BIO

Urodzona 18 października 1883 w Warszawie; córka Ignacego Radlińskiego, religioznawcy i orientalisty, i Marii z Roguskich. Do 1899 uczyła się w domu pod kierunkiem matki, a następnie na tajnej pensji Karoliny Strzemińskiej w Warszawie. Od 1901 kontynuowała naukę w gimnazjum żeńskim typu klasycznego im. E. Plater w Krakowie. Przed otrzymaniem świadectwa maturalnego w 1903 wyszła za mąż za Stefana Boguszewskiego, ziemianina, słuchacza Studium Rolniczego Uniwersytetu Jagiellońskiego (UJ). W 1904 podjęła studia przyrodnicze na UJ; została też członkiem stowarzyszenia młodzieży akademickiej „Młodość” formowanego w kręgu ideologii Narodowej Demokracji. Rok 1905 spędziła w majątku męża w Izabelowie na Białorusi. Debiutowała w 1906 przekładem dramatu Maksyma Gorkiego Dzieci słońca , jako prozaik zaś w 1909 nowelką pt. Niedźwiadki opublikowaną w piśmie „Promyk” (nr 29). W tymże roku wznowiła przerwane studia. W 1913 należała do założycieli Krakowskiego Towarzystwa Przyjaciół Dzieci, w 1913-14 zaś pracowała społecznie w Komitecie Równouprawnienia Kobiet. Po wybuchu I wojny światowej schroniła się wraz z dziećmi, w listopadzie 1914, na Śląsku Cieszyńskim. W 1916 przez pewien czas pracowała w kolumnie sanitarnej. Pod koniec 1917 przybyła wraz z rodziną do Warszawy i zajęła się opracowywaniem podręczników przyrodniczych dla szkół. Od 1925 kierowała Studium Pracy Społecznej przy Wydziale Pedagogicznym Wolnej Wszechnicy Polskiej; w związku z tą działalnością odbyła podróże po Danii i Szwajcarii. W 1925-26 współpracowała z czasopismem „Bluszcz” (w którym następnie publikowała z przerwami do 1939). W 1926 uczestniczyła jako korespondentka w kongresie poświęconym sprawom wychowania. W 1927-34 była związana z redakcją „Kobiety Współczesnej”. Następnie podjęła pracę w Stowarzyszeniu Kobiet z Wyższym Wykształceniem oraz należała do grona Obywatelskiego Komitetu Pomocy Społecznej. W tym czasie publikowała w „Tygodniku Ilustrowanym” (1927, 1930-32). Działała w Związku Pracy Obywatelskiej Kobiet. Współpracowała (wspólnie z Jerzym Kornackim, późniejszym mężem i współautorem kilku powieści) z nielegalnie działającym teatrem robotniczym. W 1929 redagowała pismo „Świat, Dom i Szkoła”. Wraz z J. Kornackim była inicjatorką utworzenia Zespołu Literackiego Przedmieście (działającego w 1933-37 w Warszawie) i jego przewodniczącą; współredagowała tomy zbiorowe: Przedmieście (1934) i Pierwszy maja (1934). W latach okupacji niemieckiej przebywała w Warszawie, ukrywając się z powodu działalności społecznej i literackiej (ukrywała się też na wsi pod Radzyminem). W lutym 1944 została powołana do utworzonej w podziemiu Krajowej Rady Narodowej, następnie po przeniesieniu się do Lublina we wrześniu tegoż roku, do Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego; brała udział w podróży delegacji inteligencji polskiej do Moskwy (1944). Uczestniczyła w organizowaniu Instytutu Pamięci Narodowej, a w 1945 w pracach Głównej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Krakowie i w Warszawie. W tymże roku powróciła na stałe do Warszawy. W 1948 została członkiem Polskiego PEN Clubu. W 1954 była członkiem Rady Narodowej w Warszawie. W 1958 uczestniczyła w reaktywowaniu zespołu Przedmieście . W 1959 przebywała w Paryżu na stypendium Sorbony, zajmując się badaniem dziejów klasy robotniczej. Odznaczona orderem Odrodzenia Polski IV klasy (1945), Orderem Sztandaru Pracy II klasy (1950), Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (1955). Zmarła 11 listopada 1978 w Warszawie.

