BIO

Urodzona 11 listopada 1929 w Warszawie; córka Nikodema Brodzkiego, prawnika, i Heleny z Podliszewskich. Szkołę powszechną ukończyła w Warszawie, gdzie również podczas okupacji niemieckiej uczęszczała na tajne komplety gimnazjalne. Po wojnie kontynuowała naukę w Państwowym Liceum im. M. Konopnickiej w Łodzi i w 1947 rozpoczęła studia polonistyczne na Uniwersytecie Łódzkim (UŁ). W tym czasie należała do Związku Walki Młodych i uczestniczyła w pracach tej organizacji w środowisku robotniczym. W 1948-50 pracowała jako asystent w Wyższej Szkole Pedagogicznej. Była też przewodniczącą Koła Polonistów na UŁ. Debiutowała w 1949 artykułem: Instytut Badań Literackich i recenzją Lenin o literaturze, opublikowanymi w „Polonistyce” (nr 1). W 1950 przeniosła się do Warszawy i rozpoczęła pracę w Instytucie Badań Literackich (IBL) na stanowisku asystenta, a po uzyskaniu magisterium na Uniwersytecie Warszawskim (UW) w 1952 – adiunkta. Brała m. in. udział w opracowywaniu podręcznika szkolnego dotyczącego literatury okresu pozytywizmu. W 1960 otrzymała w IBL tytuł doktora nauk humanistycznych na podstawie pracy O nowelach Marii Konopnickiej, której promotorem była prof. Maria Renata Mayenowa. W 1960/61 przebywała w Paryżu jako stypendystka École Pratique des Hautes Études i uczestniczyła w prowadzonych na Sorbonie seminariach poświęconych teorii kultury oraz strukturze światopoglądów i form literackich. W 1963 wyszła za mąż za socjologa i filozofa Stefana Amsterdamskiego (rozwód w 1975). W 1966 habilitowała się w IBL na podstawie pracy O kryteriach realizmu w badaniach literackich i w tymże roku została mianowana docentem. W 1968 weszła w skład Komitetu Redakcyjnego serii wydawniczej IBL Historia i Teoria Literatury. Studia. Brała udział w zajęciach dydaktycznych organizowanych w Instytucie: m. in. prowadząc w 1969-78 wspólnie z prof. Michałem Głowińskim i doc. Januszem Sławińskim konwersatoria z zakresu wiedzy o literaturze polskiej okresu wojny i świadectw wojny. W 1970 została członkiem Komitetu Głównego Olimpiady Literatury i Języka Polskiego przy IBL. W 1973-75 była kierownikiem Zespołu Syntezy Historii Literatury Polskiej XX wieku IBL, a od 1978 kierowała Pracownią Literatury Współczesnej Instytutu, również po przejściu na emeryturę w 1999. Od 1977 była członkiem Komitetu Nauk o Literaturze Polskiej PAN. Wykładała na tzw. latającym uniwersytecie (1978) i w Towarzystwie Kursów Naukowych (1978-81). Od 1979 do 1992 kierowała zespołem redakcyjnym Słownika literatury polskiej XX wieku, a od 1980 uczestniczyła w redakcji naukowej Obrazu literatury polskiej XIX i XX wieku seria VI: Literatura polska w okresie międzywojennym (tom prozy). Współpracowała też przy redagowaniu Encyklopedii kultury polskiej XX wieku. Uczestniczyła jako współorganizator i wykładowca w prowadzonych dla studentów polonistyki konwersatoriach, m.in. pt. Literatura źle obecna (1981-89). Od 1981 wchodziła w skład Rady Naukowej IBL. W 1988 wyszła za mąż za Ignacego Walda, neurologa i genetyka. W 1989 została mianowana profesorem nadzwyczajnym w IBL PAN, a w 1991 została profesorem zwyczajnym. Od 1991 była członkiem Rady Wydawniczej Instytutu Książki i Czytelnictwa Biblioteki Narodowej. Od tegoż roku współredagowała serię IBL Historia Literatury. Studia, a od 1995 serię Mała Historia Literatury Polskiej. Należała do komitetu redakcyjnego trzech tomów wydawnictwa Stawisko. Almanach Iwaszkiewiczowski (wyd. 1995-98). Przewodniczyła Komisji do Spraw Doktoratów w Zakładzie Literatury Współczesnej i Teorii Literatury. Była członkiem Rady Wydziału Polonistyki UW oraz Komisji Filologicznej Polskiej Akademii Umiejętności. Zmarła 19 marca 2011 w Warszawie; pochowana tamże na Cmentarzu Komunalnym Północnym.

