Print

BIO

Born on 12 November 1922 in Żytomierz (now Zhytomyr, Ukraine); son of the bookkeeper and later worker Stanisław Borowski and Teofilia, née Karpińska. After his father was arrested and exiled by the Soviet authorities in 1926, and his mother met the same fate in 1930, he was raised by his family in Marchlewsk, a Polish National District in Soviet Ukraine. He came to Poland in 1932 with the assistance of the Red Cross, settling in Warsaw together with his parents. He attended the T. Czacki Grammar School in Warsaw, living in a dormitory run by the Franciscan Order. He spent the German occupation in Warsaw and worked in the warehouse of a building company. After completing advanced secondary education in 1940 in secret classes, he started studying Polish philology in the unofficial University of Warsaw (UW). He was active in underground literary life. He was part of a friendship and artistic group known as the esencjaści (essentialists), who were associated with left-wing milieux and the periodical "Droga". He was also in contact with the Sztuka i Naród (Art and Nation) group. He made his debut in 1942 with the poetry cycle Gdziekolwiek ziemia (Wherever the Earth), which was printed on a copying machine. He was arrested in 1943 and put in the Pawiak prison before being taken to the Auschwitz concentration camp. He worked in various forced labour teams and then, after a bout of typhus, as a hospital orderly. Later, he worked in a roofing team so that he could care for his fiancée Maria Rundo. He wrote poems during this period that were circulated among prisoners. In 1944, he was transferred to the Dautmergen concentration camp, followed by Dachau-Allach in 1945. Following the liberation of the camp by the US Army, he was held in the displaced persons' camp in Freimann and worked for the Family Tracing Service of the Polish Red Cross in Munich. He was active as a writer, initially as a poet, before publishing his first short stories based on his camp experiences in 1946. He edited and translated materials for the reprint periodical "Ziemia i Ludzie" (1946, no. 1). In April 1946, he travelled to Belgium and France, returning to Warsaw in May. In December of that year, he married Maria Rundo. He worked at UW until 1948 as a junior assistant at the Gabriel Korbut Philological Office, known as the Korbutianum. He also remained active as a writer of prose and journalist pieces, collaborating with periodicals including "Kuźnica", "Pokolenie" and "Świat Młodych". In 1947, alongside Roman Bratny and Stanisław Marczak-Oborski, he co-edited the monthly "Nurt" under the collective pseudonym Wiktor K. Ostrowski. He joined the Polish Workers' Party (PPR) in 1948, which was merged into the Polish United Workers' Party (PZPR). He was chair of the Young Artists' and Scientists' Club in 1948/49. During the 1948 World Congress of Intellectuals in Defence of Peace in Wroclaw, he was deputy head of the Press Office and editor of the congress newspaper, "W Obronie Pokoju" (In Defence of Peace). In 1949/50, he served as officer for cultural affairs at the Polish Bureau of Press Information in East Berlin, where he was also engaged in intelligence-related activities on behalf of the Ministry of Public Security. After returning to Poland, he was involved in promoting communism and the socialist-realist campaign. In 1949, he published the regular column Nasz wiek XX (Our 20th Century) in the newspaper "Rzeczpospolita", with the pieces subsequently compiled into the volume Opowiadania z książek i gazet (Short Stories from Books and Newspapers). From 1950, he collaborated with the editorial team of the youth-oriented newspaper "Sztandar Młodych" and was also head of the journalism section of the weekly "Nowa Kultura", with his contributions including the regular column Mała kronika (Minor chronicle). He joined the Executive Board of the Polish Writers' Union (ZLP) in 1950. He died by suicide on 3 July 1951 in Warsaw. He is buried in the Avenue of the Distinguished at the city's Powązki Military Cemetery. He was posthumously awarded the Commander's Cross of the Order of Polonia Restituta.

Twórczość

1. Gdziekolwiek ziemia... Cykl poetycki. [Warszawa 1942], 13 k., powielone. Przedruk zob. poz. ↑ [1].

Wydanie konspiracyjne; druk anonimowy.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

2. Arkusz poetycki. [Warszawa:] Wydawnictwo Droga [1944], 8 s.

Wydanie konspiracyjne; autor podpisany: Autor cyklu „Gdziekolwiek ziemia”.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

3. Imiona nurtu. [Wiersze]. [Przedmowa:] W. Mackiewicz. Monachium: Oficyna Warszawska 1945, 36 s.

See Studies Zobacz szczegóły pozycji

4. Poszukiwania = Tracing. [Wiersze;autorzy:] T. Borowski, K. Olszewski. Wstęp: A. Girs. Monachium: Oficyna Warszawska 1945, 15 s. Wyd. 2 tamże 1946.

See Studies Zobacz szczegóły pozycji

5. Byliśmy w Oświęcimiu. [Opowiadania; autorzy:] 6643 J. Nel Siedlecki, 75817 K. Olszewski, 119198 T. Borowski. A. Girs: Od wydawcy. [T. Borowski:] Przedmowa. [Monachium:] Oficyna Warszawska 1946, 212 s. Wyd. nast.: Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1958. Przedruk utworów T. Borowskiego zob. poz. ↑ (t. 2), ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, ↑.

Zawartość

Nazwiska autorów poprzedzono ich numerami obozowymi.
Zawiera opowiadania T. Borowskiego: Dzień na Harmenzach; Proszę państwa do gazu; U nas w Auschwitzu; Ludzie, którzy szli oraz Określenia oświęcimskie, — nadto opowiadania Tadeusza Borowskiego i Janusza Nel Siedleckiego: Z Baedeckerem między druty; Homo sapiens i bydlę; Jodyna i fenol; Ogień krzepnie; Zaczynamy od początku, — opowiadania Tadeusza Borowskiego i Krystyna Olszewskiego: W obrębie wielkiej postenketty.

Przekłady

angielski

We were in Auschwitz. [Przeł.] A. Nitecki. New York 2000.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

6. Pewien żołnierz. Opowieści szkolne. Warszawa: Płomienie 1947, 56 s. Przedruk zob. poz. ↑ (t. 2), ↑.

Zawartość

Od autora; Droga przez las; Tropione zwierzęta; Matura na Targowej; Profesorowie i studenci; Portret przyjaciela; Pewien żołnierz.

Adaptacje

filmowe

Opowiadania Matura na Targowej (łącznie z A. Bonarski: Rondo, A. Szczypiorski: Gablota) pt. Szkice Warszawskie: Scenariusz: J. Pomianowski. Ekranizacja 1968.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

7. Rozmowa z przyjacielem. Wiersze. Wybór powst. 1946/1947. Podał do druku i wstępem opatrzył T. Drewnowski. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie 1999, 56 s.

Wybór przygotowany przez T. Borowskiego, który zrezygnował z jego wydania. Maszynopis odnaleziony w 1998 w archiwum rodziny Grabskich i Wallisów, został przekazany do Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

8. Kamienny świat. Opowiadanie w dwudziestu obrazach. [Warszawa:] Czytelnik 1948, 143 s. Wyd. nast.: [wyd. 5] tamże 1999. Przedruk zob. poz. ↑ (t. 2), ↑, ↑.

Zawartość

Krótka przedmowa; Kamienny świat; Opowiadanie z prawdziwego życia; Śmierć Schillingera; Człowiek z paczką; Kolacja; Milczenie; Spotkanie z dzieckiem; Koniec wojny; „Independence Day”; Opera, opera; Podróż pulmanem; Pokój; Lato w miasteczku; Dziewczyna ze spalonego domu; Zaliczka; Upalne popołudnie; Pod bohaterskim Partyzantem; Dziennik podróży; Mieszczański wieczór; Odwiedziny.

Przekłady

chiński

Shitou shijie. [Przeł.] Y. Deyou. Guangzhou 2012, wyd. nast. Yan zhou shi 2018.

turecki

Taşlaşan dünya. [Przeł.] Z. Selimoğlu. İstanbul 1981, wyd. nast. tamże 2016.

Adaptacje

teatralne

Adaptacja: J. Adamski. Reżyseria: R. Kłosowski. Wystawienie: Warszawa, Praski Teatr Ludowy 1966.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

9. Pożegnanie z Marią. Opowiadania. Warszawa: Wiedza 1948, 178 s. Przedruk zob. poz. ↑ (t. 2), ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, ↑, ↑. Wyd. nast.: [wyd. 10] Poznań: SAWW 1993; Warszawa: Książka i Wiedza 1993, wyd. 2 [!] tamże; Oświęcim: Państwowe Muzeum 2001.

Zawartość

Pożegnanie z Marią; Dzień na Harmenzach [poz. ↑]; Proszę państwa do gazu [poz. ↑]; Śmierć powstańca; Bitwa pod Grunwaldem.

Przekłady

angielski

szwedzki

Välkomna till gaskammaren, mina damer och herrar. [Przeł.] C. Berg. Stockholm 1974, wyd. nast. tamże 2014.

Adaptacje

radiowe

Adaptacja na motywach opowiadań z tomu „Pożegnanie z Marią” i wierszy T. Borowskiego: A. Mandalian. Reżyseria: Z. Kopalko. Polskie Radio 1978.
Adaptacja pt. Oczywiście, że miłość: E. Marcinkowska. Reżyseria: A. Jarski. Polskie Radio 1992.

filmowe

opowiadania Bitwa pod Grunwaldem pt. Krajobraz po bitwie: Scenariusz: A. Wajda, A. Brzozowski. Reżyseria: A. Wajda. Ekranizacja 1970. Wyd. jako dokument audiowizualny: Warszawa: Vision Film 2000, 2002 1 dysk optyczny (DVD); Wrocław: Filmostrada [2019], 1 dysk optyczny DVD, [2020].
opowiadania Pożegnanie z Marią: Scenariusz: F. Zylber, M. Maciejewski. Reżyseria: F. Zylber. Ekranizacja 1993.

telewizyjne

Adaptacja: I. Strzemińska. Reżyseria: J. Antczak. Telewizja Polska 1966.

