BIO

Urodzony 11 stycznia 1888 w Górze Ropczyckiej (województwo podkarpackie); syn Józefa Brończyka, buchaltera, i Kazimiery z Hebenstreitów. Uczęszczał do Gimnazjum im. Jana Sobieskiego w Krakowie. Po zdaniu matury w 1906 studiował filologię polską, romańską i klasyczną na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1910 uzyskał magisterium, a w 1912 zdał egzamin nauczycielski. Następnie pracował jako nauczyciel gimnazjalny w Stryju i Stanisławowie. W 1913-14 kontynuował studia na uniwersytecie w Grenoble we Francji. Podczas I wojny światowej służył najpierw w I Brygadzie Legionów, potem w armii austriackiej; w 1920 brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej jako żołnierz Małopolskich Oddziałów Armii Ochotniczej. Od 1919 mieszkał we Lwowie i kontynuował pracę nauczyciela gimnazjalnego. Debiutował w 1925 sztuką Hetman Stanisław Żółkiewski wystawioną w Teatrze Narodowym w Warszawie. W tymże roku opublikował pierwszy artykuł Muzyka w dramacie we „Lwowskich Wiadomościach Muzycznych i Literackich” (nr 6); z pismem tym współpracował do 1931. W latach następnych rozwijał twórczość dramatopisarską, a równocześnie ogłaszał liczne artykuły i recenzje teatralne m. in. w „Słowie Polskim” (1926-29), „Nowinach Muzycznych i Teatralnych” (1929-30), „Świecie Kobiecym” (1930-32). Od 1929 współpracował z Polskim Radiem; napisał ok. 30 słuchowisk radiowych. Był wiceprezesem Związku Zawodowego Literatów Polskich we Lwowie i wiceprezesem ogólnopolskiego Związku Teatrów i Chórów Włościańskich z siedzibą we Lwowie. W 1936 został naczelnym redaktorem czasopisma „Muzeum” (do 1939), rozpoczął współpracę z „Ilustrowanym Kurierem Codziennym”, w którym zamieszczał recenzje i artykuły na tematy teatralne. W tymże roku otrzymał Srebrny Wawrzyn (za szerzenie zamiłowania do literatury polskiej), a w 1938 Złoty Wawrzyn Polskiej Akademii Literatury. Po włączeniu Lwowa we wrześniu 1939 do Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich (ZSRR) pracował jako nauczyciel w szkolnictwie średnim oraz był lektorem języka francuskiego w Akademii Medycyny Weterynaryjnej. W czasie okupacji niemieckiej uczył na tajnych kompletach gimnazjalnych i uniwersyteckich. Po zajęciu Lwowa przez Armię Czerwoną w 1944 został aresztowany i zesłany do Krasnodonu w Zagłębiu Donieckim, gdzie przebywał dziesięć miesięcy. Po powrocie z łagru w 1945 wyjechał jako repatriant do Krakowa. Za przynależność do nielegalnej organizacji Komitet Ziem Wschodnich został w 1946 skazany na cztery lata więzienia. Zwolniony w 1948 przez rok pracował w wydawnictwie Horyzont, a następnie objął stanowisko kierownika literackiego wydawnictwa Dobra Książka. W 1953-56 był członkiem redakcji „Tygodnika Powszechnego”, kierownikiem działu literackiego i krytykiem teatralnym. W 1956-64 współpracował z tygodnikiem „Kierunki”, w którym zamieszczał artykuły i recenzje, głównie teatralne. Recenzje publikował też w czasopiśmie „Życie i Myśl” (1960-63). Zmarł 16 listopada 1967 w Krakowie.

Twórczość

1. Hetman Stanisław Żółkiewski. Dramat w 3 częściach. Prapremiera: Warszawa, Teatr Narodowy 1925. Wyd. z przedmową J. Lorentowicza. Warszawa: Nakład „Życia Teatru” 1925, IX, 90 s. Por. Słuchowiska radiowe.

Nagrody

Sztuka wyróżniona I nagrodą sądu konkursowego Teatru Narodowego w 1925.

2. Dziki mąż. Dramat w 3 aktach. Powst. 1926.

Informacja: L. Simon: Bibliografia dramatu polskiego 1765-1939. T. 1. Warszawa 1971.

3. Król Stefan. Dramat w 4 aktach. Prapremiera: Lwów, Teatr Wielki 1926. Wyd. w wersji zmienionej jako dramat w 5 aktach. Lwów: Książnica Atlas 1933, 136 s. Prapremiera: Kraków, Teatr im. J. Słowackiego 1934. Por. Słuchowiska radiowe.

4. Zmory. Dramat w 3 aktach. Powst. 1927.

Informacja jak w poz. .