Twórczość

1. Patrz dokoła! 1918-1923.

Pogadanki przyrodniczo-geograficzne dla szkoły ludowej 5-7 oddziałowej. Cz. 1. [Współautor:] T. Radliński. Warszawa: J. Lisowska 1918, 96 s.

Pogadanki przyrodnicze dla oddziału 4 szkoły powszechnej. Podręcznik dla nauczyciela. Cz. 2. [Współautor:] T. Radliński. Warszawa: Nakład autorów 1919, 80 s.

Pogadanki przyrodnicze dla oddziału 3-go szkoły powszechnej. Cz. 1. Poznań: M. Arct 1921, 79 s. Wyd. nast.: wyd. 3 Warszawa: M. Arct 1921; tamże: wyd. 4 1923, wyd. 5 1924, wyd. 6 1925, wyd. 7 1927, wyd. 8 1928; przedruk 1930. – Cz. 2. Poznań: M. Arct 1922. Wyd. nast. wyd. 3 tamże 1924.

Pogadanki przyrodnicze dla oddziału 4 szkoły powszechnej. Cz. 2. Wyd. 2. Poznań: M. Arct 1921, 84 s. Wyd. nast.: wyd. 3 Warszawa: M. Arct 1924, wyd. 4 tamże 1925; przedruk 1930.

Pogadanki przyrodnicze dla oddziału 5 szkoły powszechnej. Cz. 3. Warszawa: M. Arct 1923, 104 s. Wyd. 2 tamże 1925.

2. W domu, w polu, w lesie. Pogadanki przyrodnicze w zakresie klasy wstępnej dla szkół i kompletów. Warszawa: M. Arct 1924, 84 s.

3. Historia jednego roku. Książka dla małych i dużych dzieci. [Współautorka:] H. Koźniewska. Warszawa: Gebethner i Wolff 1925, 208 s. Wyd. 2 tamże 1931/1932.

4. Praca „od dołu. „Bluszcz” 1926 nr 17, 18. Wyd. osobne Warszawa: Komisja Wydawnicza Centralnego Związku Kółek Rolniczych 1926, 15 s.

5. Co należy się wszystkim dzieciom. [Współautorka:] Z. Rosenblum. Warszawa: Polska Komisja Opieki nad Dzieckiem 1928, 14 s.

6. Dziecko na wsi. Warszawa: Polska Komisja Opieki nad Dzieckiem 1928, 46 s.

7. Dziecko w domu. Warszawa: Polska Komisja Opieki nad Dzieckiem 1928, 8 s.

8. Życie i dzieci. Warszawa: Polska Komisja Opieki nad Dzieckiem 1928, 88 s.

9. Świat po niewidomemu. Kobieta Współczesna 1930 nr 31-35, 44-49, 1931 nr 1-2, 7, 9, 11, 19, 20, 22, 26. Wyd. osobne Warszawa: „Kobieta Współczesna” 1931, 234 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Warszawa: J. Przeworski 1937; Warszawa: Gebethner i Wolff 1946; tamże 1948. Przedruk fragmentów zob. poz. , .

Przekłady

czeski

Svǎt očima nevidomých. [Przeł.] Z. Galasová-Bradlíková. Praha 1951.

10. Laski. Odczyt Heleny Boguszewskiej wygłoszony przez radio. Kobieta Współczesna 1932 nr 22. Wyd. osobne Warszawa: Helikon 1932, 15 s.

11. Ci ludzie. [Powieść]. Warszawa: Rój 1933, 216 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1937; wyd. 3 Warszawa: Gebethner i Wolff 1946. Przedruk zob. poz. (t. 1).