Wyd. osobne opowiadania Pożegnanie z Marią: Rzeszów: Krajowa Agencja Wydawnicza 1987, 29 s. Wyd. nast. Warszawa: Mediaprofit 2007, 55 s. Biblioteka Gazety Wyborczej. Omówienie Lektury Szkolnej, 20 + 1 dysk optyczny.

See Studies Zobacz szczegóły pozycji

10. Opowiadania z książek i gazet. [Szkice publicystyczne]. [Warszawa:] Państwowy Instytut Wydawniczy 1949, 151 s. Przedruk zob. poz. ↑ (t. 4).

Teksty drukowane w 1949 w cyklu pt. „Nasz wiek XX” w „Rzeczpospolitej”.

Nagrody

Nagroda Państwowa III stopnia w 1950.

Zawartość

Igraszki uczonego dowcipu; Alicja w krainie czarów; Świerszczyk i łaska Boska; Polowanie na lisy; Eizdgin i Akyrema; Bogaty, smutny młodzieniec; O czytaniu gazet; Kwoka; Prywatny człowiek, Santiago de Compostela; Hymn narodowy; Rekord; Dzień plantatora; Spór o naprawę lampy; Świat jako lewa noga psa; Wirtuoz i człowiek; Gąsienice na kapuście; E pur si muove! Czasie! naprzód!; Nasz wiek XX.

11. Do młodych agitatorów pokoju. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Książka i Wiedza” 1951, 15 s. Przedruk zob. poz. ↑, ↑.

12. Mała kronika wielkich spraw. Przedmowa: W. Woroszylski. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1951, 169 s. Przedruk zob. poz. ↑ (t. 4).

Zbiór felietonów z rubryki „Mała kronika” prowadzonej w „Nowej Kulturze” w 1950-1951.

13. Na przedpolu. Artykuły i reportaże. [Przedmowa:] W. Woroszylski. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1952, 105 s. Przedruk zob. poz. ↑ (t. 4).

Zawartość

Zawartość: Na przedpolu; Kiermasz majowy; Niezwykłe lato; Umarli i żywi; Za ojczyznę, o pokój; Niemiecki notatnik; Do młodych agitatorów pokoju [poz. ↑].

14. Czerwony maj. Opowiadania. Wstęp: K. Koźniewski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1953, 244 s. Przedruk zob. poz. ↑ (t. 5). Por. poz. ↑.

Zawartość

Zawartość: Kłopoty pani Doroty; Dysputy księdza dobrodzieja; Zabawa z wódką; Muzyka w Herzenburgu; Lokomotywa, Międzynarodówka; Budowniczy stadionu; Piękne wakacje; Czerwony maj; Do młodych agitatorów pokoju [poz. ↑].

Przekłady

czeski

opowiadania Czerwony maj: Rudý máj. [Przeł.] H. Teigová. [Współwyd. z:] J. Piórkowski: Plomen nehasnouci pt. Plomen nehasnouci; Rudý máj. Praha 1952.

niemiecki

opowiadania Muzyka w Herzenburgu: Musik in Herzenburg. Berlin 1951.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

15. Utwory zebrane. W pięciu tomach. Ze wstępem W. Woroszylskiego. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1954.

T. 1. Wiersze: Red.: W. Woroszylski, 243 s.

Zawartość

Zawiera wiersze z tomu poz. ↑, wybór z tomów poz. ↑, ↑ oraz inedita.

T. 2. Proza 1945-1947. Red.: J. Piórkowski, 314 s.

Zawartość

Zawiera opowiadania z tomów poz. ↑, ↑, ↑, ↑ oraz Chłopiec z Biblią.

T. 3. Krytyka literacka i artystyczna. Red.: T. Drewnowski, 268 s.

Zawartość

Jozue i Jerycho; Czy tylko — Martwa pogoda?; Alicja w krainie czarów [poz.↑ ]; W oczach i uszach Curths-Mahlerowej; Sielanka konspiracyjno-muzyczna; Apologia lumpen-burżuazji; Droga do kresu — czego?; Żywioły i etyka; Blaski i cienie „Wielkiego cienia”; Od mieszczańskiego radykalizmu do nihilizmu; Szukam prawdy w „Antygonie”; Prawda i etyka dzieła sztuki; O postępowych, wstecznych tradycjach karykatury politycznej; Problemy satyry politycznej; Tezy do dyskusji; Perspektywy „zwykłej sprawy”; Rozmowy; Do pisarzy niemieckich; Pisarz w terenie; Praca młodego pisarza.

T. 4. Publicystyka. Red.: T. Drewnowski, 481 s.

Zawartość

Zawiera utwory z tomów poz. ↑, ↑, ↑ oraz artykuły.

T. 5. Proza. 1948-1951. Red.: J. Piórkowski, 280 s.

Zawartość

opowiadania z tomu poz. ↑[z wyjątkiem Do młodych agitatorów pokoju]; Ofensywa styczniowa; Faszyści; Opowiastka o telegramie; Siedem triumfów sprawiedliwości; Plakat; Marta zrobiła dobrze; Tytus; Rozmowy w Białym Domu.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

16. Wybór opowiadań. Wybór i wstęp: J. Andrzejewski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1959, 469 s.

Zawartość

Zawiera opowiadania z tomów poz. ↑, ↑, ↑, ↑, – z poz. ↑: Kwoka; Prywatny człowiek; Santiago de Compostela; Hymn narodowy; Rekord; Dzień plantatora; Świat jako lewa noga psa, — z poz. ↑: Muzyka w Herzenburgu; Kłopoty pani Doroty, — z poz. ↑: Chłopiec z Biblią; Ofensywa styczniowa; Faszyści.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

17. Pożegnanie z Marią i inne opowiadania. Słowo wstępne: J. Iwaszkiewicz. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1961, 324 s. Wyd. nast.: Wrocław: Wydawnictwo Siedmioróg 2003, tamże: 2006, 2012 Narodowa Biblioteka Arcydzieł , 2019.

Inne formy wydań

Wyd. jako dokument dźwiękowy: Czyta R. Nadrowski. Warszawa: Polski Związek Niewidomych. Zakład Wydawnictw i Nagrań [1989], 15 kaset dźwiękowych.

Zawartość

Zawiera opowiadania z tomów: poz. ↑, — z poz. ↑: Portret przyjaciela; Pewien żołnierz, — z poz. ↑: Kamienny świat; Opowiadanie z prawdziwego zdarzenia; Śmierć Schillingera; Człowiek z paczką; Kolacja; Milczenie; Spotkanie z dzieckiem; Koniec wojny; „Independence Day”; Opera, opera; Dziewczyna ze spalonego domu; Odwiedziny, — poz. ↑, — z poz. ↑: Kwoka; Rekord; Świat jako lewa noga psa, — z poz. ↑: Kłopoty pani Doroty; Muzyka w Herzenburgu, — z poz. ↑: Siedem triumfów sprawiedliwości; Ofensywa styczniowa.

18. Wybór opowiadań. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1964, 274 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1967, wyd. 3 1968, wyd. 4 1983.

Zawartość

Zawiera opowiadania z tomów: poz. ↑, — z poz. ↑: Kamienny świat; Opowiadanie z prawdziwego zdarzenia; Śmierć Schillingera; Człowiek z paczką; Kolacja; Milczenie; Spotkanie z dzieckiem; Koniec wojny; „Independence Day”; Opera, opera; Dziewczyna ze spalonego domu; Odwiedziny, — poz. ↑; — z poz. ↑: Muzyka w Herzenburgu, — z poz. ↑: Chłopiec z Biblią.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

19. Pożegnanie z Marią. Wybór opowiadań. Wyd. 4 [!]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1965, 238 s.

Zawartość

Zob. poz. ↑.

20. Pożegnanie z Marią. Opowiadania. Warszawa: Książka i Wiedza 1967, 81 s. Wyd. 3 [właśc. 2] tamże 1988, 218 s.

Zawartość

Pożegnanie z Marią [poz. ↑]; Dzień na Harmenzach [poz. ↑]. – W wyd. 3 zawartość jak w poz. ↑.

21. [Wybór poezji]. Wybór i oprac.: J. Bartnicka. Warszawa: Czytelnik 1968, 142 s. Wyd. 2 tamże 1981.

Zawartość

Zawiera wybór wierszy z tomów poz. ↑, ↑, ↑, ↑, – oraz: Z wierszy różnych (1940-1942); Z „Drogi” z 1943/44; Z wierszy różnych (1943-1945); Z wierszy różnych (1946-1951).

22. Opowiadania wybrane. Wybór i układ: T. Drewnowski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1971, 337 s. Wyd. 5 [!] tamże 1988.

Zawartość

Zawiera opowiadania z tomów: poz. ↑, — z poz. ↑: Portret przyjaciela, — z poz. ↑: Kamienny świat; Opowiadanie z prawdziwego życia; Śmierć Schillingera; Człowiek z paczką; Kolacja; Milczenie; Spotkanie z dzieckiem; Koniec wojny; Opera, opera; Podróż pulmanem; Dziewczyna ze spalonego domu; Dziennik podróży; Mieszczański wieczór; Odwiedziny, — poz. ↑, — z poz. ↑: Kwoka; Prywatny człowiek; Santiago de Compostela; Rekord; Dzień plantatora, — z poz. ↑: Muzyka w Herzenburgu; Zabawa z wódką, — z poz. ↑: Chłopiec z Biblią; Ofensywa styczniowa, — Ojczyzna.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

23. Poezje wybrane. Wybór i wstęp: J. Bartnicka. Nota biograficzna: J. Bandrowska-Wróblewska. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1971, 165 s., Biblioteka Poetów – Exlibris.

Zawartość

Zawiera wybór wierszy z tomów poz. ↑, ↑, ↑, ↑, – oraz: Wiersze różne z lat 1940-1945; Wiersze różne z lat 1946-1951.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

24. Poezje. Wybór i wstęp: T. Drewnowski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1972, 230 s. Wyd. 2 tamże 1974.

Zawartość

Zawiera wybór wierszy z tomów poz. ↑, ↑, ↑, ↑, – nadto 38 wierszy rozproszonych i z rękopisów.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

25. Pożegnanie z Marią; Kamienny świat. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1972, 195 s. Wyd. 2 tamże 1977.

