BIO

Urodzony 4 marca 1906 w Stanisławowie w środowisku inteligencji; syn Wiktora Budzyńskiego i Zofii. Po wybuchu I wojny światowej od 1914 wraz z rodziną przebywał w Wiedniu. Po powrocie do kraju w 1918 zamieszkał we Lwowie, gdzie uczęszczał do VI Gimnazjum; był inicjatorem szkolnego kółka mandolinistów. Następnie ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie Jana Kazimierza. Debiutował w 1925 jako publicysta cyklem felietonów pt. Szkice towarzyskie opublikowanym na łamach lwowskiego „Wieku Nowego” (nr 7219, 7225, 7231) oraz tamże cyklem Obrazki sądowe (pod pseudonimem Fix). Pisywał felietony do wielu innych czasopism lwowskich, m.in. „Dnia Polskiego” (1927) i „Słowa Polskiego” (1929). W 1928 stworzył we Lwowie akademicki teatrzyk Nasze Oczko, w którym występował jako konferansjer. W 1931 podjął pracę w Rozgłośni Lwowskiej Polskiego Radia; był współtwórcą i kierownikiem artystycznym popularnej audycji Wesoła Lwowska Fala, nadawanej co tydzień od lipca 1932. W tym czasie ogłaszał felietony w krakowskim „Ilustrowanym Kurierem Codziennym” (1932, 1935) oraz warszawskiej „Antenie” (1936, 1938-39). Po wybuchu wojny, we wrześniu 1939 przedostał się do Rumunii, gdzie wraz z grupą innych współpracowników radia podjął działalność artystyczną jako Wojskowa Lwowska Fala i występował pod egidą polskiej Young Men's Christian Association w obozach dla uchodźców cywilnych i dla internowanych wojskowych; pierwszy występ miał miejsce 14 listopada 1939 w miejscowości Buzau w Besarabii. W marcu 1940 dotarł do Francji, gdzie kontynuował działalność w Polowej Czołówce Teatralnej Wojska Polskiego nr 1 „Lwowska Fala” w Paryżu i w obozach wojskowych. Po klęsce Francji w czerwcu 1940 ewakuował się wraz z wojskiem do Wielkiej Brytanii i prowadził nadal działalność artystyczną w Wojskowej Czołówce Teatralnej „Lwowska Fala” na terenie Szkocji i Anglii. Współpracował z wydawanym w Londynie tygodnikiem „Polska Walcząca”, w którym publikował m.in. stały felieton Bez black-outu (1941-45) oraz okolicznościowe szopki satyryczne. Wiersze i teksty piosenek ogłaszał także w innych pismach wojskowych m.in. „Dzienniku Żołnierza” (1940, też pod pseudonimem W.B. Strzelec) i „Poradniku dla Pracowników Świetlic Żołnierskich” (1941-43). W czasie ofensywy aliantów na kontynent europejski w 1944 towarzyszył wraz z zespołem artystycznym oddziałom polskim na trasie: Francja, Belgia, Holandia i północne Niemcy jako czołówka artystyczna I Dywizji Pancernej gen. Stanisława Maczka. Po zakończeniu działań wojennych pozostał w szeregach Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. W 1947 przeszedł do życia cywilnego i podjął pracę w Teatrze Polskim w Londynie – jako autor wystawianych tam sztuk i jako aktor. W 1948 założył i prowadził do 1950 teatr literacko-artystyczny „Niebieski Balonik” (później także „Różowy Balonik”). W 1952 przeniósł się do Monachium i objął stanowisko w kierownictwie artystycznym produkcji w Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa, gdzie pracował do 1963; tu też występował jako autor i reżyser wielu programów i słuchowisk (m. in. ponad 500 audycji satyrycznych pt.Podwieczorek przy mikrofonie). Po powrocie do Londynu w 1963-68 współpracował z sekcją polską radia BBC, tworząc programy satyryczne i kabaretowe (1963-65), a także kilka serii felietonów radiowych (1965-68), m.in. pt. My English Daughter i Nie taki straszny Anglik, jak go malują oraz przeznaczoną dla młodzieży Paradę Przebojów. W 1967-68 prowadził w „Dzienniku Polskim i Dzienniku Żołnierza” stały felieton zatytułowany Teleskopem po Londynie. Wiersze oraz fragmenty prozy ogłaszał także w londyńskich „Wiadomościach” (1967-71) i „Tygodniu Polskim” (dodatek do „Dziennika Polskiego i Dziennika Żołnierza;1969-72). W 1968 był organizatorem „Estrady Londyńskiej”. W 1969-71 wystawiał kilka sztuk dla telewizji zachodnioniemieckiej. Od 1971 współpracował z londyńską „Gazetą Niedzielną,” prowadząc tam stałą rubrykę felietonowo-wspomnieniową pt. Z niedzielną wizytą. Działał jako kierownik artystyczny i reżyser programów rewiowych, kompozytor, konferansjer, aktor i piosenkarz. Był autorem wielu słuchowisk radiowych. Odznaczony dwukrotnie Złotym Krzyżem Zasługi. Zmarł 30 kwietnia 1972 w Londynie i został pochowany w grobowcu aktorów na londyńskim cmentarzu North Sheen.

