BIO

Urodzony 15 sierpnia 1898 w Żmerynce na Podolu[P]; syn Aleksandra Lesmana, inżyniera, i Michaliny z Lewickich, nauczycielki francuskiego; brat stryjeczny Bolesława Leśmiana, poety. W związku z pracą ojca na kolei zmieniał w dzieciństwie kilkakrotnie miejsce zamieszkania (Wielkie Łuki, Nowo-Sokolniki, Kijów). Do gimnazjum uczęszczał kolejno w Kijowie, Warszawie i Piotrogrodzie (Petersburgu). Debiutował w 1915 wierszami drukowanymi w piotrogrodzkim „Sztandarze” i kijowskich „Kłosach Ukraińskich” (pod pseudonimem Brzechwa). Po ukończeniu szkoły średniej w 1916 studiował medycynę na uniwersytecie w Kazaniu. Był założycielem i sekretarzem studenckiego pisma „Przyszłość,” w którym drukował felietony i wiersze. W 1918 przyjechał do Warszawy i zapisał się na Wydział Humanistyczny Uniwersytetu Warszawskiego (UW). W tymże roku wstąpił ochotniczo do 36 pułku piechoty Legii Akademickiej, później służył jako medyk w szpitalu polowym. Uczestniczył w kampanii lwowskiej i w wojnie polsko-bolszewickiej (później odznaczony Medalem Niepodległości). Po zdemobilizowaniu w 1920 rozpoczął studia prawnicze na UW. Od 1918 pisywał (pod pseudonimem Szerszeń) teksty satyryczne dla kabaretów warszawskich: Argus, Miraż, Sfinks, Qui pro Quo, Perskie Oko, Morskie Oko, Czerwony As. W okresie studiów współpracował także z teatrzykiem studenckim Gaudeamus. Nadto ogłaszał wiersze liryczne, m.in. w „Wiadomościach Literackich” i „Skamandrze” (pod pseudonimem Stanisław Rudawa). Od 1926 był członkiem Związku Zawodowego Literatów Polskich (ZZLP). W tymże roku zawarł związek małżeński z Marią Sunderland (rozwiedzeni ok. 1928). Następnie był żonaty z Karoliną Lent z domu Meyer (rozwiedzeni). Po uzyskaniu w 1924 magisterium, odbywał do 1929 aplikację sądową i adwokacką. Następnie pracował jako adwokat oraz radca prawny Związku Autorów i Kompozytorów Scenicznych (ZAiKS; był jego współzałożycielem w 1918), specjalizując się w dziedzinie prawa autorskiego. Był autorem studiów specjalistycznych z tego zakresu i współpracował z krajowymi i zagranicznymi czasopismami prawniczymi. Występował m. in. jako pełnomocnik Zenona Przesmyckiego (Miriama) w procesie przeciwko Tadeuszowi Piniemu o prawa do publikacji twórczości Cypriana Kamila Norwida. Nadal współpracował z kabaretami; był kierownikiem artystycznym kabaretu Wesoły Wieczór (1930-31) i kierownikiem literackim Nowego Momusa (1933-34), pisał teksty dla Stańczyka i Ali Baby. Od 1930 był członkiem Polskiego PEN Clubu. W 1938 zaczął ogłaszać utwory dla dzieci. W okresie II wojny światowej mieszkał nadal w Warszawie; pracował przez pewien czas jako ogrodnik w gospodarstwie rolniczo-spożywczym na Służewcu. Kontynuował twórczość dla dzieci (powstałe wówczas utwory opublikował po zakończeniu wojny). W 1945 zamieszkał w Łodzi, gdzie do 1948 pracował jako radca prawny Spółdzielni Wydawniczej „Czytelnik” i ZAiKS-u oraz redaktor Biblioteki Tekstów Ustaw. Był członkiem rzeczywistym Międzynarodowej Komisji Prawa Autorskiego; uczestniczył w konferencjach międzynarodowych dotyczących tego tematu, współpracował z UNESCO. W 1946 ożenił się z Janiną Serocką z domu Magajewską. Od tegoż roku sprawował funkcję przewodniczącego Oddziału Łódzkiego ZZLP (do 1949), był współtwórcą działającego przy nim Klubu Pickwicka, w latach późniejszych przewodniczył Sekcji Satyry i Komisji Rewizyjnej Związku Literatów Polskich. W 1947 został członkiem Polskiej Partii Socjalistycznej (od 1948 PZPR). Po 1948 nie podejmował już pracy w zawodzie adwokata, poświęcając się wyłącznie twórczości literackiej. Pisał przede wszystkim utwory dla dzieci, a także wiersze, satyry i prozę. Drukował w wielu czasopismach, m. in.: „Szpilkach” (od 1945), „Przekroju” (od 1946; tu m. in. w 1957 cykl Obserwatorium gastronomiczne), „Płomyczku” (od 1948), „Płomyku” (od 1952/53). W 1949 powrócił do Warszawy. Został wówczas kierownikiem literackim zespołu filmowego Warszawa. W 1952-54/55 należał do kolegium repertuarowego Teatru Satyryków w Warszawie (od 1954/55 Teatr Satyryków Syrena), a w 1955/56-56/57 przewodniczył mu. W 1953-55 był prezesem Rady Naczelnej ZAiKS, a od 1957 przewodniczącym Zarządu tej instytucji; od 1962 redagował jej „Biuletyn Informacyjny”. Działał także w Zarządzie Polskiego PEN Clubu (1958-66), a w latach następnych w Radzie Programowej Polskiego Radia i Telewizji, w Radzie Kultury przy Ministerstwie Kultury i Sztuki, w Radzie Programowej Agencji Autorskiej. W 1954 otrzymał za twórczość dla dzieci nagrodę literacką Rady Narodowej m. stołecznego Warszawy, a w 1956 nagrodę Prezesa Rady Ministrów. Współpracował z Polskim Radiem i Telewizją jako autor utworów dla dzieci oraz w latach sześćdziesiątych wraz z Antonim Marianowiczem telewizyjnych szopek satyrycznych (m. in. w 1960 i 1963 nagrody za twórczość radiowo-telewizyjną). Współpracował z „Expressem Wieczornym” (tu stała rubryka pt. Z piątku na niedzielę w 1961-66), oraz z tygodnikiem „Przyjaciółka” (tu cykl felietonów pt. Obserwatorium bywalca w 1964-66). W 1965 otrzymał nagrodę I stopnia Ministra Kultury i Sztuki za całokształt twórczości. Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1953) i Orderem Sztandaru Pracy I klasy (1964). Zmarł 2 lipca 1966 w Warszawie; pochowany tamże na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.

Twórczość

1. Utwory Szer-Szenia. [Opowiadania satyryczne]. Warszawa: B. Rudzki 1921.

[1]. Rozważania kaprala Piętki; Żołnierska jesień; Pąsowa suknia i inne, 60 s.

Zawartość

Zawiera nadto: To Śmigły Rydz odchodzi spod Kijowa; Piosenka o kulawym żołnierzu; „Było to w Bengalu”.

[2]. Poradnik dla młodych i starych; Spryt pani Alicji; Samobójca; Traktat o kobiecie i inne, 63 s.

Zawartość

Zawiera nadto: Astma; Samobójca; Savoir Vivre; Proporcjonalna pokuta; U dentysty; Przeciw cholerze; Dwa tuziny biusthalterów; Amerykański pojedynek (Scetch w jednej odsłonie).

2. Oblicza zmyślone. Poezja. Warszawa: G. Szyling 1926, 96 s. Przedruk zob. poz. ↑BRZECHWA Jan: Trzeci krąg. [Wiersze]. Warszawa: Gebethner i Wolff 1932, 167 s.↑BRZECHWA Jan: Trzeci krąg. [Wiersze]. Warszawa: Gebethner i Wolff 1932, 167 s.

Zawartość

Zawiera cykle wierszy: Godziny Przemian; Dziesiąta noc; Legendy; Pieśni umarłych oraz wiersz Ekspres.

3. Pod sukienką. Wielka rewia karnawałowa. [Współautor: K. Wroczyński] Rujwid, J.St. Mar, [A. Słonimski] Ant. Pro-rok, K. Tom, [G. Baumritter] A. Włast. Prapremiera: Warszawa, Teatr Perskie Oko 1926.

J. Brzechwa podpisany: Szerszeń.

4. Tylko dla dorosłych. [Rewia]. 2 akty w 18 obrazach. [Współautor: A. Słonimski] Ant. Pro-rok, K. Tom, [G. Baumritter] A. Włast. Prapremiera: Warszawa, Teatr Perskie Oko 1926.

J. Brzechwa podpisany: Szerszeń.

5. Moryc. Sztuka sceniczna. [Współautor: J. Tuwim] dr Pietraszek i dyr. [Marian] Hemar. Prapremiera: Warszawa, Teatr Qui pro Quo 1927.

J. Brzechwa podpisany: Inspicjent Brzeszczot.

6. Publiczność ma głos. [Rewia; współautor: G. Baumritter] Włast. Prapremiera: Warszawa, Teatr Nowe Perskie Oko 1928.

J. Brzechwa podpisany: Szerszeń.

7. To trzeba zobaczyć. [Rewia w 20 obrazach; współautor: G. Baumritter] A. Włast. Prapremiera: Warszawa, Teatr Morskie Oko 1928.

J. Brzechwa podpisany: Szer-Szeń.

8. Cała Warszawa. [Rewia; współautor: A. Słonimski] Prorok, [G. Baumritter] Włast. Prapremiera: Warszawa, Teatr Morskie Oko 1929.

J. Brzechwa podpisany: Szer-Szeń.

9. Talizmany. [Wiersze]. Warszawa: F. Hoesick 1929, 64 s. Przedruk zob. poz. ↑BRZECHWA Jan: Trzeci krąg. [Wiersze]. Warszawa: Gebethner i Wolff 1932, 167 s.↑BRZECHWA Jan: Trzeci krąg. [Wiersze]. Warszawa: Gebethner i Wolff 1932, 167 s..

Zawartość

Zawiera cykle wierszy: Talizmany; Pieśni do Białej Iseult; Radio-Koncert.

10. [Tysiąc] 1000 pięknych dziewcząt. [Rewia; współautor: G. Baumritter] A. Włast. Prapremiera: Warszawa, Teatr Morskie Oko 1929.

J. Brzechwa podpisany: Szer-Szeń.

11. Niebieski walc. Wielka rewia inauguracyjna w 2 cz., 20 obrazach. [Współautor: W. Friedwald] Krystjan, [K.J.] Oberfeld. Prapremiera: Warszawa, Teatr Wesoły Wieczór 1930.

