BIO

Urodzony 30 stycznia 1949 w Dąbrowie Górniczej w rodzinie inteligenckiej; syn Stefana Bugajskiego, i Marianny z Szymczaków. Po ukończeniu w 1966 Liceum Ogólnokształcącego im. S. Żeromskiego rozpoczął pracę w Hucie im. F. Dzierżyńskiego w Dąbrowie Górniczej. W 1967 podjął studia na Wydziale Obrotu Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Krakowie, które ukończył w 1973. W 1970 zawarł związek małżeński ze Stefanią Carofano. Debiutował w 1971 recenzją książek Johna Boyntona Priestleya: Londyn i Poza miastem pt. Pochwała hedonizmu drukowaną na łamach „Współczesności” (nr 21). W 1972-74 studiował filozofię na Uniwersytecie Jagiellońskim. W tym czasie nawiązał współpracę z wieloma czasopismami; ogłaszał recenzje i szkice literackie m.in. w „Literaturze” (1972-81), „Twórczości” (od 1972; od 1988 kierownik działu krytyki; tu m.in. w 2004 cykliczny przegląd pt. Wśród czasopism), „Nowych Książkach” (1973-74), „Nurcie” (1973-81), „Radarze” (od 1973; tu prowadził kolumnę Nasze lektury), „Nowym Wyrazie” (1974-80), „Miesięczniku Literackim” (1975-81), „Odrze” (1975-81), „Kulturze” (1978-81). W 1977 został członkiem Związku Literatów Polskich (ZLP). W 1979 rozpoczął stałą współpracę z tygodnikiem „Życie Literackie” (1981-89 kierownik działu literackiego; tu m.in. od 1982 pod pseudonimem Marian Brzeszczyński recenzje literackie, szkice i artykuły; podpisane też: (l-bug), (p); w 1989 m.in. cykliczne recenzje pt. Między książkami). W 1983-88 był członkiem zarządu Oddziału Krakowskiego ZLP, w 1988 wszedł w skład Zarządu Głównego Związku, a w 1992-94 pełnił funkcję wiceprezesa ZLP; w 1992-94 przewodniczył równocześnie Komisji Kwalifikacyjnej ZLP. W 1983 nawiązał współpracę z miesięcznikiem „Fantastyka” (do 1990) oraz wszedł w skład zespołu redakcyjnego „Pisma Literacko-Artystycznego” (do 1988; tu m.in.: w 1984 pod pseudonimem Pikaro cykl felietonów pt. Najnowsze). Od 1985 współpracował z „Rocznikiem Literackim” (do 1986 opracowywał dział Powieść. Opowiadanie). W latach dziewięćdziesiątych wchodził nadto w skład redakcji periodyków: „Nie z tej Ziemi” (1990-95), „Czwarty Wymiar” (od 1996, redaktor naczelny w 1997-99) i „Playboy” (redaktor działu literackiego edycji polskiej od 1997, sekretarz redakcji od 2001) oraz rady redakcyjnej serii wydawniczej Nowa Proza Polska (od 1992). Należał do Komisji Programowej Spółdzielni Wydawniczej Czytelnik. W 1993 został członkiem Górnośląskiego Towarzystwa Literackiego. Teksty krytycznoliterackie zamieszczał też m.in. na łamach „Wiadomości Kulturalnych” (1996-98), „Trybuny” (tu m.in. w 2001-02 cykl felietonów pt. Moje rozczarowania) i tygodnika „Newsweek Polska” (członek działu kultury od 2006). W 1999 wszedł w skład Rady Fundacji Wspierania Muzeum Etnograficznego w Warszawie. Otrzymał liczne nagrody, m.in. Nagrodę im. K. Wyki (1986) oraz Nagrodę Funduszu Literatury za upowszechnianie literatury polskiej (1989). Odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi (1986), odznaką „Zasłużony Działacz Kultury” (1986). W 1989 zamieszkał w Brwinowie koło Warszawy. Zmarł nagle 26 marca 2024; pochowany na Cmentarzu Parafialnym w Brwinowie.

Twórczość

1. Iredyński. [Szkic]. Powst. przed 1979.

Przekłady

angielski

Iredyński. [Przeł.] E. Ćwirko-Godycka. Warszawa 1979.

francuski

Iredyński. [Przeł.] B. Grzegorzewska. Varsovie 1979.

2. Następni. [Szkice literackie]. Warszawa: Czytelnik 1982, 215 s.

Nagrody

Nagroda literacka im. S. Piętaka w 1983; nagroda „Życia Literackiego” w dziedzinie krytyki w 1984.

