BIO

Urodzona 4 czerwca 1934 w Poznaniu; córka Stanisława Buchwalda, adwokata i Łucji z Sobeckich. Dzieciństwo spędziła w Gnieźnie. W 1938 straciła matkę. Po wybuchu wojny światowej została wraz z ojcem wysiedlona do Piotrkowa Trybunalskiego. W 1945 powróciła do Gniezna, gdzie uczęszczała do szkoły średniej i w 1951 ukończyła Liceum Żeńskie. Następnie od 1952 studiowała polonistykę na Uniwersytecie Poznaniu. Po uzyskaniu magisterium w 1956 podjęła pracę w Bibliotece Kórnickiej Polskiej Akademii Nauk (PAN); w latach następnych pełniła tu różne funkcje, a od 1960 była kierownikiem Działu Starych Druków. Równocześnie zajęła się pracą badawczą, specjalizując się w historii literatury staropolskiej i w edytorstwie. Debiutowała w 1959 rozprawą Małpa-człowiek”, anonimowa satyra z czasów saskich przedstawioną na posiedzeniu Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk (streszczenie w „Sprawozdaniu PTPN1957 kwartał I/II). W 1963 doktoryzowała się na podstawie pracy Małpa-człowiek” na podstawie zachowanych przekazów przygotowanej pod kierunkiem prof. Romana Pollaka (promotor: prof. Zygmunt Szweykowski). W 1964 wyszła za mąż za Janusza Pelca, historyka literatury i przeniosła się do Warszawy. Rozpoczęła pracę w Zakładzie Starych Druków Biblioteki Narodowej (BN), w 1974 została kierowniczką Zakładu. W 1970 habilitowała się w Instytucie Badań Literackich PAN na podstawie książki Satyra czasów saskich i w 1972 otrzymała w BN stanowisko docenta. Równocześnie od 1969 prowadziła zajęcia dydaktyczne na polonistyce i bibliotekoznawstwie Uniwersytetu Warszawskiego (UW). W 1981 została redaktorem naczelnym serii Polonia typograhica sedecimi saeculi, w 1986 weszła w skład Komitetu Redakcyjnego Wydania Sejmowego Dzieł wszystkich Jana Kochanowskiego. W 1986 została mianowana profesorem nadzwyczajnym. W 1987 objęła kierownictwo Zakładu Teorii, Historii i Metodyki Bibliografii w Instytucie Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej UW pełniąc nadal funkcję kierownika Zakładu Starych Druków BN. Zostałą członkiem wielu stowarzyszeń m. in. Towarzystwa Naukowego Warszawskiego (od 1985; w 1989-91 sekretarz Wydziału I, od lutego 1992 zastępca sekretarza generalnego), Polskiego Towarzystwa Bibliologicznego (prezes Oddziału Warszawskiego), Polskiego Komitetu dla Badań i Upowszechniania Kultur Słowiańskich przy UNESCO (od 1984), Komisji Edytorsko-Tekstologicznej Międzynarodowego Komitetu Slawistów (od 1987, sekretarz). Wchodziła w skład Rad Naukowych: Biblioteki Narodowej (od 1971 sekretarz), Biblioteki Kórnickiej PAN (od 1989), Biblioteki Gdańskiej PAN (od 1984), Biblioteki PAN w Warszawie (od 1990). W 1991 zaczęła współredagować serię Problemy edytorskie literatur słowiańskich. W 1994 weszła w skład redakcji półrocznika „Barok”. W 1998 otrzymała tytuł naukowy profesora. Została krajowym członkiem korespondentem Wydziału Filologicznego Polskiej Akademii Umiejętności oraz członkiem Towarzystwa Badań nad Wiekiem XVII. Odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi (1978), odznaką Zasłużony Działacz Kultury (1980). Zmarła 6 lipca 2021 w Warszawie; pochowana tamże na Cmentarzu Powązkowskim.

Twórczość

1. Katalog starych druków Biblioteki Kórnickiej. T. 1. Polonica XVI wieku. Cz. 2. Nowe nabytki i uzupełnienia. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1969, XVI, 139 s. PAN, Biblioteka Kórnicka.

2. Satyra czasów saskich. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1969, 347 s. Instytut Badań Literackich PAN.

