BIO
Urodzony 15 listopada 1905 w Nakwaszy na Podolu; syn Tomasza Buczkowskiego, zarządcy majątku, stolarza-snycerza, i Anny z domu Zając. Brat prozaika Mariana Ruth Buczkowskiego. Od 1914 mieszkał wraz z rodziną w pobliskim Podkamieniu. Uczęszczał do Gimnazjum Państwowego im. J. Korzeniowskiego w Brodach, naukę przerwał w 1924 po ukończeniu czwartej klasy. Następnie przebywał w Bielsku, gdzie przez dwa semestry uczył się (m.in. rysunku technicznego) w Państwowej Szkole Przemysłowej. W tym okresie zaczął malować; pierwszych lekcji udzielali mu Julian Fałat w Bystrej (1927) i Stanisław Batowski we Lwowie (1929). Na przełomie 1928/29 służył pięć miesięcy w 5 dywizjonie pancernym w Krakowie, po zwolnieniu z wojska, z powodu złego stanu zdrowia, pracował jako taksówkarz. W 1930-31 studiował jako wolny słuchacz Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, malarstwo i rysunek pod kierunkiem Tadeusza Pruszkowskiego. Jednocześnie zarobkował, pracując jako litograf w Zakładach Graficznych Eugeniusza i Dra Kazimierza Koziańskich. Następnie powrócił do Podkamienia, gdzie uruchomił warsztat snycerski. Interesował się miejscowym folklorem, współpracował z Towarzystwem Szkoły Ludowej, kierując amatorskimi zespołami teatralnymi i organizując różne akcje kulturalne. Debiutował w 1936 wierszami Lato i Upał, opublikowanymi w „Gazecie Polskiej” (nr 263; pod pseudonimem: Paweł Makutra). W tym też czasie pracował nad powieścią Wertepy, której fragmentem pt. Miasnyci, wydrukowanym w 1938 w „Sygnałach” (nr 43; pod pseudonimem: Paweł Makutra), debiutował jako prozaik. W latach trzydziestych tworzył także krótkie formy dramatyczne dla teatrów działających przy Towarzystwie Szkół Ludowych. W czasie kampanii wrześniowej wzięty do niewoli, zdołał zbiec do Podkamienia. Tu działał w miejscowej grupie samoobrony. W 1944 przyjechał do Warszawy. Ożenił się z Marią Paprocką. Po upadku powstania warszawskiego znalazł się w obozie w Pruszkowie, zbiegł z dalszego transportu i do końca wojny przebywał we wsi Gacki koło Jeżowa. Po zakończeniu wojny mieszkał początkowo w Krakowie, a od 1950 w Konstancinie pod Warszawą. Obok pracy literackiej zajmował się grafiką książkową, malarstwem i rzeźbą. Przez krótki czas był redaktorem technicznym tygodnika „Przyjaciółka”. Należał do Związku Zawodowego Literatów Polskich (od 1948, później Związku Literatów Polskich) i Związku Polskich Artystów Plastyków. Otrzymał w 1979 nagrodę I stopnia Prezesa Rady Ministrów. W 1982 został członkiem Tymczasowej Rady Krajowej Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego, a w 1983 Rady Krajowej. W 1983-86 był członkiem Narodowej Rady Kultury. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim (1956), Krzyżem Komandorskim (1980) Orderu Odrodzenia Polski oraz odznaką „Zasłużony Działacz Kultury” (1985). Zmarł 27 kwietnia 1989 w Warszawie, pochowany na cmentarzu w Skolimowie pod Warszawą.
Twórczość
1. Czaszka w sieni. [Utwór dramatyczny]. Powst. ok. 1935. Pierwodruk: „Akcent” 1999 nr 2 s. 183-187.
2. Wertepy. [Powieść]. Powst. ok. 1937. Wyd. Warszawa: Gebethner i Wolff 1947, 229 s. Wyd. nast.: Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1957; Kraków: Wydawnictwo Literackie 1973.
3. Dziennik wojenny. Powst. 1943-1945. Wyd. Wstęp i posłowie: S. Buryła. Oprac. tekstu: S. Buryła, R. Sioma. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego 2001, 173 s.
Zawartość
4. Czarny potok. [Powieść]. Powst. ok. 1946. Wyd. z przedmową S. Lichańskiego. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1954, 238 s. Wyd. nast.: Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1959; wyd. 3 Warszawa: Czytelnik 1965; wyd. 4 Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1971; wyd. 5 Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1974; wyd. 6 Kraków: Wydawnictwo Literackie 1979; Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1986; [wyd. 8] Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1994.
Przekłady
angielski
czeski
mołdawski
niemiecki
serbsko-chorwacki
węgierski
włoski
5. Dorycki krużganek. [Powieść]. Słowo wstępne: M. Kornasowa. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1957, 272 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Warszawa: Czytelnik 1969; wyd. 3 Kraków: Wydawnictwo Literackie 1977.
Adaptacje
filmowe
6. Młody poeta w zamku. Opowiadania. Ilustracje autora. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1960, 200 s. Wyd. 2 Kraków: Wydawnictwo Literackie 1976.
Zawartość
7. Pierwsza świetność. [Powieść]. Wstęp: H. Kirchner. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1966, 256 s. Wyd. 2 Kraków: Wydawnictwo Literackie 1978.
8. Uroda na czasie. [Powieść]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1970, 261 s. Wyd. 2 Kraków: Wydawnictwo Literackie 1981.
9. Kąpiele w Lucca. [Powieść]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1974, 239 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1979; wyd. 2 [!] Kraków: Wydawnictwo Literackie 1984.
10. Oficer na nieszporach. [Powieść]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1975, 164 s.
11. Kamień w pieluszkach. [Powieść]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1978, 295 s.
12. Wszystko jest dialogiem. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1984, 328 s.
Nagrody
Zawartość
13. Na nowo i poniekąd inaczej. (Fragmenty „prozy żywej”. Rysunki). Do druku przygotowali: J. Kaja, J. Pluta, Z. Trziszka. Bydgoszcz: Galeria Autorska J.Solińskiego i J. Kaji 1985, [32] s.
Zawartość
14. Proza żywa. Wstęp: Z. Trziszka. Bydgoszcz: Pomorze 1986, 242 s.
15. Żywe dialogi. [Współaut.:] Z. Trziszka. Bydgoszcz: Pomorze 1989, 196 s.
Omówienia i recenzje
• Ankieta dla IBL PAN 1976.