J. Brzechwa podpisany: Szer-szeń.

12. Uśmiech Warszawy. Rewia w 2 aktach, 20 obrazach. [Współautor:] [A.Słonimski] Prorok, [S. Biernacki] T. Stach, [G. Baumritter] A. Włast. Prapremiera: Warszawa, Teatr Morskie Oko 1930.

J. Brzechwa podpisany: Szer-szeń.

13. Trzeci krąg. [Wiersze]. Warszawa: Gebethner i Wolff 1932, 167 s.

Zawartość

Zawiera wiersze z tomów poz. , oraz cykle: Zaczarowany krąg; Pod księżycem.

14. Droit de suite w prawie autorskim. Warszawa 1934, 15 s.

Autor podpisany: Jan Lesman.

15. Le droit auteur dans U.R.S.S. Varsovie: Société des Auteurs et Compositeurs Scéniques 1934, 47 s.

Autor podpisany: Jan Lesman.

16. Parada rezerwistów. Scenariusz filmowy. [Współautor:] E. Schlechter. Ekranizacja 1934.

17. Piołun i obłok. [Wiersze]. Warszawa: J. Mortkowicz 1935, 60 s.

Zawartość

Zawiera cykle wierszy: Imię wielkości [przedruk zob. poz. ]; Modlitwa o powrót miłości; Pieśń Białoksiężnika.

18. Imię wielkości. Wiersze o Józefie Piłsudskim. Warszawa: J. Mortkowicz 1938, 24 s. Por. poz. ↑BRZECHWA Jan: Piołun i obłok. [Wiersze]. Warszawa: J. Mortkowicz 1935, 60 s.↑BRZECHWA Jan: Piołun i obłok. [Wiersze]. Warszawa: J. Mortkowicz 1935, 60 s.

19. Tańcowała igła z nitką. [Wiersze dla dzieci]. Rysunki: F. Themerson. Warszawa: J. Mortkowicz 1938 [1937], [47] s. Wyd. nast.: Warszawa: Czytelnik 1949, tamże: 1950 [właśc. 1951], wyd. 3 1957, wyd. 4 1958, wyd. 5 1959, wyd. 6 1963, wyd. 7 1965, wyd. 8 1969, wyd. 9 1974, wyd. 12 [!] 1984, wyd. 13 1986.

Zawartość

Nie pieprz Pietrze; Tańcowała igła z nitką; Stonoga; Katar; Indyk; Żuraw i czapla; Śledź; Globus; Żuk; Kłótnia rzek; Rak; Żółwie i krokodyle; Pomidor; Na straganie; Krasnoludki; Jeż; Tydzień; ZOO; Rzepa i miód; Sum; Sroka.

Przekłady

czeski

Jehla s nitkou tancovala. Przeł. J. Pilař. [Praha] 1918.

ukraiński

Tancjuvaly golka ï nytka. Przeł. N. Zabila, M. Prygara. Kyïv 1962.

Wyd. osobne najpopularniejszych wierszy: ZOO. Wyd. 1-12 1948-1990; przekłady: niemiecki 1960, rosyjski 1958, węgierski 1957; Na straganie. Wyd. 1-6 1973-1991; Żuk. [Wyd. 1-7] 1959-1992; Tańcowała igła z nitką. [Wyd. 1-4] 1972-1983; Tydzień. Wyd. 1-2 1982-1986; przekład ukraiński 1980; adaptacja telewizyjna 1983; [wyd. 13] Poznań: Podsiedlik-Raniowski i Spółka 1992; Warszawa: Kama 1994; Warszawa: Nasza Księgarnia 1995, – Na straganie. Wyd. nast.: [wyd. 7] Warszawa: Kama [1994?]; Warszawa: Nasza Księgarnia 1995, – Żuk. [Wyd. 8] Warszawa: Kama [1994?], – Tydzień. Wyd. nast.: [wyd. 3] Warszawa: Kama 1993; Warszawa: Nasza Księgarnia 1995; wyd. nast. przekład ukraiński 1989.

20. Kaczka dziwaczka. [Wiersze dla dzieci]. Rysunki: F. Themerson. Warszawa: J. Mortkowicz 1939 [1938], [48] s. Wyd. nast.: Wrocław: Czytelnik 1945; [B.m.w.:] Czytelnik 1949; wyd. 3 Warszawa: Czytelnik 1953, tamże: wyd. 4 1956, wyd. 5 1958, wyd. 6 1961, wyd. 10 [!] 1985, wyd. 10 1986.

Zawartość

Kaczka dziwaczka; Żaba; Kokoszka-smakoszka; Konik polny i bożka krówka; Dwie krawcowe; Koziołek; Sójka; Stryjek; Mops; Dwie gaduły; Znaki przestankowe; Pytalski; Chrzan; Wrona i ser.

Przekłady

czeski

Popletená kacena. [Przeł.] J. Pilař. [Praha] 1948.

Wyd. osobne najpopularniejszych wierszy: Kaczka dziwaczka. [Wyd. 1-10] 1956-1985, [Wyd. 11] Poznań: Podsiedlik-Raniowski i Spółka 1993; – Wrona i ser [Wyd. 1-6] 1958-1985, – Sójka. [Wyd. 1-4] 1984-1989, adaptacje teatralne: Adaptacja: J. Pokrywka. Wystawienie: Będzin, Teatr Dzieci Zagłębia 1988.

21. Sezonie otwórz się. Rewia w 20 obrazach. [Współautor: J. Tuwim] dr Pietraszek, [M.] Hemar, [J.] Jurandot, [W.] Szlengel, T. Wittlin, [G. Baumritter] Włast. Prapremiera: Warszawa, Teatr Ali Baba 1939.

J. Brzechwa podpisany: Szerszeń.

22. Baśń o korsarzu Palemonie. Ilustracje: J.M. Szancer. [B.m.:] Czytelnik 1945, 39 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Warszawa: Czytelnik 1956, wyd. 2 [!] tamże 1960; Warszawa: Wydawnictwo Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek 1986; Szczecin: Glob 1988; [wyd. 6] Poznań: Podsiedlik-Raniowski i Spółka 2001. Przedruk zob. poz. ↑BRZECHWA Jan: Bajki i baśnie. Ilustracje: J.M. Szancer. Warszawa: Nasza Księgarnia 1954, 66 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1955, wyd. 3 1957.↑BRZECHWA Jan: Od baśni do baśni. Ilustracje: J.M. Szancer. Warszawa: Czytelnik 1965, 165 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1969, wyd. 3 1975, wyd. 4 1982.↑BRZECHWA Jan: Bajki i baśnie. Ilustracje: J.M. Szancer. Warszawa: Nasza Księgarnia 1954, 66 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1955, wyd. 3 1957.↑.

Adaptacje

teatralne

Wystawienie: Łódź, Teatr Powszechny 1958.

radiowe

Adaptacja: A. Piszczatowski. Polskie Radio 1988.

23. Kodeks zobowiązań. [Poznań:] Czytelnik 1945, 232 s. Biblioteka Tekstów Ustaw, 67.

Autor opracowania niepodpisany.

24. Szopka polityczna 1945-1946. [Współautor:] J. Minkiewicz. [Warszawa:] Czytelnik 1945, 54 s. Prapremiera: Łódź, Teatr Syrena 1946.

25. Depesza. [Wiersz dla dzieci]. Ilustracje: J.M. Szancer. [Łódź:] Łódzki Instytut Wydawniczy 1946, 23 s. Wyd. nast.: Warszawa: Nasza Księgarnia 1950; Warszawa: Ruch 1965, tamże wyd. 2 [!] 1971. Przedruk zob. poz. ↑BRZECHWA Jan: Oto bajka. Ilustracje: J.M. Szancer. Warszawa: Czytelnik 1974, 143 s. Wyd. 2 tamże 1986.↑BRZECHWA Jan: Przygoda króla jegomości; Dwa koguty; Baśń o rudobrodym koźle; Depesza [poz. ↑]. Ilustracje: J.M. Szancer. Warszawa: Czytelnik 1988, 45 s.↑BRZECHWA Jan: Oto bajka. Ilustracje: J.M. Szancer. Warszawa: Czytelnik 1974, 143 s. Wyd. 2 tamże 1986.↑.

26. Opowiedział dzięcioł sowie. [Bajka]. Ilustracje: [A. Lipińska] HA-GA, E. Lipiński. [Warszawa:] Czytelnik 1946, 33 s. Wyd. nast.: Warszawa: Czytelnik 1949, tamże wyd. 3 1949; wyd. 3 [!] Warszawa: Nasza Księgarnia 1952, tamże: wyd. 4 1954, wyd. 5 1956, wyd. 6 1958, wyd. 8 [!] 1960, wyd. 9 1965, wyd. 10 1968, wyd. 11 1970, wyd. 14 [!] 1978; Warszawa: Wydawnictwo Akcydensowe 1987; [wyd. 14] Warszawa: Nasza Księgarnia 1995. Przedruk zob. poz. ↑BRZECHWA Jan: Brzechwa dzieciom. [Wybór wierszy]. Ilustracje: J.M. Szancer. Warszawa: Nasza Księgarnia 1953, 131 s. Wyd nast.: tamże: wyd. 2 1955, wyd. 3 1955, wyd. 4 1959, wyd. 5 1961, wyd. 6 1963, wyd. 7 1965, wyd. 8 1969, wyd. 9 1971, wyd. 10 1973, wyd. 11 1978, wyd. 12 1979; wyd. 13 Warszawa: Nasza Księgarnia, Sofia: Świat 1983, wyd. 13 [!] tamże 1984; wyd. 15 Warszawa: Nasza Księgarnia 1988, tamże: wyd. 16 1989, wyd. 17 1990, wyd. 18 1991; Białystok: Krajowa Agencja Wydawnicza 1991, tamże 1992; Warszawa: Editions Spotkania 1992; wyd. 19 Warszawa: Nasza Księgarnia 1992; Poznań: GMP 1993; [wyd. 24] Warszawa: Nasza Księgarnia 1994; Poznań: GMP [1995]; Warszawa: Kama 1995; Warszawa: Nasza Księgarnia 1995; Warszawa: Kama [1996], tamże wyd. 2 [!] [1997]; Wrocław: Siedmioróg 1997; wyd. 3 [!] Warszawa: Kama 1998; Warszawa: Nasza Księgarnia 1998, tamże 2000; Poznań: G&P [2000]; Białystok: Krajowa Agencja Wydawnicza 2001; Warszawa: Nasza Księgarnia 2004.↑BRZECHWA Jan: Brzechwa dzieciom. [Wybór wierszy]. Ilustracje: J.M. Szancer. Warszawa: Nasza Księgarnia 1953, 131 s. Wyd nast.: tamże: wyd. 2 1955, wyd. 3 1955, wyd. 4 1959, wyd. 5 1961, wyd. 6 1963, wyd. 7 1965, wyd. 8 1969, wyd. 9 1971, wyd. 10 1973, wyd. 11 1978, wyd. 12 1979; wyd. 13 Warszawa: Nasza Księgarnia, Sofia: Świat 1983, wyd. 13 [!] tamże 1984; wyd. 15 Warszawa: Nasza Księgarnia 1988, tamże: wyd. 16 1989, wyd. 17 1990, wyd. 18 1991; Białystok: Krajowa Agencja Wydawnicza 1991, tamże 1992; Warszawa: Editions Spotkania 1992; wyd. 19 Warszawa: Nasza Księgarnia 1992; Poznań: GMP 1993; [wyd. 24] Warszawa: Nasza Księgarnia 1994; Poznań: GMP [1995]; Warszawa: Kama 1995; Warszawa: Nasza Księgarnia 1995; Warszawa: Kama [1996], tamże wyd. 2 [!] [1997]; Wrocław: Siedmioróg 1997; wyd. 3 [!] Warszawa: Kama 1998; Warszawa: Nasza Księgarnia 1998, tamże 2000; Poznań: G&P [2000]; Białystok: Krajowa Agencja Wydawnicza 2001; Warszawa: Nasza Księgarnia 2004.

