BIO

Urodzony 15 listopada 1905 w Nakwaszy na Podolu; syn Tomasza Buczkowskiego, zarządcy majątku, stolarza-snycerza, i Anny z domu Zając. Brat prozaika Mariana Ruth Buczkowskiego. Od 1914 mieszkał wraz z rodziną w pobliskim Podkamieniu. Uczęszczał do Gimnazjum Państwowego im. J. Korzeniowskiego w Brodach, naukę przerwał w 1924 po ukończeniu czwartej klasy. Następnie przebywał w Bielsku, gdzie przez dwa semestry uczył się (m.in. rysunku technicznego) w Państwowej Szkole Przemysłowej. W tym okresie zaczął malować; pierwszych lekcji udzielali mu Julian Fałat w Bystrej (1927) i Stanisław Batowski we Lwowie (1929). Na przełomie 1928/29 służył pięć miesięcy w 5 dywizjonie pancernym w Krakowie, po zwolnieniu z wojska, z powodu złego stanu zdrowia, pracował jako taksówkarz. W 1930-31 studiował jako wolny słuchacz Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, malarstwo i rysunek pod kierunkiem Tadeusza Pruszkowskiego. Jednocześnie zarobkował, pracując jako litograf w Zakładach Graficznych Eugeniusza i Dra Kazimierza Koziańskich. Następnie powrócił do Podkamienia, gdzie uruchomił warsztat snycerski. Interesował się miejscowym folklorem, współpracował z Towarzystwem Szkoły Ludowej, kierując amatorskimi zespołami teatralnymi i organizując różne akcje kulturalne. Debiutował w 1936 wierszami Lato i Upał, opublikowanymi w „Gazecie Polskiej” (nr 263; pod pseudonimem: Paweł Makutra). W tym też czasie pracował nad powieścią Wertepy, której fragmentem pt. Miasnyci, wydrukowanym w 1938 w „Sygnałach” (nr 43; pod pseudonimem: Paweł Makutra), debiutował jako prozaik. W latach trzydziestych tworzył także krótkie formy dramatyczne dla teatrów działających przy Towarzystwie Szkół Ludowych. W czasie kampanii wrześniowej wzięty do niewoli, zdołał zbiec do Podkamienia. Tu działał w miejscowej grupie samoobrony. W 1944 przyjechał do Warszawy. Ożenił się z Marią Paprocką. Po upadku powstania warszawskiego znalazł się w obozie w Pruszkowie, zbiegł z dalszego transportu i do końca wojny przebywał we wsi Gacki koło Jeżowa. Po zakończeniu wojny mieszkał początkowo w Krakowie, a od 1950 w Konstancinie pod Warszawą. Obok pracy literackiej zajmował się grafiką książkową, malarstwem i rzeźbą. Przez krótki czas był redaktorem technicznym tygodnika „Przyjaciółka”. Należał do Związku Zawodowego Literatów Polskich (od 1948, później Związku Literatów Polskich) i Związku Polskich Artystów Plastyków. Otrzymał w 1979 nagrodę I stopnia Prezesa Rady Ministrów. W 1982 został członkiem Tymczasowej Rady Krajowej Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego, a w 1983 Rady Krajowej. W 1983-86 był członkiem Narodowej Rady Kultury. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim (1956), Krzyżem Komandorskim (1980) Orderu Odrodzenia Polski oraz odznaką „Zasłużony Działacz Kultury” (1985). Zmarł 27 kwietnia 1989 w Warszawie, pochowany na cmentarzu w Skolimowie pod Warszawą.

Twórczość

1. Czaszka w sieni. [Utwór dramatyczny]. Powst. ok. 1935. Pierwodruk: „Akcent” 1999 nr 2 s. 183-187.

Wg autora słowa wstępnego, S. Buryły, nie jest pewne, czy utwór jest skończony, można przypuszczać, że powstał ok. 1935 dla teatrów Towarzystwa Szkół Ludowych.

2. Wertepy. [Powieść]. Powst. ok. 1937. Wyd. Warszawa: Gebethner i Wolff 1947, 229 s. Wyd. nast.: Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1957; Kraków: Wydawnictwo Literackie 1973.

Wyróżnienie tygodnika „Odrodzenie” w 1947.

