BIO
Urodzona 5 sierpnia 1904 w Kaliszu; córka Oskara Kuniga, ślusarza, i Jadwigi z Geyerów. Po uzyskaniu matury w 1924 w seminarium nauczycielskim uczęszczała do trzyletniej szkoły zdobniczej w Warszawie. Następnie pracowała jako nauczycielka w szkołach powszechnych w Warszawie. W 1926-37 była żoną Władysława Broniewskiego. W 1933 w związku z aresztowaniem i oskarżeniem o tajną działalność rewolucyjną została zwolniona z pracy w szkolnictwie i pozbawiona prawa nauczania. W 1934-37 pracowała w Wydziale Wydawniczym Związku Nauczycielstwa Polskiego (ZNP) w redakcji „Małego Płomyczka”; w piśmie tym, a także w „Płomyczku” i „Płomyku” ogłaszała od 1934 liczne utwory. Od 1936 publikowała też książeczki dla dzieci. W tymże roku nawiązała współpracę z założonym z inicjatywy Komunistycznej Partii Polski „Dziennikiem Popularnym”. Represje po wybuchu strajku nauczycielskiego pozbawiły ją pracy w ZNP. W 1938 redagowała (pod pseudonimem Bronisława Janowska) pisemko dla dzieci „Gazetka Miki” (wydawana przez Marka Przeworskiego). Współpracowała z Ligą Obrony Praw Człowieka i Obywatela oraz z Międzynarodową Organizacją Pomocy Rewolucjonistom. Po wybuchu II wojny światowej przebywała początkowo w Białymstoku, gdzie po włączeniu tych ziem do Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich (ZSRR) pełniła funkcję inspektora tamtejszego okręgu szkolnego, a następnie w Mińsku, gdzie była kierownikiem działu literackiego „Sztandaru Wolności”. Po wybuchu wojny niemiecko-radzieckiej ewakuowana w głąb ZSRR pracowała fizycznie w sowchozie w Czapajewsku. W 1942 rozpoczęła pracę publicystyczną w radiu w Kujbyszewie i w czasopismach związanych z działalnością Związku Patriotów Polskich, m.in. była kierowniczką działu literackiego „Nowych Widnokręgów” (Kujbyszew-Moskwa 1942-44; tu liczne opowiadania, reportaże i artykuły m.in. pod pseudonimem Roman Jasiński). Pisywała do czasopism radzieckich: „Prawda”, „Izwiestia”, „Komsomolskaja Prawda” (tu artykuły, opowiadania, recenzje też pod pseudonimem Roman Jasiński). Po utworzeniu w 1943 Dywizji im. T. Kościuszki towarzyszyła jej do 1945 jako korespondent wojenny. Weszła w 1944 jako poseł do Krajowej Rady Narodowej. W 1945-46 współpracowała z dziennikiem „Polska Zbrojna” (Lublin-Łódź). W 1947 zamieszkała na stałe w Warszawie i została redaktorem naczelnym tygodnika „Kobieta” (1947-50). Otrzymała nagrodę miasta Warszawy oraz Państwową Nagrodę Literacką III stopnia (1951). W 1958-64 była redaktorem literackim „Kraju Rad”. Za twórczość artystyczną dla dzieci i młodzieży otrzymała w 1973 nagrodę Prezesa Rady Ministrów. W tymże roku została awansowana do stopnia majora. W 1980 została wiceprezesem Rady Naczelnej Zarządu Głównego Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. Odznaczona m.in. Krzyżem Komandorskim (1954) i Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą (1974) Orderu Odrodzenia Polski, Orderem Sztandaru Pracy I klasy (1964). Zmarła 17 lutego 1981 w Warszawie; pochowana tamże na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.
Twórczość
1. Przygody gałgankowej Balbisi. [Dla dzieci]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1936, 81 s. Wyd. nast. pt. Historia gałgankowej Balbisi: [Warszawa:] Czytelnik 1947, tamże: wyd. 2 [1948], wyd. 3 1949, wyd. 4 1949, wyd. 5 1955, wyd. 4 [właśc. 6] 1956, wyd. 7 1957, wyd. 8 1961, wyd. 9 1965, wyd. 10 1971, wyd. 11 1975.
Przekłady
chiński
japoński
mołdawski
ormiański
rosyjski
2. Historia toczonego dziadka i malowanej babki. [Dla dzieci]. [Warszawa:] Biblioteka Polska 1937, 142 s. Wyd. nast.: [Warszawa:] Czytelnik 1947, tamże 1950; wyd. 3 Warszawa: Nasza Księgarnia 1953, tamże wyd. 4 1959, wyd. 5 1975, wyd. 6 1983.
3. Przygody lalki Joasi. [Dla dzieci]. Warszawa: Biblioteka Polska 1937, 20 s.
4. Ciapek — włóczęga. [Dla dzieci]. Warszawa: J. Przeworski 1939, 140 s. Wyd. nast.: tamże 1947; wyd. 2 Warszawa: Nasza Księgarnia 1956, wyd. 3 tamże 1978.