27. Pali się! [Wiersz dla dzieci]. Ilustracje: J. M. Szancer. [Łódź:] Łódzki Instytut Wydawniczy 1946, 22 s. Wyd. nast.: wyd. 2 [Warszawa: Nasza Księgarnia] 1950, wyd. 3 tamże 1952; Warszawa: Ruch 1965, wyd. 2 [!] tamże 1969; wyd. 3 Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1975, tamże: wyd. 4 1977, wyd. 4 [!] 1978; [wyd. 8] Warszawa: Nasza Księgarnia 1994. Przedruk zob. poz. ↑BRZECHWA Jan: Brzechwa dzieciom. [Wybór wierszy]. Ilustracje: J.M. Szancer. Warszawa: Nasza Księgarnia 1953, 131 s. Wyd nast.: tamże: wyd. 2 1955, wyd. 3 1955, wyd. 4 1959, wyd. 5 1961, wyd. 6 1963, wyd. 7 1965, wyd. 8 1969, wyd. 9 1971, wyd. 10 1973, wyd. 11 1978, wyd. 12 1979; wyd. 13 Warszawa: Nasza Księgarnia, Sofia: Świat 1983, wyd. 13 [!] tamże 1984; wyd. 15 Warszawa: Nasza Księgarnia 1988, tamże: wyd. 16 1989, wyd. 17 1990, wyd. 18 1991; Białystok: Krajowa Agencja Wydawnicza 1991, tamże 1992; Warszawa: Editions Spotkania 1992; wyd. 19 Warszawa: Nasza Księgarnia 1992; Poznań: GMP 1993; [wyd. 24] Warszawa: Nasza Księgarnia 1994; Poznań: GMP [1995]; Warszawa: Kama 1995; Warszawa: Nasza Księgarnia 1995; Warszawa: Kama [1996], tamże wyd. 2 [!] [1997]; Wrocław: Siedmioróg 1997; wyd. 3 [!] Warszawa: Kama 1998; Warszawa: Nasza Księgarnia 1998, tamże 2000; Poznań: G&P [2000]; Białystok: Krajowa Agencja Wydawnicza 2001; Warszawa: Nasza Księgarnia 2004.↑BRZECHWA Jan: Wybór wierszy. [Współwyd. z:] J. Tuwim: Wybór wierszy. Wybór tekstów: W. Termanowski. Szczecin: Krajowa Agencja Wydawnicza 1982, 63 s.↑BRZECHWA Jan: Brzechwa dzieciom. [Wybór wierszy]. Ilustracje: J.M. Szancer. Warszawa: Nasza Księgarnia 1953, 131 s. Wyd nast.: tamże: wyd. 2 1955, wyd. 3 1955, wyd. 4 1959, wyd. 5 1961, wyd. 6 1963, wyd. 7 1965, wyd. 8 1969, wyd. 9 1971, wyd. 10 1973, wyd. 11 1978, wyd. 12 1979; wyd. 13 Warszawa: Nasza Księgarnia, Sofia: Świat 1983, wyd. 13 [!] tamże 1984; wyd. 15 Warszawa: Nasza Księgarnia 1988, tamże: wyd. 16 1989, wyd. 17 1990, wyd. 18 1991; Białystok: Krajowa Agencja Wydawnicza 1991, tamże 1992; Warszawa: Editions Spotkania 1992; wyd. 19 Warszawa: Nasza Księgarnia 1992; Poznań: GMP 1993; [wyd. 24] Warszawa: Nasza Księgarnia 1994; Poznań: GMP [1995]; Warszawa: Kama 1995; Warszawa: Nasza Księgarnia 1995; Warszawa: Kama [1996], tamże wyd. 2 [!] [1997]; Wrocław: Siedmioróg 1997; wyd. 3 [!] Warszawa: Kama 1998; Warszawa: Nasza Księgarnia 1998, tamże 2000; Poznań: G&P [2000]; Białystok: Krajowa Agencja Wydawnicza 2001; Warszawa: Nasza Księgarnia 2004.↑.

28. Pan Drops i jego trupa. [Bajka dla dzieci]. Ilustracje: J.M. Szancer. Warszawa: Wydawnictwo E. Kuthana 1946, [55] s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1949; wyd. 3 Warszawa: Czytelnik 1957; Warszawa: Epoka 1983; Warszawa: Wydawnictwo Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek [1985]; [wyd. 6] Warszawa: Nasza Księgarnia 1994. Przedruk zob. poz. ↑BRZECHWA Jan: Od baśni do baśni. Ilustracje: J.M. Szancer. Warszawa: Czytelnik 1965, 165 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1969, wyd. 3 1975, wyd. 4 1982.↑BRZECHWA Jan: Od baśni do baśni. Ilustracje: J.M. Szancer. Warszawa: Czytelnik 1965, 165 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1969, wyd. 3 1975, wyd. 4 1982..

Adaptacje

teatralne

Inscenizacja: I. Byrska. Wystawienie: Opole, Teatr Ziemi Opolskiej 1948.
pt. Balans na linie. Adaptacja: K. Deszczyński. Wystawienie: Poznań, Scena na Piętrze 1987.
pt. Trupa Tomasza Dropsa. Reżyseria: I. Bielska. Wystawienie: Kraków, Krakowski Teatr Studencki 1998.
pt. Pan Drops i jego paka w poszukiwaniu Ciaptaka. Adaptacja: I. Jun, Z. Stryj. Wystawienie: Zabrze, Teatr Nowy 2004.

29. Pan Kleks. [Cykl powieści dla dzieci]. Ilustracje: J.M. Szancer. 1946-1965 Por. poz. ↑BRZECHWA Jan: Niezwykła przygoda pana Kleksa. [Utwór sceniczny dla dzieci]. Prapremiera: Warszawa, Teatr Narodowy 1963. Por. poz. ↑.↑BRZECHWA Jan: Niezwykła przygoda pana Kleksa. [Utwór sceniczny dla dzieci]. Prapremiera: Warszawa, Teatr Narodowy 1963. Por. poz. ↑.

[1]. Akademia pana Kleksa. Warszawa: Nakład autorów [1946], 116 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Warszawa: Czytelnik 1956, tamże: wyd. 3 1958, wyd. 4 1960, wyd. 5 1964, wyd. 6 1987; wyd. 7 Warszawa: Punkt 1990; Białystok: Krajowa Agencja Wydawnicza 1991; Wrocław: Siedmioróg 1991, tamże: 1992, 1993; 1994, 1995; Poznań: GMP [1996]; Warszawa: Kama [1996]; Wrocław: Siedmioróg 1996, tamże 1997; Warszawa: Kama [1997], tamże wyd. 3 [!] [1998]; Warszawa: PWW 1998; Poznań: G&P 1999; Poznań: Podsiedlik-Raniowski i Spółka 2001; Wrocław: Siedmioróg 2002, tamże 2004.

Przekłady

czeski

Akademie pana Kaňky. [Przeł.] O. Neveršýlová. Praha 1960.
Akademie pana Kaňky. [Przekł.:] J. Fiedler. Praha 1973.

estoński

Pan Kleksi akadeemia. Wyd. łącznie z przekł. cz. 2 Podróże pana Kleksa: Pan Kleksi akadeemia; Pan Kleksi reisid. [Przeł.] A. Kurtna. Tallin 1968, wyd. nast. tamże 2000.

francuski

L'Académie de M. Tachedencre. [Przeł.] A. Fialkiewicz-Saignes. Paris 1995.

hebrajski

Ha-harpatkah ha-gdolah. [Przeł.] B. Tene. Tel-'Aviv [1958].

hiszpański

La Academia de don Barrón. [Przeł.] E. Starzyli, M.J. Aranda. Madrid 1990, wyd. nast. tamże 1992.

japoński

Sobakasu sensei-no fushigi-na gakkō. [Przeł.] R. Uchida. Tōkyō 1971, wyd. nast. Tōkyō 1980.

litewski

Tiškučio Akademija. Wyd. łącznie z przekł. cz. 3. Triumf pana Kleksa w: J. Brzechwa: Tiškutis. [Przeł.] V. Maritišius. Vilnius 1978.

niderlandzki

De Academie van Meester Vlek. [Przeł.:] K. Wiącek, J. Berndsen. Baarn 1994.

niemiecki

Die Akademie des Meisters Klex. [Przeł.] C. Pradow. Berlin 1957, wyd. nast. Stugttgart 1975.

rosyjski

Akademiâ pana Klâksy. Moskva 1966.
Akademiâ pana Klâksy. Wyd. łącznie z przekł. cz. 2 Podróże pana Kleksa pt. Akademiâ pana Klâksy. [Przeł.] M. Landman; Putešestvija pana Kljaksy. [Przeł.:] R. Purišinskaja, L. Chajkinoja [pod red.] M. Landmana. Kišinev 1993.

serbsko-chorwacki

Akademija profesora Kleksa. [Przeł.] T. Dugonjić. Sarajevo 1961, wyd. nast. tamże: 1965, 1967.

słowacki

Akadémia pána Machul'ku. [Przeł.] F. Gabaj. Bratislava 1949.

turkmeński

Akademija pana Kljaksy. [Przeł.] Ž. Setimijazov. Ašchabad 1975.

ukraiński

Akademìâ pana Lâpki . [Przeł.] I. Baranovs'ka. Kiïv 1976.

węgierski

Paca úr Akadémiája. [Przeł.] E. Sebök. Budapest 1987.

włoski

Una giornata tutta da ridere con il prof. Kleks. [Przeł.] P. Statuti. Roma 1992.