Zawartość

Zawiera szkice publikowane w prasie w 1975-1979: Co jest grane?: Następni; Świadectwa dojrzałości. – Ludzie i ich książki: Na uboczu [B. Zadura]; Odkurzanie [J. Żurek]; Zapis rozpadu [F. Bajon]; Pokoleniowa psychodrama [J. P. Krasnodębski]; Wysokie napięcie [J. Łoziński]; Słuchanie i podsłuchiwanie [R. Schubert]; Bez przygód [J. Kornhauser]; Pierwsze odkrycie [T. Koziura]; Koniec zabawy [A. Zagajewski]; Na poligonie [M. Harny]; Przemiana [M. Nurowska]; Proza A. Pastuszka; „Fragmentaryczny świat” [J. Anderman]; Skazani na życie [R. Sadaj]; Muza i niemuza. Wersja druga [M. Sołtysik]; Być artystą [Z. Ogiński]; Praca pamięci [D. Kirsch]; Niepewność wszystkiego [A. Milik-Wiśniewski]; Równoważnia [K. Kofta]; Siła wewnętrzna [Z. Domolewski]; Porzucony spadek [S. Bubin i A. Karolczuk]; Podstawowe sprzeczności [S. Rogala]; Ironia i powaga [P. Müldner-Nieckowski].

3. Zapiski z epoki Beatlesów. [Szkice literackie]. Warszawa: Młodzieżowa Agencja Wydawnicza 1982, 198 s.

Nagrody

Nagroda „Życia Literackiego” w dziedzinie krytyki w 1984.

Zawartość

Zawiera szkice publikowane w prasie w 1973-1981: Od Autora. – Z lektur: W poszukiwaniu wspólnoty [dot. ruchów kontestacyjnych z lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych]; W kilkanaście lat później [J.D. Salinger: Buszujący w zbożu; J. Kirkwood: Dobre chwile – złe chwile; R. Merle: Za szybą]; Wokół „Nowych cierpień młodego W.” (Notatki na marginesach) [U. Plenzdorfa]; Gra półsłówek, czyli o tym, czego nie można nazwać [dot. J. Cortazara]; Świat zwariował [dot. K. Vonneguta juniora]. – O tym, co słychać i widać: The Beatles -„święci dwudziestego wieku”; Epopeja nowego teatru [K. Braun: Nowy teatr na świecie. 1967-1970]; Robić filmy (Z prehistorii „kina niepokoju moralnego”) [o współczesnym filmie polskim]; Pierwsza łopata [o filmie „Blizna” K. Kieślowskiego]; Ciąg dalszy [o filmie „Pani Bovary to ja” Z. Kamińskiego]; W szkole życia [o filmie „Zdjęcia próbne” A. Holland]. – Co z tego wynika: Rozziew [m.in. nt. najnowszej literatury polskiej].

4. Spotkania drugiego stopnia. Kraków: Krajowa Agencja Wydawnicza 1983, 124 s.

Zawiera recenzje książek science-fiction drukowane w prasie w 1972-80 oraz szkic: „Człowiek pozostał ten sam...” [o polskiej literaturze science-fiction].

Nagrody

Nagroda miesięcznika „Fantastyka” w 1984.

5. Powrót do Edenu. Część trzecia. [Scenariusz filmowy.]. Życie Literackie 1986 nr 51/52, 1987 nr 1-52, 1988 nr 1-24.

Mistyfikacja literacka: jako autorzy podani Jerome Mackintosh, Veronica Pearson, Isaac Weller; jako tłumacz Stefan Garstka [informacja od autora].

6. Pozy prozy. Warszawa: Czytelnik 1986, 270 s.

Nagrody

Nagroda Funduszu Literatury w 1987.

Zawartość

Zawiera szkice krytycznoliterackie publikowane w prasie w 1975-1983: Poszukiwania. – Gdzieś daleko..., kiedyś dawno...: Władza, wiara i miłość [J. Stryjkowski]; Z lochu do lochu [L. Elektorowicz]; Czarowny pagórek [A. Bojarska]; Gazetowe fakty i powieściowa fikcja [E. Kabatc]; Na rozdrożu [A. Kuśniewicz]; Człowiek i historia [W. Terlecki]; Gorzki koniec życia fikcją [K. Brandys]; „Fronty” R. Kapuścińskiego. – Tu i teraz: „Wszystko się dla mnie skończyło” [S. Dygat]; „Wypadając z wiru...” [J. Głowacki]; Pozory [P. Müldner-Nieckowski]; „Dalej, ale nie naprzód” [A. Pastuszek]; Czarna powieść Komolki [„Ucieczka do nieba”]; „Co ja tu robię ?” [K. Karasek]; Mimo wszystko [W. Jaworski]; Deklaracja i realizacja [S. Piskor]; „Ten świat jest mój” [J. Kornhauser]; W formie miazgi [J. Andrzejewski]; „Lot w gwiazdy” [S. Czycz]; Markiza się zemściła [M. Białoszewski]. – Podróż wewnętrzna: „Za każdym Meksykiem otwiera się nowy Meksyk” [A. Ulman]; Księga Sztajnerta; W świecie wyobraźni [J. Drzeżdżon]; Różny [J. Krzysztoń]; Stachura.