5. O Puku i Fuku, aksamitnych pieskach. [Dla dzieci]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1939, 63 s.
6. Wędrówki miedzianego grosika. [Dla dzieci]. Lwów-Kijów: Państwowe Wydawnictwo Mniejszości Narodowych Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej 1941, 159 s.
Przekłady
białoruski
7. Czołg porucznika Kukułki. [Opowiadanie]. Łódź: Czytelnik [1945], 15 s. Wyd. nast.: tamże [1946]; wyd. 2 [!] Warszawa: Nasza Księgarnia 1953, 27 s.
8. Siostrzeńcy ciotki Agaty. [Dla dzieci]. [Warszawa:] Czytelnik 1946, 107 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1950; wyd. 3 Warszawa: Nasza Księgarnia 1952, tamże: wyd. 4 1954, wyd. 5 1956.
9. Szlakiem Pierwszej Armii. [Reportaże]. Warszawa: Czytelnik 1946, 173 s.
10. W marszu na zachód. (Reportaże o Pierwszej Armii). [Łódź]: Główny Zarząd Polityczno-Wychowawczy Wojska Polskiego 1946, 42 s.
Zawartość
11. O człowieku, który się kulom nie kłaniał. [Opowieść o gen. K. Świerczewskim]. Warszawa: Prasa Wojskowa 1948, 115 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1949; wyd. 3 Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1951, tamże: wyd. 4 1952, wyd. 5 1953, wyd. 6 1954, wyd. 7 1957, wyd. 8 1959, wyd. 9 1960, wyd. 10 1963, wyd. 11 1965, wyd. 12 1967, wyd. 13 1969, wyd. 14 1970, wyd. 15 1978, wyd. 16 1987.
Przekłady
białoruski
czeski
kirgiski
niemiecki
rosyjski
słowacki
węgierski
Wyd. łącznie z poz. ↑ pt. Opowieści wojenne. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1973, 261 s.
12. Filip i jego załoga na kółkach. [Dla dzieci]. Warszawa: Książka i Wiedza 1949, 29 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1950; wyd. 2 [właśc. 3] Warszawa: Nasza Księgarnia 1953, tamże: wyd. 3 1956, wyd. 4 1961, wyd. 5 1963, wyd. 6 1966, wyd. 8 1970, wyd. 9 1972, wyd. 10 1974; wyd. 11 Warszawa: Młodzieżowa Agencja Wydawnicza 1981; wyd. 12 Warszawa: Nasza Księgarnia 1983, tamże: wyd. 13 1985, wyd. 14 1988.
Przekłady
niemiecki
Adaptacje
radiowe
Wydane też jako wkładka do „Płomyczka” w 1979 i 1984 r.
Wyd. łączne z J. Przymanowski: Tajemnica wzgórza 117, W. Żukrowski: Mój przyjaciel słoń. Warszawa: Nasza Księgarnia 1978, 93 s.
13. Krystek z Warszawy. [Opowieść dla młodzieży]. Warszawa: Prasa Wojskowa 1949, 165 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1949; wyd. 3 Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1951, tamże: wyd. 4 1953, wyd. 5 1953, wyd. 6 1954, wyd. 7 1955, wyd. 8 1958, wyd. 9 1965, wyd. 10 1967.
Przekłady
czeski
rumuński
węgierski
Wyd. łączne z poz. ↑ pt. Opowieści wojenne. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1973, 261 s.
14. Ogniwo. Powieść. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1951, 210 s. Wyd. 2 Warszawa: Nasza Księgarnia 1952.
Przekłady
węgierski
Adaptacje
teatralne
15. Z notatnika korespondenta wojennego. T. 1-2. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1953, 315 + 440 s. Wyd. nast.: tamże: wyd. 2 1954, wyd. 3 1956; wyd. 4 skrócone Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry” 1961, wyd. 5 skrócone tamże 1965; wyd. 6 Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1981.
Przekłady
rosyjski
16. Biała plama. Opowieść dokumentarna. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1956, 451 s. Wyd. 2 tamże 1956.
17. O skąpym Bartoszu, sprytnym kocie Filucie i babcinych okularach. [Dla dzieci]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1959, 21 s. Wyd. 2 tamże 1986.
18. Dziesięć serc czerwiennych. [Wspomnienia]. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry” 1964, 258 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1966, wyd. 3 1971, wyd. 4 1977, wyd. 5 1978. Por. poz. ↑, ↑.
19. Maje i listopady. [Wspomnienia]. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry” 1967, 244 s. Wyd. 2 tamże 1979.
20. O takich, jak każde z was. [Dla dzieci]. Warszawa: Biuro Wydawniczo-Propagandowe „Ruch” 1970, 46 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1973; wyd. 3 Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1977.
21. Tamten brzeg mych lat. [Wspomnienia]. Warszawa: Książka i Wiedza 1973, 348 s. Wyd. 2 tamże 1979.
22. Dawno i jeszcze dawniej. [Dla dzieci]. Warszawa: Czytelnik 1975, 126 s.
Prace redakcyjne
Omówienia i recenzje
• Ankieta dla IBL PAN 1966.