Adaptacje

teatralne

Oprac. tekstu i inscenizacji: W. Fełenczak. Wystawienie: Lublin, Teatr Lalki i Aktora im. H. Ch. Andersena 1975.
Musical. Libretto i teksty piosenek: D. Wyszogrodzki. Muzyka: A. Korzyński. Wystawienie: Warszawa, Teatr Muzyczny Roma 2007.

radiowe

Adaptacja: E. Prządka. Polskie Radio 1982.

[2]. Podróże pana Kleksa. „Przygoda1946 nr 1-26, 29-30, 32, 1947 nr 34-39. Wyd. osobne: Warszawa: Czytelnik 1961, 92 s. Wyd. nast.: tamże: wyd. 2 1962, wyd. 3 1965; [wyd. 4] Wrocław: Siedmioróg 1990; Poznań: Podsiedlik-Raniowski i Spółka 2001.

Przekłady

czeski

Česty pana Kanky [Przeł.] J. Fiedler. Praha 1980.

estoński

Pan Kleksi reisid. Wyd. łącznie z przekł. cz. 1. Akademia pana Kleksa pt. Pan Kleksi akadeemia; Pan Kleksi reisid. [Przeł.] A. Kurtna. Tallin 1968, wyd. nast. tamże 2000.

litewski

Tiškučio Keliones. [Przeł.] V. Adomenas. Vilnius 1965.

łotewski

Pana Klekša piedzívojumi. [Przeł.] R. Luginska. Rīgā 1964.

rosyjski

Putešestvija pana Kljaksy. Wyd. łącznie z przekł. cz. 1. Akademia pana Kleksa pt. Akademiâ pana Klâksy. [Przeł.] M. Landman; Putešestvija pana Kljaksy. [Przeł.:] R. Purišinskaja, L. Chajkinoja [pod red.] M. Landmana. Kišinev 1993.

serbsko-chorwacki

Putovanja profesora Kleksa. [Przeł.] M. Dugonjić. Sarajevo 1963.

włoski

Avventure di viaggio con il prof. Kleks. [Przeł.] P. Statuti. Roma 1996.

[3]. Tryumf pana Kleksa. Warszawa: Czytelnik 1965, 153 s. Wyd. nast. Wrocław: Siedmioróg 1991, tamże: 1991, 1993, 1995; Poznań: Podsiedlik-Raniowski i Spółka 2001.

Przekłady

litewski

Tiškučio triumfas. Wyd. łącznie z przekł. cz. 1. Akademia pana Kleksa w: J. Brzechwa: Tiškutis. [Przeł.] V. Maritišius. Vilnius 1978.

macedoński

Triumfot na gospodinot Damka. [Przeł.] T. Nikolovski. Skopje 1967.

Adaptacje

teatralne

Adaptacja: M. Straszewska. Wystawienie: Wrocław, Teatr Polski 1983.

[3]. Tryumf pana Kleksa. Warszawa: Czytelnik 1965, 153 s. Wyd. nast.: Wrocław: Siedmioróg 1991, tamże 1993; Poznań: Podsiedlik-Raniowski i Spółka 2001.

Wyd. łączne całości: pt. Pan Kleks. Warszawa: Czytelnik 1968, 333 s. Wyd. nast.: tamże: wyd. 2 1972, wyd. 3 1977, wyd. 4 1985; Warszawa: Jota 1989; [wyd. 6] Poznań: GMP [1996]; Poznań: Podsiedlik-Raniowski i Spółka 1997; Bielsko-Biała: Debit 2001; Poznań: Podsiedlik-Raniowski i Spółka 2001; Poznań: G&P 2003; Poznań: Gaud P; Warszawa: Porozumienie Wydawców 2003.

Przekłady

rosyjski

Akademija pana Kljaksy. [Przeł.] M. Landman [i in.]. Moskva 1994.

słowacki

Akadémia pána Machul'ku. [Przeł.] L. Feldeková, J. Marušiak, L. Feldek. Bratislava 1978.

uzbecki

Doǧ žanoblarining akademijas. [Przeł.] É. Siddiqov. Taškent 1971.

Adaptacje

teatralne

Przygody pana Kleksa. Musical w 3 aktach. Libretto i piosenki: I. Sikirycki. Muzyka: P. Marczewski. Wystawienie: Łódź, Teatr Wielki 1974.

filmowe

Scenariusz: K. Gradowski: [I]. Akademia pana Kleksa: [cz. 1.] Przygoda księcia Mateusza; [cz. 2.] Tajemnica Golarza Filipa. – [II]. Podróże pana Kleksa: [cz. 1.] Wysłannicy Bajdocji; [cz. 2.] Wyspa wynalazców. – [III]. Tryumf pana Kleksa. Ekranizacja 1983, 1985, 2001.

Wyd. osobne fragmentów: Warszawa 1983, 16 s.

30. Pchła Szachrajka. [Bajka dla dzieci]. Pierwodruk pt. Była sobie Pchła Szachrajka. Przekrój 1946 nr 40-46, 53-59, 65. Wyd. osobne pt. Przygody Pchły Szachrajki. Warszawa: Wydawnictwo E. Kuthana 1946, 32 s. Wyd. nast. pt. Pchła Szachrajka: Warszawa: Czytelnik 1957; Warszawa: Wydawnictwo Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek 1988; wyd. nast.: [wyd. 4] pt. Była sobie Pchła Szachrajka. Warszawa: Nasza Księgarnia 1993; pt. Przygody Pchły Szachrajki. Warszawa: Kama [1993]; Warszawa: Świat Książki 1996; pt. Przygody Pchły Szachrajki. Warszawa: Kama [1997]; Warszawa: Philip Wilson 1998; Poznań: G&P 2000; Poznań: Podsiedlik-Raniowski i Spółka 2001. Przedruk zob. poz. ↑BRZECHWA Jan: Oto bajka. Ilustracje: J.M. Szancer. Warszawa: Czytelnik 1974, 143 s. Wyd. 2 tamże 1986.↑BRZECHWA Jan: Wybór wierszy. [Współwyd. z:] J. Tuwim: Wybór wierszy. Wybór tekstów: W. Termanowski. Szczecin: Krajowa Agencja Wydawnicza 1982, 63 s.↑BRZECHWA Jan: Oto bajka. Ilustracje: J.M. Szancer. Warszawa: Czytelnik 1974, 143 s. Wyd. 2 tamże 1986.

Adaptacje

teatralne

Wystawienie: Legnica, Teatr Dramatyczny 1986.
Wystawienie: Rabka, Teatr Rabcio 1988.
Wystawienie: Warszawa, Teatr Powszechny Mała Scena 1983.
Wystawienie: Częstochowa, Teatr Dramatyczny im. A. Mickiewicza 1984.
pt. Przygody Pchły Szachrajki. Adaptacja: W. Sierpiński. Wystawienie: Rzeszów, Teatr Lalki i Aktora „Kacperek 1985.
Adaptacja: J. Dobrzańska. Wystawienie: Wrocław, Teatr Współczesny 1987.
pt. Przygody Pchły Szachrajki. Wystawienie: Jelenia Góra, Teatr im. C. Norwida 1988.

radiowe

Radio 2000.

31. Ptasie plotki. [Wiersze dla dzieci]. Warszawa: Wydawnictwo E. Kuthana 1946, 32 s. Wyd. 2 tamże 1949.

32. Baśń o stalowym jeżu. Warszawa: Książka 1947, 42 s. Wyd. następne z ilustracjami J.M Szancera: Warszawa: Ruch 1961, wyd. 2 [!] tamże 1963. Przedruk zob. poz. ↑BRZECHWA Jan: Kopciuszek. [Utwór sceniczny dla dzieci]. [Muzyka:] M. Janicz. Warszawa: Czytelnik 1965, [28] s. Wyd. 2 tamże 1970. Prapremiera łącznie z Kot w butach [poz. ↑] i Czerwony Kapturek [poz. ↑] pt. Kot w butach; Kopciuszek; Czerwony kapturek. Katowice, Teatr Śląski im. S. Wyspiańskiego 1967. Przedruk zob. poz. ↑. ↑BRZECHWA Jan: Kopciuszek. [Utwór sceniczny dla dzieci]. [Muzyka:] M. Janicz. Warszawa: Czytelnik 1965, [28] s. Wyd. 2 tamże 1970. Prapremiera łącznie z Kot w butach [poz. ↑] i Czerwony Kapturek [poz. ↑] pt. Kot w butach; Kopciuszek; Czerwony kapturek. Katowice, Teatr Śląski im. S. Wyspiańskiego 1967. Przedruk zob. poz. ↑. .

33. Konwencja Berneńska i jej dzieje. Warszawa: ZAiKS 1947, [45] s.

34. Palcem w bucie. Wiersze satyryczne. [B.m.:] Książka 1947, 78 s. Wyd. nast. [Warszawa:] Książka 1948.

35. Skarżypyta. [Wiersze dla dzieci]. [B.m.:] Czytelnik 1947, 39 s.

36. Na wyspach Bergamutach. [Wiersze dla dzieci]. Ilustracje: J. M. Szancer. Warszawa: Książka 1948, 29 s. Wyd. nast. zmienione: Warszawa: Nasza Księgarnia 1951, wyd. 3 tamże 1960.

Przekłady

białoruski

Na vyspach Bergamotach. [Przeł.:] K. Pautaržycki, A. Zarycki, Ch. Zyčka. Mìnsk 1960.

rosyjski

Na Bergamotskich ostrovah. [Przeł. ] V. Arcimovič. [Warszawa 1973].
Na gorizontskih ostrovah. [Przeł.] B. Zahoder. M[oskva] 1961.

ukraiński

Na zemlâh Bergamotah. [Przeł.] N. Stefurak. L'vìv 2004.

Adaptacje

teatralne

wiersza Siedmiomilowe buty por. poz. .
Wystawienie: Bydgoszcz, Teatr Grzymały 1985.

Wyd. osobne najpopularniejszych wierszy: Na wyspach Bergamutach. Wyd. 1-8 1957-1991, przekł. niemiecki 1960, – Grzyby. [Wyd. 1-9] 1958-1986; adaptacja filmowa 1975, – Kaczki. [Wyd. 1-8] 1972-1991.