Przekłady

rosyjski

Ełi ljudi. [Przeł.] M. Abkina. W: H. Boguszewska, J. Kornacki: Izbrannoe. Moskva 1953.

12. Czerwone węże. [Powieść dla młodzieży]. Warszawa: Gebethner i Wolff 1933, 58 s. Wyd. nast.: tamże: wyd. 2 1935, wyd. 3 1935, wyd. 4 1936, wyd. 5 1937, wyd. 6 1937, wyd. 7 1938, wyd. 8 1939, wyd. 9 1939, wyd. 10 1945, wyd. 11 1947, wyd. 12 1948; wyd. 13 poprawione i uzupełnione Warszawa: Nasza Księgarnia 1953, 191 s., tamże: wyd. 14 poprawione i uzupełnione 1954, wyd. 15 1956, wyd. 16 1958, wyd. 17 1959, wyd. 18 1960, wyd. 20 [!] 1962, wyd. 21 1974.

Przekłady

czeski

Červení hadi. [Przeł.] Z. Galasová-Bradlíková. Praha 1950.

rosyjski

Ognennye zmei. [Przeł.] E. Živova. W: H. Boguszewska, J. Kornacki: Izbrannoe. Moskva 1953.

Adaptacje

filmowe

Scenariusz: W. Fiwek i K. Frejdlich. Ekranizacja 1981.

13. Adolf i Marian. [Opowiadanie w:] Pierwszy maja. Warszawa 1934 s. 235-240. Przedruk zob. poz. 40. Zob. Prace redakcyjne poz. .

14. Całe życie Sabiny. Powieść. Warszawa: J. Przeworski 1934, 243 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1937; wyd. 3 Warszawa: Wiedza 1947; wyd. 4 Warszawa: Czytelnik 1958, tamże: wyd. 5 1967, wyd. 6 1971. Przedruk zob. poz. (t. 1).

Przekłady

czeski

Celý život Sabinin. [Przeł.] Z. Galasová-Bradlíková. Praha 1948.

słowacki

Sabinin život. [Przeł.] M. Krkošková. Bratislava 1976.

włoski

Sabina. Storia di una vita. [Przeł.:] E. Szenwic, G. di Brizio. Roma 1947.

Adaptacje

telewizyjne

Scenariusz: W. Czapińska, B. Wachowicz. Telewizja Polska 1969.

15. Dzieci znikąd. [Reportaże]. Warszawa: Gebethner i Wolff 1934, 63 s. Wyd. nast.: tamże: wyd. 2 1935, wyd. 2 [!] 1935, wyd. 4 1936, wyd. 5 1937, wyd. 6 1938, wyd. 7 1939, wyd. 8 1945, wyd. 9 1946, wyd. 10 1947; wyd. 11 Warszawa: Nasza Księgarnia 1951, tamże: wyd. 12 1953, wyd. 13 1955 [właśc. 1954].

16. [Opowiadania w:] Przedmieście. Warszawa 1934. Przedruk części zob. poz. . Zob. Prace redakcyjne poz. .

Zawartość

Tu H. Boguszewskiej: Na dworcu; Tramwajem 24; Furmanką na targ; Bijące serce Woli; Włókniarze; Czerwone węże [poz. ]; Przekupka; Żebracy; Pozbierane dzieci; Kwesta [współautor:] J. Kornacki.

17. Za zielonym wałem. [Powieść dla młodzieży]. Warszawa: Bracia Drapczyńscy 1934, 137 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Warszawa: Nasza Księgarnia 1935; wyd. 3 Warszawa: Czytelnik 1945, tamże: wyd. 4 1948, wyd. 5 1953, wyd. 6 z posłowiem J. Odrowąż-Pieniążka 1979.

Przekłady

niemiecki

Das Haus hinter dem Weichseldamm. [Przeł.] C. Poralla. Berlin 1949.

słoweński

Za zielenim nasipom. [Przeł.] F. Vodnik. Lublana 1959.