Zawartość

Zawiera opowiadania z tomów poz. ↑, ↑.

26. Tadeusz Borowski (W 50-lecie urodzin). [Wybór utworów]. [Przedmowa] T. Drewnowski. Warszawa: Miesięcznik „Kultura i Ty” 1972, 39 s.

Zawartość

U nas w Auschwitzu [poz. ↑]; Proszę państwa do gazu [poz. ↑]; Kolacja [poz. ↑]; Milczenie [poz. ↑]. — [Wybór wierszy]. — Czerwony maj (Sztuka w czterech scenach według opowiadania Tadeusza Borowskiego pod tym samym tytułem) [por. poz. ↑]. Oprac.: S. Artowski.

27. Wspomnienia; Wiersze; Opowiadania. Posłowie, wybór i ilustracje: T. Drewnowski. Przypisy: J. Jesionowska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1974, 382 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1977, wyd. 3 1979, wyd. 4 1981.

Zawartość

Matura na Targowej [wspomnienia z tomu poz. ↑]: Matura na Targowej; Profesorowie i studenci; Portret przyjaciela. — Rozmowa z przyjacielem [↑]. — Pożegnanie z Marią [opowiadania z poz. ↑, ↑], — z poz. ↑: Muzyka w Herzenburgu, — z poz. ↑: Chłopiec z Biblią; Ofensywa styczniowa oraz Ojczyzna, — Kamienny świat [wybór z poz. ↑]: Kamienny świat; Opowiadanie z prawdziwego zdarzenia; Śmierć Schillingera; Człowiek z paczką; Kolacja; Milczenie; Spotkanie z dzieckiem; Koniec wojny; Opera, opera!; Dziewczyna ze spalonego domu; Odwiedziny; Dziennik podróży, – z poz. ↑: Santiago de Compostela; Rekord; Dzień plantatora, – Określenia oświęcimskie [poz. ↑].
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

28. Dzień na Harmenzach. [Opowiadania]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1978, 74 s.

Zawartość

Dzień na Harmenzach [poz. ↑]; Ofensywa styczniowa [poz. ↑]; Muzyka w Herzenburgu [poz. ↑].

29. Poezje wybrane (II). Wybór i wstęp: T. Drewnowski. [Warszawa:] Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1990, 193 s.

30. Utwory wybrane. Oprac.: A. Werner. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1991, CXLV, 525 s., Biblioteka Narodowa I, 276. Wyd. nast.: wyd. 2 przejrzane Wrocław, Kraków: Wydawnictwo Ossolineum 1997, CXLI, 494 s., Biblioteka Narodowa* I, 276.

Zawartość

Wybór poezji: I. Wiersze warszawskie; II. Wiersze obozowe i monachijskie. – Wybór prozy: I. Byliśmy w Oświęcimiu: U nas w Auschwitzu [poz. ↑]; Ludzie, którzy szli [poz. ↑]; — II. Pożegnanie z Marią [poz. ↑]; — III. Kamienny świat [poz. ↑]; — IV. Inne opowiadania: Chłopiec z Biblią [poz. ↑]; Matura na Targowej [poz. ↑]; Profesorowie i studenci [poz. ↑]; Portret przyjaciela [poz. ↑]; — V. Proza 1948-1951: Ojczyzna [poz. ↑]; Ofensywa styczniowa [poz. ↑]; Kłopoty pani Doroty albo śmierć frajerom [poz. ↑]; Alicja w krainie czarów [poz. ↑]; Rozmowy [poz. ↑].
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

31. Dzień na Harmenzach; Proszę państwa do gazu; Bitwa pod Grunwaldem. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne 1992, 86 s., Lektury Szkolne.

32. Wybór opowiadań. Wstęp: T. Drewnowski. Warszawa: Kama 1994, 236 s. Lektury z Opracowaniem. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 rozszerzone [1996], wyd. 3 [1997], wyd. 4 rozszerzone [1998], wyd. 5 2000.

See Studies Zobacz szczegóły pozycji

33. Wybór opowiadań. Czosnów: Wydawnictwo Sara [2001], 238 s. Lektury Szkolne. Wyd. nast.: Warszawa: Wydawnictwo Sara [2006], tamże [2009].

34. Pisma w czterech tomach. Pod red. T. Drewnowskiego, J. Szczęsnej, S. Buryły. Kraków: Wydawnictwo Literackie 2003-2005.

[1]. Poezja: Gdziekolwiek ziemia; Noce esencjalne; Księga z dnia Wigilii; Światło i cień; Koniec wojny?; O poezji i poecie; Pokolenie; Cztery wolności; Poezja zarzucona; Z pamiętnika. Oprac. [i przedmowa:] T. Drewnowski, J. Szczęsna. 2003, 518 s. Zob. poz.

[2]. Proza 1: Byliśmy w Oświęcimiu; Pożegnanie z Marią; Kamienny świat; Z kręgu Pożegnania z Marią i Kamiennego świata; Określenia oświęcimskie. Oprac.: S. Buryła. 2004, 431 s.

[3]. Proza 2: Pewien żołnierz; Opowiadania z książek i z gazet; Zabawa z wódką; Siedem triumfów sprawiedliwości; Muzyka w Herzenburgu; Czerwony maj, „kłopoty” i „dysputy...”. Oprac.: S. Buryła. 2004, 484 s.

[4]. Krytyka: Listy dipissa; Wprowadzenia i glosy do „Byliśmy w Oświęcimiu”; Pamflety; Prozaik o prozaikach; Humanistyka po Oświęcimiu; Manifesty socjalistyczne; Wielka satyra. Oprac.: T. Drewnowski. 2005, 408 s.

35. Proszę państwa do gazu. [Współwyd. z:] Z. Nałkowska: Przy torze kolejowym pt. Przy torze kolejowym; Proszę państwa do gazu. [Całość] zaadaptowała i opracowała: A. Tambor. [Tłum. na język angielski K. Krysta, tłum. na język niemiecki A. Bethke]. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 2011, 114 s., Czytaj po Polsku: materiały pomocnicze do nauki języka polskiego jako obcego: edycja dla średnio zaawansowanych (poziom B1/B2), t. 8; Podręczniki i Skrypty Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, nr 179. Wyd. nast. tamże: 2014, 2016, 2019. Zob. poz. 5.

Tekst częściowo równolegle w językach: polskim, angielskim, niemieckim.

36. Opowiadania Tadeusza Borowskiego: Pożegnanie z Marią, U nas w Auschwitzu..., Proszę państwa do gazu, Bitwa pod Grunwaldem. [Oprac.: M. Selbirak]. Toruń: Wydawnictwo Literat [2015], 134 s. Lektury Wszech Czasów – Literat 69 . Zob. poz. 5, 9.

Listy

1. Niedyskrecje pocztowe. Korespondencja Tadeusza Borowskiego. Oprac.: T. Drewnowski. Warszawa: Prószyński i S-ka 2001, 365 s.
Tom zawiera około 300 listów, kartek, telegramów T. Borowskiego i jego 47 korespondentów z lat 1943-1951.

Przekłady

angielski

Postal indiscretions. The correspondence of Tadeusz Borowski. [Oprac.:] T. Drewnowski. [Przeł.] A. Nitecki. Evanston, IL 2007.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

Wybory utworów literackich w przekładach

angielski

• This way for the gas, ladies and gentleman and other stories. [Wybór i przekł.:] B. Vedder. London 1967, wyd. nast.: New York 1967, tamże 1976; Harmondsworth; New York 1977, tamże 1979, 1980, 1985,1992.
• Selected poems. [Przeł.:] T. Pióro, L. Rafferty, M. Natchez. Walnut Creek, CA 1990.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji
• Here in our Auschwitz and other stories. [Przeł.] M.G. Levine. New Haven, CT 2008.

chiński

• Zai women Aosiweixin. [Przeł.] W. Xiaodong. Xi'an 2013.

chorwacki

• Kod nas u Auschwitzu. [Przeł.:] I. Vidović Bolt, Z. Malić. Zagreb 2015.

czeski

• Kamenný svĕt. [Wybór i przekł.] H. Teigová. Praha 1966.
• Rozloučení s Marií. [Przeł.:] M. Stachová, H. Teigová. Praha 1987.

duński

• Hos os i Auschwitz. [Przeł.:] J. Preis, J.H. Monrad. København 2009.

fiński

• Kotimme Auschwitz. [Przeł.] M. Puukko. Helsinki 2005, wyd. nast. tamze 2006, 2008.

francuski

• Le monde de pierre. [Przeł.] E. Veaux. Paris 1964, wyd. nast. tamże: 1992, 2015.

grecki

• Apo 'dō gia t' aéria, kyríes kai kýrioi. [Przeł.:] B. Tsekoúras, G. Kalīs. Athī'na 1987.

hebrajski

• Perê̱dā(h) mi-Maryā(h). [Przeł.] A. Pāgîs. Tēl 'Ā̱bî̱b 1996.

hiszpański

• Despedida de Mariá y Mundo de piedra. [Przeł.] A. Ros. La Habana 1977.
• Nuestro hogar es Auschwitz. [Przeł.:] K. Olszewska Sonnenberg, S. Trigán. Barcelona 2004, wyd. nast. tamże 2008.

niderlandzki

• Stenen Wereld. [Przeł.] L. Stembord. Amsterdam 1964, wyd. nast. tamże 2005.
• Hierheen naar de gaskamer dames en heren. [Przeł.] L. Stembor. Amsterdam 1980.

niemiecki

• Bei uns in Auschwitz. [Przekł.] F. Griese. Frankfurt am Main 2006, wyd. nast.: tamże: 2007, 2008.
• Die steinerne Welt. [Przeł.] V. Cerny. München 1959, wyd. nast.: tamże 1963, 1970; wyd. pt. Bei uns in Auschwitz. Erzählungen. München 1982, wyd. nast.: tamże 1987; Warszawa; Oświęcim [1991]; München; Zurich 1999.

rosyjski

• Proščanie s Mariej. Rasskazy. [Przekł. pod red.] S. Tonkonogovoj. Moskva 1989.

serbski

• Oproštaj z Marijom. [Przeł.] U. Radnović. Beograd 2002.

słowacki

• Rozlúčka s Máriou. [Przeł.:] J. Gerbóc, J. Marušiak. Bratislava 1974; [wyd. 2 poszerzone] tamże 1989.
• Nech sa páči do plynu. [Przeł.:] J. Marušiak, J. Gerbóc. Bratislava 2017.

szwedzki

• Välkomna till gaskammaren, mina damer och herrar!. [Oprac. i przeł.] C. Berg. Stockholm 1974, wyd. nast. Stockholm 2014, wyd. takze jako dokument dzwiekowy.

turecki

• Böyle buyurun gaz'a bayanlar, baylar. [Przeł.] M. Tunçay. Kadiköy-Istanbul 1981, wyd. nast. tamże 1997.
• Taşlaşan dünya. [Przeł.] J. Selimoğlu. Istanbul 1981, wyd. nast. tamże 2016.

węgierski

• Kövilág. [Przeł.] I. Fejér. Budapest 1971.
• Kövilág. [Przeł.] G. Spiró. Budapest 1999.

włoski

• Paesaggio dopo la battaglia. [Przeł.] R.M. Polce. Torino 1989, wyd. nast. tamże 2020.
• Da questa parte, per il gas. [Przeł.:] L. Bernardini, G. Tomassucci. Napoli 2009.

