Print

BIO

Born on 26 May 1949 into a peasant family in Koźle (today: Kędzierzyn-Koźle) in the Opole region; son of Józef Rybowicz and Helena, née Poplicka. He attended the primary school in Koźle and then spent a year as a pupil at a mining school in Katowice. He did not advance to the next class and in 1963 moved to the village of Lisia Góra, near Tarnów, where his parents had inherited a farm. From the age of fifteen he worked as physical labourer, including as an assistant bricklayer and as a warehouse operative. He joined the Grammar School for Working People in Tarnów in 1968, completing his advanced secondary education there in 1971. He then studied Polish philology at the Jagiellonian University (UJ) in Krakow for several months before abandoning his degree and taking up a job as a coal miner. After applying unsuccessfully to the Theatre School in Krakow, he returned to work as a manual labourer. He completed military service in 1972/73. He made his debut in 1976 with the poem Wyobraźnia (Imagination) that was published in the newspaper "Gazeta Południowa" (no. 262). That year he joined the Rydwan literary group. His poems and prose appeared in numerous periodicals, including "Nowy Wyraz" (from 1978), "Tygodnik Kulturalny" (from 1979), "Życie Literackie" (form 1979), "Poezja" (from 1980), and "TEMi" (from 1980). He received several prizes in literary competitions. In 1980, he published his first volume of poetry, Samokontrola i inne opowiadania (Self-control and other stories). Although he was not involved in the opposition, he was interned when martial law was imposed on 13 December 1981 and was held in custody in Załęże until March 1982. In 1985 he joined the Polish Writers' Union (ZLP). Years of alcoholism contributed to his death in Lisia Góra on 21 October 1990. In a vote to mark 25 years of the weekly "TEMI" in 2004, he was emerged as the winner in the category People of Culture.

Twórczość

1. Być może to. [Wiersze]. Warszawa: Zarząd Główny Socjalistycznego Związku Studentów Polskich 1980, 31 s. Pokolenie, Które Wstępuje..

2. Samokontrola i inne opowiadania. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1980, 159 s.

Nagrody

Nagroda im. A. Kowalskiego – „Olka” przyznana przez redakcję „Walki Młodych” w 1980.

Zawartość

Najpiękniejsze opowiadanie świata; Zmartwychwstanie mojego dziadka; Moja babka ze strony matki; Bal u Gomolonek; Babka Alojza; Zalotnica niebiańska; Na piechotę dookoła świata; Ja im jeszcze pokażę; Rzeź niewiniątek; Jak zostałem pisarzem; Samokontrola; Jestem sam swoim szefem; Rezerwat dla intelektualistów; Pisanie, książka, poeta jak kolor niebieski; Opowiadanie bałwana.

Adaptacje

telewizyjne

opowiadania Najpiękniejsze opowiadanie świata. Reżyseria: S. Szlachtycz. Telewizja Polska 1980.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

3. Inne opowiadania. Kraków; Wrocław: Wydawnictwo Literackie 1985, 307 s.

Zawartość

Diabeł z Chodakowa; Godzina prawdy; Mistrz mistrzów; Monolog; Wyznawca; Fufu; Dziennik alkoholika niepoprawnego; Sodomita i Worth; Najnowszy testament; Zmowa mężczyzn; Szkic do autobiografii; Wywiad; Artyści prowincjonalni; Gdzie jest ten kraj?; Zwariować z życia; Szkic do autobiografii (2); Stara miłość nie rdzewieje; Listy do Elżbiety.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

4. Wiersze. Kraków; Wrocław: Wydawnictwo Literackie 1986, 53 s.

See Studies Zobacz szczegóły pozycji

5. Wiocha Chodaków. [Opowiadania]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1986, 192 s. Przedruk zob. poz. ↑.

Zawartość

Pazerny i gorliwy; Piesiu; Filozof wiejski; Zew ziemi; Tatuś i córeczka; Polowanie na Monikę; Atak szału; Spróbuj, jakie to dobre; Nienawiść; Wszystkie odmiany śmierci; I przyszedł szatan; Jako i my odpuszczamy; Wiocha Chodaków; Dzień, w którym Pan Bóg zakpił ze mnie; Nie matura, lecz chęć szczera; Wybory w Chodakowie; Mysz; Próba ognia i śmierci.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

6. O kay. (Wybór wierszy). Warszawa: Staromiejski Dom Kultury 1990, 61 s. Poezja Szybkiej Obsługi..

See Studies Zobacz szczegóły pozycji

7. Czekając na Becketta. [Opowiadania]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1991, 137 s.

Zawartość

Mężczyzna i kobieta; List do kostuchy; Przewodnik; Czekając na Becketta; Wydobycie broni; On nie chce się bawić; Neofita; Pan Bóg pisarz i kobieta leciutkich obyczajów; Tablica Mendelejewa; Wyjście z ciemności; Ostatnia szuflada; Starucha; Zwiadowcy piekieł; Pani Nic; Następca; Dwa zdania plus jedno.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

8. Wiersze zebrane. Oprac. graficzne i red.: S. Potępa. Tarnów: Tarnowskie Towarzystwo Kulturalne 1995, 135 s.

See Studies Zobacz szczegóły pozycji

9. Horošaâ novost’; Dobra nowina. [Wybór wierszy]. [Przeł.] A. Bazilevskij. Moskva: Izdatel'stvo „Vahazar”; Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek 2005, 131 s. Polsko-Rosyjska Biblioteka Poetycka.