Twórczość

1. Maria Konopnicka. Warszawa: Czytelnik 1951, 49 s. Wyd. nast.: wyd. 2 uzupełnione Warszawa: Wiedza Powszechna 1956, 66 s., wyd. 3 uzupełnione tamże 1958.

2. [Sylwetka monograficzna M. Konopnickiej oraz udział w opracowaniu podręcznika:] J. Baculewski: Historia literatury polskiej. Dla kl. 10. Cz. 2. Literatura okresu pozytywizmu i realizmu krytycznego. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych 1954, 280 s. Wyd. 2 zmienione tamże 1955, 352 s.

3. Bolesław Prus. Scenariusz do przeźrocza. Warszawa: Państwowe Zakłady Foto-Przeźroczy 1957 [właśc. 1958], 19 s.

4. O nowelach Marii Konopnickiej. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1958, 402 s. Polska Akademia Nauk. Instytut Badań Literackich.

Rozprawa doktorska.

5. Maria Konopnicka. Przedmowa: W. Kiernik. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1959, 56 s. Wyd. 2 uzupełnione tamże 1961.

6. Maria Konopnicka. Warszawa: Wiedza Powszechna 1961, 279 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1964, wyd. 3 1965, wyd. 4 1975.

7. O kryteriach realizmu w badaniach literackich. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1967, 268 s. Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk.

Zawartość

Uwagi wstępne; E.R. Curtius; E. Auerbach; Kontrastowe przykłady ujęć analitycznych (W. Winogradow. M. Bachtin. R. Brinkmann); Literatura i kultura (H. Lewin. R. Wellek. A. Hauser. I. Watt, R. Williams); G. Lukács; L. Goldmann; R. Garaudy; Dwa polskie ujęcia teoretyczne (H. Markiewicz, S. Żółkiewski); Zakończenie.

8. Autentyzm samowiedzy kulturowej. W: Literatura polska 1918-1975. T. 2. 1933-1945. Warszawa: Wiedza Powszechna 1993 s. 537-609. Z prac Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk.

Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.

Rok 1905 w twórczości Marii Konopnickiej. Pamiętnik Literacki 1955 z. 3 s. 1-53, przedruk w: Z literatury lat 1863-1918. Cz. 1. Wrocław 1957 s. 353-407.
O pojęciu realizmu w powieści XIX i XX wieku. Pamiętnik Literacki 1964 z. 2 s. 357-384, przedruk rozszerzony w: Problemy teorii literatury. Wrocław 1967 s. 314-342; Teoria literatury. Metodologia badań literackich. Katowice 1980.
Realizm otwarty: poszukiwanie i wybór. Pamiętnik Literacki 1964 z. 4 s. 469-499.
Kierunki przeobrażeń dwudziestowiecznej prozy powieściowej. W: Z problemów literatury polskiej XX wieku. T. 2. Warszawa 1965 s. 5-47.
Lucien Goldmann o socjologii powieści. Studia Estetyczne 1965 t. 2 s. 179-204.
The concept of realism in the modern narrative prose. [Przeł.] M. Grzybowska. Zagadnienia Rodzajów Literackich 1965 nr 2 s. 58-87.
Gyorgy Lukács. Historia i świadomość klasy. [Fragment większej całości]. Kultura i Społeczeństwo 1966 nr 2 s. 37-58.
Dyskusja o analizie strukturalnej. Kultura i Społeczeństwo 1967 nr 4 s. 197-214.
Granice pewnej metody. Kultura i Społeczeństwo 1969 nr 1 s. 141-161.
Księga wiedzy o poezji i poetyce. Zagadnienia Rodzajów Literackich 1970 t. 10 z. 1 s. 133-146.
Spór o wartości kultury współczesnej w polskiej prozie narracyjnej. W: Literatura polska 1918-1975. T. 1. Warszawa 1975 s. 526-631.
Historia: przeszłość czy dziejowość? W: Problemy wiedzy o kulturze. Wrocław 1986 s. 535-545.