Twórczość

1. Tu straszy! Komedia muzyczna w 3 aktach. Prapremiera: Lwów, Teatr Nowości 1932.

2. Poszukujemy zdolnego włamywacza. Farsa w 3 aktach. Prapremiera: Lwów, Teatr Rozmaitości 1933.

3. Na Łyczakowie. Wodewil [wg melodramatu F. Dorowskiego pt.Stare Miasto”]. Prapremiera: Lwów, Teatr Wielki 1936.

4. Orlim szlakiem. Rewia LOPP [Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej] w 11-tu obrazach. Muzyka: Cz. Halski. Lwów: Okręg Wojskowy Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej 1936, 54 s., nuty.

5. Pif. Paf. Puf. Rewia w 2 częściach Z muzyką M. Altenberga [i in.]. Lwów: G. Seyfarth 1936, 56 s.

6. Szlakiem zwycięskiej piosenki. Historia wojska polskiego w piosence. [Współautor:] Z. Lipczyński. Lwów: Nakład autorów 1936, 22 s.

7. Przybyli do wsi żołnierze. Scenariusz filmowy. [Współautor:] kpt. Ciepielowski. Powst. 1939.

Realizację filmu przerwał wybuch II wojny światowej.

8. Chłopcy z Polski. [Rewia]. Prapremiera: Wielka Brytania, Wojskowa Czołówka Teatralna „Lwowska Fala 1941.

9. Do góry kciuk! [Rewia]. Prapremiera: Wielka Brytania, Wojskowa Czołówka Teatralna „Lwowska Fala 1941.

10. Kochajmy się! [Rewia]. Prapremiera: Wielka Brytania, Wojskowa Czołówka Teatralna „Lwowska Fala 1942.

11. Początek końca. [Rewia]. Prapremiera: Wielka Brytania, Wojskowa Czołówka Teatralna „Lwowska Fala 1944.

12. Displaced person. [Komedia w 3 aktach]. Prapremiera: Londyn, Teatr Polski Związku Artystów Scen Polskich 1948.

13. Spotkanie. [Komedia w 3 aktach ]. Prapremiera: Londyn, Teatr Polski Związku Artystów Scen Polskich 1948.

14. Preclarka z Pohulanki. [Wodewil lwowski w 3 aktach]. Prapremiera: Londyn, Teatr Polski Związku Artystów Scen Polskich 1949. Wystawienie: krajowe pt. Romans batiara, czyli Preclarka z Pohulanki: Wrocław, Teatr Współczesny 1989. Druk z podtytułem Wodewil lwowski w 3 aktach ze śpiewami i tańcami. „Rocznik Lwowski” 1997/1998.

Wystawiany też pt. Preclarka z Pohulanki, czyli Lwowskie słońce nad Londynem.

Nagrody

Nagroda teatralna „Dziennika Polskiego i Dziennika Żołnierza”. im. B. Kollera w 1986.

15. Intruz. [Komedia współczesna w 3 aktach]. Prapremiera: Londyn, Teatr Polski im. J. Słowackiego 1950.

16. Kelnerzy. Jednoaktówka z piosenkami. Poradnik Świetlicowy 1950; odbitka Londyn: Sekcja Polska Young Men's Christian Association 1950, 34 s.

17. Noc przeminęła... Sztuka w 3 aktach. Prapremiera: Londyn, Teatr Polski Związku Artystów Scen Polskich 1950. Wyd. Londyn: Stowarzyszenie Polskich Kombatantów 1952, 45 s.

18. Śmigus wiosenny. [Program kabaretowo-rewiowy]. Prapremiera: Londyn, Teatr „Niebieski Balonik 1950.

19. W jednym stali domu. [Krotochwila muzyczna w 3 aktach]. Prapremiera: Londyn, Teatr „Niebieski Balonik 1950.

20. Pod innym adresem. [Program kabaretowo-rewiowy]. Prapremiera: Londyn, Teatr „Niebieski Balonik 1951.

21. Villa Esperanza. (Miasteczko nadziei). [Jednoaktówka]. Poradnik Świetlicowy 1951 nr 125 s. 8-15; odbitka Londyn: Sekcja Polska Young Men's Christian Association 1951, 27 s.