Zawartość

Wstęp. –„Satyra” i „satyryczność” w świadomości teoretycznej ludzi Renesansu oraz Baroku; Satyra narzędziem w walce o poprawę obyczjów; Między traktatem a utworem satyrycznym; „Łzami by pisać potrzeba”; Satyra w służbie polityki; Kształtowanie się nowego modelu satyry; Świat na opak a dążenie pozytywne.

3. Aleksander Augezdecki. Królewiec – Szmotuły (1549-1561?). W serii: Polonia typographica saeculi sedecimi. Zbiór podobizn zasobu drukarskiego tłoczni polskich XVI stulecia. Z.8. Oprac. P. Buchwald-Pelcowa. Tablice 366-415. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1972, 50 tab. luźnych + część tekstowa 82 s. Instytut Badań Literackich PAN, Biblioteka Narodowa.

4. Emblematy w drukach polskich i Polski dotyczących XVI – XVIII wieku. Bibliografia. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1981, 308 s. + 61 tab., Instytut Badań Literackich PAN.

Zawartość

Dzieje druków emblematycznych; Bibliografia – zasady opisu; Wykaz skrótów; Druki emblematyczne; Stemmata akademickie; Opisy dekoracji emblematycznych; Druki emblematyczne obce; Emblematy rękopiśmienne; Addenda.

5. Letteratura e libro nella Polonia Rinascimentale. Napoli: Istituto Universitario Orientale 1989, 17 s.

6. Dawne wydania dzieł Jana Kochanowskiego. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1993, 261 s.

7. Cenzura w dawnej Polsce. Między prasą drukarską a stosem. Warszawa: Wydawnictwo Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich 1997, 289 s.

8. Drukowi winniśmy oświecenie naszego wieku... Rola książki w drodze ku Oświeceniu. Warszawa: Uniwersytet Warszawski, Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych 2003, 165 s.

9. Historia literatury i historia książki. Studia nad książką i literaturą od średniowiecza po wiek XVIII. Kraków: Universitas 2005, 734 s.

Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.

