BIO
Urodzony 18 grudnia 1903 w Wiśniczu Nowym w środowisku inteligencji; syn Jana Brzękowskiego, właściciela apteki, i Wandy z Jaroszów. Początkowo uczył się w domu, potem od 1912 w Nowym Sączu w Szkole im. S. Konarskiego, a od 1913 w Cesarsko-Królewskim Gimnazjum II oraz w Gimnazjum w Bochni, które ukończył w 1921. W 1920 brał udział w akcji plebiscytowej na Górnym Śląsku oraz służył w Wojsku Polskim. Od 1921 studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim (UJ) farmację w 1924 uzyskał magisterium), a także filologię polską i romańską. Należał do Koła Artystyczno-Literackiego (Art-Lit) działającego na UJ, zredagował jeden numer pisma „Tygodnik Akademicki” (1924). Debiutował w 1924 wierszem Katastrofa, opublikowanym w dodatku Koła Artystyczno-Literackiego UJ do warszawskiego pisma „Twórczość Młodej Polski” (nr 4; w nr 5 i 6 ukazały się dalsze wiersze). Zaczął też publikować artykuły w „Gońcu Krakowskim” (1924-25) i „Wiadomościach Literackich” (1924-30). Należał do krakowskiej grupy poetyckiej Awangarda i był współpracownikiem jej pisma „Zwrotnica” (1925-26). W 1927 otrzymał na podstawie pracy Legenda don Juana i jej wpływ na literaturę polską stopień doktora filozofii na UJ oraz uprawnienia nauczyciela języka polskiego i francuskiego w szkołach średnich. W 1928 wyjechał do Paryża, gdzie kontynuował studia na Sorbonie i w École du Journalisme. Redagował też w 1929-30 wspólnie z Wandą Chodasiewicz-Grabowską czasopismo „L'Art Contemporaine – Sztuka Współczesna”. W 1931-33 brał udział w redagowaniu czasopisma „Linia”, w którym zamieszczał też liczne artykuły i wiersze. Był do 1932 sekretarzem administracyjnym Société Polonaise d'Echanges Littéraires et Artistique entre la France et la Pologne. W 1932-33 pracował w Bibliotece Polskiej w Paryżu, a następnie był redaktorem paryskiej placówki Polskiej Agencji Telegraficznej (1933-37). Równocześnie współpracował jako stały korespondent z wieloma czasopismami krajowymi: „Kurierem Literacko-Naukowym” i „Ilustrowanym Kurierem Codziennym” (1929-33), czasopismem awangardy krakowskiej „Linią” (1931-33), publikował też artykuły w „Kamenie” (1933-37), „Gazecie Artystów” (1934-35), „Kurierze Porannym” (1934-38), „Pionie” (1936-39). Należał do założycieli grupy „a. r.” („artyści rewolucyjni”) działającej w 1930-35 w Łodzi. We wrześniu 1937 powrócił do Polski. W 1937-38 przebywał w Warszawie i przez parę miesięcy redagował „Biuletyn Informacyjny PAT”. Był członkiem Polskiego PEN Clubu. Po wybuchu wojny przedostał się do Francji i do czerwca 1940 był szefem Biura Prasowego Ambasady Polskiej w Paryżu. W 1940 poślubił rzeźbiarkę Suzanne de Lamer. Po upadku Francji pracował jako referent wydziału opieki nad byłymi kombatantami w Zarządzie Głównym Polskiego Czerwonego Krzyża w Vichy (1940-41) oraz współdziałał z francuskim ruchem oporu. Po wyzwoleniu powrócił do Paryża i od września 1944 do lipca 1945 był attaché ambasady polskiej (rządu londyńskiego) w Paryżu. W 1947-64 pracował jako dyrektor zakładów zdrojowych (Société Fermière des Thermes Pujade et Romains) w Amélie-les-Bains. Równocześnie kontynuował twórczość literacką, publikując wiersze, prozę, eseje i artykuły w polskiej prasie emigracyjnej m. in.w „Kulturze” (Paryż, 1954-64), „Wiadomościach” (Londyn, 1954-55), „Oficynie Poetów” (Londyn, 1966-80; tu w 1960-68 pod pseudonimem Jan Jarmott) oraz w czasopismach krajowych m. in.: „Twórczości” (1958, 1960, 1963, 1968-70, 1974), „Tygodniku Powszechnym” (1959, 1962, 1964, 1967-68), „Życiu Literackim” (1964, 1967-72, 1979), „Miesięczniku Literackim” (1967, 1970, 1971, 1973, 1975), „Poezji” (1967-70, 1972). W 1964 powrócił na stałe do Paryża. W tymże roku odwiedził Polskę. Po śmierci żony ożenił się z Zuzanną Kwiek. W 1979 (21 czerwca) odbyła się na UJ uroczystość odnowienia po 50 latach jego dyplomu doktorskiego. Zmarł 3 sierpnia 1983 w Paryżu; pochowany na cmentarzu w Amélie-les-Bains.
Twórczość
1. Tętno. Poezje. Kraków: „Zwrotnica” 1925, 21 s.
2. Dziurek w Elzynorze. (Sztuka teatralna w 3 aktach). Powst. 1925-1926. Druk „Dialog” 1970 nr 12 s. 78-112.
3. Na katodzie. [Wiersze]. Paryż: Towarzystwo Drukarzy i Wydawców 1929, 30 s.
4. Psychoanalityk w podróży. [Powieść]. Warszawa: F. Hoesick 1929 [właśc. 1928], 222 s.
5. Bankructwo profesora Muellera. (Powieść sensacyjno-filmowa). Warszawa: Dom Książki Polskiej 1931, 143 s. Wyd. nast. tamże 1932.