Przekłady utworów literackich w antologiach zagranicznych

angielski

• Stranger in our Midst. Images of the Jew in Polish Literature. [Wyd. i wstęp:] H.B. Segel. Ithaca NY, USA, London 1996.
• The eagle and the crow. Modern polish short stories. [Red.:] T. Halikowska, G. Hyda. London 1996.
• The Auschwitz poems. An anthology. [Wybór, przygotowanie i oprac.:] A. A. Zych. Oświęcim 1999, wyd. nast. tamże 2011.

białoruski

• Napjaarèǔmy ad Buga da Varty. Antologija pol'skaj paèzìì XX stagoddzja. [Przeł.] A. Lojki. T. 2. Mìnsk 2003.

francuski

• Poètes de l'apocalypse. Anthologie de poèsie en polonais, hébreu et yiddish (1939-1945). [Wybór:] D. Beauvois, S. Bereś. Lille 1991, 1992 [tekst w języku polskim, hebrajskim, francuskim i jidysz].

hebrajski

• Poètes de l'apocalypse: anthologie de poèsie en polonais, hébreu et yiddish (1939-1945). [Wybór:] D. Beauvois, S. Bereś. Lille 1991, 1992 [tekst w języku polskim, hebrajskim, francuskim i jidysz].

hiszpański

• Antología del cuento polaco contemporáneo. [Przeł.] S. Pitol. Mexico 1967.
• Cuentos poloneses. Antología. Bogota 1974.
• El cuento polaco. Antología. México [1974].
• Infierno poetico de Polonia. (Antologia de 27 poetas contemporáneos 1942-1981). [Red., tłum., wybór:] B. Piotrowski. Bogota 1982.
• Poesia polaca contemporanea. De Czesław Miłosz a Marcin Hałaś. [Wybór, tł., red., wstęp i nota objaśniająca] F.P. Gonzales. Madrid 1994.
• Elogio del cuento polaco contemperáneo. [Red.:] S. Pitol, R. Mendoza. México 2012.

japoński

• Pōrando bungaku-no okurimono. Tōkyō 1990.

jidysz

• Poètes de l'apocalypse. Anthologie de poèsie en polonais, hébreu et yiddish (1939-1945). [Wybór:] D. Beauvois, S. Bereś. Lille 1991, 1992 [tekst w języku polskim, hebrajskim, francuskim i jidysz].

litewski

• Lenkų novelės. [Oprac.] A. Kalėda . Vilnius 1989.

łotewski

• Saulgrieze. Polu noveles. [Wybór:] R. Luginska, V. Maksimovič Borisov. [Przeł.] R. Luginska. [Red.:] R. Muzis. Rīgā 1978.

mongolski

• Narancėcėg. Pol'š šülėg: ögüüllėgijn tüüvė. Ulaanbaatar 1974.

niderlandzki

• Polen: verhalen van deze tijd. [Red. i przekł.] K. Lesman. Amsterdam 1988, wyd. 2 pt. Verhalen uit Oost-Europa: Roemenië, Polen, Joegoslavië. Vianen 1990.

niemiecki

• Poesie der Welt: Polen. [Wybór i posł.:] R. i P. Lachmann. Frankfurt am Main, Berlin 1987.
• Polen im Exil. Eine Anthologie. [Oprac.] K. Dybciak. Frankfurt am Main 1988.
• Geschichten aus der Geschichte Polens. [Red. i wprowadzenie:] P. Ketman, E. Malicka. Frankfurt am Main 1989.
• Lyrisches Quintett. Fünf Themen der polnischen Dichtung. [Wyd. i przekł.] K.l Dedecius. Frankfurt am Main 1992.
• Auschwitz. Gedichte. [Wybór i red.:] A. Zych, D. Mueller-Ott. Oświęcim 1993.
• Panorama der polnischen Literatur des 20. Jahrhunderts. 2. Prosa: 100 Novellen, Erzaehlungen und Romanfragmente von 100 Autoren. [Red.] K. Dedecius. T. 2 [cz. 2]. Zürich 1997.

norweski

• Natt over verden og andre polske noveller. [Przeł.:] I. Digernes, A. Biem. Oslo 1956.
• Polen forteller. Polske noveller. [Wybór i oprac.] J. Brodal. Oslo 1991.

perski

• Bedorud ey sarzamin-e mogaddas. [Oprac.:] R. Brandstaetter. [Przekł. z jęz. niemieckiego] K. Behrūz-kiyâ. Tehrân 1991.

portugalski

• Contos polacos. [Przeł.] J. Saramago. Lisboa 1977.

rumuński

• Poezia poloneză contemporană. Antologie. [Przekł. i noty biobibliograficzne:] N. Mareş. [Wstęp:] V. Igna. Cluj-Napoca 1981.
• Lirică poloneză. [Przeł.] V. Butulescu. [Noty biobibliograficzne:] L. Butulescu. Petroşani 1996.

słoweński

• Varujte me, mile zarje. Iz sodobne poljske proze. [ Wybór i red:] K. Šalamun-Biedrzycka. [Przeł.:] N. Jež, T. Pretnar, K. Šalamun-Biedrzycka. Ljubljana 1983.
• Alarm. Poljska poezija 1939-1945. [Przeł.:] R. Štefanova, T. Pretnar. [Wybór, red. i noty o autorach:] R. Štefanova, N. Jež. Ljubljana 1992.

szwedzki

• Och skuggorna blir längre. En antologi från krigets Polen. Staffanstorp 1972.
• Opowiadania polskie XIX i XX wieku = Polska noveller från 1800- och 1900-talet. Uppsala 1994 [tekst w języku polskim i szwedzkim].
• Polska berättare. [Przeł.] C. Berg. Stockholm 1996.

ukraiński

•

węgierski

• Literatura polska XX wieku 1891-1981. Zarys historycznoliteracki i antologia = Szazadunk lengyel irodalma 1891-1981. Irodalomtorteneti vazlat es antologia. [Autorzy:] I.D. Molnar. Debrecen 1993.
• Huszadik századi lengyel novellák. [Przeł.:] P. Hermann [i inni]. Budapest 2007.

włoski

• Viaggio sulla cima della notte. Racconti polacchi dal 1945 a oggi. [Tłum., oprac. i wstęp:] P. Statuti. Roma 1988.
• Racconti dalla Polonia. Narratori polacchi contemporanei. [Oprac.:] A. Zieliński. [Przekł.] G. Bartone Zieliński. Milano 1991.

Montaże utworów

teatralne

• Borowski. (Teksty prozą Tadeusza Borowskiego). Wybór, oprac. i reżyseria: K. Karabasz. Wystawienie: Warszawa, Teatr Dramatyczny, Mała Scena 1984.
• Bitwa pod Grunwaldem. Scenariusz i reżyseria: M. Fiedor. Wystawienie: Warszawa, Teatr Studio im. S.I. Witkiewicza 2008.
W scenariuszu wykorzystano m.in. cytaty z utworów T. Borowskiego, T. Nowakowskiego, S. Wóycickiego, S. Wyspiańskiego.

Przekłady i adaptacje

1. E. Caldwell: Druga Ameryka. [1.] Droga tytoniowa. Przeł.: J. Łaszczowa i M. Żurawski. [2.] Tarapaty lipcowe. Przeł.: J. Łuszczowa, T. Borowski. [B. m. w.:] Czytelnik 1949, 335 s.
2. Janko Muzykant. Libretto opery [wg opowiadania H. Sienkiewicza]: T. Borowski, S. Wygodzki. Powst. przed 1951. Prapremiera Bytom, Opera Śląska 1953.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

Omówienia i recenzje

Słowniki i bibliografie

• Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 1. Warszawa 1963.
• Literatura Polska po 1939. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa* 1989.
• Z. Miernik: Tadeusz Borowski. Zestawienie bibliograficzne w wyborze. „Poradnik Bibliotekarza” 1992 nr 7/8.
• Współcześni polscy pisarze i badacze literatury. Słownik biobibliograficzny. T. 1, 10 (uzupełnienia). Warszawa 1994, 2007 (A. Szałagan).
• Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (T. Drewnowski).