37. Przygody rycerza Szaławiły. [Bajka dla dzieci]. Katowice: AWIR 1948, 93 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Warszawa: Czytelnik 1957; Szczecin: Glob 1988; Warszawa: Czytelnik 1989; [wyd. 4] pt. O rycerzu Szaławile. Warszawa: Kama 1993; Poznań: Podsiedlik-Raniowski i Spółka 2001. Przedruk zob. poz. ↑BRZECHWA Jan: Od baśni do baśni. Ilustracje: J.M. Szancer. Warszawa: Czytelnik 1965, 165 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1969, wyd. 3 1975, wyd. 4 1982.↑BRZECHWA Jan: Od baśni do baśni. Ilustracje: J.M. Szancer. Warszawa: Czytelnik 1965, 165 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1969, wyd. 3 1975, wyd. 4 1982..

38. Szelmostwa lisa Witaa]. Ilustracje: J.M. Szancer. Warszawa: E. Kuthan 1948, 47 s. Wyd. nast. [Szczecin:] Glob 1987; Warszawa: Wydawnictwo Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek 1988; Szczecin: Glob 1989; Warszawa: Kama [1993]; [wyd. 5] Warszawa: Kama [1993]; Warszawa: Nasza Księgarnia 1993; Poznań: G&P 2000; Poznań: Podsiedlik-Raniowski i Spółka 2001. Przedruk zob. poz.

Przekłady

hebrajski

Šaʿalẇl taʿalẇl. [Przeł.] B. Tene. Tel-ʾAbiyb 1962.

Adaptacje

teatralne

Oprac.: Z. Guzik. Wystawienie: Tarnów, Teatr im. L. Solskiego 1977.
Adaptacja: E. Marcinkówna. Wystawienie: Zielona Góra, Teatr im. L. Kruczkowskiego 1984.
Adaptacja: J. Łupinowicz. Wystawienie: Warszawa, Teatr Guliwer 1994.
Adaptacja: B. Ciosek. Wystawienie: Kraków, Teatr Lalki i Maski „Groteska 2000.

radiowe

Adaptacja: A. Piszczatowski. Polskie Radio 1986.
Tekst opracował: W. Zimiński. Polskie Radio 2003.

39. Kanato. [Bajka dla dzieci]. [Warszawa:] Czytelnik 1949, 31 s. Przedruk zob. poz. ↑BRZECHWA Jan: Oto bajka. Ilustracje: J.M. Szancer. Warszawa: Czytelnik 1974, 143 s. Wyd. 2 tamże 1986.↑BRZECHWA Jan: Oto bajka. Ilustracje: J.M. Szancer. Warszawa: Czytelnik 1974, 143 s. Wyd. 2 tamże 1986.

40. Latający pogrzebacz. [Bajka dla dzieci]. Ilustracje: J.M. Szancer. Warszawa: Nasza Księgarnia 1950, 30 s. Przedruk zob. poz. ↑BRZECHWA Jan: Oto bajka. Ilustracje: J.M. Szancer. Warszawa: Czytelnik 1974, 143 s. Wyd. 2 tamże 1986.↑BRZECHWA Jan: Latający pogrzebacz; Psipazur; Poszła w las nauka; Pchła Szachrajka. Ilustracje: J.M. Szancer. Warszawa: Czytelnik 1988, 79 s. Zob. poz. ↑, ↑, ↑, ↑.↑BRZECHWA Jan: Oto bajka. Ilustracje: J.M. Szancer. Warszawa: Czytelnik 1974, 143 s. Wyd. 2 tamże 1986.↑.

Adaptacje

teatralne

Wystawienie: Warszawa, Teatrzyk „Tralala 1987.

41. Za króla Jelonka. [Bajka dla dzieci]. Ilustracje: J.M. Szancer. Warszawa: E. Kuthan 1950, 54 s. Przedruk zob. poz. , .

42. Pokój zwycięży. Wiersze i satyry. [Współwyd. z:] J. Minkiewicz: Wybór wierszy. Warszawa: Czytelnik 1951, 47 s.

43. Siedmiomilowe buty. Widowisko w 17 scenach. Muzyka: Z. Turski. Warszawa: Nasza Księgarnia 1951, 94 s. Por. poz. .

44. Strofy o Planie sześcioletnim. [Wiersze]. [Warszawa:] Czyt. 1951, 23 s.

45. Zaczyna się Nowy Rok. [Utwór sceniczny dla dzieci]. Wystawienie: Warszawa, Teatr Nowej Warszawy 1951.

46. Cięte bańki. [Wiersze satyryczne]. Warszawa: Czytelnik 1952, 84 s.

47. Gawęda o dawnych latach, o różnych kandydatach, o posłach i mandatach, o rzekach i mostach, o cudach i starostach. [Warszawa:] Czytelnik 1952, 15 s.

48. Upominki noworoczne. Szopka satyryczne 1953. [Współautorzy:] A. Marianowicz, J. Minkiewicz. Oprac. reżyserskie: K. Rudzki. Warszawa: Iskry 1952, 101 s.

49. Brzechwa dzieciom. [Wybór wierszy]. Ilustracje: J.M. Szancer. Warszawa: Nasza Księgarnia 1953, 131 s. Wyd nast.: tamże: wyd. 2 1955, wyd. 3 1955, wyd. 4 1959, wyd. 5 1961, wyd. 6 1963, wyd. 7 1965, wyd. 8 1969, wyd. 9 1971, wyd. 10 1973, wyd. 11 1978, wyd. 12 1979; wyd. 13 Warszawa: Nasza Księgarnia, Sofia: Świat 1983, wyd. 13 [!] tamże 1984; wyd. 15 Warszawa: Nasza Księgarnia 1988, tamże: wyd. 16 1989, wyd. 17 1990, wyd. 18 1991; Białystok: Krajowa Agencja Wydawnicza 1991, tamże 1992; Warszawa: Editions Spotkania 1992; wyd. 19 Warszawa: Nasza Księgarnia 1992; Poznań: GMP 1993; [wyd. 24] Warszawa: Nasza Księgarnia 1994; Poznań: GMP [1995]; Warszawa: Kama 1995; Warszawa: Nasza Księgarnia 1995; Warszawa: Kama [1996], tamże wyd. 2 [!] [1997]; Wrocław: Siedmioróg 1997; wyd. 3 [!] Warszawa: Kama 1998; Warszawa: Nasza Księgarnia 1998, tamże 2000; Poznań: G&P [2000]; Białystok: Krajowa Agencja Wydawnicza 2001; Warszawa: Nasza Księgarnia 2004.

Zawartość

poz. 24, 25, 36 oraz cykle: Samochwała; Entliczek-pentliczek; Wiosenne porządki; ZOO; Siedmiomilowe buty, – oraz utwór: Bronka i stonka.

Adaptacje

teatralne

Entliczek-pentliczek: Adaptacja: W. Hejno. Wystawienie: Wrocław, Teatr Lalek 2001.

Wyd. skrócone : [Warszawa: Nasza Księgarnia 1981], 32 s.

50. Kramik z kukiełkami. [Szopka; współautorzy:] A. Marianowicz, J. Minkiewicz. Prapremiera: Warszawa, Teatr Baj 1953.

51. Wagary. Szopka szkolna. Ilustracje: J.M. Szancer. Wskazówki reżyseria J. Wilkowski. Warszawa: Nasza Księgarnia 1953, 47 s.

52. Bajki i baśnie. Ilustracje: J.M. Szancer. Warszawa: Nasza Księgarnia 1954, 66 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1955, wyd. 3 1957.

Zawartość

poz. 20, 39 oraz wybór wierszy: Żuraw i czapla.

53. Pan Doremi i jego siedem córek. [Ilustracje:] J.M. Szancer. Warszawa: Nasza Księgarnia 1955, [45] s. Wyd. nast. tamże: 1956; [wyd.3] Warszawa: Alfa-Wero 1995.

Przekłady

niemiecki

Herr Doremi und seine sieben Töchter. [Przeł.] J. Krüss. Berlin 1960.

54. Wiersze wybrane. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1955, 471 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 zmienione i rozszerzone 1957, wyd. 3 zmienione i rozszerzone 1959.

Zawartość

Wiersze liryczne (1925-1955); Baśnie i poematy; Satyry i fraszki; Bajki. – Przekłady wierszy autorów: Machtumkuli (Fragi), W. Majakowski, A. Puszkin oraz Kalevala (fragm.), Opowieść o Arsenie.

55. Poszła w las nauka. [Bajka]. Warszawa: Liga Ochrony Przyrody 1956, 48 s. Przedruk zob. poz. , .

56. Gdy owoc dojrzewa. [Powieść]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1958, 470 s. Wyd. nast.: Warszawa: Iskry 1960; Warszawa: Czytelnik 1965.

Przekłady

rosyjski

Pora sozrevanija. [Przeł.] E. Egorov. Moskva 1964.

57. [Pan Soczewka. Cykl opowieści dla dzieci]. Ilustracje: J. M. Szancer. Warszawa 1958-1960.

[1]. Pan Soczewka w puszczy. Warszawa: FAW 1958, [16] k. Wyd. nast.: wyd. 2 Warszawa: Nasza Księgarnia 1962; wyd. 4 [!] Warszawa: Alfa 1986.

Przekłady

hebrajski

Le-g'ẇngel heydad. [Przeł.] B. Tene. Tel-ʾAbiyb 1959.

niemiecki

Herr Linserich im Urwald. Warszawa 1959.

[2]. Pan Soczewka na księżycu. Warszawa: FAW 1959, [16] k. Wyd. nast.: wyd. 2 Warszawa: Nasza Księgarnia 1962, wyd. 3 tamże 1965; wyd. 4 Warszawa: Alfa 1986.

Przekłady

niemiecki

Herr Linserich auf dem Mond. Warszawa 1959.

[3]. Pan Soczewka na dnie oceanu. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe 1960, [16] k. Wyd. nast.: wyd. 2 Warszawa: Nasza Księgarnia 1962; wyd. 4 [!] Warszawa: Alfa 1986.

Przekłady

niemiecki

Herr Linserich auf dem Meeresgrund. [Przeł.] H. Rymarowicz. [Warszawa 1960].

58. Sto bajek. Warszawa: Czytelnik 1958, 198 s. Wyd. nast.: tamże: wyd. 2 1963, wyd. 3 1967, wyd. 4 1972, wyd. 5 1975, wyd. 6 1982; [wyd. 7] Wrocław: Siedmioróg 2000.

Przekłady

czeski

Ptači klepy. [Przeł.] J. Pilař. Praha 1986.

59. Szopka sylwestrowa. [Współautor:] A. Marianowicz. Telewizja Polska 1960.

Nagrody

Nagroda Polskiego Radia i Telewizji w 1960.

60. Wyprawa na Ariadnie. [Bajka]. Gdynia: Wydawnictwo Morskie 1960, [20] k. Wyd. nast.: wyd. 2 Gdańsk: Wydawnictwo Morskie 1984; Szczecin: Glob 1988. Przedruk zob. poz. .