Tekst w języku polskim i rosyjskim.

10. Zwariować z życia. [Opowiadania]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 2018, 368 s.

Inne formy wydań

Wyd. jako dokument elektroniczny: Wwa: PIW 2018, plik w formacie EPUB, MOBI.

Zawartość

J. Baran: Ostrowidztwo Jana Rybowicza, – [Opowiadania:] z poz.↑: Pazerny i gorliwy; Piesiu; Filozof wiejski; Zew ziemi; Tatuś i córeczka; Polowanie na Monikę; Atak szału; Spróbuj, jakie to dobre; Nienawiść; Wszystkie odmiany śmierci; I przyszedł szatan; Jako i my odpuszczamy; Wiocha Chodaków; Dzień, w którym Pan Bóg zakpił ze mnie; Nie matura, lecz chęć szczera; Wybory w Chodakowie; Mysz; Próba ognia i śmierci, – z poz. ↑ : Zwariować z życia; Listy do Elżbiety.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

Przekłady utworów literackich w antologiach zagranicznych

białoruski

• Belaveža. Literaturnyj al’manach. Belastok 1988.
• Lihsce srebrnajj tapolich. Z pol’skajj lihrykich XX st. [Wybór i przekł.] J. Czykwin. Balastok 1999.

niemiecki

• Die Federn des weissen Adlers. Polnische Erzählungen aus vierzig Jahren. [Wybór i przekł.:] K. Staemmler. Frankfurt am Main 1986.

rosyjski

• Vyhod iz t’my. [Przeł.] A. Bazilevskij [i in.]. Moskva 1990.
• Strana naoborot. [Przeł.] A. Bazilevskij. Moskva 1992.
• Sdelano v Pol'še, vek – XX. Antologiâ. [Wybrał i przeł.] A. Bazilevskij. Moskva 2009.

ukraiński

• Tomu ŝo voni suŝcì. Antologìâ sučasnoï pol's'koï poezìï = Dlatego że są. Antologia współczesnej poezji polskiej. L'vìv 2005.
• Pol's'kij lìteraturnij vitraž = Polski literacki witraż. [Przeł.] A. Gluŝak. Odesa 2007.

włoski

• Viaggio sulla cima della rotte. Racconti polacchi dal 1945 a oggi. [Przekł., oprac. i wstęp:] P. Statui. Roma 1988.

Montaże utworów

• Odlot. [Wersja 1]. Wystawienie: Scenariusz: S. Potępa, T.A. Żak. Wystawienie: Reżyseria T.A. Żak. Tarnów, Teatr Nie Teraz 1991.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji
• Odlot. [Wersja 2]. Wystawienie: Scenariusz i reżyseria: T.A. Żak. Tarnów, Teatr Nie Teraz 1994.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji
• Akt miłosny albo życie. Wystawienie: Reżyseria: M. Zięba. Tarnów, Teatr im. J. Solskiego 1997.
• Rybowicz, czyli głowa pełna lalek. Wystawienie: Reżyseria: T.A. Żak. Tarnów, Teatr Nie Teraz 2005.

Omówienia i recenzje

Autor o sobie

• Jak zostałem pisarzem. Zob. Twórczość 1980 poz. ↑.
• Moje życie moje pisarstwo. „Nowy Wyraz” 1979 nr 12.
• Szkic do autobiografii. „Radar” 1982 nr 26, 1984 nr 16, przedruk zob. Twórczość 1980 poz. ↑.

Wywiady

• Wszystko jest twórczością. Rozm. Z. Borowski. „Radar” 1984 nr 31.
• Życiorys z dygresjami. Rozm. A. Kowalski. „Radar” 1985 nr 23.
• Ostre widzenie. Rozm. J. Baran. W tegoż: Autor! Autor! Autor! Rozmowy z ludźmi pióra, palety. Warszawa 1986.