18. Jadą wozy z cegłą. Powieść. [Współautor:] J. Kornacki. Lwów; Warszawa: Książnica Atlas 1935, 256 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1938; wyd. 3 Warszawa: Gebethner i Wolff 1948; Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1952, tamże: wyd. nowe 1953, wyd. 3 1955. Przedruk zob. poz. (t. 1).

Przekłady

rosyjski

Vezul kirpič. [Przeł.] N. Krymova. W: H. Boguszewska, J. Kornacki: Izbrannoe. Moskva 1953.

19. Wisła. Powieść. [Współautor:] J. Kornacki. Lwów-Warszawa: Książnica Atlas 1935, 321 s. Wyd. nast. Warszawa: Gebethner i Wolff 1948. Przedruk zob. poz. (t. 1). Por. poz. .

20. Polonez. [Cykl powieściowy]. 1936-1939.

T. 1. Nous Parisiens. Powieść. [Współautor:] J. Kornacki. Warszawa: Nasza Księgarnia 1936, 244 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Warszawa: Wiedza 1946, wyd. 3 tamże 1946; wyd. 3 [!] Warszawa: Książka i Wiedza 1950.

T. 2. Deutsches Heim. Powieść. [Współautor:] J. Kornacki. Warszawa: Nasza Księgarnia 1937, 423 s. Wyd. 2 Warszawa: Wiedza 1946.

T. 3. J. Kornacki: Wschód. Warszawa: Nasza Księgarnia 1939, 430 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Warszawa: Wiedza 1946, wyd. 3 tamże 1948.

T. 4. Święcona kreda. Warszawa: Nasza Księgarnia 1939, 526 s. Wyd. 2 z przedmową J. Kornackiego Warszawa: Wiedza 1948.

Wyd. łączne całości t. 1/2-3/4. Wyd. 3 Warszawa: Czytelnik 1955, 428 + 515 s. Przedruk zob. poz. (t. 2).

21. Ludzie Wisły. Scenariusz filmowy. [Współautorzy:] J. Kornacki, A. Ford, J. Zarzycki. Ekranizacja 1937.

Na podstawie powieści Wisła [poz. ].

22. Anielcia i życie. Powieść radiowa. Przedmowa: E. Grocholska. Warszawa: Rój 1938, 288 s. Wyd. nast.: Warszawa: Czytelnik 1949, 173 s., tamże: wyd. 2 1953, wyd. 3 1959, wyd. 4 1977. Przedruk zob. poz. (t. 2).

23. Danusia z PPS. [Opowiadanie]. Nowe Widnokręgi 1945 nr 7, nr 17-18; pt. Danusia Dzierlacka. „Odrodzenie” 1945 nr 25. Przedruk zob. poz. , .

Przekłady

rosyjski

Danusja. [Przeł.] J. Mirskaja. W: H. Boguszewska, J. Kornacki: Izbrannoe. Moskva 1953.

24. Wspomnienie o Halinie Górskiej. Nowe Widnokręgi 1945 nr 17-18. Wyd. osobne [B. m.]: Książka 1945, 16 s. Przedruk zob. poz. oraz w: H. Górska: Druga brama. Wyd. 5 Warszawa 1955.

25. Ludzie śród ludzi. [Autorzy:] H. Boguszewska, J. Kornacki. Warszawa: Wiedza 1946, 73 s. Wyd. 2 tamże 1948.

Zawartość

Zawiera H. Boguszewskiej: Danusia z PPS [poz. ]; Wspomnienie o Halinie Górskiej [poz. ].

26. Nigdy nie zapomnę. [Opowiadania]. Robotnik 1946 nr 48-103, Warszawa: Wiedza 1946, 165 s. Nakład 2 tamże 1948. Przedruk zob. poz. (t. 2).