3. Dziennik wojenny. Powst. 1943-1945. Wyd. Wstęp i posłowie: S. Buryła. Oprac. tekstu: S. Buryła, R. Sioma. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego 2001, 173 s.

Zawartość

Zawiera 3 teksty wspomnieniowe: Grząski Sad. 7 X 1943 – 8 III 1944; Powstanie na Żoliborzu. 1 VIII – 19 IX 1944; Koniec wojny. Boże Narodzenie 1944 – 22 X 1945, – nadto Aneks [tu utwory poetyckie i proza].

4. Czarny potok. [Powieść]. Powst. ok. 1946. Wyd. z przedmową S. Lichańskiego. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1954, 238 s. Wyd. nast.: Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1959; wyd. 3 Warszawa: Czytelnik 1965; wyd. 4 Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1971; wyd. 5 Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1974; wyd. 6 Kraków: Wydawnictwo Literackie 1979; Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1986; [wyd. 8] Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1994.

Przekłady

angielski

Black torrent. [Przeł.] D. Welsh. Cambridge, Massachusetts, London 1969.

czeski

Černý potok. [Przeł.] J. Vlášek. Praha 1982.

mołdawski

Torentul negru. [Przeł.] V. Pochilè. Kišýnèu 1986.

niemiecki

Die schwarze Flut. [Przeł.] J. Hahn. Berlin 1964.

serbsko-chorwacki

Crna bujica. [Przeł.] S. Kovačvić. Subotica 1961.

węgierski

Fekete patak. [Przeł.] I. Fejér. Budapest 1976.

włoski

Torrente nero. [Przeł.] C. Verdiani. Milano 1964.

5. Dorycki krużganek. [Powieść]. Słowo wstępne: M. Kornasowa. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1957, 272 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Warszawa: Czytelnik 1969; wyd. 3 Kraków: Wydawnictwo Literackie 1977.

Adaptacje

filmowe

Scenariusz: I. Szczepański. Druk fragmentów pt. Dorycki krużganek według Leopolda Buczkowskiego. „Miesięcznik Literacki1989 nr 6 s. 18-36.

6. Młody poeta w zamku. Opowiadania. Ilustracje autora. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1960, 200 s. Wyd. 2 Kraków: Wydawnictwo Literackie 1976.

Zawartość

Ziemia; U Cranacha; Mówiła, że szatan ma czoło zabliźnione woskiem; Romans; Wartość dnia i nocy; U Grottgera; W Urpen; Zajęcia w pustym pałacu; Patrzcie! Ona płacze – Nie płaczę – wykrztusiła ze łzami i wybiegła z piwnicy; Ponadto zajmujemy się obszernie uczuciem zdziwienia; Młody poeta w zamku; Aureola cerebris; Psychologia odbioru sztuki filmowej; Dywizja w galerii; Rozmowa z autorem „Z zakresu humoru i moralnego uczucia”; Godzina i zegarmistrz; Pasterz był kochany potajemnie przez Dianę; Bory bagienne.

7. Pierwsza świetność. [Powieść]. Wstęp: H. Kirchner. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1966, 256 s. Wyd. 2 Kraków: Wydawnictwo Literackie 1978.

8. Uroda na czasie. [Powieść]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1970, 261 s. Wyd. 2 Kraków: Wydawnictwo Literackie 1981.

9. Kąpiele w Lucca. [Powieść]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1974, 239 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1979; wyd. 2 [!] Kraków: Wydawnictwo Literackie 1984.

10. Oficer na nieszporach. [Powieść]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1975, 164 s.

11. Kamień w pieluszkach. [Powieść]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1978, 295 s.

12. Wszystko jest dialogiem. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1984, 328 s.

Nagrody

Nagroda „Miesięcznika Literackiego” w 1985.

Zawartość

Co nie jest dialogiem [wstęp]. – I. Dialog żywy. – II. Z. Trziszka: Intermedium [artykuł nt. twórczości L. Buczkowskiego]. – III. Dialog między dwoma tekstami: T. Carlyle: Sartor Resartus. Przeł. L. Buczkowski, Z. Trziszka. – IV. Młody poeta w zamku (fragmenty) [poz. ].

13. Na nowo i poniekąd inaczej. (Fragmenty „prozy żywej”. Rysunki). Do druku przygotowali: J. Kaja, J. Pluta, Z. Trziszka. Bydgoszcz: Galeria Autorska J.Solińskiego i J. Kaji 1985, [32] s.