Ogólne

Książki

• W. Woroszylski: O Tadeuszu Borowskim jego życiu i twórczości. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1955, 138 s.
• A. Werner: Zwyczajna apokalipsa. Tadeusz Borowski i jego wizja świata obozów. Warszawa: Czytelnik 1971, 229 s., wyd. 2 tamże 1981.
• T. Drewnowski: Ucieczka z kamiennego świata. O Tadeuszu Borowskim. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1972, 369 s., tamże: wyd. 2 przejrzane i uzupełnione 1977, wyd. 3 1992.
• W. Wójcik: Opowiadania Tadeusza Borowskiego. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych 1972, 141 s.
• J.L. Kwiatkowski: Tadeusz Borowski – Opowiadania. „Pożegnanie z Marią”, „Dzień w Harmenzach”, „Proszę państwa do gazu”. Warszawa: Fabryka Pomocy Naukowych 1991, 15 s., Biblioteczka Powtórzeń. Język polski, 20.
• J. Termer: Wobec wojny. O prozie Zofii Nałkowskiej, Tadeusza Borowskiego, Mirona Białoszewskiego, Stanisława Dygata, Tadeusza Nowaka. Warszawa: Współczesność 1991, 27 s., Polubić Lektury, 8.
• W. Kajtoch: „Lagry i łagry”. Problematyka obozowa w IV klasie L.O. [Liceum Ogólnokształcącego]. Tadeusz Borowski, Gustaw Herling-Grudziński, Aleksander Sołżenicyn. Kraków: Text 1994, 56 s., Biblioteczka Lektur „Text”.
• W. Kajtoch: Pisarze wobec „innych światów” swoich epok. Wolter, Borowski, Herling-Grudziński, Sołżenicyn, bracia Strugaccy na lekcjach języka polskiego w szkole średniej. Kraków: Wydawnictwo WOM [Wojewódzkiego Ośrodka Metodycznego] 1994, 72 s.
• Z. Lipiec: Zofia Nałkowska „Medaliony ” oraz Tadeusz Borowski. Radom: Ston I 1994, 42 s. Lektury: analizy lektur szkolnych opracowane przez nauczycieli polonistów.
• Opowiadania Tadeusza Borowskiego. [Oprac.:] U. Lamentowicz. Lublin: Biblioteka Wysyłkowa 2000, 46 s., Biblioteczka Opracowań; nr 52, wyd. nast.: Lublin: Wydawnictwo Biblios 2006, tamże 2011.
• J. Szczęsna: Tadeusz Borowski — poeta. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie Studia Polonistyczne 2000, 229 s.
• S. Buryła: Prawda mitu i literatury. O pisarstwie Tadeusza Borowskiego i Leopolda Buczkowskiego. Kraków: Universitas 2003, 334 s.
• D. Kulesza: Dwie prawdy. Zofia Kossak i Tadeusz Borowski wobec obrazu wojny w polskiej prozie lat 1944–1948. Białystok: Wydawnictwo Uniwersyteckie Trans Humana 2006, 394 s.
• T. Wanczura: Das Verhältnis Täter-Opfer in Tadeusz Borowskis Erzählungen: „Bei uns in Auschwitz”, „Bitte, die Herrschaften zum Gas” und „Ein Tag in Harmence”. München: GRIN Publishing 2007, 28 s.
• M. Januszkiewicz: Horyzonty nihilizmu. Gombrowicz – Borowski – Różewicz. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza 2009, 383 s. [T. Borowskiego dotyczą szczególnie artykuły: Borowski contra... Borowski; Przeciw nihilizmowi? Tadeusz Borowski jako teoretyk literatury].
• M. Sonzogni: This Way: Covering/uncovering Tadeusz Borowski's This Way for the Gas, Ladies and Gentlemen. Wellington, New Zeland: Dunmore Publishing 2011, 143 s.
• P. Wolski: Tadeusz Borowski – Primo Levi. Prze-pisywanie literatury Holocaustu. Warszawa: Stowarzyszenie Pro Cultura Litteraria: Instytut Badań Literackich PAN. Wydawnictwo 2013, 362 s., Rozprawy Literackie, 90.
• B. Krupa: Spór o Borowskiego. Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk 2018, 360 s., Polemika Krytycznoliteracka w Polsce, t. 11.
• P. Wolski: Wstręt i Zagłada. Nowoczesność Tadeusza Borowskiego. Budapeszt; Syrakuzy; Kraków: Wydawnictwo Austeria Klezmerhojs 2018, 394 s.