Małpa-człowiek”, anonimowa satyra z czasów saskich. Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej 1959 s.75-91.
Twórczość satyryczna lat 1696-1733. W: Studia z dawnej literatury czeskiej, słowackiej i polskiej. Warszawa 1963 s. 307-345.
Inwetarz biblioteki Macieja Grabskiego. (Z zagadnień czytelnictwa w drugiej połowie XVII w.). Rocznik Biblioteki Narodowej 1966 s. 318-337.
K. K. Kłokocki i drukarnia w Słucku. Odrodzenie i Reformacja 1967 s. 135-172.
Ocknij się Lechu. Przemiany tekstu i jego rola w literaturze i życiu społecznym. Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej 1968 nr 9/10 s. 65-96.
Z dziejów druku kancjonałów litewskich i cenzury kościelnej w XVII wieku. Rocznik Biblioteki Narodowej 1968 s. 181-196.
Francuskie i niemieckie echa staropolskiego Babina. W: Literatura staropolska i jej związki europejskie. Warszawa 1973 s. 293-308.
Materiały do dziejów Komisji Edukacji Narodowej w zbiorach Biblioteki Narodowej w Warszawie. Rocznik Biblioteki Narodowej 1973 s. 293-410.
Historia książki a historia literatury. (Ewolucja poglądów). W: Dawna książka i kultura. Wrocław 1975 s. 247-262; toż w przekł. rosyjskim.
Stare” i „nowe” w czasach saskich. W: Problemy literatury staropolskiej. Seria 3. Wrocław 1978 s. 95-143.
Jeszcze jedno nieznane XVI wieczne wydanie „Psałterza” Jana Kochanowskiego. Pamiętnik Literacki 1979 z. 1 s. 211-227.
Nieznane pierwsze wydanie „Pieśni trzech” Jana Kochanowskiego. W: Studia z dziejów literatury i piśmiennictwa. Toruń 1979 s. 101-114.
Emblematyka w późnobarokowych drukach polskich. Biuletyn Historii Sztuki 1980 nr 3/4 s. 401-412.
Hieronim Morsztyn – pierwszy z rodu poetów. Przegląd Humanistyczny 1980 nr 4 s. 31-51.
Literatura barokowa a książka. W: Wśród zagadnień polskiej literatury barokowej. Cz. 2. Katowice 1980 s. 156-174.
Dynamika staropolskich wydań Jana Kochanowskiego. W: „Rocznik Świętokrzyskiego Kieleckiego Towarzystwa Naukowego1981 t.9 s. 167-188.
Na pograniczu emblematów i stemmatów. W: Słowo i obraz. Warszawa 1982 s. 73-95.
Świat odwrócony Stanisława Herakliusza Lubomirskiego. W: Stanisław Herakliusz Lubomirski. Pisarz- polityk- mecenas. Wrocław 1982 s. 137-156.
Pierwszy snop” poetyckiego „żniwa” Jana Kochanowskiego. W: Poeta z Czarnolasu. Radom 1984 s. 7-22.
Pokolenia twórców literatury polskiej przełomu XVI i XVII wieku. W: Przełom wieków XVI i XVII w literaturze i kulturze polskiej. Wrocław 1984 s. 111-125.
Dawni wydawcy dzieł Jana Kochanowskiego. W: Jan Kochanowski 1530-1980. Zielona Góra 1985 s. 26-49.
The Reformation and the development of Polish literature and Polish printing. Polata K'nigopis'naja”, Nijmegen 1987 nr 16 s. 56-67.
Jan Kochanowski: The Poet's 16th-Century Editions in the Context of Contemporary Polish and European Printing. W: The Polish Renaissance in its European Context. Bloomington 1988 s. 396-412.
Epigoni i nowatorzy czyli o stosunku do spuścizny Jana Kochanowskiego w czasach baroku. W: Jan Kochanowski 1584-1984. Epoka – Twórczość – Recepcja. T. 2. Lublin 1989 s. 247-262.
Rola drukarstwa w kształtowaniu się i rozwoju humanizmu renesansowego na ziemiach słowiańskich. W: Z polskich studiów slawistycznych. Warszawa 1989 s. 27-39.
Aurelius czy Candidulus? Czyli o dwu wariantach edycji „Elegii” i „Foricoeniów” Jana Kochanowskiego z datą 1584. W: Filologia e letteratura in paesi slavi. Roma 1990 s. 141-152.
La presenza del medio evo nei libri a stampa Polaccchi del seicento. Ricerche Slavistiche” Rzym 1990 s. 133-144.
Dzieje wydań tekstu „Fraszek” Jana Kochanowskiego od XVI do XVIII wieku. W: Problemy edytorskie literatur słowiańskich. T.1. Wrocław 1991 s. 149-168.
Typologia polskich książek emblematycznych. Barok 1996 nr 1 s. 59-75.
Polska a Niderlandy. Związki i analogie kulturowe oraz literackie w XVI i XVII wieku. Barok 2000 nr 1 s. 45-73.

