BIO

Urodzony 26 stycznia 1899 w Krakowie w środowisku inteligencji; syn Józefa Brahmera i Marii z Sobestów. W 1917 ukończył Gimnazjum im. J. Sobieskiego w Krakowie, a następnie podjął studia w zakresie polonistyki i romanistyki na Uniwersytecie Jagiellońskim (UJ). W 1918-1920 służył w Batalionie Akademickim, po czym kontynuował studia. Od 1920 był asystentem na UJ. W 1921 uzyskał magisterium. W 1921/22 studiował na Sorbonie, w Collège de France i w École des Hautes Études w Paryżu, a po powrocie do kraju był od 1923 asystentem w Katedrze Filologii Romańskiej UJ. Debiutował w 1922 artykułem wstępnym pt. O kontakt naukowy z Zachodem, opublikowanym w krakowskim „Czasie” (z 22 II); w piśmie tym ogłaszał następnie recenzje literackie. W 1922-35 pracował w „Przeglądzie Współczesnym”, początkowo jako sekretarz redakcji, później zastępca redaktora naczelnego; ogłaszał tu liczne artykuły, m.in. w rubrykach: Obcy o Polsce i Polacy za granicą. W 1923 prowadził też w „Przeglądzie Wieczornym” rubrykę pt. Przez czarną szybkę (nr 143-164, pod pseudonimem Interim). W 1925 uzyskał doktorat na podstawie pracy pt. Petrarkizm w poezji polskiej XVI wieku. W 1928 ożenił się z Anną Passowicz. W tymże roku wyjechał na studia do Paryża, a następnie do Włoch (1930). W 1930 habilitował się na podstawie pracy Włochy w literaturze francuskiej okresu romantycznego. W 1931 uzyskał stopień docenta na UJ i w tym samym roku wyjechał do Włoch, gdzie do 1936 wykładał język i literaturę polską na Uniwersytecie w Rzymie. W 1932 rozpoczął współpracę z redakcją Rocznika Literackiego (dział: Literatura włoska). W 1936 został członkiem Akademii Papieskiej. W grudniu tego samego roku mianowany został profesorem historii literatury włoskiej na Uniwersytecie Warszawskim (UW). Od 1934 był współpracownikiem Komisji Historii Literatury Polskiej Akademii Umiejętności (PAU), a od 1938 członkiem – korespondentem Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. Podczas okupacji niemieckiej mieszkał kolejno w Dębicy i Robczycach, pracując najpierw w ogrodnictwie, a następnie w szkole zawodowej. Równocześnie uczestniczył w tajnym nauczaniu. W 1944 przeniósł się do Krakowa, gdzie prowadził wykłady z literatur romańskich na tajnych kompletach UJ. Po zakończeniu wojny kontynuował do 1949 wykłady na UJ jako profesor kontraktowy literatury porównawczej i romańskiej. W 1945-46 wykładał także na Uniwersytecie Poznańskim oraz w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Krakowie. Równocześnie w 1946 rozpoczął organizowanie romanistyki na UW. W tym samym roku powołany został do PAU w Krakowie. W 1947 otrzymał nominację na profesora zwyczajnego UW, gdzie pozostał, kierując Katedrą (później Instytutem) Filologii Romańskiej do przejścia na emeryturę w 1970. W 1948 został sekretarzem I Wydziału Towarzystwa Naukowego Warszawskiego i redaktorem jego wydawnictw (do 1952). W 1949-57 wykładał też w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Warszawie. Od 1951 był wiceprezesem Association Internationale de la Litterature Comparée. W 1958 został członkiem Komitetu Doradczego Associazione per gli Studi di Lingua e Letteratura Italiana, w 1961-64 był wiceprezesem tego stowarzyszenia. Od 1952 przewodniczył Komitetowi Neofilologicznemu Polskiej Akademii Nauk (PAN; od 1960 Sekcji Neofilologicznej) i od 1954 był redaktorem naczelnym „Kwartalnika Neofilologicznego”. Był też członkiem Sekretariatu Wydziału I PAN. W 1953 otrzymał Nagrodę Ministra Szkolnictwa Wyższego za działalność naukową i dydaktyczną. W 1954-63 pełnił funkcję przewodniczącego Zespołu Rzeczoznawców Neofilologów Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego. W 1957-67 kierował Zakładem Neofilologii PAN. W 1958 został członkiem-korespondentem, a w 1964 członkiem rzeczywistym PAN. W 1957-77 był prezesem Towarzystwa Przyjaciół Książki i wiceprezesem Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Włoskiej. Od 1956 zasiadał w Radzie Naczelnej Międzynarodowego Stowarzyszenia Italianistów. W 1958-61 był członkiem, a w 1961-64 wiceprezesem Międzynarodowego Stowarzyszenia Komparatystów. Od 1964 wchodził w skład Padewskiej Akademii Nauk, zaś od 1966 w Radzie Międzynarodowego Stowarzyszenia do Spraw Studiów nad Językiem i Literaturą Francuską. W 1979 został członkiem Akademii Historii i Literatury Polskiej i Słowiańskiej w Bolonii. Otrzymał tytuł doktora honoris causa Universita di Napoli. W 1981 otrzymał nagrodę Towarzystwa Kultury Europejskiej (SEC). Odznaczony Krzyżem Kawalerskim (1954) i Krzyżem Komandorskim (1964) Orderu Odrodzenia Polski, włoskim Krzyżem Komandorskim „Ordine al Merito dello Repubblica Italiana” i Złotym Medalem „Relazioni culturali con l'Estero” oraz orderem francuskim Croix de la Légion d’Honneur (1966). Zmarł 31 sierpnia 1984 w Warszawie; pochowany tamże na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.