Artykuły

• A. Sandauer: Sprawa Borowskiego i innych. „Odrodzenie” 1949 nr 2, nawiązanie: R. Matuszewski: Sztuka małych form czyli o „sprawie” Borowskiego. „Kuźnica” 1949 nr 3, A. Sandauer: „W sprawie Borowskiego”. „Odrodzenie” 1949 nr 6.
• J. Andrzejewski: O krytyce publicystycznej (Na marginesie twórczości Borowskiego). „Przegląd Kulturalny” 1952 nr 2, polemika: H. Korotyński. „Życie Warszawy” 1952 nr 225.
• A. Braun: O Tadeuszu Borowskim — poecie. „Nowa Kultura” 1952 nr 27.
• Cz. Miłosz: Beta, czyli nieszczęśliwy kochanek. W tegoż: Zniewolony umysł. Paryż 1953, toż w wyd. nast., nawiązanie: J. Ziomek: Beta w oczach Mi. Glosa do „Zniewolonego umysłu”. „Res Publica” 1988 nr 5.
• T. Mikulski: Z marginesów twórczości Tadeusza Borowskiego. „Pamiętnik Literacki” 1954 nr 4.
• A. Kijowski: Tadeusz Borowski. „Życie Literackie” 1955 nr 24.
• Z. Lichniak: Profil bojownika (Rzecz o Tadeuszu Borowskim). W tegoż: Obrachunki ze współczesnością. Warszawa 1955, przedruk w tegoż: Z mojego ćwierćwiecza. Warszawa 1972.
• W. Leopold: Tadeusz Borowski. (W piątą rocznicę śmierci). „Nowa Kultura” 1956 nr 28.
• A. Kijowski: Tadeusz Borowski. W tegoż: Różowe i czarne. Kraków 1957.
• A. Kijowski: Akt zniszczenia. „Twórczość” 1959 nr 11.
• J. Piórkowski: Prawdziwiej o Tadeuszu Borowskim. „Orka” 1961 nr 29.
• B. Czeszko: Co można jeszcze o tym powiedzieć. „Kultura” 1963 nr 4.
• M. Wyka: Tadeusz Borowski. „Życie Literackie” 1963 nr 4.
• A. Kijowski: Proces przeciwko kulturze. W tegoż: Arcydzieło nieznane. Kraków 1964.
• A. Lisiecka: Legenda Borowskiego. W tejże: Pokolenie „pryszczatych”. Warszawa 1964.
• A. Sandauer: Stanowiska wobec... Kraków: Wydawnictwo Literackie 1964, 124 s. [m.in. stanowisko wobec T. Borowskiego].
• A. Lisiecka: Borowski — nonkonformista. W: Z problemów literatury polskiej XX wieku. Warszawa 1965.
• A. Palusińska: O opowiadaniach obozowych Tadeusza Borowskiego. „Prace Polonistyczne”, Seria 21: 1965.
• A. Wirth: Odkrycie tragizmu. W: Z problemów literatury polskiej XX wieku. Warszawa 1965.
• L. M. Bartelski: Dzień jego śmierci. „Wiatraki” 1966 nr 13, przedruk w tegoż: Sylwetki polskich pisarzy współczesnych. Warszawa 1975.
• Â. Stanûkovič : Mesto Tadeusz Borowski v sovremennoj polskoj literature. W: Hudožestvennyj opyt literatur socialističeskih stran. Moskva 1967.
• Ch. Skrzyposzek: Tadeusz Borowski żywy? „Odra” 1968 nr 5-6.
• A. Mencwel: Borowski albo dramat absolutyzmu moralnego. W tegoż: Sprawa sensu. Warszawa 1971.
• T. Łubieński: Anty-Borowski. „Kultura” 1972 nr 32, polemika: J. Biernacki: Niczego nie możemy. „Kultura” 1972 nr 35 [sprostowanie i uzupełnienie: J. Biernacki, tamże nr 37], [J. Łobodowski] Szperacz. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1972 nr 35 dod. „Tydzień Polski”, M. Komar: Zrozumienie i lojalność. „Kultura” 1972 nr 35, K. Mętrak: Borowski do wzięcia. „Kultura” 1972 nr 36, J. Ambroziewicz: Jak daleko, jak blisko. „Argumenty” 1972 nr 36.
• J. Pieszczachowicz: Poeta mówi „nie”. „Tygodnik Kulturalny” 1972 nr 29, przedruk w tegoż: Pegaz na rozdrożu. Łódź 1991.
• J. Pluta: Mój Borowski. „Życie Literackie” 1972 nr 47.
• A. Wirpsza: Stalinowska przygoda literatury polskiej. „Kultura”, Paryż 1972 nr 4.
• J. Szczawiej: Drwiący śmiech pokoleń? W tegoż: Ciosy. T. 2. Warszawa 1975.
• J. Pluta: Trzy lekcje historii — Zofia Nałkowska, Adolf Rudnicki, Tadeusz Borowski. „Rocznik Komisji Historycznoliterackiej” 1976.
• E.L. Dusza: Tadeusz Borowski. Story. W tegoż: Poets od Warsaw aflame. Madison, WI 1977.
• M. Bralczyk: Tadeusza Borowskiego przezwyciężenie historii. (O „czasach pogardy”). „Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego” 1982 nr 549.
• M. Bralczyk-Karolak: Świat pozorny w poezji Tadeusza Borowskiego. „Pismo Literacko-Artystyczne” 1983 nr 7/9.
• R. K. Przybylski: W perspektywie cierpienia. (O „innych światach” Tadeusza Borowskiego i Gustawa Herlinga-Grudzińskiego). „W Drodze” 1983 nr 1/2.
• S. Stabro: Trzy epoki Borowskiego. „Magazyn Kulturalny” 1983 nr 3/4.
• J. Kott: Tadeusz Borowski: A European education. W tegoż: The theater of essence and the other essays. Evanston, IL, USA 1984.
• P. Kuncewicz: Agonia i nadzieja. (Literatura polska 1918-1980): Tragedia o smutnym Fauście. „Przegląd Tygodniowy” 1985 nr 25, przedruk w tegoż: Agonia i nadzieja. Literatura polska od 1939. T. 2. Warszawa 1993.
• E. Bereś: Wizja języka obozowego na podstawie opowiadań lagrowych Tadeusza Borowskiego. „Książka i Czytelnik” 1986 nr 4.
• J. Kott: Świadectwo Borowskiego. W tegoż: Kamienny potok. Londyn 1986, przedruk w tegoż: Wokół literatury. (Pisma wybrane. T. 1). Warszawa 1991.
• T. Łubieński: Anty-Borowski. W tegoż: Bohaterowie naszych czasów. Londyn 1986.
• M. Orski: Zło wśród nas samych. „Odra” 1986 nr 4.
• T. Prusiński: Kosmyk ciemnych włosów. „Przegląd Tygodniowy” 1987 nr 48.
• A. Szmidt: Poza kres nocy. „Więź” 1987 nr 1 [dot. także L.-F. Céline'a i G. Grassa].
• J. Walc: The literary career of Tadeusz Borowski. [Przeł.] G.T. Kapolka. „The Polish Review”, Nowy Jork 1987 nr 2.
• A. Werner: Pole gry. W tegoż: Polskie, arcypolskie... Londyn 1987.
• J. Walc: „Gdy ziemia nie jest już snem i śnić do końca nie można”. „Kultura Niezależna”* 1988 nr 37, przedruk w tegoż: Wielka choroba. Warszawa 1992, polemika: T. Drewnowski: O Borowskim w stylu „Małej kroniki”. „Kultura Niezależna”* 1988 nr 41, tamże odpowiedź J. Walca.
• A. Łukowska: Borowski i Szałamow — dwie dole. „Kultura Niezależna*” 1989 nr 52, przedruk „Ethos” 1990 nr 1/2 [proza obozowa T. Borowskiego a „Opowiadania kołymskie ” W. Szałamowa].
• J. Nowakowski: Katastroficzny nurt w poezji Tadeusza Borowskiego; Z. Brzuchowska: Dialog „z człowiekiem, który nadejdzie”. (Wokół wiersza Tadeusza Borowskiego „Na zewnątrz noc”). W: Poezja pokolenia wojennego. Studia, interpretacje i artykuły. Rzeszów 1989.
• B. Rogatko: Na gruzach starego świata: ex libris z różą. W tegoż: Linie przerywane. Łódź 1989.
• S. Stabro: O publicystyce Tadeusza Borowskiego. „Pismo” 1989 nr 7/8.
• H. Olschowsky: Tadeusz Borowski. W: Literatur Polens. 1944 bis 1985. Berlin 1990.
• J. Błoński: Borowski i Herling. Paralela. „Tygodnik Powszechny” 1991 nr 21, przedruk w: Lektury polonistyczne. Literatura współczesna. Kraków 1997, polemika: T. Drewnowski: Fałszywa paralela. „Polityka” 1991 nr 23.
• M. Głowiński: Jak czekista z czekistą. („Kłopoty pani Doroty” Tadeusza Borowskiego). „Potop” 1991 nr 12, przedruk w tegoż: Rytuał i demagogia. Warszawa 1992.
• J. Kurc: Apokalipsa według Borowskiego. W: Wizje końca świata w literaturze. Materiały z konferencji „Obrazy Końca Świata w Literaturze ” zorganizowanej w dniach 23-25 kwietnia 1990 roku w Szczecinie. Szczecin 1992.
• W. Maciąg: Gniew jako obrona przed schizofrenią. Tadeusz Borowski. W tegoż: Nasz wiek XX. Wrocław 1992.
• M. Ostrowski: Zur Gemeinsamkeit lyrischer Standpunkte Paul Celans und Tadeusz Borowskis. W: Untersuchungen zur polnisch-deutschen Kulturkontrastivik. Poznań 1992.
• J. Błoński: Auschwitz et la Kołyma, une double descente aux enfers. W: Pologne singuliere et plurielle. La prose polonaise contemporaine. Etudes sur l'individualisme et la sociabilite, l'identite unique ou multiple. Lille 1993 [dot. T. Borowski: „Pożegnanie z Marią”, G. Herling-Grudziński: „Inny świat”].
• W. Woroszylski: Tadeusz. „Lewą Nogą” 1993 nr 1.
• S. Bereś: Poeci apokalipsy, czyli metafizyka oporu. W: Wiary i słowa. Wrocław 1994 [dot. m.in. także K.K. Baczyńskiego, T. Gajcego, W. Bojarskiego].
• A. Marzec: „Chłopiec z Biblią” i „Bitwa pod Grunwaldem” Tadeusza Borowskiego. W: Nowela – opowiadanie. Ewolucja gatunku. Kielce 1994.
• Z. Mokranowska: Okupacyjna poezja Tadeusza Borowskiego. W: Druga wojna światowa w literaturze polskiej i obcej. Lublin 1994.
• M. Smaszcz: Mój sen śmiertelny ciałem spełniasz. W tegoż: Miłość bez jutra. Białystok 1994 [tu też wybór wierszy].
• A. Tatarkiewicz: Powroty Tadeusza Borowskiego. W tejże: Gra w inteligencję. Białystok 1994.
• Z. Ziątek: „Pamięć przechowuje tylko obrazy”. Tadeusz Borowski. W: Sporne postaci polskiej literatury współczesnej. Warszawa 1994.
• J. Łobodowski: O Tadeuszu Borowskim. W tegoż: Worek Judaszów. Warszawa 1995.
• A. Parrau: Un livre „scandaleux”; Borowski: la cloture de l'inhumain; Le regard de Borowski; Le sujet d'un poeme; Puissance du poeme [m.in. także na temat książki M. Borwicza: Ecrits des condamnes a mort sous l'occupation nazie. (Pisma skazanych na śmierć pod okupacją nazistowską)]; Auschwitz I et ses „prodiges de cultures”; „Le Monde de pierre”, une ecriture de la cruaute, w tegoż: Ecrire les camps. Paris 1995.
• J. Smaga: Tadeusz Borowski i Warłam Szałamow. „Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego” 1995 nr 1508.
• S. Eile: On the borderlines of fiction. Borowski — Białoszewski — Konwicki. W tegoż: Modernist trends in twentieth century Polish fiction. London 1996.
• T. Stępień: Od [Adolfa] Nowaczyńskiego do [Tadeusza] Borowskiego. W tegoż: O satyrze. Katowice 1996.
• K. Pietrzak, J. Pietrzak: Ideologia i etyka w twórczości filozoficzno-literackiej Alberta Camusa, Tadeusza Borowskiego i Włodzimierza Bukowskiego. „Słupskie Prace Humanistyczne” 1997 nr 14b.
• S. Buryła: Herlinga-Grudzińskiego spór z Borowskim wokół koncepcji rzeczywistości koncentracyjnej. „Ruch Literacki” 1998 z. 1.
• S. Buryła: Na antypodach tradycji literackiej. Wokół sprawy Borowskiego. „Pamiętnik Literacki” 1998 z. 4.
• G. Herling-Grudziński: U kresu nocy. W tegoż: Wyjścia z milczenia. Warszawa 1998, przedruk w tegoż: Eseje. (Pisma wybrane. T. 3). Warszawa 2001.
• A. Knigge: Zwei Konzeptionen der Lagerprosa: Tadeusz Borowski und Varlam Salamov. W: Polen und Nachbarn. Polonistische und komparatistische Beitraege zu Literatur und Sprache. Wien 1998.
• J. Pyszny: „Pragnę dziś wspomnieć o rzeczach, których się wstydzę... ”. Samokrytyczne wypowiedzi polskich pisarzy w prasie 1950 roku. W: Wszystek krąg ziemski. Wrocław 1998, przedruk pt. Przezwyciężanie błędów i braków. O trzech samokrytykach pisarzy z roku 1950 w tejże: Boje na łamach. Pisarze i literatura w prasie polskiej lat pięćdziesiątych XX wieku. Szkice. Wrocław 2005 [dot. także J. Andrzejewskiego, K.I. Gałczyńskiego].