Adaptacje

teatralne

pt. Wyprawa z cieniem: Adaptacja: P. Kamza. Wystawienie: Poznań, Teatr Animacji 1996.

61. Szopka sylwestrowa. [Współautorzy:] A. Marianowicz, J. Minkiewicz. Telewizja Polska 1961. Druk pt. Szopka noworoczna 1961. „Szpilki” 1961 nr 3 dod. s. I-VI.

62. [Teksty w]: D. Forelle: Psie uroki. Fotografie i układ graficzny: D. Forelle. [Współautor tekstów:] A. Marianowicz. Warszawa: Powszechne Wydawnictwo Rolnicze i Leśne 1961, 73 s.

63. Czerwony Kapturek. [Utwór sceniczny dla dzieci]. [Muzyka:] M. Janicz. Warszawa: Czytelnik 1963, [20] s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1966, wyd. 3 1975. Prapremiera łącznie z Kopciuszek [poz. ] i Kot w butach [poz. ] pt. Kot w butach; Kopciuszek; Czerwony kapturek. Katowice, Teatr Śląski im. S. Wyspiańskiego 1967. Przedruk zob. poz. .

64. Niezwykła przygoda pana Kleksa. [Utwór sceniczny dla dzieci]. Prapremiera: Warszawa, Teatr Narodowy 1963. Por. poz. .

Wyd. osobne: Piosenki na głos i fortepian ze sztuki Niezwykła przygoda pana Kleksa. [Muzyka:] S. Kisielewski. Kraków: Wydawnictwo Morskie 1968, 35 s.

Przekłady

czeski

Neobvyklý příbéh profesora Kaňky. [Przeł.] J. Janik. Praha 1974.

rosyjski

Neobyčajnye priključenija professora Kljaksy. [Przeł.] L. Čech. Moskva 1964.

słowacki

Neobyčajné príhody pána Machul'ku. [Przeł.] L. Feldek. Bratislava 1967.

65. Szopka noworoczna. [Współautorzy:] A. Marianowicz, J. Minkiewicz. Telewizja Polska 1963. Druk „Szpilki” 1963 nr 2 s. 6-11.

Nagrody

Nagroda ZAiKSu i Komisji do spraw Radia i Telewizji w 1963.

66. Globus. [Wybór wierszy dla dzieci]. Warszawa: Ruch 1965, 47 s.

67. Kopciuszek. [Utwór sceniczny dla dzieci]. [Muzyka:] M. Janicz. Warszawa: Czytelnik 1965, [28] s. Wyd. 2 tamże 1970. Prapremiera łącznie z Kot w butach [poz. ] i Czerwony Kapturek [poz. ] pt. Kot w butach; Kopciuszek; Czerwony kapturek. Katowice, Teatr Śląski im. S. Wyspiańskiego 1967. Przedruk zob. poz. .

68. Od baśni do baśni. Ilustracje: J.M. Szancer. Warszawa: Czytelnik 1965, 165 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1969, wyd. 3 1975, wyd. 4 1982.

Zawartość

poz. 20, 26, 30, 35, 36, 39, oraz Magik; Pan Szczuka; Trzy wesołe krasnoludki.

69. Kot w butach. [Utwór sceniczny dla dzieci]. Muzyka: M. Janicz. Warszawa: Czytelnik 1966, [24] s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1971, wyd. 3 1976. Prapremiera łącznie z Kopciuszek [poz. ] i Czerwony kapturek [poz. ] pt. Kot w butach; Kopciuszek; Czerwony kapturek. Katowice, Teatr Śląski im. S. Wyspiańskiego 1967. Przedruk zob. poz. .

70. Jaś i Małgosia. [Utwór sceniczny dla dzieci]. Muzyka: S. Kisielewski. Warszawa: Czytelnik 1967, [24] k. Prapremiera: pt. Bajka samograjka: Warszawa, Teatr Powszechny Mała Scena 1984. Przedruk zob. poz. .

71. Miejsce dla kpiarza. Satyry i humoreski. Warszawa: Iskry 1967, 213 s.

Zawartość

Zawiera cykle: I. Wiersze, bajki i fraszki; II. Wieloryb (groteska radiowa); III. Opowiastki i humoreski.

72. Liryka mego życia. [Wiersze]. Przedmowa: R. Matuszewski. Warszawa: Czytelnik 1968, 362 s.

Zawartość

Cz. 1 (1966-1938) [wybór wierszy]; Cz. 2 (1938-1921) [wybór wierszy]; Cz. 3. Przekłady [z autorów:] A. Bezymienski, Czachruchadze, E. Dołmatowski, I. Erenburg, M. Gumiliow, S.Jesienin, Machtumkuli (Fragi), W. Majakowski, M. Niekrasow, G. Orbeliani, A. Puszkin, M. Tichonow, A. Twardowski, P. Verlaine, I. Wazow, oraz Kalevala, Opowieść o Arsenie (fragmenty).

73. Opowiadania drastyczne. Warszawa: Czytelnik 1968, 226 s.

Zawartość

Wielki Aleksander Gordon; Uszy; Demony; Quasi una fantasia; Zazdrość; Schizofrenia; Samotność.

Adaptacje

telewizyjne

opowiadania Samotność: Telewizja Polska 1973.

74. Panieneczka z pudełeczka. [Bajka dla dzieci]. Warszawa: Czytelnik 1968, [24] k. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1982; [wyd. 3] Poznań: Podsiedlik-Raniowski i Spółka 2002.

Adaptacje

teatralne

Panieneczka z pudełeczka. Musical dla dzieci. Muzyka: A. Dżelilij. Wystawienie łącznie z Przygoda króla jegomości [poz. ] pt. Panieneczka z pudełeczka; Przygody króla jegomości: Jelenia Góra, Teatr Animacji 2000.

75. Oto bajka. Ilustracje: J.M. Szancer. Warszawa: Czytelnik 1974, 143 s. Wyd. 2 tamże 1986.

Zawartość

poz. 23, 28, 37, 38, 52 oraz Dwa koguty; Przygoda króla jegomości; Psipazur; Baśń o rudobrodym koźle.

Adaptacje

teatralne

bajki Przygoda króla jegomości łącznie z Panieneczka z pudełeczka [poz. ] pt. Panieneczka z pudełeczka; Przygody króla jegomości: Jelenia Góra, Teatr Animacji 2000.

76. Androny. [Wybór wierszy]. Oprac. graficzne: B. Butenko. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1979, 70 s. Wyd. 2 tamże 1983.

77. Bajki samograjki. Warszawa: Czytelnik 1981, 185 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1986, wyd. 3 1989.

Zawartość

poz. 58, 61, 63, 64.

78. Wiersze wybrane. Oprac. i wstępem poprzedził R. Matuszewski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1981, 275 s.

Zawartość

Zawiera wiersze w cyklach: Liryki; Bajki [dla dzieci]; Z baśni i poematów [dla dzieci]; Satyry i fraszki; Bajki z morałem; Wiersze ostatnie.

79. Wybór wierszy. [Współwyd. z:] J. Tuwim: Wybór wierszy. Wybór tekstów: W. Termanowski. Szczecin: Krajowa Agencja Wydawnicza 1982, 63 s.

Zawartość

Zawiera J. Brzechwy: Pchła Szachrajka [poz. ]; Samochwała ; Skarżypyta [poz. ]; Kłamczucha; Kaczka dziwaczka [poz. ]; Pali się! [poz. ]; Szelmostwa lisa Witalisa [poz. ].

80. Charakterki z łączki panów Jana i Juliana. Wybór wierszy [dla dzieci]. Katowice: Krajowa Agencja Wydawnicza 1985, [28] s.

Zawartość

Zawiera także wiersze J. Tuwima.

81. Zwierzyniec. [Wybór wierszy dla dzieci]. Katowice: Krajowa Agencja Wydawnicza 1985, 78 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1986, wyd. 3 1987, wyd. 4 1988; [wyd. 5] Wyboru dokonała K. Ponińska tamże 1993.

82. Przygoda króla jegomości; Dwa koguty; Baśń o rudobrodym koźle; Depesza [poz. ]. Ilustracje: J.M. Szancer. Warszawa: Czytelnik 1988, 45 s.

83. Latający pogrzebacz; Psipazur; Poszła w las nauka; Pchła Szachrajka. Ilustracje: J.M. Szancer. Warszawa: Czytelnik 1988, 79 s. Zob. poz. , , , .

84. Prosimy do zwierzyńca. [Wybór wierszy dla dzieci]. Warszawa: Tor 1992, [40] s.

85. Księga wierszy. [Dla dzieci]. Wybór: K. Pryc. Katowice: PiK 1993, 267 s.

86. Liryki. Brzechwa dla dorosłych. Warszawa: Kama 1993, 82 s.

87. Kto z kim przestaje. [Wybór wierszy dla dzieci]. Warszawa: Philip Wilson 1995, [32] s.

88. Przygoda Króla Jegomości. [Wiersze dla dzieci]. Warszawa: Editions Spotkania 1995, 47 s.

89. Smok i inne wiersze dla dzieci. Warszawa: Editions Spotkania 1995, 51 s.

90. Jan Brzechwa dla dzieci. [Wiersze dla dzieci]. Poznań: Podsiedlik-Raniowski i Spółka 1996, 23 s.

91. Rozmawiała gęś z prosięciem. Wybór wierszy. Warszawa: Świat Książki 1996, 78 s.

92. Wiersze. Warszawa: Philip Wilson 1996, 78 s.

93. Wiersze dla dzieci. Poznań: Podsiedlik-Raniowski i Spółka 1996, 67 s.

94. Jan Brzechwa dzieciom. [Wybór wierszy dla dzieci]. Poznań: Podsiedlik-Raniowski i Spółka 1997, [26] s. Wyd. nast. pt. Jan Brzechwa dzieciom. Na wyspach Bergamutach i inne opowiadania tamże 2001.

95. Opowieści wierszem. [Dla dzieci]. Poznań: Podsiedlik-Raniowski i Spółka 1997, 64 s.

96. Brzechwa dla dorosłych. Wybór i oprac.: A. Możdzonek. Warszawa: Prószyński i S-ka 1998, 306 s. Wyd. nast. tamże: 1999, [2003].

97. Jan Brzechwa dla najmłodszych. Wybór: J. Jaskuła. Poznań: Podsiedlik-Raniowski i Spółka 1999, 47 s.

98. Wiersze i wierszyki. Poznań: Podsiedlik-Raniowski i Spółka 2000, 67 s.

99. Siedmiomilowe buty i inne wiersze. Poznań: Podsiedlik-Raniowski i Spółka 2002, 27 s.

100. Wielka księga wierszy. [Dla dzieci]. Wybór: J. Jaskuła. Poznań: Podsiedlik-Raniowski i Spółka 2002, 172 s.

101. Najpiękniejsze wiersze dla dzieci. Kraków: Zielona Sowa 2003, 64 s. Wyd. nast. pt. Najpiękniejsze wiersze tamże 2004.