Twórczość

1. Anatol France i książka. Orzeł Współczesny 1924 t. 11 s. 385-407; odb. uzupełniona Kraków: Towarzystwo Miłośników Książki 1925, 37 s. Wyd. nast. z podtytułem: Fragmenty bibliofilskie. Wybrał, do druku przygotował, posłowiem i stosownymi inskrypcjami opatrzył M. Hilchen. Warszawa: Towarzystwo Przyjaciół Książki 1979, 19 s.

2. Petrarkizm w poezji polskiej XVI w. Kraków: W. L. Anczyc 1927, 244 s.

3. Włochy a literatura francuska okresu romantycznego. Kraków: Polska Akademia Umiejętności 1930, 179 s.

Rozprawa habilitacyjna.

4. Problem renesansu we Włoszech współczesnych. Kraków: Krakowska Spółka Wydawnicza 1931, 89 s.

5. Włochy. Lwów: Państwowe Wydawnictwo Książek Szkolnych 1933, 34 s.

6. Z dziejów włosko-polskich stosunków kulturalnych. Studia i materiały. Warszawa: Towarzystwo Literackie im. A. Mickiewicza 1939, 296 s. Przedruk zob. poz. .

Zawartość

Przedmowa; Literatura włoska w Polsce; Swawole padewskich studentów; Samochwał włoski w kontuszu [F. Andreini]; Sobieski a Włochy: I. Florenckie upominki, II. Poetyckie wawrzyny zwycięzcy spod Wiednia, III. Włoscy komedianci króla Jana; Włoska oprawa „Tobiasza Wyzwolonego” [S. H. Lubomirskiego]; Pod urokiem Wenecji; W walce o wolność [dot. motywów polskich w poezji włoskiej XVII-XIX w.]; Okruchy włoskich sukcesów „Quo vadis”.

7. Teatr i dramat średniowieczny na Zachodzie. Warszawa: Czytelnik 1948, 50 s. Toż samo wyd. jako skrypt zob. poz. .

8. Teatr średniowieczny krajów zachodniej Europy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1953, 87 s. Wyd. 2 tamże 1954.

Wydanie pod zmienione tytułem poz. 7.

9. Franciszek Rabelais na tle epoki. Warszawa: Wiedza Powszechna 1954, 62 s.

10. W galerii renesansowej. Szkice literackie. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1957, 338 s.

Zawartość

Kilka uwag i jedno wspomnienie; „Śpiewak Laury” [F. Petrarka]; Sześćset lat „Dekameronu” [G. Boccacia]; Leonardo – „człowiek nieuczony”; Liryka Michała Anioła; Sztylet i dłuto [o B. Cellinim]; Komedia Renesansu włoskiego; O komedii dell'arte; Wskazania statysty bez złudzeń [dot. F. Guicciardiniego]; Rabelais; Torkwato Tasso; Dialog o ustroju wszechświata [o Galileuszu]; Dramat florenckiego Brutusa [dot.Lorenzaccia” A. de Musseta].

11. Stanisław Wyspiański e il teatro polacco del primo nevecento. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1973, 31 s.

12. Fraszka pacjenta powyżej 75 lat odczytana w nieobecności autora przez Michała Hilchena dnia 23 września 1978 podczas Biesiady Bibliofilskiej w hotelu Helios na Ogólnopolskim Zjeździe Bibliofilów w Toruniu. Toruń: Towarzystwo Bibliofilów im. J. Lelewela 1979, [4] s.

13. Powinowactwa polsko-włoskie. Z dziejów wzajemnych stosunków kulturalnych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1980, 375 s.