Zawartość

Walą katiusze; Regulirowszczyk; Polska w Lublinie; Ludzie z pierwszej stołówki; Instytut Pamięci Narodowej; Nie ma ...; Prawdziwy dom; Liście żółkną; Stary i nowy Lublin; Na Majdanku; Ciemne dni listopada; Czas wyjęty z życia; Pierwszy dzień; Po kilku dniach; Wojna w Moskwie; Spotkania i rozmowy; Pudełka z laki; Nasz salut; Piszemy życiorysy; Radość panny Guty; Huragan; Odloty.

Przekłady

rosyjski

opowiadania Walą katiusze: „Katjuši” b'jut. [Przeł.] E. Živova. W: H. Boguszewska, J. Kornacki: Izbrannoe. Moskva 1953.

27. Czekamy na życie. [Powieść]. Warszawa: Gebethner i Wolff 1947, 223 s. Wyd. nast.: wyd. nowe Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1951, tamże: wyd. nowe 1953, wyd. 2 1960. Przedruk zob. poz. (t. 2).

28. Żelazna kurtyna. Powieść radiowa. Kobieta 1948 nr 20-53. Wyd. osobne Poznań: Wielkopolska Księgarnia Wydawnicza 1949, 267 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1949; wyd. 2 [!] Warszawa: Czytelnik 1959, wyd. 3 tamże 1964. Przedruk zob. poz. (t. 2).

Przekłady

czeski

Železná opona. [Przeł.] D. Gawrecki. Praha 1950.

niemiecki

Die Trennung. [Przeł.] C. Poralla. Berlin 1950.

norweski

Brevet. [Przeł.] M. Sverdrup Lunden. Oslo 1953.

29. Czarna kura. Powieść. Warszawa: Książka i Wiedza 1952, 226 s. Wyd. 2 Warszawa: Czytelnik 1954. Przedruk zob. poz. (t. 2).

30. Las [Powieść; współautor:] J. Kornacki. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1955, 220 s. Przedruk zob. poz. (t. 2).

31. Pozbierane dzieci. [Opowiadania]. Warszawa: Iskry 1955, 214 s.

Zawartość

Zawiera fragmenty poz. 9, poz. , , [z wyjątkiem: Bijące serce Woli, Kwesta], 19, 24; Radość panny Guty [poz. ], – nadto: Życie i śmierć Błażeja; Lato; To nie możliwe; Do trzech razy; Żydzi jeżdżą na hulajnodze; Babie lato.

32. Pisma wybrane. [Współautor:] J. Kornacki. Wyboru dokonał H. Michalski. T. 1-2. Warszawa: Czytelnik 1956, 703 + 761 s.

Tu H. Boguszewskiej oraz H. Boguszewskiej i P. Kornackiego: T. 1: Świat po niewidomemu [poz. ]; Ci ludzie [poz. ]; Całe życie Sabiny [poz. ]; Jadą wozy z cegłą [poz. ]; Wisła [poz. ]. – T. 2: Polonez [poz. ]; Anielcia i życie [poz. ]; Nigdy nie zapomnę [poz. ]; Czekamy na życie [poz. ]; Żelazna kurtyna [poz. ]; Czarna kura [poz. ]; Siostra z Wisły [poz. ]; Las [poz. ].

33. Siostra z Wisły. [Powieść]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1956, 206 s. Przedruk zob. poz. (t. 2).

Wyd. nast. łącznie z poz. pt. Siostra z Wisły; Maria Elzelia: wyd. 2 zmienione Warszawa: Nasza Księgarnia 1972, 455 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 3 1975, wyd. 4 1977.

34. Maria Elzelia. [Powieść]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1958, 288 s.

Wyd. nast. łączne z poz. pt. Siostra z Wisły; Maria Elzelia: wyd. 2 zmienione Warszawa: Nasza Księgarnia 1972, 455 s., tamże: wyd. 3 1975, wyd. 4 1977.