22. Babcia winna. Komedia w 1 akcie. Poradnik Kulturalno-Oświatowy”, Londyn 1952 nr 141/142 s. 17-26. Wyd. osobne: Londyn: Polska Sekcja Young Men's Christian Association w Wielkiej Brytanii, Zarząd Główny Stowarzyszenia Polskich Kombatantów 1953, 36 s.

23. Kroczek na boczek. Kabaret satyryczny w 14 problemach. Prapremiera: Londyn, Kabaret „Niebieski Balonik 1965.

24. Tak żyłem.... Faktomontaż okolicznościowy w 1 akcie z okazji setnej rocznicy urodzin Marszałka Józefa Piłsudskiego. Londyn: Komitet Uczczenia Setnej Rocznicy Urodzin Józefa Piłsudskiego 1967, 39 s.

25. Waiting room. [Komedia w 3 aktach]. Prapremiera: Londyn, Teatr Polski Związku Artystów Scen Polskich 1967. Druk w: Polski dramat emigracyjny 1939-1969. Antologia. Poznań 1993 s. 771-855.

26. M” – jak Miłość. Farsa muzyczna w 3 aktach. Muzyka: L. Philip. Prapremiera: Londyn, Teatr Polski Związku Artystów Scen Polskich 1968.

27. Pomarańczowe” światła. (Fragmenty z pamiętnika pisanego na sali szpitalnej). Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1969 nr 167-173.

28. Ładne kwiatki. [Kabaret literacko-artystyczny]. Prapremiera: Londyn, Kabaret „Różowy Balonik 1970.

29. Bez propa-gandy. [Rewia]. Prapremiera: Londyn, Kabaret „Różowy Balonik 1971.

30. Ułańska jesień. [Rewia]. Prapremiera: Londyn, Kabaret „Różowy Balonik 1972.

Informacja: „Gazeta Niedzielna”, Londyn 1972 nr 20.

31. Rozmówki panów Aprikosenkranca i Untenbauma. Dialogi i skecze z Wesołej Lwowskiej Fali. Oprac., wstępem i słowniczkiem opatrzył J. Wasylkowski. Warszawa: Instytut Lwowski 2000, 275 s.

Wydania osobne tekstów pieśni i piosenek z nutami, m.in.

Wrócimy. Z repertuaru Polowej Czołówki Teatralnej „Lwowska Fala”. Paryż: Wydział Propagandy i Oświaty Ministerstwa Spraw Wojskowych 1940, [1] k. [ulotka].
Idziemy... Marsz inwazyjny. Muzyka i słowa: W. Budzyński. Edinburgh: Składnica Księgarska [1944], [4] s. Z repertuaru „Lwowskiej Fali”.
Marsz kombatantów. Muzyka: J. Markowski. Londyn: SPK [Stowarzyszenie Polskich Kombatantów, ok. 1950], 4 s.

Prace redakcyjne

1. Na wojennej lwowskiej fali. Wybór piosenek, wierszy i humoru z wojennych programów teatru żołnierskiego „Lwowska Fala” z lat 1939-1946. [Oprac.:] W. Budzyński. Przedmowa: T. Terlecki. Wielka Brytania: Erroll Publishing Co. 1947, 110 s.

Omówienia i recenzje

Słowniki i bibliografie

Rocznik Literacki 1972wyd. 1974 (J. Chudek).

Ogólne

Artykuły

L. Bojczuk: Tolku” „Orzeł Biały”, Londyn 1972 nr 95.
B. Dulębina: Wspomnienie o Wiktorze. Tydzień Polski”, Londyn 1972 nr 50.
L. Kielanowski: Pożegnanie Wiktora Budzyńskiego. Na Antenie”, Monachium 1972 nr 111.
S. Legeżyński: Wiktor Budzyński – nasz współpracownik. Gazeta Niedzielna”, Londyn 1972 nr 23.
T. Lisiewicz: List. Wiadomości”, Londyn 1972 nr 43/44.
Sceniczna opowieść o naszych losach. (Komediopisarstwo Wiktora Budzyńskiego). Tydzień Polski”, Londyn 1972 nr 21.
W. Wohnout: Podziękowanie za uśmiech. Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1972 nr 112.
T. Terlecki. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1986 nr 276.
A. Wołek. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1986 nr 262.
J. Ratajczak: Ojczyzna – na obczyźnie. O dramatach Wiktora Budzyńskiego. W: Teatr i dramat polskiej emigracji 1939-1989. Poznań 1994, przedruk w: „Archiwum Emigracji” 1998 z. 1.
A. Milewska-Młynik: Wojenne losy „Lwowskiej Fali. „Nowy Dziennikdod. Przegląd Polski”, Nowy Jork 2003 nr z 13 VI [m.in. o W. Budzyńskim].