Zawartość

Zawiera studia z tomu poz. , – nadto: Tercyny J. Kochanowskiego; Z Padwy do Paryża [o J. Kochanowskim]; Kilka uwag o polskim „Orlandzie” [P. Kochanowskiego]; Jan Kazimierz i komedianci włoscy; Śladami włoskich upodobań J. A. Morsztyna; Rzymskie spotkania Sainte – Beuve'a; O niektórych powinowactwach romańskich literatury staropolskiej (Zagajenie dyskusji); Z dziejów Sienkiewicza w krajach romańskich. – Wspomnienia: G. Maver (1891-1970); E. Damiani (1892-1953). – Aneks: Komedia dell'arte na dworze Władysława IV (Urywki z korespondencji nuncjusza M. Filonardiego); Stosunki Sobieskiego z Toskanią (Źródła); Odsiecz wiedeńska w poezji włoskiej (Bibliografia); Włoski sonet S. H. Lubomirskiego? [„Amante cavagliere a bella donna greca”]; W odwiedzinach u pana marszałka [fragm. z dziennika Fagiunolego].

Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.

• Liczne studia i artykuły dotyczące literatury włoskiej, francuskiej i komparatystyki w polskich i zagranicznych czasopismach i książkach zbiorowych.

Przekłady

1. A. Gramsci: Listy z więzienia. Przekł. i przedmowa: M. Brahmer. Warszawa: Czytelnik 1950, 330 s.

Prace edytorskie i redakcyjne

1. A. Mickiewicz: Sonetti di Crimea ed altre poesie. Testo polacco con introduzione, note et dizionario per uso degli studiosi italiani. A cura di M. Brahmer et E. Damiani. Roma: Instituto per L'Europa Orientale 1939, 114 s.
2. G. Boccaccio: Dekameron. Przeł. E. Boyé. Przedmową opatrzył, tekst poprawił i uzupełnił M. Brahmer. T. 1-5. Warszawa: Wiedza 1948, 220 + 223 + 161 + 220 + 204 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1955, tamże: wyd. 2 [!] 1957, wyd. 5 1971, wyd. 6 1972, wyd. 7 1974, wyd. 8 1975, wyd. 9 1983, wyd. 10 1986, wyd. 11 1989; t. 1-2: [wyd. 11] z posłowiem K. Pysiaka. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie 1994; Z oryginałem porównał, przedmową i przypisami opatrzył K. Żaboklicki. Warszawa: Książka i Wiedza 1997.
3. P. Corneille: Cyd. Przeł. A. Morsztyn. Oprac.: M. Brahmer. Kraków: M. Kot 1948, 94 s. Wyd. 2 przejrzane tamże 1949.
4. Molière: Świętoszek. (Tartuf). Przeł. Cz. Jastrzębiec-Kozłowski. Oprac.: M. Brahmer. Kraków: M. Kot 1949, 106 s. Wyd. 2 tamże 1950.
5. P. Calderon de la Barca: Książę niezłomny. Tragedia w 3 aktach. Przeł. J. Słowacki. Oprac.: M. Brahmer. Kraków: M. Kot 1949, 127 s.
6. Antologia literatury francuskiej. Przeł. i oprac. T. Boy-Żeleński. Wyd. 2 przygotował M. Brahmer. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1950, 514 s. Biblioteka Narodowa II, 18.
7. C. Goldoni: Kawiarenka wenecka. Komedia w 3 aktach; Mirandolina. Komedia w 3 aktach. Przeł. Z. Jachimecka. Wstępem i objaśnieniami opatrzył M. Brahmer. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1951, 370 s. Biblioteka Narodowa II, 69.
8. C. Goldoni: Sprytna wdówka. Komedia w 3 aktach; Zakochani. Komedia w 3 aktach. Przeł. Z. Jachimecka. Wstępem i objaśnieniami opatrzył M. Brahmer. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1951, 319 s. Biblioteka Narodowa II, 61.
9. Molière: Mieszczanin szlachcicem. Komedia – balet w 5 aktach. Przeł. Cz. Jastrzębiec-Kozłowski. Oprac.: M. Brahmer. Kraków: M. Kot 1951, 105 s.
10. E. Porębowicz: Studia literackie. Przedmowa, wybór oraz przypisy: M. Brahmer. Kraków: M. Kot 1951, 278 s.
11. G. Galilei: Dialog o dwu najważniejszych układach świata: Ptolemeuszowym i Kopernikowym. Przeł. E. Ligocki przy współudziale K. Giustiniani Kępińskiej. Przedmowa: M. Brahmer. Red.: M. Brahmer i F. Kępiński. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1953, 540 s. Polska Akademia Nauk.
12. Michał Anioł Buonarroti: Poezje. Wybór. Przeł. L. Staff. Wybór, oprac. i wstęp: M. Brahmer. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1956, 112 s. Wyd. 2 tamże 1964.
13. A. Dante: Boska Komedia. Przeł. E. Porębowicz. Wstęp i red.: M. Brahmer. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1959, 618 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1965, wyd. 3 1975, wyd. 4 1978, wyd. 5 1984, wyd. 6 1990.
14. Studies in language and literature in honour of Margaret Schlauch. [Komitet redakcyjny:] M. Brahmer, S. Helsztyński, J. Krzyżanowski. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1966, 486 s. Wyd. nast. New York: Russel and Russel 1971, 843 s.
15. Italia, Venezia e Polonia. Tra umanesimo e rinascimento. A cura di M. Brahmer. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1967, 376 s. Komitet Neofilologii Polskiej Akademii Nauk.
16. Michał Anioł Buonarroti: Poezje wybrane. Przeł. L. Staff. Wybór i wstęp: M. Brahmer. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1973, 136 s.
17. L. Staff: Michał Anioł i jego poezje. Wstęp i wybór: M. Brahmer. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1977, 258 s.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1965.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 1. Warszawa 1963.
K. Kasprzyk, A. Brahmer-Kacprzyńska: Publications de Mieczysław Brahmer. Bibliographie pour les annes 1967-1987. „Kwartalnik Neofilologiczny” 1994 z. 2.
K. Żaboklicki: Publication de M. Brahmer. Bibliographie pour les années 1922-1966. W: Mélanges de littérature comparée et de philologie offerts à Mieczysław Brahmer. Warszawa 1967.
A. Śródka: Uczeni polscy XIX-XX stulecia. T. 1. Warszawa 1994.
Słownik badaczy literatury polskiej. T. 2. Łódź 1998 (B. Bogołębska).
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (Redakcja).