35. Zielone lato 1934. [Wspomnienia; współautor:] J. Kornacki. Warszawa: Książka i Wiedza 1959, 277 s.

36. Powieść pod różą. [Współautor:] J. Kornacki. Powst. 1960-1963.

Informacja J. Zielińskiego; Maszynopis w Muzeum Literatury, Warszawa.

37. Poprzez ulice. [Wspomnienia]. Warszawa: Iskry 1961, 281 s.

38. Zwierzęta śród ludzi. [Opowiadania]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1965, 198 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1967, wyd. 3 1971, wyd. 4 1981, wyd. 5 1987.

Zawartość

Ptaki i klatki; Rachunek sumienia; Ito z zakręconym ogonem; Kartakaj; Życie i śmierć Banzaja; Popielaty osiołek; Brzozowe sienie.

39. Adolf i Marian. [Wybór opowiadań]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1979, 71 s.

Zawartość

Adolf i Marian [poz. ]; – z poz. : Włókniarze; Pozbierane dzieci; Żebrak; Pani Kolasińska, – Żydzi jeżdżą na hulajnodze [poz. ]; Danusia Dzierlacka [poz. ].

Wybory utworów literackich w przekładach

rosyjski

H. Boguszewska, J. Kornacki: Izbrannoe. Povesti i rasskazy. [Oprac.:] R. Merkina, I. Charina. [Przedmowa:] V. Vasilevska. Moskva 1953 [zawiera przekł. Twórczość poz. , , , oraz Walą katiusze [Twórczość poz. ]].

Przekłady

1. M. Gorki; Dzieci słońca. Dramat w 4 aktach. Warszawa: Gebethner i Wolff 1906, 168 s.
Tłumaczka podpisana: H. Radlińska-Boguszewska.

Prace redakcyjne

1. Pierwszy maja. Książka zbiorowa. Red.: H. Boguszewska, J. Kornacki. Warszawa: Rój 1934, 294 s.
2. Przedmieście. [Książka zbiorowa]. Red.: H. Boguszewska, J. Kornacki. Warszawa: Rój 1934, 275 s.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1974.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 1. Warszawa 1963.
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (D. Knysz-Rudzka).

Ogólne

Książki

B. Jedynak: Wczesna twórczość Heleny Boguszewskiej – droga do „Przedmieścia. [Praca doktorska]. Maszynopis w Bibliotece Instytutu Badań Literackich; streszczenie „Biuletyn Polonistyczny 1975 nr 1.
Z. Brzuchowska: Twórczość Heleny Boguszewskiej dla dzieci i młodzieży. Rzeszów: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Pedagogicznej 1980, 136 s.