Przekłady

1. Strukturalizm a marksizm. Przekł. z języka francuskiego: A. Brodzka i A. Weinsberg-Wajda. Wstęp: T.M. Jaroszewski. Warszawa: Książka i Wiedza 1969, 185 s.

Prace redakcyjne

1. H. Sienkiewicz: Szkice węglem i inne nowele. Wybór i wstęp: A. Brodzka. Warszawa: Nasza Księgarnia 1951, 304 s.
2. M. Konopnicka: Obrazki i opowiadania. Wybór i wstęp: A. Brodzka. Warszawa: Czytelnik 1953, 213 s.
3. M. Konopnicka: Wybór poezji. Wybór i wstęp: A. Brodzka. Warszawa: Czytelnik 1953, 223 s.
4. M. Konopnicka: Poezje. Wybór i wstęp: A. Brodzka. Warszawa: Czytelnik 1954, 337 s.
5. M. Konopnicka: Poezje wybrane. Oprac.: A. Brodzka. Warszawa: Czytelnik 1960, 455 s.
6. M. Konopnicka: Nowele. Oprac.: A. Brodzka. T. 1-2. Warszawa: Czytelnik 1962, 487 + 569 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1967, wyd. 3 1968.
7. M. Konopnicka: Poezje. Oprac.: A. Brodzka. Warszawa: Czytelnik 1963, 539 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1967, wyd. 3 1969.
8. Z problemów literatury polskiej XX wieku. T. 2-3. Red.: A. Brodzka i Z. Żabicki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1965, 441 + 493 s. Z Prac Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk.
T. 2. Literatura międzywojenna; T. 3.Literatura Polski Ludowej.
9. Literatura a współczesne przemiany społeczne. Sondaże. Praca zbiorowa pod red. A. Brodzkiej i M. Żmigrodzkiej. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1972, 305 s. Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk.
10. M. Konopnicka: Pisma zebrane pod red. A. Brodzkiej. Przypisy: A. Brodzka. T. 1-4. Warszawa: Czytelnik 1974, 1976, 533 + 511 + 420 + 682 s.
T. 1. Wrażenia z podróży. Cztery nowele; T. 2. Moi znajomi i inne opowiadania; T. 3. Powieści Sawy i inne opowiadania; T. 4. Ludzie i rzeczy. „Na normandzkim brzegu” oraz inne opowiadania.
11. Literatura polska 1918-1975. Warszawa: Wiedza Powszechna. 1975-1996. Z Prac Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk.

T. 1. Literatura polska 1918-1932. Redakcja naukowa: A. Brodzka, H. Zaworska, S. Żółkiewski. 1975, 791 s.

T. 2. Literatura polska 1933-1944. Redakcja naukowa: A. Brodzka, S. Żółkiewski. 1993, 1091 s.

T. 3. Literatura polska 1945-1975. Cz. 1. Redakcja naukowa: A. Brodzka, T. Bujnicki. 1996, 432 s.

J. Stradecki: Dokumentacja bibliograficzna 1918-1944. (Bibliografia do tomów 1-2). Redakcja naukowa: A. Brodzka, H. Zaworska, S. Żółkiewski. 1975, 192 s.

12. O twórczości Jarosława Iwaszkiewicza. Materiały z konferencji Instytutu Badań Literackich PAN, w dniach 18-20 czerwca 1979 r. w Warszawie na temat „Twórczość Jarosława Iwaszkiewicza w 85 rocznicę urodzin”. Pod red. A. Brodzkiej. Kraków, Wrocław: Wydawnictwo Literackie 1983, 275 s. Z Prac Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk.
13. Problemy wiedzy o kulturze. Prace dedykowane Stefanowi Żółkiewskiemu. Pod red. A. Brodzkiej, M. Hopfinger i J. Lalewicza. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1986, 696 s. Polska Akademia Nauk Instytut Badań Literackich.
14. Piśmiennictwo – systemy kontroli – obiegi alternatywne. [Studia]. Pod red. J. Kosteckiego i A. Brodzkiej. T. 1-2. Warszawa: Biblioteka Narodowa 1992, 376 + 423 s. Biblioteka Narodowa. Instytut Książki i Czytelnictwa.
15. Słownik literatury polskiej XX wieku. Zespół red.: A. Brodzka, M. Puchalska, M. Semczuk, A. Sobolewska, E. Szary-Matywiecka. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1992, 1423 s. Vademecum Polonisty. Wyd. 2 tamże 1996.
16. Topika antyczna w literaturze polskiej XX wieku. Studia pod red. A. Brodzkiej i E. Sarnowskiej-Temeriusz. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1992, 166 s. Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk.
17. Sporne postaci polskiej literatury współczesnej. [Praca zbiorowa]. [T. 1-4]. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich 1994-1996. Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk.