• P. Rodak: Apokalipsa. Wyobraźnia pokolenia wojennego. „Twórczość” 1998 nr 1 [dot. także K.K. Baczyńskiego, T.Gajcego].
• S. Buryła: Granice „kamiennego świata”. (Problematyka wartości w opowiadaniach oświęcimskich Tadeusza Borowskiego). „Akcent” 1999 nr 3/4.
• S. Buryła: Holocaust a nowa sytuacja tragiczna. „Ruch Literacki” 1999 z. 6 [dot. T.Borowskiego i L. Buczkowskiego].
• S. Buryła: Nowoczesny kombinat zbrodni. W: Problemy współczesnej tanatologii. Medycyna, antropologia kultury, humanistyka. Materiały III Krajowej Konferencji „Tanatos '99” zorganizowanej przez Wrocławskie Towarzystwo Naukowe w Karpaczu w dniach 4-6 listopada 1999 r. Wrocław 1999 [dot. tematu śmierci w twórczości T. Borowskiego].
• S. Buryła: „Oni byli estetyczni i dyskutowali na niby”. (O podobieństwach między prozą Tadeusza Borowskiego i Leopolda Buczkowskiego). „Akcent” 1999 nr 1.
• M. Siwiec: Opowiadania Tadeusza Borowskiego. W: Lektury bez tajemnic. Literatura współczesna. Od 1 klasy do matury! [Cz.] 2. Kraków 1999.
• Z. Ziątek: Głód prawdy. W perspektywie świadectwa. Tadeusz Borowski. W tegoż: Wiek dokumentu. Inspiracje dokumentarne w polskiej prozie współczesnej. Warszawa 1999.
• S. Buryła: Gnostyckie przekroczenia w poezji Borowskiego. „Kresy” 2000 nr 44.
• H. Parmet: Images of the Jew focused on in the translated Polish works of Tadeusz Borowski, Jerzy Andrzejewski, and Czeslaw Milosz. „Shofar. An Interdisciplinary Journal of Jewish Studies”, West Lafayette, IN 2000 issue 3.
• K. Tałuć: „Pieśń” Tadeusza Borowskiego. W: Poezja polska. Interpretacje. Katowice 2000.
• Z. Ziątek: Borowski i Buczkowski jako pisarze Zagłady. W: Literatura polska wobec Zagłady. Warszawa 2000.
• S. Buryła: Nim przyszło zmęczenie. „Rocznik Towarzystwa Literackiego imienia Adama Mickiewicza” 2001 [dot. opowiadań oświęcimskich T. Borowskiego].
• K. Kłosiński: Proszę państwa do gazu. „Śląsk” 2001 nr 7, przedruk w: Godność i styl oraz w tegoż: W stronę inności. Katowice 2006.
• A.S. Kowalczyk: Milczenie Borowskiego. „Rzeczpospolita” 2001 nr 219.
• Pożegnanie z Tadeuszem – z Marią Borowską-Bayer rozmawia T. Prusiński. „Warmia i Mazury” 2001 nr 6.
• J. Szczęsna: Dlaczego Tadeusz Borowski nie został emigrantem. „Polonistyka” 2001 nr 4.
• D. Tołczyk: Hunger of the imagination: Gustaw Herling-Grudziński, Tadeusz Borowski, and the Twentieth-Century House of the Dead. „Literary Imagination”, Oxford 2001, vol. 3 issue 3; toż w języku polskim pt. Głód wyobraźni. Gustaw Herling-Grudziński, Tadeusz Borowski i dwudziestowieczny Martwy dom. W: Polonistyka po amerykańsku. Warszawa 2005.
• D. Kulesza: Katolicy i Polacy kontra Tadeusz Borowski. Cz. 1-2. „Przegląd Powszechny” 2002 nr 10-11.
• Z. Ożóg: Romantycy czasu wojny. Liryka Krzysztofa Kamila Baczyńskiego oraz poetów „Sztuki i Narodu” wobec tradycji romantycznej. Rzeszów 2002, passim.
• J. Pyszny: Boje na łamach. Pisarze i literatura w prasie polskiej lat pięćdziesiątych XX wieku. Wrocław 2002, passim.
• A. Stabro: W służbie totalitarnej ideologii. Tadeusz Borowski. W tegoż: Od Emila Zegadłowicza do Andrzeja Bobkowskiego. Kraków 2002.
• T. Drewnowski: „... Oto nóż, sznur i papier”. „Twórczość” 2003 nr 7/8.
• M. Stępień: „i idę tam, ku wspólnym grobom do ciebie, ziemio rozstrzelanych”. (Tadeusza Borowskiego droga do Polski). W: Zbliżenia historycznoliterackie. Kraków 2003, przedruk w tegoż: „Jak grecka tragedia”. Kraków 2005.
• S. Zabierowski: „Chłopiec z Biblią” Tadeusza Borowskiego. Próba lektury. W: Godność i styl. Katowice 2003.
• V. Britanišskij: Žizn i gibiel' Tadeusz Borowski. W tegoż: Reč Pospolitaja poetov. Sankt-Peterburg 2005.
• Z. Brzuchowska: Namiętność prawdy w pisarstwie Tadeusza Borowskiego. W: Literatura i jej konteksty. Rzeszów 2005.
• H. Gosk: Powszedniość zła. (Tadeusz Borowski). W tejże: Zamiast końca historii. Warszawa 2005.
• B. Kaniewska, A. Legeżyńska, P. Śliwiński: W innym świecie. Opowiadania Tadeusza Borowskiego. W tychże: Literatura polska XX wieku. Poznań 2005.
• A. Bikont, J. Szczęsna: Przez Auschwitz, Dachau i Monachium, czyli Tadeusz Borowski wraca do Polski; Uciekł tam, gdzie mógł, czyli zagadka śmierci Tadeusza Borowskiego. W tychże: Lawina i kamienie. Warszawa 2006.
• T. Drewnowski: Fałszywa paralela. W tegoż: Porachunek z XX wiekiem. Kraków 2006 [dot. T. Borowskiego i G. Herlinga-Grudzińskiego].
• H. Gosk: Zło opisane językiem powszedniości. Odpowiedź Tadeusza Borowskiego na zmianę warunków postrzegania rzeczywistości. „Pamiętnik Literacki” 2006 z. 2.
• D. Kulesza: Aksjologiczna katastrofa. Wokół obozowych opowiadań Tadeusza Borowskiego. W: Antynomie wartości. Problematyka aksjologiczna w literaturze i dydaktyce. Łódź 2006.
• D. Kulesza: Między „ja” i „On”. O lagrowej prozie Tadeusza Borowskiego i Zofii Kossak. W: Świat przez pryzmat „ja”. T. 2. Studia i interpretacje. Katowice 2006, przedruk w tegoż: Z historią literatury w tle. Białystok 2011.
• T.W. Łoszakowa: „Nowa” proza Borowskiego i Szałamowa. „Tygiel Kultury” 2006 nr 4/6.
• D. Kulesza: Tadeusz Borowski. Antyromantyczny początek literatury polskiej po wojnie. W: Polska literatura współczesna wobec romantyzmu. Lublin 2007.
• E. Matkowska, K. Polechoński: Tadeusz Borowski i jego twórczość w NRD. „Orbis Linguarum” 2007.
• E. Matkowska, K. Polechoński: „Wszyscy niezależnie od siebie doszli do przekonania, że opowiadania te nie powinny zostać wydane”: Tadeusz Borowski w NRD. „Arcana” 2007 nr 2-3.
• W. Tomasik: The Auschwitz terminus. Driverless trains in Zola and Borowski. W: The railway and modernity. Time, space and the machine ensamble. Oxford 2007.
• P. Davies: The Obligatory Horrors: Translating Tadeusz Borowski’s Holocaust Narratives into German and English. „Holocaust Studies” 2008.
• D. Kulesza: Borowski i Hłasko. O końcu wojny i końcu stalinizmu w literaturze. W: Październik 1956 w literaturze i filmie. Bydgoszcz 2010, przedruk w tegoż: Z historią literatury w tle. Białystok 2011.
• I. Martinez: Unconsciousness and Survival: Kafka’s Metamorphosis and Borowski’s „This Way for the Gas, Ladies and Gentlemen”. „Journal of Jungian Scholarly Studies” 2010 nr 2 oraz on-line [dostęp: 21 kwietnia 2020]. Dostępny w Internecie: http://jungiansociety.org/images/e-journal/Volume-6/Martinez-2010.pdf.
• A. Kasprzyk: Les nuances de la politesse dans la nouvelle „Proszę państwa do gazu” („Mesdames et Messieurs, veuillez vous faire gazer , s'il vous plaît”) de Tadeusz Borowski dans leur expression polonaise et leurs traductions françaises. „Orbis Linguarum” 2011.
• T.E. Pytell: Shame and beyond Shame. „New German Critique”, Durham, NC 2012 issue 3 [dot. także P. Levi].
• Z. Zarębianka: Obozowa miłość. Uczucia wyższe w obozie koncentracyjnym. Wokół dwu wierszy Tadeusza Borowskiego. „Konteksty Kultury” 2013 nr 1-2 [dot. wierszy „Do narzeczonej” oraz „Wołanie do Marii”].
• J. Zdunik: Literacki reportaż, reporterska literatura? Problemy interpretacyjne prozy Tadeusza Borowskiego: zagadnienia „prawdy”, autora i gatunku. W: Twórca, dzieło, badacz. Między dyscyplinami humanistyki. Kraków 2013.
• S. Buryła: Tadeusz Różewicz i Tadeusz Borowski: początki powojennej prozy polskiej o Zagładzie.W: Niepokoje: twórczość Tadeusza Różewicza wobec Zagłady. Warszawa 2014.
• Borowski po ukraińsku. Dyskusja z Ołeksandrem Bojczenko. Rozm: Bogumiła Berdychowska, Anna Nasiłowska, Piotr Wojciechowski, Marek Radziwon, Tomasz Łubieński. „Odra” 2015 nr 3.
• M. Dziedzicka: Funkcja motywu miłości w kształtowaniu onirycznego obrazu okupacji w twórczości Krzysztofa Kamila Baczyńskiego i Tadeusza Borowskiego. „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria” 2015 t. 15.
• B. Krupa: „Zakrzyczą nas poeci, adwokaci, filozofowie, księża”. Najnowsza odsłona sporu o Borowskiego. W: „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” 2015 nr 26.
• W. Wieczerniak: Topos sprawcy i ofiary w utworze Christy Wolf „Wzorce dzieciństwa” i Tadeusza Borowskiego „Muzyka w Herzenburgu”. Wokół rozliczeń z II wojną światową w literaturze niemieckiej i polskiej. „Acta Humana” 2015 nr 6.
• B. Klędzia-Klebeko: La lettre fonctionnelle et littéraire (l'exemle du récit de Tadeusz Borowski „Chez nous à Auschwitz”) à l'école polonaise contemporaine. W: Teksty epistolarne w polskiej i europejskiej praktyce szkolnej. Szczecin; Zielona Góra 2016.
• J. Nikopoulos: Beauty, injustice, and victory in absentia: Tadeusz Borowski's Auschwitz stories. „Style”, University Park, PA 2016 no. 2.
• P. Pietrych: Różewicz–Borowski. O genezie pewnej paraleli. „Ruch Literacki” 2016 z. 6.
• P. Wolski: Lamentations of a shopkeeper for his sluttish daughter? Tadeusz Borowski and his „Holocaust socialist realism”. „Holocaust Studies ”2016 August.
• H. Gosk: Między narracją obietnicy a narracją doświadczenia. Studium początku polskiej rzeczywistości powojennej według trzech pisarzy-świadków. W: Sam początek: lata 1944-1948 w literaturze okresu Polski Ludowej. Warszawa 2017.
• D. Kulesza: Kobiety w obozowej prozie Tadeusza Borowskiego. „Konteksty Kultury” 2017 z. 4.
• J. Wyszyńska: Emocje na wojnie w hiszpańskim przekładzie opowiadań Tadeusza Borowskiego. W: Przekład i emocje. Katowice 2017.
• J. Wyszyńska: Ideology in Translation: Polish Literature of World War II in Spanish Translations. „TranslatoLogica. A Journal of Translation, Language, and Literature” 2017 z. 1 oraz on-line [dostęp: 21 kwietnia 2020]. Dostępny w Internecie: http://www.ifa.uni.wroc.pl/translatologica/vol1/5_Wyszynska_vol1_2017.pdf [dot. T. Borowski, Z. Nałkowska, „Medaliony”].
• N.M. Reale: Deep silence in the Holocaust stories of Tadeusz Borowski. W tegoż: Catastrophe and philosophy, Lexington 2018; Lanham, MD; Boulder, NY; London 2019.
• A. Więckowski: Cierpienia młodego Borowskiego. „Dyskurs” 2018 nr 24.
• P. Wolski: Wiara w ciele i wiara w ciało, czyli wstręt Tadeusza Borowskiego. W: Wiara i niewiara. Literackie realizacje wobec doświadczenia Zagłady. Lublin 2018.
• J. Rawski: Tadeusz Borowski w twórczości Czesława Miłosza. W: Peryferie Miłosza. Nieznane konteksty, glosy, nowe rozpoznania. Bielsko-Biała 2020.

