BIO

Urodzony 19 lipca 1886 w Krakowie; syn Stanisława Breitera i Salomei z Eisenów. Studiował prawo na Uniwersytecie Jagiellońskim (1904-09) i uzyskał stopień doktora praw. Pracę krytyczną rozpoczął w 1906, debiutując recenzjami teatralnymi zamieszczonymi w czasopiśmie „Tygodnik” (nr 39), w którym publikował do 1911. W 1907-11 współpracował też z miesięcznikiem „Krytyka” (tu m.in. w 1908 stały Przegląd prasy). W 1909-1910 kontynuował studia na Sorbonie w Paryżu. Od 1913 był członkiem Związku Strzeleckiego w Krakowie. W czasie I wojny światowej służył jako oficer w polskich formacjach wojskowych. Od 1918 był przydzielony do Naczelnego Dowództwa, a od 1920 pełnił tamże funkcję zastępcy szefa Biura Prasowego. W 1920 ożenił się z Marią Rotmil. Po wystąpieniu z wojska, prowadził od 1921 praktykę adwokacką. Jednocześnie był czynny jako krytyk literacki i teatralny. Recenzje ogłaszał m.in. w czasopismach „Maski” (1918), „Goniec Krakowski” (1918-1919), w tygodniku „Świat” (1919-1927; m. in. w dziale Teatry warszawskie), w miesięczniku „Skamander” (1920-22 członek komitetu redakcyjnego, w 1922 stały dział Książka), w dzienniku „Naród” (1920-21 stały dział recenzji teatralnych), w „Głosie Polski” (1922-23 m. in. cykl Warszawskie listy teatralne). W 1924 związał się z tygodnikiem „Wiadomości Literackie”, w którym do 1939 zamieszczał stale recenzje i artykuły na temat prozy. Nadto publikował w „Nowym Kurierze Polskim” (w 1926 stały Felieton literacki), „Głosie Prawdy” (1927-29). Pełnił funkcję skarbnika Polskiego PEN Clubu. W 1923 i ponownie w 1926 wchodził w skład Zarządu Oddziału Warszawskiego Związku Zawodowego Literatów Polskich (ZZLP) w Warszawie. Był też radcą prawnym ZZLP w zakresie prawa autorskiego, występował m.in. w imieniu Tadeusza Piniego w procesie z Zenonem Przesmyckim (Miriamem) o prawa do wydawania pism Cypriana Kamila Norwida. Jako adwokat podejmował się obrony w procesach politycznych członków Komunistycznej Partii Polski, Związku Młodzieży Komunistycznej w Polsce, Polskiej Partii Socjalistycznej; występował m.in. w 1933 w procesie kobryńskim. W 1935 został odznaczony Srebrnym Wawrzynem Polskiej Akademii Literatury za „kult słowa w zawodzie adwokackim”. W czasie okupacji niemieckiej początkowo przebywał nadal w Warszawie. Współpracował w 1943 jako prawnik ze Zbigniewem Mitznerem, który prowadził akcję skupowania rękopisów literackich w celu ich wydania po wojnie. W tym okresie zaczął ukrywać się w Gołąbkach pod Warszawą. Pracował wówczas nad studium o polskiej literaturze współczesnej. Aresztowany przez gestapo 22 czerwca 1943 w Gołąbkach, tego samego dnia został rozstrzelany.

Twórczość

Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.

O teoriach dramatu. Krytyka 1909 t. 4 s. 294-304.
Filozofia społeczna Jerzego Sorela. Krytyka 1911 t. 29 s. 195-206, 249-261, 298-311; t. 31 s. 28-44.
Społeczne źródła teatru. Gazeta Polska 1919 nr 265, 270-271.
Walka o teatr. Skamander 1921 z. 5/6 s. 134-142.
Krytyka sumieniem sztuki. Wiadomości Literackie 1929 nr 13 s. 1.
Widzenie rzeczywistości pisarskiej. Wiadomości Literackie 1932 nr 10 s. 3.
Powieść polityczna. Wiadomości Literackie 1933 nr 9 s. 3 [dot. powieści J. Kadena-Bandrowskiego „Mateusz Bigda”].
Symbolika w dramacie. Wiadomości Literackie 1933 nr 49 s. 3 [dot. dramatów E. Szelburg-Zarembiny: „Ecce homo” i „Sygnały”].
Zadania krytyki literackiej. Wiadomości Literackie 1934 nr 35 s. 3.
Cenzura i konfiskata utworów literackich. Wiadomości Literackie 1936 nr 18 s. 1.
Literatura sumieniem narodu. [Studium]. Powst. ok. 1943. Druk fragmentów: „Wiadomości”, Londyn 1957 nr 42, 48; 1958 nr 5, 17, 34; 1959 nr 19, 24, 32, 41.

Przekłady

1. G. Sorel: Złudzenia postępu. Przeł. z wyd. 2 E. Breiter. Kraków: Gebethner i Sp. 1912, 367 s.

Prace redakcyjne

1. Ustawy o stowarzyszeniach, związkach i zgromadzeniach publicznych obowiązujące w Państwie Polskim z uwzględnieniem najważniejszych dekretów i rozporządzeń. Zebrał E. Breiter. Warszawa: F. Hoesick 1924, 76 s. Wyd. nast. ułożyli E. Breiter i T. Jankowski tamże 1932, 127 s.

Omówienia i recenzje

Wywiady

O twórczości wtórnej. Rozmowy z krytykami. U Emila Breitera [Rozm.] M. J. Wielopolska. Wiadomości Literackie 1929 nr 5.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 1. Warszawa 1963.
Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego. T. 1. Warszawa 1978 (J. Myśliński).
J. Saski: Emil Breiter. W: Słownik biograficzny adwokatów polskich. T. 2. Warszawa 1988.
D. Fox: Emil Breiter. W: Słownik polskich krytyków teatralnych. T. 1. Warszawa 1994.
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (Redakcja).
Słownik badaczy literatury polskiej. T. 7. Łódź 2005 (J. Starnawski).

Ogólne

Artykuły

St. I. Witkiewicz: Z powodu krytyki – „Pragmatystów” wystawionych w Elsynorze. Poświęcone p. Emilowi Breiterowi. W tegoż: Teatr. Kraków 1923 s. 128-145 [dot. prac krytycznych E. Breitera poświęconych twórczości St. I. Witkiewicza].
M. Hemar: Wspomnienie o Emilu Breiterze. Wiadomości Polskie”, Londyn 1944 nr 7.
W. J. Grabski: Wspomnienie o Emilu Breiterze. Tygodnik Warszawski 1945 nr 4.
W. Wohnout.Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn dod. Tydzień Polski1982 nr 49 [wspomnienie o E. i M. Breiterach].