Ogólne

Artykuły

K. Morawski: Działalność naukowa profesora Mieczysława Brahmera. Kwartalnik Neofilologiczny 1960 nr 2.
J. Parvi: Mieczysław Brahmer. Nauka Polska 1967 nr 2.
[A. Biernacki] Abe: Mieczysław Brahmer. Twórczość 1984 nr 12.
Z. Libera: Mieczysław Brahmer. Pamiętnik Literacki 1985 nr 2.
J. Parvi: Mieczysław Brahmer. Biuletyn Polonistyczny 1985 nr 1/2.
S. Widłak: Mieczysław Brahmer – humanista, uczony. Ruch Literacki 1985 nr 5/6.
K. Żaboklicki: Mieczysław Brahmer. Kwartalnik Neofilologiczny 1985 z. 2.
Z. Libera: Mieczysław Brahmer. Rocznik Towarzystwa Naukowego Warszawskiego 1986 t. 49.
K. Żaboklicki: Mieczysław Brahmer [1899-1984] studioso di litteratura italiana. Kwartalnik Neofilologiczny 1986 z. 4.
J. Pomianowski: Brahmer, czyli o sztuce krytyki. Pamiętnik Teatralny 1990 z. 1/2.
T. Ulewicz: Mieczysław Brahmer (1899-1984). In memoriam. W tegoż: Konterfekty, sylwetki, cienie... Kraków 1997.

Petrarkizm w poezji polskiej

I. Chrzanowski. „Ruch Literacki1927 nr 8.
J. Krzyżanowski. „Przegląd Współczesny1927 nr 62.
R. Pollak. „Pamiętnik Literacki1928.

Problem renesansu we Włoszech współczesnych

G. Maver. „La Cultura”, Rzym 1931.
W. Weintraub. „Ruch Literacki1931 nr 10.

Z dziejów włosko-polskich stosunków kulturalnych

E. Damiani. „Archivio della Cultura Italiana”, Rzym 1939 z. 4.
M. Bersano-Begey. „Ricerche Slavistiche”, Rzym 1952 z. 1.

W galerii renesansowej

A. Gościcki: Książka o Renesansie. Polonistyka 1957 nr 3.
J. Parvi. „Nowiny Literackie i Wydawnicze1957 nr 13.
Z. Szmydtowa. „Nowe Książki1957 nr 9.

Stanisław Wyspiański e il teatro polacco del primo nevecento

A. Pałłasz. „Teatr1973 nr 22.

Powinowactwa polsko-włoskie

K. Żaboklicki. „Przegląd Humanistyczny1982 nr 11.
A. Sajkowski. „Rocznik Literacki 1980” wyd. 1984.