Zawartość

Pierwsza świetność [fragm. poz. ]; Kąpiele w Lucca [fragm. poz. ]. – [Wypowiedzi o L. Buczkowskim autorów:] H. Bereza, A. Falkiewicz, M. Głowiński, S. Piskor, J. Pluta, Z. Trziszka.

14. Proza żywa. Wstęp: Z. Trziszka. Bydgoszcz: Pomorze 1986, 242 s.

15. Żywe dialogi. [Współaut.:] Z. Trziszka. Bydgoszcz: Pomorze 1989, 196 s.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1976.

Wywiady

Posyłam nie tylko biografię. Mediował i spisał Z. Trziszka. Miesięcznik Literacki 1985 nr 6.
Tygiel. W: Z. Taranienko: Rozmowy z pisarzami. Warszawa 1986.
Skandaliczny Buczkowski!!! Rozm. G. Gronczewska. Regiony 1992 nr 3/4.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 1. Warszawa 1963.
Literatura Polska po 1939. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa* 1989 ([M. Indyk]).
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (H. Kirchner).

Ogólne

Książki

M. Indyk: Granice spójności narracji. Proza Leopolda Buczkowskiego. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1987, 136 s.
Z. Trziszka: Leopold Buczkowski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1987, 177 s.
T. Błażejewski: Przemoc świata. Pisarstwo Leopolda Buczkowskiego. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 1991, 159 s., wyd. 2 tamże 2005, 218 s.
O. Weretiuk: Wizja Ukrainy we współczesnej powieści polskiej i ukraińskiej. (Leopold Buczkowski, Andrzej Kuśniewicz, Włodzimierz Odojewski, Ułas Samczuk, Iryna Wilde, Roman Andrijaszyk). Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Literatury Polskiej Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego 1998, 297 s.
S. Buryła: Prawda mitu i literatury. O pisarstwie Tadeusza Borowskiego i Leopolda Buczkowskiego. Kraków: Universitas 2003, 334 s.
Wspomnienia o Leopoldzie Buczkowskim. Pod red. J. Tomkowskiego. Ossa: Dom na Wsi 2005, 270 s. [tu teksty autorów: T. Buczkowski, J. Pachecka, H. Kirchner, A. Falkiewicz, I. Szczepański, Z. Taranienko, J. Pluta, A. Sowicka, E. Bratny, Z. Bela, S. Zawiśliński, G. Gronczewska, K. Rodowska, M. Pilot, E. Sobiech, T. Błażejewski, K. Górski, J. Tomkowski, S. Makowski, S. Buryła.– nadto 12 listów L. Buczkowskiego oraz Krótkie kalendarium życia i twórczości L. Buczkowskiego].