102. Jan Brzechwa. [Wybór wierszy]. Wybór, wstęp i oprac.: G. Leszczyński. Warszawa: Wilga 2004, 63 s.

103. Klasyka polska dla dzieci. Wybór: M. Krzyżanek. Poznań: Podsiedlik-Raniowski i Spółka [2004], 46 s.

104. Wesołe wierszyki. Warszawa: Wilga 2004, [32] s.

105. Wiersze. [Dla dzieci]. Warszawa: Wilga 2004, [32] s.

106. Moje ulubione wiersze. Warszawa: Wilga 2005, [20] s.

Nadto wydania pojedyńczych wierszy dla dzieci.

Wydania osobne tekstów piosenek z nutami, m.in.

Caballeros z Grenady. One step 6/8. [Muzyka:] F. Gordon. Warszawa: Gebethner i Wolff [1930], [2] s.
Autor tekstu podpisany: Szer-Szeń.
Jutro zapomnę. (Wspaniałe tango). Z rewii „Tańcowały dwa Michały” w Teatrze „Wesoły Wieczór”.Warszawa: Gebethner i Wolff 1930, [4] s.
Autor tekstu podpisany: Szer-Szeń.
Na małej stacyjce. (Slow-fox). Melodyjna piosenka z rewii „Niebieski walc” w teatrze „Wesoły Wieczór”. [Muzyka:] J. Haftman. Warszawa: Gebethner i Wolff [1930], [3] s.
Autor podpisany pseudonimem: Szer-Szeń.
Wielki marsz. Wspaniały finał rewii „Tańcowały dwa Michały”. [Muzyka:] S. Kataszek. Warszawa: Gebethner i Wolff [1930], [4] s.
Autor podpisany pseudonimem: Szer-Szeń.
A ona śmieje się. [Muzyka:] Z. Krasiński. [Warszawa:] Skład główny Gebethner i Wolff [1931], [4] s.
Autor podpisany pseudonimem: Szer-Szeń.
Adieu, bądź zdrów. Boston z polskiego filmu dźwiękowego „Cham” [...]. [Muzyka:] J.A. Maklakiewicz. Warszawa: Gebethner i Wolff 1931, [4] s.
Autor tekstu podpisany: Szer-Szeń.
Annabel Lee. Slow-fox. [Muzyka:] H. Gold. Warszawa: Gebethner i Wolff [1931], [4] s. Wyd. nast. Warszawa: Piano 1931.
Autor tekstu podpisany: Szer-Szeń.
Nietoperze. (Tango). [Muzyka:] F. Gordon. Warszawa: Skład główny Gebethner i Wolff [1931], 3 s.
Autor tekstu podpisany: Szer-Szeń.
Zapuszczam brodę. Slow-fox z rewii „Rumba-rumba” granej w teatrze „Wesołe Oko”. Muzyka: S. Kataszek. Warszawa: J. Rzepecki [1931], [4] s.
Autor podpisany pseudonimem: Szer-Szeń.
Zdrowie dam! (Przebojowe) tango (z teatru „Wesołe Oko”. [Muzyka:] J. Petersburski, F. Melodysta. Warszawa: Gebethner i Wolff [1931], [4] s. Wyd. inne Warszawa: Piano [1931].
Autor tekstu podpisany: Szer-Szeń.
Naprzód idziemy. Muzyka: W. Lutosławski. [Kraków:] Polskie Wydawnictwo Muzyczne 1951, [2] s.
Jest taki kraj. [Warszawa:] Czytelnik 1953, 3 s.
Piosenka z filmu rysunkowego „Historia o czyżykach” do muzyki Z. Turskiego.
Pod muzyczkę. [Współautor:] J. Nell. [Warszawa:] Czytelnik 1953, 3 s.
Piosenki z filmu rysunkowego „Historia o czyżykach” do muzyki Z. Turskiego.
Bajki do słów Jana Brzechwy. Na trzy- i czterogłosowy chór dziecięcy lub żeński. [Muzyka:] I. Pfeifer. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne 1970, 32 s.
Rozśpiewany ogródek. Piosenki dla dzieci. Muzyka: M. Drobner. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne 1974, [10] k.
Bajki dla dorosłych. 3 humoreski na chór męski a cappella. [Muzyka:] I. Pfeifer. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne 1978, 23 s. Wyd. 2 tamże 1983.

Wybory utworów literackich w przekładach

czeski

Ptačí klepy. [Wybrał i przeł.] J. Pilař. Praha 1963, wyd. 2 tamże 1986.
Kašpařice. Entlička pentlička. Kašpárkovy promǎny. [Przeł.] J. Pilař. Praha 1964.

estoński

Lobusaid värsse. [Przeł.] I. Maran. Tallin 1964.

hebrajski

[Bajki]. [Przeł.] M. Kalo. [Izrael] 1986.

kazachski

[Przeł. z ros.:] A. Dusjenbiev, S. Kalieva. Alma-Ata 1976.

litewski

Antis keistuolé. [Przeł.] I. Olšanskaite. Vilnius 1959.

rosyjski

• Vesëlye stihi. [Przeł.] B. Zahoder. Moskva 1961.
• Stas Lûbopytskij. [Przeł.:] L. M. Cyv'ân, I. Ruseckij. Leningrad 1985.

ukraiński

Kačka-divačka. [Przeł.:] M. Prigara, N. Zabila. Kiïv 1974.
Zmij-gramotìj. [Wybór wierszy dla dzieci]. [Przeł.] I. Svitličnij. Kiïv 1995.

Adaptacje i montaże utworów

Tańcowała igła z nitką. Wystawienie: Lublin, Teatr Lalki i Aktora „BEMOL 1946.
Bajki Pana Brzechwy. Adaptacja: A. Rettinger. Wystawienie: Katowice, Teatr Śląski 1967.
Bajki pana Bajarza. Wystawienie: Opole, Teatr Ziemi Opolskiej 1968.
Teatr Kaczki Dziwaczki. Adaptacja: T. Gąsiorowska i J. Lipnicki. Wystawienie: Toruń, Teatr Lalki i Aktora „Baj Pomorski 1968.
Łapać Ciaptaka. Scenariusz: M. Korabicz. Kraków, Kabaret „Drops 1975.
Brzechwa dzieciom. Inscenizacja: J. Kozłowski. Grudziądz, Teatr Ziemi Pomorskiej 1981.
Podróż z panem Brzechwą. Scenariusz: W. Chotomska. Gorzów, Teatr im. J. Osterwy 1982.
Bajkowy Brzechwy kraj. Scenariusz: A. Rajzer. Wystawienie: Gniezno, Teatr im. A. Fredry 1983.
Wesoła defilada. (Wg tekstów J. Brzechwy i J. Tuwima). Wystawienie: Teatr Jednego Aktora 1984 (wykonanie: T. Szybowski).
Bajki samograjki. Scenariusz: A. Dziecioniak. Wystawienie: Elbląg, Teatr Dramatyczny 1986.
Bajki z naszego podwórka. Oprac. tekstu: A. Błaszczyk. Wystawienie: Koszalin, Bałtycki Teatr Dramatyczny im. J. Słowackiego 1986.
Z palca wyssane czyli Groch z kapustą. Oprac. tekstu: J. Dobrzańska. Zielona Góra, Teatr Lubuski 1986.
Bajki pana Brzechwy. Wystawienie: Łomża, Teatr Lalek 1987.
Bajki pana Brzechwy. Adaptacja: A. Rettinger. Opole, Teatr Lalki i Aktora im. A. Smolki 1988.
Przedziwna lokomotywa. [Autorzy:] J. Brzechwa, J. Tuwim. Scenariusz: Z. Miklińska. Wystawienie: Łódź, Teatr Lalek „Arlekin 1988.
Brzechwa dzieciom. Scenariusz: G. Janiszewski. Wystawienie: Tarnów, Teatr im. L. Solskiego 1990.

Przekłady i adaptacje

1. G. Herczeg, K. Farkas: Codziennie dansing. 2 akty z życia nocnego. Adaptacja sceniczna: J. Brzechwa, G. Baumritter. Wystawienie: Warszawa, Teatr Morskie Oko 1930.
Autorzy przekładu podpisani: Szerszeń, Włast.
2. E. Norelius: Krasnoludki w ciepłych krajach. Nowe przygody trzech wesołych krasnoludków. Przeł. Z.J. Wirski. Oprac.: J. Brzechwa. Warszawa: Nowe Wydawnictwo [Księgarnia J. Rosenwein] 1938, [23] s. Wyd. nast.: Warszawa: Czytelnik 1959, wyd. 2 [!] tamże 1961.
3. Opowieść o Arsenie. Gruziński poemat ludowy. Przeł. J. Brzechwa. [Warszawa:] Czytelnik 1949, 36 s. Przedruk zob. Twórczość poz. 51, 66.
4. B. Jemielianow: Opowiadania o Gajdarze. Przeł.: J. Brzechwa i M. Górska. Warszawa: Nasza Księgarnia 1951, 163 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1954, wyd. 3 1956.
5. A. Puszkin: Bajka o carze Sałtanie, o jego synu sławnym i potężnym bohaterze Księciu Gwidonie Sałtanowiczu i o pięknej księżniczce Łabędzicy. Przeł. J. Brzechwa. [Warszawa:] Nasza Księgarnia 1951, 61 s. Wyd. nast.: tamże: wyd. 2 1952, wyd. 3 1954, wyd. 4 1958, wyd. 5 1963; Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1984. Przedruk w: A. Puszkin: Dzieła wybrane. T. 2. Poematy i baśnie. Warszawa 1954 s. 237-270. Wyd. 2 tamże 1956; A. Puszkin: Bajki. Warszawa 1984 s. 3-42; A. Puszkin: Bajki. Warszawa 1987 s. 9-55, wyd. 2 tamże 1990.
Adaptacje teatralne w: Baśnie Puszkina na scenie. Inscenizacje, opracowanie: A. Buterlewicz. Warszawa 1951.
6. Teatr Pietruszki. Widowiska kukiełkowe. Wskazówki reżyserskie J. Wilkowski. Warszawa: Nasza Księgarnia 1953, 123 s. Wyd. 2 tamże 1958.

Zawartość

Przemiany Pietruszki (Widowiski kukiełkowe w 3 odsłonach wg N. Gernet); Maskarada Pietruszki (Widowisko kukiełkowe); Pietruszka na wagarach (Widowisko kukiełkowe. Wg S. Marszaka); Jak Pietruszka wyleczył Januszka (Widowisko kukiełkowe. Wg I. Czkanikowa); Góra lodowa (Widowisko kukiełkowe w 4 odsłonach wg A. Barto).