5. Rejtan. Dramat w 3 aktach. Lwów: Wydawnictwo Ossolineum 1930, 97 s. Prapremiera: Lwów, Teatr Wielki 1934. Por. Słuchowiska radiowe.

6. Opętani. Dramat w 8 aktach. Powst. 1935.

Informacja jak w poz. . Rękopis.

7. Sobieski pod Lwowem. Widowisko historyczne. Prapremiera pt. Jan III pod Lwowem: Lwów, w plenerze 1936.

Adaptacje

radiowe

pt. Opowieść o królu Janie. Polskie Radio 1978.

8. Sobótka. Widowisko obrzędowo-ludowe. Prapremiera: Lwów, w plenerze 1937.

9. Pan Prefekt. Sztuka-satyra. Powst. 1938.

Wystawienie projektowane w Warszawie w 1939. Informacja jak w poz. .

10. Panowie bracia. Dramat historyczny. Powst. 1938/1939.

Wystawienie projektowane w 1939/1940. Nowa wersja opracowana w 1950.

11. Okruchy wspomnień. T. 1. Morze przypływa, morze odpływa; T. 2. Światła w ciemności. Powst. po 1957.

Informacja od autora. Rękopis w Bibliotece Ossolineum (zakupione w 1962, 1964).

Słuchowiska radiowe, m.in.

Rejtan. Polskie Radio 1931 [por. poz. ].
Kompania odpustowa. Polskie Radio 1932.
Jaś i Kasia. Polskie Radio 1933.
Czerwone pomarańcze. Polskie Radio 1934.
Kapitan Szeliga. Polskie Radio 1934.
Kulig. Polskie Radio 1934.
Szukaj wiatru w polu. Polskie Radio 1934.
Król Stefan. Polskie Radio 1935 [por. poz. ].
Goście na wiecu. Polskie Radio 1936.
Hetman Stanisław Żółkiewski. Polskie Radio 1937 [por. poz. ].
Nowe lato. Polskie Radio 1939.

Utwory niepublikowane

Próba ognia. [Utwór dramatyczny]. Powst. 1941[ informacja: „Rocznik Literacki 1967”].
Wódz. [Utwór dramatyczny; inny tytuł: Ekcselencja i małpy]. Powst. 1957 [informacja: „Rocznik Literacki 1967”].

Przekłady

1. M. de la Roche: Rodzina Whiteoaków. [Powieść]. T. 6. Droga Wekefielda; T. 7. Powrót do Jalny. Wrocław: Dobra Książka 1950, 309 + 347 s. Wyd. 4 Poznań: Krajowa Agencja Wydawnicza 1991.
2. E. Condillac: O pochodzeniu poznania ludzkiego. Kraków: Polska Akademia Umiejętności 1952, 236 s. Wyd. nast.: Warszawa: De Agostini 2002.
3. G. Greene. Spokojny Amerykanin. [Powieść]. Kierunki 1956 nr 22-30, 32/33, 1957 nr 1-4, 6-9.
4. J. Racine: Berenika; Brytannik. W: J. Racine: Tragedie. Wstęp: M. Brahmer. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1958 s. 15-67. Przedruk w: P. Corneille, J. B. Racine: Tragedie. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1978 s. 255-382.

Wystawienie sztuki Berenika z tekstem w oprac. W. Szymborskiej: Warszawa, Teatr Powszechny 1962.

5. J. Racine: Andromaka. Wystawienie: Bielsko-Biała, Teatr Polski 1965.
6. J. Racine: Bajazet. Wolny przekład. Powst. 1966. [Informacja autora].

Prace edytorskie

1. A. Mickiewicz: Pan Tadeusz czyli ostatni zajazd na Litwie. Historia szlachecka z r. 1811 i 1812 we dwunastu księgach wierszem. Oprac.: K. Brończyk. Kraków: Horyzont 1947, 459 s.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1951, 1956, 1964, 1966.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 1. Warszawa 1963.
Rocznik Literacki 1967” wyd. 1969 (P. Grzegorczyk).
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (M. Jentys).

Ogólne

Artykuły

[A. Nowaczyński] (a. n.): Jubileusz aktorski Solskiego i debiut autorski Brończyka. Gazeta Towarzystwa Warszawskiego 1925 nr 279.
r. R.: „Szkarłatne słuchowisko”. Kilka uwag o utworach radiofonicznych Kazimierza Brończyka. Kurier Powszechny 1934 nr 338.
J. Susuł: Kazimierz Brończyk. Tygodnik Powszechny 1967 nr 51.
W. Wnuk: Humanista pogodny. Kierunki 1967 nr 50.
E. Szuba: Dramaty Kazimierza Brończyka w opinii krytyki teatralnej. Kwartalnik Opolski 2002 nr 2/3.