Artykuły

W. Maciąg: Zabawa na cmentarzu. W tegoż: Opinie i wróżby. Kraków 1963.
J. Pieszczachowicz: Kręgi ciemności. Miesięcznik Literacki 1968 nr 9.
S. Barańczak: W kręgu zagadnień twórczości nowatorskiej (Na przykładzie prozy Leopolda Buczkowskiego). W: Tradycja i nowoczesność. Wrocław 1971.
H. Bereza: Możny powinowaty. W tegoż: Związki naturalne. Warszawa 1972, wyd. 2 zmienione i rozszerzone Warszawa 1978.
B. Owczarek: Leopold Buczkowski: narracja jako gra. W tegoż: Opowiadania i semiotyka. Wrocław 1975.
N. Tomczyk: Wprowadzenie do prozy Leopolda Buczkowskiego. Sigma 1975/76 nr 2.
A. Falkiewicz: Dezercja Leopolda Buczkowskiego. Twórczość 1977 nr 1, przedruk w tegoż: Fragmenty o polskiej literaturze. Warszawa 1982.
J. Katz-Hewetson: Wielkie manowce. Kultura”, Paryż 1977 nr 11.
R. Nycz: Oko i dłoń pisarza (Próba interpretacji dzieła Leopolda Buczkowskiego). Teksty 1977 nr 3.
R. Nycz: Teufelesdröckh redivivus albo o pewnym dialogu tekstowym. Teksty 1978 nr 1.
Z. Trziszka: Leopolda Buczkowskiego zmagania z powieścią. Miesięcznik Literacki 1978 nr 6.
M. Dąbrowski: Buczkowski, czyli nowy elementarz sztuki. Literatura 1979 nr 5.
Z. Trziszka: Zmaganie z diabłem – powieścią; Leopold Buczkowski: Monolog polifoniczny. W tegoż: Mój pisarz. Warszawa 1979.
R. Nycz: O kolażu tekstowym (Na materiale prozy Leopolda Buczkowskiego). W: Pogranicza i korespondencja sztuk. Wrocław 1980.
H. Bereza: Zagłada. W tegoż: Taki układ. Warszawa 1981, przedruk w tegoż: Sposób myślenia. [Cz.] 1. Warszawa 1989.
B. Owczarek: Proza Leopolda Buczkowskiego. Miesięcznik Literacki 1982 nr 10.
S. Sterna-Wachowiak: Poszukiwanie pola kuli. Wokół prozy Leopolda Buczkowskiego. Odra 1985 nr 10.
Z. Trziszka: Geneza „prozy żywej” Buczkowskiego. Pismo Literacko-Artystyczne 1986 nr 5.
B. Hadaczek: W podolskim świecie Leopolda Buczkowskiego. Miesięcznik Literacki 1988 nr 7, przedruk w tegoż: Kresy w literaturze polskiej XX w. Szczecin 1993.
P. Kuncewicz: Agonia i nadzieja. (Literatura polska 1918-1986): Buczkowski. Przegląd Tygodniowy 1988 nr 7.
A. Marzec: Człowiek w obliczu śmierci i poniżenia. W tejże: Od Schulza do Myśliwskiego. Warszawa 1988.
K. Pysiak: Negacje. W tegoż: Przecena dla młodej literatury. Warszawa 1988.
E. Wiegandt: Ostatnia Europa. W tegoż: Austria felix czyli o micie Galicji w polskiej prozie współczesnej. Poznań 1988.
R. Gorczyńska: O Leopoldzie Buczkowskim – zamiast nekrologu. Kultura”, Paryż 1989 nr 10.
W. Odojewski: Po śmierci Buczkowskiego. Powst. 1989. W tegoż: Raptularz krytyczny. Lublin 1994.
B. Owczarek: Leopold Buczkowski. W: Literatur Polens 1944 bis 1985. Berlin 1990.
T. Błażejewski: Mata Hari pod Przemyślem. Rocznik Przemyski 1993/1994.
G. Piotrowski: Grunt – dobrze sobie pofilozofować. „Dywizja w galerii” Leopolda Buczkowskiego. W: Wyobraźnia stwarzająca. Bydgoszcz 1994.
E. Kasperski: Leopold Buczkowski – Kres Kresów. W: Kresy w literaturze. Warszawa 1996.
J.F. Kazimierski: Leopold Buczkowski. jako „pisarz awangardowy”. W: Pogranicza. Granice. Ograniczenia. Lublin 1996.
H. Kirchner: Leopold Buczkowski albo uroda na czasie. W: Sporne postaci polskiej literatury współczesnej. Kontynuacje. Warszawa 1996.
A. Skała: Dystans i polifonia. O powieściach Leopolda Buczkowskiego. Akcent 1996 nr 3.
J. Kazimierski: Sława Buczkowskiego. W: K. Cieślik, M. Skwara, J. Kazimierski: Znani – nieznani. Szczecin 1997.
A. Wiedemann: Miejsce i rola muzyki w twórczości Leopolda Buczkowskiego. Teksty Drugie 1997 nr 1/2.
B. Owczarek: Proza Leopolda Buczkowskiego. Przykład prozy relacyjnej. W tegoż: Poetyka powieści niefabularnej. Warszawa 1999.
M. Dąbrowski: Buczkowski i Borges – modele intertekstualności. Przegląd Humanistyczny 2000 nr 3.
J. Łukosz: Szaleństwo elementarne. (Leopold Buczkowski). W tegoż: Imperia i prowincje. Wrocław 2000.
R. Nycz: Kolaż literacki: przykład prozy Leopolda Buczkowskiego. W tegoż: Tekstowy świat. Kraków 2000.
J. Pieszczachowicz: Kręgi ciemności Leopolda Buczkowskiego. W tegoż: Smutek międzyepoki. Kraków 2000.
Z. Ziątek: Borowski i Buczkowski jako pisarze Zagłady. W: Literatura polska wobec Zagłady. Warszawa 2000.
R. Chodźko: Awangardowa harmonia chaosu?Kresy2001 nr 1/2.
J. Kazimierski: Szare strefy socrealizmu. (Przykład Leopolda Buczkowskiego). W: Presja i ekspresja. Szczecin 2002.
A. Kalin: Mowa pisma – językowe granice chaosu w prozie Leopolda Buczkowskiego. W: Dwudziestowieczność. Warszawa 2004.
S. Buryła: Portret artysty osamotnionego. W 100. rocznicę urodzin Leopolda Buczkowski. „Tygodnik Powszechnydod. Książka w Tygodniku 2005 nr 47.

