerbach: Mimesis. Rzeczywistość przedstawiona w literaturze Zachodu. Tłumaczył i wstępem opatrzył Z. Żabicki. T. 1-2. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1968, 462 + 443 s. Wyd. 2 z przedmową M.P. Markowskiego Warszawa: Prószyński i S-ka 2004.
Wstęp pt. Ericha Auerbacha historia realizmu. (Od tłumacza), s. 7-41.
2. L. Ranke: Dzieje papiestwa w XVI-XIX wieku. Przeł.: J. Zarański, Z. Żabicki. Wstęp: M.H. Serejski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1974, 738 s. Wyd. nast. tamże: (t. 1-2) wyd. 2 1981, 553 + 510 s., wyd. 3 1993.

Prace edytorskie i redakcyjne

1. K. Brodziński: Wiesław. Sielanka krakowska. Oprac. i posłowiem opatrzył Z. Żabicki. Warszawa: Książka i Wiedza 1952, 31 s.
2. K. Dickens: Świerszcz za kominem. [Powieść]. Oprac. [i wstępem opatrzył] Z. Żabicki. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1952, 124 s.
3. K. Dickens: Klub Pickwicka. [Powieść]. (Fragmenty). Tłumaczył W. Górski. Uzupełnienie: Z. i W. Popławscy. Oprac. [i wstępem opatrzył] Z. Żabicki. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1953, 150 s.
4. J. Bliziński: Pan Damazy. Komedia konkursowa w 4 aktach. Oprac. [i wstępem opatrzył] Z. Żabicki. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1955, 198 s.
5. K. Dickens: Ciężkie czasy. [Powieść]. Tłumaczył A. Korzeniowski. Oprac. [i wstępem opatrzył] Z. Żabicki. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1957, 338 s.
6. J. Narzymski: Ojczym. [Powieść]. Oprac. [i wstępem opatrzył] Z. Żabicki. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1958, CXLIV, 319 s. Biblioteka Narodowa I, 168.
7. La nouvelle classique polonaise. Nouvelles choisies par Z. Żabicki. Varsovie: Editions Polonia 1959, 353 s.

Wyd. w wersji angielskiej: Polish short stories. Selection of the stories: Z. Żabicki. Warsaw: Polonia 1960, 323 s.

8. A.G. Bem: Pisma krytyczne. Oprac. [i wstępem opatrzył] Z. Żabicki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1963, 350 s.
9. Obraz literatury polskiej XIX i XX wieku. Red.: K. Wyka, H. Markiewicz, I. Wyczańska. Seria 4. Literatura polska w okresie realizmu i naturalizmu. Red.: J. Kulczycka-Saloni, H. Markiewicz, Z. Żabicki. T. 1-4. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1965, 1966, 1969, 1971, 492 + 541 + 790 + 626 s. Z prac Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk.
10. Z problemów literatury polskiej XX wieku. Księga zbiorowa. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1965. Z prac Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk.

T. 1. Młoda Polska. Red. tomu: J. Kwiatkowski, Z. Żabicki, 547 s.

T. 2. Literatura międzywojenna. Red.: A. Brodzka, Z. Żabicki, 493 s.

T. 3. Literatura Polski Ludowej. Red.: A. Brodzka, Z. Żabicki, 441 s.

11. Problemy literatury polskiej lat 1890-1939. Red.: H. Kirchner i Z. Żabicki przy współudziale M.R. Pragłowskiej. Seria 1-2. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1972-1974, 545 + 374 s. Polska Akademia Nauk Instytut Badań Literackich.

Omówienia i recenzje

Słowniki i bibliografie

Rocznik Literacki 1970” wyd. 1972 (J. Chudek).
Słownik współczesnych pisarzy polskich. Seria 2. T. 3. Warszawa 1980 (R. Loth).
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 2. Warszawa 2000 (Redakcja).

Ogólne

Artykuły

T. Burek: Zbigniew Żabicki. Pamiętnik Literacki 1971 z. 2 [omówienie dorobku].
J. Maciejewski: Wspomnienie o przyjacielu. Współczesność 1971 nr 3.
H. Markiewicz: Zbigniew Żabicki. Życie Literackie 1971 nr 5, przedruk w tegoż: Pożegnania. Kraków 1992.
M. Stępień: Zbigniew Żabicki. Ruch Literacki 1971 nr 3.

Narzymski wśród współczesnych

A. Brodzka. „Pamiętnik Literacki1956 z. 3.
K. Groniowski. „Przegląd Historyczny1956 t. 47 z. 4.

Tradycja, styl, obyczaj

S. Lewicki. „Prawo i Życie1963 nr 21.
J. Rogoziński: Krytyk – narrator. Współczesność 1963 nr 19.
W. Sadkowski: Szkice krytyczne Żabickiego. „Nowe Książki 1963 nr 22.
S. Żółkiewski: Trzy modele ocen. Życie Literackie 1963 nr 43 [dot. też: J. Łukasiewicz: Szmaciarze i bohaterowie; W. Maciąg: Opinie i wróżby].
J. Adamski: Diagnozy krytyczno-literackie. „Kultura i Społeczeństwo1964 nr 1.
Z. Pędziński: Z warsztatu socjologa literatury. Tygodnik Kulturalny 1964 nr 10.
Z. Skuza. „Pamiętnik Literacki1964 z. 4.

Z problemów ideologii i estetyki pozytywizmu

S. Morawski: Z ideologii i estetyki pozytywizmu polskiego. Nowe Książki 1965 nr 4.
T.J. Żółciński: Józef Tokarzewicz – krytyk zmarnowany. Twórczość 1966 nr 9.

„Kuźnica” i jej program literacki

T. Drewnowski: Monografia „Kuźnicy. Nowe Książki 1966 nr 24.
Cz. Niedzielski: Program literacki „Kuźnicy. Pomorze 1966 nr 24.
K.M. Krasuski: Kuźnica” w oczach Żabickiego. Agora 1967 nr 18.
M. Stępień: Monografia „Kuźnicy. Kultura i Społeczeństwo 1967 nr 1.
J. Szczypka: Fakty i brąz. W tegoż: Powtórka z polskiego. Warszawa 1969.

Proza... proza...

W. Billip: Próba syntezy. Miesięcznik Literacki 1966 nr 2.
K. Mętrak: Kokiet i pryncypialista. Twórczość 1966 nr 11 [dot. też R. Zimanda].
J. Rogoziński: Krytyk narrator. Miesięcznik Literacki 1966 nr 4.
W. Sadkowski: W poszukiwaniu syntezy. Nowe Książki 1966 nr 22.
M. Sienkiewicz: Łowcy syntez. Życie Literackie 1966 nr 41.
R. Matuszewski: O tendencjach rozwojowych współczesnej prozy polskiej. Kultura i Społeczeństwo 1967 nr 1.
M. Orski: W trosce o syntezę. Odra 1967 nr 1.

J. Narzymski: Ojczym

[J.Z. Słojewski] jzs: Odkrycie p. Żabickiego. Współczesność 1958 nr 20.