Prace edytorskie i redakcyjne

1. Małpa-człowiek.” Anonimowa satyra z początku XVIII w. Małpa-człowiek w cnotach, obyczajach i kroju. W: Miscellanea staropolskie. Wrocław 1962 s. 154-330.
2. J. A. Załuski: Programma literarium ad bibliophilos. Publikacja bibliofilska przygotowana do druku przez P. Buchwald-Pelcową. Warszawa: Biblioteka Narodowa 1972, 29 s.
3. Nieznane i zapomniane wiersze Hieronima Morsztyna. W: Miscellanea Staropolskie. [T.] 4. Wrocław 1972 s. 265-295.
4. K. L. von Pöllnitz: Ogień pałającej miłości w śmiertelnym zagrzebiony popiele albo Ciekawa introspekcyja w życie Augusta II niegdy króla polskiego etc. przedtem francuskim, niemieckim, a teraz polskiej ręki krzesiwem wzniecony. Anonimowy osiemnastowieczny rękopiśmienny przekład z francuskiego. Oprac.: P. Buchwald-Pelcowa. Warszawa: Czytelnik 1973, 227 s.
5. Sz. Szymonowic: Poezje wybrane. Wybór i oprac.: P. Buchwald-Pelcowa. Wstęp: J. Pelc. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1973, 126 s.
6. M. Sęp Szarzyński: Rytmy abo Wiersze polskie. Oprac. i posłowie: P. Buchwald-Pelcowa. Warszawa: Czytelnik 1978, XIV s., 19 s. fascimile.
7. J. Kochanowski: Pieśń o Potopie. Nota edytorska: P. Buchwald-Pelcowa. Warszawa: Biblioteka Narodowa 1982, [6] s., [6] k. fascimile.
Druk bibliofilski.
8. J. Kochanowski: Satyr albo Dziki mąż. Oprac. i posłowie: P. Buchwald-Pelcowa. Warszawa: Czytelnik 1983 [46], X, [4] s.
Zawiera także fotokopie oryginału.
9. J. Sylvius: Królowi nad wszemi królami. [Oprac. i wstęp:] P. Buchwald-Pelcowa. Warszawa: Biblioteka Narodowa 1983 [6] k., [4] k. fascimile.
Druk bibliofilski.
10. Poeta z Czarnolasu. W czterechsetną rocznicę śmierci Jana Kochanowskiego. Zbiór rozpraw pod red. P. Buchwald-Pelcowej i J. Pacławskiego. Radom: Radomskie Towarzystwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej [Kielce] 1984, 165 s.
11. Psałterz Dawidów przekładania Jana Kochanowskiego. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1985, VIII + 216 s.
Wstęp P. Buchwald-Pelcowa i wydanie fototypiczne pierwodruku.
12. Jan Kochanowski 1584 – 1984. Epoka – Twórczość – Recepcja. T. 1-2. Redakcja naukowa: P. Buchwald-Pelcowa. J. Pelc, B. Otwinowska. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1989, 556 + 446 s.
13. Problemy edytorskie literatur słowiańskich. Pod red. J. Pelca i P. Buchwald-Pelcowej. Wstęp: J. Pelc. T.1. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1991, 262 s.
14. Literatura i kultura polskiego średniowiecza. Człowiek wobec świata znaków i symboli. Redakcja naukowa: P. Buchwald-Pelcowa i J. Pelc. Warszawa: Wydawnictwo Fundacji „Historia pro Futuro 1995, 333 s.
15. Emblematy miłosne (Emblemata amatoria) Jacoba Catsa w trzech różnych językach, a także w ujęciu polskim z XVII wieku przedstawione. Oprac., wstęp: J. Pelc, P. Buchwald-Pelcowa. Warszawa: Neriton 1999, 117 s.
Na karcie tytułowej nazwiska edytorów: J.P. Pelcowie.
16. Miłości boskiej i ludzkiej skutki różne wraz z siedemnastowieczną polską wersją tekstów do „Amoris divini et humani effectus varii. Oprac.: J. Pelc, P. Buchwald-Pelcowa. Warszawa: Neriton 2000, 120 s.
Na karcie tytułowej nazwiska jak w poz. .
17. Z. Morsztyn: Emblemata. Oprac.: J. Pelc, P. Buchwald-Pelcowa. Warszawa: Neriton 2001, XX, 239 s.
Na karcie tytułowej nazwiska jak w poz. .
18. Dar dla Narodu. Skarby Biblioteki Wilanowskiej. [Katalog wystawy]. Red.: P. Buchwald-Pelcowa. Warszawa: Biblioteka Narodowa 2003, 77 s.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1992.

Satyra czasów saskich

B. Carzyńska: Nad satyrą czasów saskich. Nowe Książki 1970 nr 2.
M. Eustachiewicz. „Pamiętnik Literacki1971 nr 1.

Aleksander Augezdecki

B. Łukaszewicz. „Komunikaty Mazursko-Warmińskie1973 nr 4.
[R. Tomaszewski] R. T.Litera 1973 nr 2.

Dawne wydania dzieł Jana Kochanowskiego

J. Starnawski. „Ruch Literacki1993 nr 6.

Cenzura w dawnej Polsce

B. Bieńkowska. „Przegląd Biblioteczny1998 nr 2/3.
J. Choińska-Mika. „Przegląd Historyczny1998 z. 3.
J. Pirożyński. „Roczniki Biblioteczne1998.
A. Dzięcioł. „Barok1999 nr 2.