[T. 1]. Sporne postaci polskiej literatury współczesnej. Pod red. A. Brodzkiej. 1994, 204 s.

Materiały z konferencji zorganizowanej przez Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk i Stowarzyszenie Pisarzy Polskich 6-7 V 1993 w Warszawie.

[T. 2]. Sporne postaci polskiej literatury współczesnej – następne pokolenie. Pod red. A. Brodzkiej i L. Burskiej. 1995, 172 s.

Materiały z konferencji zorganizowanej przez Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk i Stowarzyszenie Pisarzy Polskich 10-11 V 1994 w Warszawie.

[T. 3]. Sporne postaci polskiej literatury współczesnej – kontynuacje. Pod red. A. Brodzkiej i L. Burskiej. 1996, 245 s. Wyd. nast. tamże 1998, 485 s.

Materiały z konferencji zorganizowanej przez Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk i Stowarzyszenie Pisarzy Polskich w czasie Warszawskiego Tygodnia Kultury 4-5 V 1995.

[T. 4]. Sporne postaci polskiej literatury współczesnej – krytycy. Pod red. A. Brodzkiej i T. Żukowskiego. 2003, 334 s.

18. S. Żółkiewski: Społeczne konteksty kultury literackiej na ziemiach polskich. 1890-1939. Przygotowali do druku: A. Brodzka, O. Czarnik, M. Hopfinger. Warszawa: Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk 1995, 147 s.
19. Jan Józef – spotkania i spojrzenia. Książka o Janie Józefie Lipskim. Zespół red.: A. Brodzka, M. Puchalska, J. Jedlicki, R. Loth. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1996, 294 s.
20. Z perspektywy końca wieku. Studia o literaturze i jej kontekstach. Pod red. J. Abramowskiej i A. Brodzkiej. Poznań: Rebis 1997, 295 s.
21. Sporne sprawy polskiej literatury współczesnej. Pod red. A. Brodzkiej i L. Burskiej. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich 1998, 485 s.
Materiały z konferencji zorganizowanej przez Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk i Stowarzyszenie Pisarzy Polskich 30-31 V 1996 w Warszawie.
22. Literatura polska wobec Zagłady. Praca zbiorowa pod red. A. Brodzkiej, D. Krawczyńskiej i J. Leociaka. Warszawa: Żydowski Instytut Historyczny Instytut Naukowo-Badawczy 2000, 291 s.
Materiały z konferencji naukowej zorganizowanej 22-23 XI 1999 w Warszawie.
23. Tematy i pryzmaty. Studia o prozie polskiej XX wieku. Pod red. A. Brodzkiej i Z. Ziątka. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 2000, 199 s.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1972, 2006.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. Seria 2. T. 1. Warszawa 1977 (B. Winklowa).
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1-2. Warszawa 2000 (G. Borkowska).

O nowelach Marii Konopnickiej

M. Głowiński. „Twórczość1959 nr 4.
H. Markiewicz. „Życie Literackie1959 nr 37.
M. Puchalska. „Pamiętnik Literacki1960 nr 4.
J. Spytkowski. „Ruch Literacki1960 nr 1/2.

Maria Konopnicka

S. Frycie. „Polonistyka1962 nr 3.

O kryteriach realizmu w badaniach literackich

T. Burek: Nowy realizm i anachronizmy. Twórczość 1967 nr 6, polemika: A. Mencwel: Nowy realizm i akty wiary, T. Burek: Na ostrzu noża. „Tamżenr 10.
Z. Mitosek. „Kultura i Społeczeństwo1967 nr 3.
S. Krzemień-Ojak. „Studia Estetyczne1968 t. 5.
J. Trostaniecki. „Pamiętnik Literacki1968 nr 2.