Wertepy

K. Wyka: Książki o wsi. W tegoż: Pogranicze powieści. Kraków 1948, wyd. nast. tamże: wyd. 2 Warszawa 1974, wyd. 3 Warszawa 1985.
S. Lichański: Proza Leopolda Buczkowskiego. W tegoż: Literatura i krytyka. Warszawa 1956 [dot. też: Czarny potok].
[J. Stempowski] P. Hostowiec: Kaprysy kosmiczne i ich konsekwencje literackie (Trzy powieści Leopolda Buczkowskiego). Kultura”, Paryż 1958 nr 4, przedruk w J. Stempowski: Szkice literackie. T. 2. Warszawa 1988, w: Antologia polskiej krytyki literackiej 1945-1985. Lublin 1992 [dot. też: Czarny potok, Dorycki krużganek].
K. Klimowska: Koncepcja rzeczywistości w „Wertepach” i w „Czarnym potoku” Leopolda Buczkowskiego. Rocznik Naukowo-Dydaktyczny Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie 1979 nr 68.
E. Muciek: Zniszczenie „wertepowego” świata. O trzech powieściach Leopolda Buczkowskiego. Akcent 1990 nr 1/2 [dot. też: Czarny potok, Pierwsza świetność].
K. Jakowska: Jak się kończą „Wertepy” Buczkowskiego?Teksty Drugie1993 nr 1.
P. Krupiński: Wobec Innego. Konstrukcja bohatera „Wertepów” Leopolda Buczkowskiego. W: Literackie Kresy i bezkresy. Szczecin 2000.

Dziennik wojenny

S. Kasprzysiak: Trzy szkolne zeszyty. Zeszyty Literackie 2003 nr 2.
A. Wiedemann: Ogniwo. Res Publica Nowa 2003 nr 1.

Czarny potok

S. Lichański: Proza Leopolda Buczkowskiego. W tegoż: Literatura i krytyka. Warszawa 1956 [dot. też: Wertepy].
J. Błoński: Ty spiszesz wszystko. Przegląd Kulturalny 1958 nr 22 [dot. też: Dorycki krużganek].
[J. Stempowski] P. Hostowiec: Kaprysy kosmiczne i ich konsekwencje literackie (Trzy powieści Leopolda Buczkowskiego). Kultura”, Paryż 1958 nr 4, przedruk w J. Stempowski: Szkice literackie. T. 2. Warszawa 1988, w: Antologia polskiej krytyki literackiej 1945-1985. Lublin 1992 [dot. też: Dorycki krużganek, Wertepy].
A. Sandauer: Stanowiska wobec Leopolda Buczkowskiego. W tegoż: Stanowiska wobec... Kraków 1964.
A. Starzec: Szyk wyrazów w wypowiedzeniach pojedyńczych w „Czarnym potoku” Leopolda Buczkowskiego. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Opolu. Językoznawstwo 1974 nr 5.
K. Klimowska: Koncepcja rzeczywistości w „Wertepach” i w „Czarnym potoku” Leopolda Buczkowskiego. Rocznik Naukowo-Dydaktyczny Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie 1979 nr 68.
D. Bula: Czarny potok” Leopolda Buczkowskiego. (Struktura tekstu). Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego 1981 nr 459.
S. Burkot: Leopold Buczkowski, Czarny potok. W tegoż: Proza powojenna 1945-1980. Warszawa 1984, wyd. nast. tamże Warszawa 1991.
E. Muciek: Zniszczenie „wertepowego” świata. O trzech powieściach Leopolda Buczkowskiego. Akcent 1990 nr 1/2 [dot. też: Wertepy, Pierwsza świetność].
R. Chodźko: Czarny potok” Leopolda Buczkowskiego. W: Konfesja podmiotowa w polskiej prozie kreacyjnej. Białystok 1993.
R. Chodźko: Rozpad Logosu. „Czarny potok” Leopolda Buczkowskiego. W tegoż: Zabalsamowana dolina. Warszawa 1994.
B. Zaczykiewicz: Nad pięknym, modrym Dunajem. O „Czarnym potoku” Leopolda Buczkowskiego. Twórczość 1994 nr 1.
A. Karcz: Struktura narracyjna „Czarnego potoku” Leopolda Buczkowskiego. Zarys problematyki. W tegoż: Teksty z daleka i bliska. Kielce 2003.
R. Sioma: Narracja w „Czarnym potoku” Leopolda Buczkowskiego. Wątpliwości i hipotezy. W: Światy przedstawione. Toruń 2006.