7. Strategia ślimaka. Szkice krytyczne. Warszawa: Młodzieżowa Agencja Wydawnicza 1988, 239 s.

Zawartość

Zawiera szkice (drukowane w prasie w 1979-85): Strategia ślimaka [dot. literatury polskiej w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych]; Marsz bez końca [J. P. Krasnodębski]; Wszechwładza i bezsiła [M. Sołtysik]; Zderzenie [S. Rogala]; Wiadomość z poczekalni [T. Wyrwa-Krzyżański]; Iść za marzeniem? [J. Łoziński]; Dwie polemiki [o polemikach prasowych dot. najnowszej literatury polskiej]; Z sensem o bezsensie [M. Słyk]; Szamotanie [T. Siejak]; Niespełnienie [D. Bitner]; Pękła skorupa rzeczywistości [o najnowszej literaturze polskiej] oraz recenzje literackie.

8. W gąszczu znaczeń. [Szkice krytycznoliterackie]. Kraków: Krajowa Agencja Wydawnicza 1988, 203 s.

Zawartość

Różny. J. Krzysztoń; Koniec gry. M. Hłasko; Ryzyko. M. Nowakowski; Życie jako gra. I. Iredyński; Własna droga. M.Pilot; Los niezłomny. E. Stachura; Widzieć i dać świadectwo. B. Wojdowski; Żywioł historii. W. Terlecki; Z dołu w górę. Z. Trziszka; Sprawy najważniejsze. A. Górny; Znowu na krawędzi. S. Czycz; Człowiek i jego pełnia. W. Myśliwski; W gąszczu znaczeń. P. Wojciechowski; Marzenie o syntezie. E. Redliński; Gawędy Himilsbacha. J. Himilsbach; Świat i sen o świecie. Z. Żakiewicz; Obok historii. A. Stojowski; Nasz codzienny paradis. J. Głowacki; Wyobraźnia ograniczona. J. Ratajczak; Trwałość „plemiennej wspólnoty”. E. Kruk; Dziecięctwo. T. Zawierucha; „Wewnętrzne ogrody”. J. Drzeżdżon; „Szukając odpowiedzi”. Z. Brzozowski; Nadwrażliwość. S. Srokowski; Wierność codzienności. J. Pluta; Prostota. A. Fiala.

9. Albert Camus: Dżuma. Warszawa: Dom Wydawniczy „JOTA 1990, 39 s.

Omówienie lektury szkolnej.

10. Szczypiorski. [Szkic]. Warszawa: Agencja Autorska 1991, 44 s.

Przekłady

niemiecki

Szczypiorski. [Przeł.] S. Jończyk. Warszawa 1991.

11. Seks, druk i rock and roll. Zapiski z epoki recyklingu. [Szkice]. Warszawa: Warsz. Wydawnictwo Literackie Muza 2006, 171 s.

Prace redakcyjne

1. Lektury licealisty. Szkice. Pod red. W. Pykosza i L. Bugajskiego. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1986, 220 s.

Zawartość

Zawiera m. in. szkice L. Bugajskiego: Proza Brunona Schulza; „Piewca Marszałkowskiej” [M. Białoszewski]; Proteusz w labiryncie świata [J. Andrzejewski]; Żołnierski tren [B. Czeszko]; Strefy ludzkiego życia [A. Kuśniewicz].

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1989.

Słowniki i bibliografie

Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (M. Kisiel).

Następni

M. A. Łyp: Próbne oceny. Okolice 1984 nr 5/7.
S. Tomala: W stronę rzeczywistości. Miesięcznik Literacki 1984 nr 1.
T. Błażejewski: Fragmenty większej całości. W tegoż: Literatura jak literatura. Łódź 1987.

Zapiski z epoki Beatlesów

T. Nyczek: Co było, co jest i czego nie ma. Zdanie 1983 nr 3.

Spotkania drugiego stopnia

A. Niewiadowski: Quo vadis polska fantastyko?Fantastyka1984 nr 2.

Pozy prozy

A. Dajbor: Mocno na wyrost. Literatura 1986 nr 11/12.
J. Majcherek: Literatura upozowana. Twórczość 1987 nr 2.
D. Ulicka: O czym nie można milczeć, o czym trzeba mówić. Miesięcznik Literacki 1987 nr 7/8.
D.T. Lebioda: Glosa. Pismo Literacko-Artystyczne 1988 nr 9.
K. Wolny: Współczesne poszukiwania. Okolice 1988 nr 8.

Strategia ślimaka

J. Łukosz: Wybór. Twórczość 1989 nr 4.
M. Rosenbaum: Ślimak a „nowa proza. Metafora 1990 nr 3/5.

W gąszczu znaczeń

D.T. Lebioda: Śladem prozy. Miesięcznik Literacki 1990 nr 1/2.

Seks, druk i rock and roll

L. Żuliński: Kultura na nalewkach. Twórczość 2006 nr 8.