Ogólne

Artykuły

• K. RUTKOWSKI: Dojrzała proza Jana Rybowicza. „Nowy Wyraz” 1979 nr 12.
• J. KUROWICKI: Tyle myśli w głowie... „Sprawy i Ludzie” 1986 nr 51.
• J. BARAN: Ta straszna wrażliwość. „Regiony” 1991 nr 3, przedruk w tegoż: Tragarze wyobraźni. Rzeszów 2006.
• J. KOMAREWICZ: Straceniec z Lisiej Góry. „TEMI” 2000 nr 42.
• J. KOTŁON: Proza Jana Rybowicza. „Rocznik Tarnowski” 2001/2002.
• J. MARX: Jan Rybowicz (1949-1990). W: Legendarni i tragiczni. Warszawa 2002.
• M. LEBDA: Samotnik z Lisiej Góry – rzecz o Janie Rybowiczu. „Pobocza” 2009 nr 3/4.
• M. KLISOWSKA: Gdy odpowiedź tajemnicą. Esej symptonalny na phonos i logos, brzmienie i sens (cz. 1-2). „Aspekty Filozoficzno–Prozatorskie” 2010/2011 nr 33, 40; 2012/2013 nr 41, 47 [dot. także Z. Żakiewicza].
• W. SETLAK: Przestrzeń jako źródło represji w twórczości Jana Rybowicza. W: Przestrzeń i czas w lekturze – lektura przestrzeni i czasu. Rzeszów 2019.
• K. LATAWIEC: Jan Rybowicz (1949-1990). Obrazki z prowincji. W tejże: Literackie miejsca peryferyjne. Kraków 2022.

Samokontrola i inne opowiadania

• J. BARAN: Pisarz z terenu. „Wieści” 1981 nr 8.
• P. BRATKOWSKI: W cieniu arcydzieła. „Literatura” 1981 nr 28.
• L. BUGAJSKI: Być pisarzem. „Twórczość” 1981 nr 11, przedruk w tegoż: Strategia ślimaka. Warszawa 1988.
• J. PILCH: Krótka historia znajomości z Janem Rybowiczem. „Echo Krakowa” 1981 nr 27.
• J. ROSŁAN: Cierpienia młodego pisarza. „Tygodnik Kulturalny” 1981 nr 33.
• E. STAROSTA: Wiele hałasu o nic. „Fakty” 1981 nr 33.
• Z. UMIŃSKI: Samokontrola. „Kierunki” 1981 nr 20.
• A. WARZECHA: Przyjemność czytania. „Życie Literackie” 1981 nr 36.
• A. OGRODOWCZYK: Odmiany kompleksu. „Nurt” 1982 nr 4.
Go back to position Wróć do pozycji

Inne opowiadania

• T. BŁAŻEJEWSKI: Zwariować z pisania. „Życie Literackie” 1985 nr 31.
• K.M. SIENIAWSKI: Buntownik z powodami. „Kultura” 1985 nr 28.
• S. STANUCH: Głos młodych. „Dziennik Polski” 1985 nr 130.
• T.J. ŻÓŁCIŃSKI: Pozornie inne opowiadania. „Radar” 1985 nr 21.
• J. GRUNDKOWSKI: Nie zwariowałem z życia. „Nurt” 1986 nr 5.
• M. ORSKI: Czy inne? „Twórczość” 1986 nr 2.
Go back to position Wróć do pozycji

[Cz. Miłosz] Jan Syruć: Wiersze

• P. SOPLICA: „I ani jednej myśli w głowie”. „Fakty” 1986 nr 26.
• K. KANIA: Tabletki ze słów. „Kierunki” 1987 nr 17.
• L. KLINGER: Dosłowność. „Kultura” 1987 nr 7.
Go back to position Wróć do pozycji

Wiocha Chodaków

• M. CHRZANOWSKI: Raj i piekło Chodakowa. „Kultura” 1986 nr 25.
• A. KOWALSKI: Tak, tylko w inną stronę. „Radar” 1986 nr 14.
• T. OLSZEWSKI: Spis z naturą. „Życie Literackie” 1986 nr 41.
• E. STAROSTA: Wiocha i świat. „Fakty” 1986 nr 34.
• T.J. ŻÓŁCIŃSKI: Wiocha Chodaków – jak z Cepeliady. „Radar” 1986 nr 32.
• R. BEDNARCZYK: Nasz Ciemnogródek. „Tak i Nie” 1987 nr 16.
• M. HALAWA: „... wielka wiocha Chodaków...”. „Literatura” 1987 nr 2.
Go back to position Wróć do pozycji

O kay

• L. ŻULIŃSKI: Światełko w tunelu. „Literatura” 1991 nr 6.
• T. OLSZEWSKI: Za szybko. „Nowe Książki” 1992 nr 2/3.
Go back to position Wróć do pozycji

Czekając na Becketta

• W. SETLAK: Ostatnia szuflada Jana Rybowicza. „Fraza” 1992 nr 2.
Go back to position Wróć do pozycji

Wiersze zebrane

• J. BARAN: Zmartwychwstać w przebiśniegach. „Gazeta Krakowska” 1995 nr 269.
• S. POTĘPA: Wiersze zebrane Jana Rybowicza. „TEMI” 1995 nr 50.
• K. LISOWSKI: Poezja jest odpuszczeniem. „Rzeczpospolita” 1996 nr 3.
• K. MALISZEWSKI: Był – i jest! „Sycyna” 1996 nr 4.
• K. MALISZEWSKI: Ołówek w ręce losu. „Nowy Nurt” 1996 nr 3.
Go back to position Wróć do pozycji

Zwariować z życia

• P. ADAMCZYK: Wieś „wyklętego” „Nowe Książki” 2018 nr 7/8.
Go back to position Wróć do pozycji
Print
LICENCE_INFO