Dorycki krużganek

J. Błoński: Ty spiszesz wszystko. Przegląd Kulturalny 1958 nr 22 [dot. też: Czarny potok].
[J. Stempowski] P. Hostowiec: Kaprysy kosmiczne i ich konsekwencje literackie (Trzy powieści Leopolda Buczkowskiego). Kultura”, Paryż 1958 nr 4, przedruk w J. Stempowski: Szkice literackie. T. 2. Warszawa 1988, w: Antologia polskiej krytyki literackiej 1945-1985. Lublin 1992 [dot. też: Czarny potok, Wertepy].

Młody poeta w zamku

T. Błażejewski: Intertekstualna mgławica. („Młody poeta w zamku” Leopolda Buczkowskiego). Studia i Materiały Polonistyczne 1996 t. 2.
R. Chodźko: Poetyka heraklitejskiego nawrotu w opowiadaniach Leopolda Buczkowskiego „Młody poeta w zamku. W: Cykl literacki w Polsce. Białystok 2001.

Pierwsza świetność

J. Stempowski: Leopold Buczkowski. „Pierwsza świetność”. Powst. 1967. W tegoż: Felietony dla Radia Wolna Europa. Warszawa 1995.
S. Barańczak: Krwawy karnawał. Teksty 1973 nr 4.
L. Wiśniewska: Nie tylko o fabule „Pierwszej świetności” Leopolda Buczkowski. W: Fabuła utworu literackiego. Toruń 1987.
E. Muciek: Zniszczenie „wertepowego” świata. O trzech powieściach Leopolda Buczkowskiego. Akcent 1990 nr 1/2 [dot. też: Wertepy, Czarny potok].
L. Wiśniewska: Twórca i tekst nowej powieści. W tejże: Świat, twórca, tekst. Bydgoszcz 1993.
B. Owczarek: Powieść wieloraka. O „Pierwszej świetności” Leopolda Buczkowskiego. Przegląd Humanistyczny 2002 nr 6.

Uroda na czasie

K. Pysiak: Negacje. Literatura 1975 nr 39, przedruk w tegoż: Przecena dla młodej literatury. Warszawa 1988 [dot. też: Kąpiele w Lucca, Oficer na nieszporach].
B. Owczarek: Niefabularność i przedstawienie. W: Pisać pod rok 2000. Warszawa 2002.

Kąpiele w Lucca

K. Pysiak: Negacje. Literatura 1975 nr 39, przedruk w tegoż: Przecena dla młodej literatury. Warszawa 1988 [dot. też: Oficer na nieszporach, Uroda na czasie].
A. Gołąb: Zagadnienia spójności tekstu „Kąpieli w Lucca” Leopolda Buczkowskiego. Pamiętnik Literacki 1979 z. 3.

Oficer na nieszporach

K. Pysiak: Negacje. Literatura 1975 nr 39, przedruk w tegoż: Przecena dla młodej literatury. Warszawa 1988 [dot. też: Uroda na czasie, Kąpiele w Lucca].
M. Łesyszak: Powieść „punktualistyczna. (Porządek materii fabularnej w „Oficerze na nieszporach” Leopolda Buczkowskiego). Twórczość 1997 nr 10.

Żywe dialogi

J. Łukosz: Znalazłem źródło życia...” „Twórczość 1990 nr 9, przedruk.
J. Łukosz. W tegoż: Byt bytujący. Wrocław 1994.