Wystawienia poszczególnych widowisk: Przemiany Pietruszki wyst. pt. Piotruś zuch. Wystawienie: Warszawa, Teatr Lalek „Guliwer 1955; Pietruszka na wagarach. Wystawienie: Poznań, Teatr Lalki i Aktora „Marcinek 1963; Góra lodowa wyst. pt. Zimowa przygoda Pietruszki. Wystawienie: Poznań, Teatr Lalki i Aktora „Marcinek 1966.

7. Bajki ludów Północy. Tłum. J. Brzechwa. [Przedmowa:] J. Brzechwa. Warszawa: Czytelnik 1954, 327 s. Wyd. nast. zmienione w wyborze A. Barszczewskiego. Warszawa: Wydawnictwo Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej Współpraca 1986, 172 s.
8. Fragi Machtum-Kuli: Wiersze. Przeł. J. Brzechwa. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1954, 27 s.
9. A. Puszkin: Rusłan i Ludmiła. Przeł. J. Brzechwa. W: A. Puszkin: Dzieła wybrane. T. 2. Poematy i baśnie. Warszawa 1954 s. 5-69. Wyd. 2 Warszawa 1956. Wyd. osobne: wyd. 2 Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1958, 98 s.
10. I. Erenburg: Odwilż. [Powieść]. Przeł. J. Brzechwa. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1955, 194 s.
11. B. Kawierin: Otwarta księga. [Powieść]. Cz. 1. Młodość. Tłum. J. Brzechwa. Cz. 2. Doktor Własienkowa. Przeł. T. Żeromski. Warszawa: Czytelnik 1955, 700 s.
12. S. Kołtunow: Wróbel samochwał. Wiersze: M. Wolpina. Przeł. J. Brzechwa. Warszawa 1955, 34 s.
13. H. Ch. Andersen: Księżniczka na ziarnku grochu. Oprac.: J. Brzechwa. Wystawienie: Łódź, Teatr im. S. Jaracza 1956. Druk w: Bajki. Łódź 1979 s. 27-46.
14. A. Czechow: Dzieła. T. 3. Opowiadania 1885. Tłum. m.in. J. Brzechwa. Warszawa: Czytelnik 1957, 470 s.
Tu w przekładzie J. i J. Brzechwów 35 opowiadań.
15. I. Ilf, E. Pietrow: 12 krzeseł. Przeł.: J. Brzechwa i T. Żeromski. Warszawa: Iskry 1957, 382 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1976, wyd. 4 [!] Warszawa: Współpraca 1987; wyd. 5 Warszawa: Gryf 1991.
16. M. Držić: Rzymska kurtyzana. (Dundo Maroje). Adaptacja: M. Fotez. Przeł.; J. Brzechwa, Z. Stoberski. Wystawienie: Sosnowiec, Teatr Zagłębia 1958.
17. I. Ilf, E. Pietrow: Złote cielę. [Powieść]. Przeł.: J. Brzechwa i T. Żeromski. Warszawa: Iskry 1958, 401 s.
18. I. Ilf, E. Pietrow: Zegary i ludzie. [Opowiadania]. Przeł. J. i J. Brzechwowie. Warszawa: Książka i Wiedza 1961, 305 s.
19. K. Makuszyński: O dwóch takich, co ukradli księżyc. Adaptacja filmowa wg scenariusza J. Brzechwy i J. Batorego. Ekranizacja 1962.

Nadto przekłady drobnych utworów dla dzieci m.in. M. Gorkiego, A. Barto, W. Żukowskiego.

Prace redakcyjne

1. Na obie łopatki. Zbiór satyr pod red. J. Brzechwy, A. Marianowicza. Warszawa: Nasza Księgarnia 1952, 171 s.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1951, 1956.

Wywiady

Bajkopisarz mimo woli. W: K. Nastulanka: Sami o sobie. Warszawa 1975.

Słowniki i bibliografie

• „Rocznik Literacki 1966wyd. 1968 (P. Grzegorczyk).
Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 1. Warszawa 1963.
Nowy słownik literatury dla dzieci i młodzieży. Wyd. 2. Warszawa 1984 (K. Kuliczkowska).
P. Grzegorczyk: Jan Brzechwa. W tegoż: Twórcy i badacze kultury zmarli w latach 1956-1967. Cz. 2. Warszawa 1986.
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (R. Matuszewski).

Ogólne

Książki

H. Skrobiszewska: Brzechwa. Warszawa: Agencja Autorska 1965, 83 s.
I. Panek: Rola utworów Jana Brzechwy w kształtowaniu poczucia humoru u dzieci przedszkolnych. Katowice 1972, powielone przez Instytut Kształcenia Nauczycieli i Badań Oświatowych.
Akademia pana Brzechwy. Wspomnienia o Janie Brzechwie. Pod red. A. Marianowicza. Warszawa: Czytelnik 1984, 192 s.
J.R. Nowak: Spór o kolaboranta Brzechwę. Warszawa: Maron 2001, 64 s.
A. Szóstak: Od modernizmu do lingwizmu. O przemianach w twórczości Jana Brzechwy. Kraków: Universitas 2003, 412 s.

Artykuły

J. Kwiatkowski: Dla dzieci i dla dorosłych. Przegląd Kulturalny 1959 nr 21.
K. Kuliczkowska. „Tygodnik Kulturalny1965 nr 31.
R. Matuszewski: Poetycki świat Jana Brzechwy. Życie Literackie 1965 nr 32.
K. Kuliczkowska: Czarodziej słowa. Życie Literackie 1966 nr 32, przedruk w tejże: W szklanej kuli. Warszawa 1970.
R. Matuszewski: Jan Brzechwa. Więź 1966 nr 10.
R. Matuszewski: O pisarstwie Jana Brzechwy. Teatr Ludowy 1966 nr 9.
B. Michalski: Prawo autorskie Jana Brzechwy. Prawo i Życie 1968 nr 18.
I. Opacki: Gwiazdy pierwsze. (O liryce Jana Brzechwy). Roczniki Humanistyczne 1971 nr 1, przedruk w tegoż: Poetyckie dialogi z kontekstem. Katowice 1979.
W. Dudziak: Wątki fantastyczne i humor w twórczości Jana Brzechwy. Poradnik Bibliotekarza 1972 nr 1/2.
K. Nadurska-Podraza: Związki frazeologiczne i ich funkcje stylistyczne w utworach dla dzieci Jana Brzechwy. Rocznik Naukowo-Dydaktyczny Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie 1976 nr 58 „Prace Językoznawcze” nr 3.
E. Nowicka: W poetyckiej krainie Jana Brzechwy. Tygodnik Powszechny 1978 nr 9.
M. Bralczyk: Odmienianie tradycji (O „Madonnie” Jana Brzechwy). Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach 1979 nr 328.
R. Matuszewski: Poezja Jana Brzechwy. W tegoż: Z bliska. Kraków 1981.
K. Surowiec: Bajki Jana Brzechwy dla dzieci. Wychowanie w Przedszkolu 1981 nr 7/8.
S. Frycie: Literatura dla dzieci i młodzieży w latach 1945-1970. T. 2. Cz. 1. Warszawa 1982, passim.
K. Surowiec: Jan Brzechwa – poezja dla dzieci. Prace Humanistyczne 1982 nr 23.
B. Dohnalik: Ile można wycisnąć z Brzechwy. Sztuka dla Dzieci 1986 nr 1.
S. Kania: Z zagadnień języka Jana Brzechwy. Przegląd Zachodnio-Pomorski 1987 z. 4.
T. Smolińska: Ludowa kreacja nonsensu w wierszach dla dzieci Jana Brzechwy i Juliana Tuwima. Literatura Ludowa 1987 nr 2.
S. S. Nicieja: Polemika Hemara z Brzechwą. Dekada Literacka 1992 nr 2.
T. Smolińska: Folklor słowny źródłem inspiracji poetyckiej Jana Brzechwy i Juliana Tuwima. Literatura Ludowa 1995 nr 6.
A. Szóstak: Poezja dla dzieci Juliana Tuwima i Jana Brzechwy. Rodowód i parantele literackie. Studia i Materiały. Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Zielonej Górze. Filologia Polska 1995 [z.] 7.
A. Szóstak: Dydaktyzm inaczej, czyli o proweniencji oraz o dydaktycznych i ludycznych walorach nonsensu w poezji Juliana Tuwima i Jana Brzechwy dla dzieci. Edukacja Humanistyczna 1998 nr 4.
A. Szóstak: Motywy oniryczne w twórczości Juliana Tuwima i Jana Brzechwy. W: Oniryczne tematy i konwencje w literaturze polskiej w XX w. Toruń 1999.
P. Kowalik: Humor w utworach dla dzieci Jana Brzechwy. Nauczanie i Szkolnictwo 2002 nr 1/2.
M. Ostasz: Ago, alea, ilinx i mimicry w wierszach Tuwima i Brzechwy; A. Szóstak: Poeta dzieciom. O zabawie słowem w wierszach Jana Brzechwy. Guliwer 2003 nr 1.

Talizmany

K. W. Zawodziński: Najśpiewniejszy poeta. Przegląd Współczesny 1936 nr 174, przedruk w tegoż: Wśród poetów. Kraków 1964.

Pan Kleks

K. Nadurska: Onomastyka humorystyczna w powieści „Pan Kleks” Jana Brzechwy. Rocznik Naukowo-Dydaktyczny Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie 1973 nr 47.
M. Kawka: Metatekst i metajęzyk w „Panu Kleksie” Jana Brzechwy. Rocznik Naukowo-Dydaktyczny Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie. Prace Pedagogiczne 1991 z. 12.

Gdy owoc dojrzewa

W. Maciąg: Debiut powieściowy Jana Brzechwy. Twórczość 1958 nr 5; przedruk pt. Próba realizmu. W tegoż: Opinie i wróżby. Kraków 1963.

Liryka mego życia

A. Thierry: Ciemne pieśni Brzechwy. Kultura 1968 nr 43.

Opowiadania drastyczne

S. Melkowski: Można opowiadać w towarzystwie. Twórczość 1968 nr 11, przedruk w tegoż: Domena prozy. Warszawa 1984.
M. Sprusiński: Bohaterowie dnia powszedniego. Życie Literackie 1968 nr 41.
A. Szóstak: Skrywane namiętności i miłosne psychozy, czyli słów kilka o „Opowiadaniach drastycznych” Jana Brzechwy. W: Intymność wyrażona. Katowice 2006. Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, 2471.