Gdziekolwiek ziemia

• K. Wyka: „Gdziekolwiek ziemia jest snem”. W tegoż: Pogranicze powieści. Kraków 1948, wyd. nast.: wyd. 2 poszerzone Warszawa 1974, wyd. 3 tamże 1989.
• A. Tauber-Ziółkowski: Tadeusz Borowski — poeta trzeciej awangardy. Tadeusz Borowski: „gdziekolwiek ziemia”. W tegoż: Sugestie interpretacyjne. Londyn 1972.
Go back to position Wróć do pozycji

Arkusz poetycki. [1944]

• [T. Gajcy]: Dwa arkusze poetyckie. „Sztuka i Naród” [konspiracyjne] 1943/1944 nr 14/15.
Go back to position Wróć do pozycji

Imiona nurtu

• J. Zagórski: Poezja odnaleziona. „Tygodnik Powszechny” 1947 nr 40.
Go back to position Wróć do pozycji

Byliśmy w Oświęcimiu

• P. Jasienica: Spowiedź udręczonych. „Tygodnik Powszechny” 1947 nr 40.
• A. Wojtko: „Dzień na Harmenzach” Tadeusza Borowskiego i „Jeden dzień Iwana Denisowicza” Aleksandra Sołżenicyna. Wartości, postawy i zachowania bohaterów. „Studia Litteraria Polono-Slavica” 1996 t. 2.
• G.P. Crnković: Literature against the closures of power: „This way for the gas, Ladies and Gentelmen” by Tadeusz Borowski and „The remains of the day” by Kazuo Ishiguro. W tejże: Imagined dialogues. Eastern European literature in conversation with American and English literature. Evanston, IL 2000.
Go back to position Wróć do pozycji

Pewien żołnierz

• J. Ficowski: Z biblioteki młodego pisarza. „Świat Młodych” 1947 nr 36.
Go back to position Wróć do pozycji

Rozmowa z przyjacielem

• J. Drzewucki: Ponad siły każdego człowieka. „Rzeczpospolita” 1999 nr 37 dod. „Plus Minus”.
• W. Kaliszewski: Milczenie poety. „Więź” 1999 nr 10.
• R. Matuszewski: Przyczynek do wiedzy o piekle. „Nowe Książki” 1999 nr 12, przedruk w tegoż: Zapiski świadka epoki. Warszawa 2004.
• M. Skwarnicki: Wiersze ekshumowane. „Tygodnik Powszechny” 1999 nr 35.
• S. Stanuch: O czym rozmawia się z przyjacielem. „Aneks Trybuny ”1999 nr 70.
• M. Zaleski: Po pół wieku. Wiersze Borowskiego odnalezione po 52 latach. „Gazeta Wyborcza” 1999 nr 191.
• T.Z. Zapert: Tom... warto wydać. „Życie” 1999 nr 174.
• S. Buryła: Głos przyjaciela. „Tygodnik Powszechny” 2000 nr 11.
Go back to position Wróć do pozycji

Kamienny świat

• S. Kozicki: Kamienny świat. „Po prostu” 1949 nr 3.
• R. Matuszewski: Sztuka małych form, czyli w sprawie Borowskiego. „Kuźnica” 1949 nr 3.
• E. Frąckowiak: W kręgu „Kamiennego świata” Tadeusza Borowskiego. „Pamiętnik Literacki” 1962 z. 4.
• H. Szpakowska: Kamienny świat pod kamiennym niebem. „Teksty” 1973 nr 4.
• R. Matuszewski: Tadeusza Borowskiego „Kamienny świat”. „Literatura” 1974 nr 45.
• T. Nyczek: Trucizna prawdy. „Gazeta Wyborcza” 2000 dod. „Książki. Gazeta” nr 5.
• D. Kulesza: „Kamienny świat” Tadeusza Borowskiego. Cykl. Narracja. Obrona „Pożegnania z Marią”. „Ruch Literacki" 2001 z. 5, przedruk w: Cykl literacki w Polsce. Białystok 2001.
• Short stories for Students: a study guide for Tadeusz Borowski's "This way to the gas, ladies and gentlemen". Farmington, Detroit: Gale, Cengage Learning 2016. Wyd. jako dokument elektroniczny, tamże wyd. książkowe 2017, 44 s.
• M. Tomczok: Co nam zostało z „Kamiennego świata”. W: Sam początek. Lata 1944-1948 w literaturze okresu Polski Ludowej. Warszawa 2017.
Go back to position Wróć do pozycji

Pożegnanie z Marią [Opowiadania]

• J. Bocheński. „Pokolenie” 1948 nr 13.
• A. Braun: Prawda o obozach. „Razem” 1948 nr 13.
• P. Jasienica: Którędy wyjście. „Tygodnik Powszechny” 1948 nr 28.
• W. Leopoldowa: Opowiadania Borowskiego. „Kuźnica” 1948 nr 39.
• W. Szymborska: Odmienne spojrzenie na obóz. „Dziennik Literacki” 1948 nr 37.
• W. Wielopolski: „Pożegnanie z Marią” Tadeusza Borowskiego. „Nurt” 1976 nr 10.
• S. Burkot: Tadeusz Borowski. („Pożegnanie z Marią”). W tegoż: Proza powojenna 1945-1980. Warszawa 1984.
• A. Marzec: Powiedzieć prawdę o obozach. (Tadeusza Borowskiego „Pożegnanie z Marią”). W tejże: Od Schulza do Myśliwskiego. Warszawa 1988.
• J. B. Ożóg: Pożegnanie z piekłem. W tegoż: Obrazy świata. Kraków 1989.
• T. Lubelski: Borowski na dziś. „Kino” 1994 nr 3 [dot. adaptacji filmowej „Pożegnania z Marią”].
• A. Marzec: „Chłopiec z Biblią” i „Bitwa pod Grunwaldem” Tadeusza Borowskiego. W: Nowela — opowiadanie (ewolucja gatunku). Kielce 1994 [dot. opowiadań „Chłopiec z Biblią” i „Bitwa pod Grunwaldem”].
• W. Kajtoch: „Lagry i łagry ”(Tadeusz Borowski, Gustaw Herling-Grudziński, Aleksander Sołżenicyn). W: Proza, proza, proza... Opowiadania, fragmenty, krytyka, eseje, publicystyka, felietony, korespondencje, wspomnienia, kronika. Kraków 2000.
• D. Kulesza: „Kamienny świat” Tadeusza Borowskiego. Cykl. Narracja. Obrona „Pożegnania z Marią”. „Ruch Literacki” 2001 z. 5, przedruk w: Cykl literacki w Polsce. Białystok 2001.
• M. Tomczak: Mydło, mięso, opał: granice fantazji polskich świadków Zagłady. W: Świadek: jak się staje, czym jest? Warszawa 2019 [dot. też: W. Nałkowska: Medaliony, K. Piwowarski: Więcej gazu, Kameraden!, M. Wroński: A na imię jej będzie Aniela].
Go back to position Wróć do pozycji

Czerwony maj

• H. Kirchner: Źródło mobilizacji ideowej. „Wieś” 1953 nr 30.
• M. Głowiński: Jak czekista z czekistą. („Kłopoty pani Doroty” Tadeusza Borowskiego). W tegoż: Rytuał i demagogia. Warszawa 1992.
Go back to position Wróć do pozycji

Niedyskrecje pocztowe

• A.S. Kowalczyk: Milczenie Borowskiego. „Rzeczpospolita” 2001 dod. „Rzecz o Książkach” nr 9.
• M. Beylin: Człowiek numerowany. „Gazeta Wyborcza” 2001 nr 157.
• A. Budzyński: Dylematy wielkiego pisarza. „Trybuna” 2001 nr 162 dod. „Aneks Trybuny”.
• S. Buryła: Portret pokolenia z czasów młodości. „Tygodnik Powszechny” 2001 nr 31.
• M.E. Cybulska: W pułapce. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 2001 dod. „Tydzień” nr 48.
• K. Masłoń: Pożegnanie z ortodoksją. „Rzeczpospolita” 2001 nr 153.
• D. Nowacki: Nudy pocztowe. „Gazeta Wyborcza” 2001 nr 190, tenże: Wielkie wczoraj. „FA-art” 2001 nr 4, polemika: A. Osęka: Obóz robi swoje. Tamże 2001 nr 244, H. Zaworska: Pozornie ocalony. „Nowe Książki” 2001 nr 10.
• T. Nyczek: Nieczytelne niedyskrecje. „Polityka” 2001 nr 27.
• H. Zaworska: Pozornie ocalony. „Nowe Książki” 2001 nr 10.
• S. Gębala: „Żyje się i to jest wszystko”. „Twórczość” 2002 nr 5/6.
Go back to position Wróć do pozycji

Selected poems [2004]

• B. Carpenter. „World Literature Today ”, Norman, OK 1991 [nr] 2.
• A. Rowland, T. Pióro: Interview with Tadeusz Pióro (re Tadeusz Borowski's „Selected poems”). „Critical Survey”, Hatfield, Hertfordshire 2008 [z.] 2.
• A. Rowland: Culpability and the lyric in Tadeusz Borowski's „Selected Poems”. „Textual Practice”, Abingdon-on-Thames 2012, vol. 26 nr 2, przedruk w tegoż: Poetry as Testimony. Witnessing and Memory in Twentieth-century Poems. New York 2014.
Print
LICENCE_INFO