6. Kilométrage de la peinture contemporaine 1908-1930. Paris: Librairie Fischbacher 1931, 22 s.
Przekłady
esperanto
Wersja polska rozszerzona pt. Kilometraże. W: J. Brzękowski: Szkice literackie i artystyczne 1925-1970. Kraków 1978 s. 255-271 [poz. ↑].
7. Kobieta i koła. (Scenariusz filmowy). „Linia” 1931 nr 1 s. 24-28. Przedruk: Wstęp: M. Giżycki. „Iluzjon” 1984 nr 4 s. 23-26.
8. Poezja integralna. (Elementy i struktura. Budowa. Poezja stosowana a poezja proletariacka). Warszawa: 1933, 60 s. Biblioteka „a. r.”, t. 5.
9. W drugiej osobie. Poezje. [Łódź 1933], 35 s. Biblioteka „a. r.”, t. 4.
10. Hans Arp. Łódź 1936, 14 s. Collection „a. r.”.
11. Zaciśnięte dookoła ust. Poezje. Warszawa: Skład główny Dom Książki Polskiej 1936, 38 s. Biblioteka „a. r.”, t. 7.
12. Spectacle métallique. [Wiersze]. Paris: Édition „Sagesse” 1937, [7] s.
13. Arkusz poetycki nr 4. [Warszawa: F. Hoesick 1938], 7 s. Przedruk zob. poz. ↑.
14. Nuits végétales. [Wiersze]. Paris: GLM 1938, [11] s.
15. Dwudziestu czterech kochanków Perdity Loost. Powieść. Powst. przed 1939 [inf. autora]. Wyd. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1961, 225 s.
16. Razowy epos. [Wiersze]. [Nicea]: U Tyszkiewiczów w Nicejskiej Filii ich Oficyny 1946, 85 s.
17. Odyseje. Poezje. Paryż: [drukarnia] Impr. SPI 1948, [32] s.
18. Les murs du silence. [Wiersze]. Paris: Caractères 1956, 38 s.
19. 18 Coplas. [Wiersze]. Aix en Provence 1959, [22] k.
20. Przyszłość nieotwarta. [Wiersze]. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1959, 37 s.
21. Start. Powieść. Londyn: B. Świderski 1959, 287 s.
22. Poezje wybrane. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1960, 161 s.
23. Życie w czasie. Studia i szkice. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1963, 129 s. Przedruk częściowy zob. poz. ↑.
Zawartość
24. Science fiction. [Wiersze]. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1964, 71 s.
25. Rozmowy z sobowtórem I – XXVII. „Oficyna Poetów”, Londyn 1966-1980 nr 2, 4, 9, 12-19, 21, 22, 24, 27, 30, 32, 34, 39, 41, 43, 45, 47, 50, 56, 57.
26. Wybór poezji. Warszawa: Czytelnik 1966, 176 s.
27. Wyobraźnia wyzwolona. Szkice i wspomnienia. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1966, 246 s. Wyd. 2 Kraków: Wydawnictwo Literackie 1976, Por. poz. ↑.
Zawartość
28. Wyprawa do miasteczka. [Opowiadania]. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1966, 111 s. Przedruk częściowy zob. poz. ↑.
Zawartość
29. W Krakowie i w Paryżu. Wspomnienia i szkice. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1968, 309 s. Wyd. 2 Kraków: Wydawnictwo Literackie 1975.
Zawartość
30. Erotyki. [Wiersze]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1969, 60 s.
31. Poezje wybrane. Wybór: J. Rogoziński. Słowo wstępne autora. Nota biograficzna: J. Bandrowska-Wróblewska. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1970, 171 s.
32. Spotkanie rzeczy ostatecznych. [Wiersze]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1970, 98 s.
33. Styczeń. [Wiersze]. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1970, 27 s.
34. Lettres en souffrance. [Wiersze]. Paris: Guy Chambelland 1972, 47 s.
35. Nowa kosmogonia. [Poezje i miniatury literackie]. Warszawa: Czytelnik 1972, 137 s.
Zawartość
36. Pour bien passer La Noël. [Wiersz]. B. m. [ok. 1972], [1] k.
37. Deplacement du paysage. [Wiersze]. Paris: Chambelland 1973, 74 s.
38. Poezje. Przedmowa: Z. Bieńkowski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1973, 237 s.
39. Paryż po latach. [Wiersze]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1977, 45 s.
40. Buty No 138. [Opowiadania]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1978, 121 s.
Zawartość
41. Szkice literackie i artystyczne 1925-1970. Wybór, oprac. i wstęp: A. K. Waśkiewicz. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1978, 325 s.
Zawartość
42. Wiersze wybrane. Warszawa: Czytelnik 1980, 289 s.
43. Wiersze awangardowe. Wybór, słowo wstępne i nota wydawcy: S. Jaworski. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1981, 130 s.
44. Międzywojnie. [Powieść]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1982, 478 s.
Omówienia i recenzje
• Ankieta dla IBL PAN 1967, 1976.