Artykuły

M. Kuncewiczowa: Niedyskrecje o niektórych pisarkach. Kobieta Współczesna 1932 nr 37.
K. Czachowski: W cieniu „Pawich piór”; Powieść polska 1936/7. W tegoż: Najnowsza polska twórczość literacka. Lwów 1938.
K. W. Zawodziński: Blaski i nędze realizmu powieściowego w latach ostatnich. 3. Arcydzieła Heleny Boguszewskiej. 4. Wypaczenia doktrynalnego naturalizmu. Przegląd Współczesny 1936 t. 59; przedruk w tegoż: Opowieści o powieści. Kraków 1963.
A. Wasilewski: Na drogach mieszczańskiego protestu. (O twórczości Heleny Boguszewskiej i Jerzego Kornackiego). Twórczość 1950 nr 2.
W. Melcer: Sylwetki twórców. Helena Boguszewska. Trybuna Literacka 1958 nr 21.
H. M. Małgowska: Helena Boguszewska. Tygodnik Kulturalny 1962 nr 41.
H. M. Małgowska: Nowa formuła powieści społecznej. Z działalności grupy literackiej „Przedmieście”. W: Z problemów literatury polskiej XX w. T. 2. Warszawa 1965.
M. Dąbrowski: Boguszewska – jej życie. Literatura 1972 nr 2.
K. Ptak: Twórcy „Przedmieścia” – Helena Boguszewska i Jerzy Kornacki. W: Prozaicy dwudziestolecia międzywojennego. Warszawa 1972, toż w wyd. 2 Warszawa 1974.
Z. Brzuchowska: Z doświadczeń publicystycznych Heleny Boguszewskiej. Rocznik Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie 1975 nr 19.
H. M. Małgowska: Wśród ludzi „Przedmieścia. (W 90 rocznicę urodzin). Literatura 1976 nr 46.
T. Byrski: To chyba człowiek i pisarz. Więź 1977 nr 11.
M. Jaworska-Ziółkowska: Z problemów poetyki powieści społeczno-obyczajowej dla młodzieży okresu dwudziestolecia międzywojennego (na przykładzie powieści Heleny Boguszewskiej i Haliny Górskiej). Filologia Polska 1979 t. 1. z. 2.
J. Z. Białek: Literatura dla dzieci i młodzieży w latach 1918-1939. Warszawa 1979, passim.
H. Kowalska: Wierna przedmieściu. Kierunki 1986 nr 42.
J. Zieliński: Zbudzona z uśpienia książka jutra. Res Publica 1989 nr 9/12.
K. Jakowska: Międzywojenna powieść perswazyjna. Warszawa 1992, passim.
Z. Brzuchowska: Kresy południowo-wschodnie we wspomnieniach Heleny Boguszewskiej. W: Galicja i jej dziedzictwo. T. 4. Literatura-Język-Kultura. Rzeszów 1995.
D. Pryszczewska-Kozołub: Prozatorska tradycja czy nowatorstwo? O kompozycji powieści Poli Gojawiczyńskiej i Heleny Boguszewskiej. W: Duktem czasów. Opole 1996.
H.M. Małgowska: Przedmieście i jego bohaterowie w twórczości Heleny Boguszewskiej i Jerzego Kornackiego. Zeszyty Naukowe. Seria Nauki Humanistyczne Wyższej Szkoły Rolniczo-Pedagogicznej w Siedlcach 1997.
E. Kraskowska: Świat według Boguszewskiej i po kobiecemu. W tejże: Piórem niewieścim. Poznań 1998.
W. Tomasik: Na dworcu i pod dworcem... W tegoż: Ikona nowoczesności. Kolej w literaturze polskiej. Wrocław 2007.

Świat po niewidomemu

Z. Brzuchowska: W kręgu reportażu literackiego (Helena Boguszewska „Świat po niewidomemu”). Rocznik Naukowo-Dydaktyczny Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie 1976 z. 10.

Całe życie Sabiny

H. Bereza: Stara nowość. Twórczość 1959 nr 1.

Za zielonym wałem

E. Kruszyńska: Inicjacja w powieściach dla dziewcząt w dwudziestoleciu międzywojennym. (Na przykładzie powieści Heleny Boguszewskiej „Za zielonym wałem” oraz „Anielcia i życie”). W: Z problemów prozy. Powieść inicjacyjna. Łysomice [2003].

Polonez

S. Lichański: Z czasów „radosnej twórczości. W tegoż: Literatura i krytyka. Warszawa 1956.
J. K. Wende: Polonez” Polski Odrodzonej [Heleny Boguszewskiej i Jerzego Kornackiego]. W tegoż: Literatura, historia, polityka. Warszawa 1982.

Anielcia i życie

E. Kruszyńska: Inicjacja w powieściach dla dziewcząt w dwudziestoleciu międzywojennym. (Na przykładzie powieści Heleny Boguszewskiej „Za zielonym wałem” oraz „Anielcia i życie”). W: Z problemów prozy. Powieść inicjacyjna. Łysomice [2003].

Czekamy na życie

K. Kuliczkowska: Książki o domu rodzinnym. Twórczość 1948 nr 6.
T. Mikulski. „Zeszyty Wrocławskie1948 nr 2.